Katalog

24 HAZİRAN 1997 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMÎ Medyanm rolü tartışılıyor • Ekonomi Servisi - tstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMK.B), 'Politika Belirlemede Medyanm Rolü: Türkiye ve Ortadoğu' konulu bır sempozyum düzenliyor. Bugün saat 18.30'da borsanın Istınye'deki konferans salonunda yapıiacak ve İMKB Başkanı Tuncay Artun ıle Israil Başkonsolosu ttzhak Shoham'ın ev sahipliği yapacağı sempozyuma, yerlı ve yabancı gazeteciler ve üniversite öğretım üyeleri katılacaklar. Dörtayda124 bin araç • ANKARA (AA) - Bu yılın ilk dört ayında 124 bın 659 adet aracın trafîğe kaydı yapilırken 2 bın 372 aracın ise kaydı silindi. Geçen yılın aynı döneminde toplam 93 bin 905 aracın trafîğe kaydmın yapıldığı, 2 bin 372 aracın ise kaydının silindiği belirtildi. Nisan ayında ise toplam 36 bin 815 adet motorlu taşıt ilk defa tescı! belgesi alarak trafîğe cıkarken aynı dönemde çeşitli nedenlerle 690 adet motorlu taşıtın trafikten kaydı silindi. TV ihracı 800 bine ulaştı • İZMİR(AA)-Tatış Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekilı Oğuz Tatış, mayıs ayı sonu itıbanyla Turkıyeden Avrupa'ya yapılan televızyon ihracatının 800 bine ulaştığını, sektörün yıl sonu ihracat hedefinin ise 1 5 milyon adet olduğunu söyledi'. Tatış. 1998 yılı üretım planlannın 4 milyon TV ıhracatı hedefine göre yapıldığını açıkladı. Ubya alacaklanna kpizkomitesi • ANKARA (AA) - Türk mûteahhıtlennın L*b\*'dan istihkak alacaklannı izlemek ıçin "Libya Alacaklan Kriz Komitesı" oluşturuldu. Başbakanlık Müsteşar Yardımcısı Selçuk Polat başkanlığında kurulan komite ilk toplantısını, dün yaptı. Komite Başkanı Polat. Libya'yla ılgılı olarak, dıplomatık temaslann dışında, ekonomık temaslann da nasıl bir noktada olması gerektiğine ilışkın kararlar alacaklannı belirttı Polat, alınan kararlar doğrultusunda Başbakanlık nezdinde gınşımlerde bulunacaklannı söyledi. Soydan tekrar başkan • Ekonomi Servisi - Marmara Bölgesı Yapı Kooperatıfleri Bırligi (KONUTBtRLlK) " Başkanlığı'na. Oğuz Soydan yenıden seçıldi. Yapılan açıklamada. 23. Olağan Genel Kurul'da seçımler sonucu, Sönmez Targan'ın Genel Başkan Vekillığı'ne, Suat Benli"nin de Genel Başkan Yardımcılığf na getirildıkleri bıldınldı. Beksa Avnupa Kalite Ödülü finalisti • Ekonomi Servisi - Beksa Çelik Kord Sanayi, Avrupa Kalite Yönetim Vakfı tarafından, bu >ıl ilk kez KOBl'ler içın düzenlenen Avrupa Kalite Ödülü yanşmasında fınalıst oldu Beksa'da saha zıyareti 30 haziran ile 4 temmuz tarihleri arasında gerçekleştırilecek. Eczacıbaşı'ndan yeni fabpika • Ekonomi Servisi - EBS Eczacıbaşı Ban>o Kü\etlen, Gebze Şekerpınar'da 20 bın metrekare açık alan üstünde 8 bın metrekare kapalı alana kurulacak olan venı fabrikasının inşaatına başladı. Eczacıbaşı-Amencan Standard ortaklığı olarak akrilik banvo küvetleri üretıminı sürdüren firma, yenı yatınmla üretımıni üç kat arttırmayı planlıyor. Yeni fabrika bu yılın sonunda faalıyete geçecek. REFAHYOL hükümetinin 'kalkmma hamlesi' diye tanıttığı ekonomi icraatı çöktü 'Denk bütçe' hayalî tutmadıESRA YENER ANKARA - REFAHYOL hü- kümetinin "büyük kalkınma hamlesi" vaadiyle uyguladığı 1 yıllık ekonomi icraatının temeli- ni 3 hayali kaynak paketı ve ger- çekleşmesine olanaksız görülen "denk bütçe" oluşturdu. Hükü- metin denk çıkacağı iddiasıyla hazırladığı bütçe yılın ilk 6 aylık döneminde 600 trilyon lira açık verdi. fç borç stoku 10 ayda 2.2 katrilyon liradan 4.1 katrilyon li- rayaçıktı. Dışborç stoku 80 mil- yar dolara dayandı. Devlet Plan- lama Teşkilatı yıl sonu enflasyon hedefini yüzde 62'den 90-95'e yükselttı. Hükümetin 12 ay son- ra dengelenn tehlikeli noktalara oturmasıyla sonuçlanan ekono- mi politikalan özetle şöylc Kaynak paketleri: REFAH- YOL hükümeti, ağustos, eylül ve kasım aylannda toplam 30 milyar dolarlık gelir geleceği iddiasıyla 3 paket açıkladı. Hükümet proje- lerinden yalnızca bedelsiz ithalat için Ziraat Bankası'na 1 yıl vadey- le yatınlan mevduatlar yoluyla 1.5 milyar dolarlık ve bankalar- dan döviz alma yöntemiyie 2 mil- yar dolarlık borç sağlayabıldı. Elektrik santrallannın özelleştir- me ihaleleri sürerken, yap-işlet- devTet modellenne venlen iptal ka- rarlan projelerin büyük bir bölü- münün askıya alınmasına yol aç- tı. 3. Boğaz Köpriisü, Çanakkale Boğaz Köpriisü için gelir ortak- lığı senedı satılması programlan işleme geçinlemedı. Altın stok kaçaklannın affı projesinden sa- dece 4 trilyon lira sağlanırken. Binbir vaatle kurulan REFAHYOL hükümetinin paketleri boş çıktı. vergi ve SSK prim borçlannın af- fedileceğinin açıklanması vergi kaçaklannı arttırdı. Kamu varlıklarının satışı: Anayasa Mahkemesi'nin kamu taşınmazlanmn satışına ılişkin yasayı iptal etmesinin ardından katma bütçelı ıdareler ıle KlT'le- rin varlıklannı ve lojmanlan sa- tışa çıkaran hükümet, 750 tnl- yonluk beklentısinden ancak 20 tnlyon liralık gelir sağladı. Denk bütçe ilk ayda delindi: Hükümetin denk gerçekleşeceği iddiasıyla yasalaştırdığı ve 6.2"şer katrilyon liralık gider ve gelir ön- gören 1997 bütçesinin açık vere- ceği yılın ilk ayında ortaya çıktı. Hükümetin, kamuoyuna açıklat- madığı kamu kesin hesaplan bül- tenine göre, 6 ayda açık 600 tnl- yon liraya ulaştı. Açığın yılso- nunda 2.5 katrilyon liraya ulaşa- cağı tahmin edıliyor. Emisyon: Hükümet, yüküm- lülüklerini karşılamak içın yıne Merkez Bankası kaynaklanna baş- vurmak zorunda İcaldı. Hazine, Merkez Bankasf ndan bu yıl kul- lanabileceği 500 trilyon liralık avans hakkının kalan 120 tril- yonunun hepsini ocakta kullandı. Hükümet, son 2 aylık dönem- de de, harcamalannı karşılaya- bilmek içın Merkez Bankası ve Zi- raat Bankası kaynaklanna baş- vurdu. Merkez Bankası, el altm- dan Hazine ve Ziraat Bankası'na tahvıl karşılığı kaynak sağlarken, bilançosundaki, kuponla ve ku- ponsuz devlet tahvili miktan 394 trilyon liraya dayandı. Ziraat Ban- kası'nın, maaşlar ve destekleme alımlan için kendi kaynaklanndan yaptığı ödemelerle nakıt açığı 600 tnlyon liraya ulaştı. Dolar şahlandı: Hükümetin para bastırması ve yüklü ödeme- leri ıçin kamu bankalan aracılı- ğıy la yüksek faizle para toplama- sı piyasalann dalgalanmasına ne- den oldu Yılbaşında 105 bin li- ra olan 1 ABD Dolan geçen haf- tayı 146 bın 700 lıra ıle kapattı. Enflasyon: REFAHYOL hü- kümetinin 12 aylık icraatı sonu- cunda mayıs ayı itibanyla enflas- yon tüketicı fiyatlannda yüzde 77.5 toptan eşya fiyatlannda yüz- de 72.8 düzeyi ıle yüksek oran- larda gerçekleşmeyı sürdürdü İç-dış borç sarmalı: REFAH- YOL'un kurulduğu dönemde 2.2 katrlıyon lira olan iç borç stoku 10 ayda 1.9 katrilyon lira birden artarak nisan sonu itibanyla 4.1 katrilyon liraya çıktı. Hükümetin 2 yıl vadeli TÜFE tahvilleri iha- lesinde ısrar etmesiyle enflasyo- nun etkilerinden anndınlmış net getin anlamına gelen reel faizler yüzde 32 gibı yüksek bir değere çıktı. Dış borç stoku 1996 sonun- da 79 milyar dolara yükselerek 80 milyar dolar sınınna dayandı. Dış borç stokunun içindekı kısa vadeli dış borç yükümlulüklerinin miktan geçen yıl sonu itibanyla 19 milyar dolara çıktı. Dışticaret açığı 20 milyar dolara, 43 milyar dolar olan cari işlemler açığı 6 milyar dolara yükseldi. Yılın ilk 3 aylık döneminde cari işlemler dengesindekı açık 1.3 milyar do- lar düzeyinde gerçekleştı. Kredi notu yine düştü: Ulus- lararası risk değerlendirme kuru- luşlan yılın ilk 3 ayında Türkı- ye'nın kredı notunu düşürdü. Gümrüksüz satış ıııağazaları sahipsiz HAYRİYE MENGÜÇ Avrupa'da çalışan Türk ışçılerinın yoğun olarak kullandığı Kapıkule Sınır Kapısı'ndan yapılan girişlerin azalması nedeniyle gümrüksüz satış mağazalan (free shop) tek tek kapanıyor. Yetkilıler, özellikle Avrupa'da çalışan Türk işçılerinin Türkıye'ye dönüşte yoğunlukla kullandığı Kapıkule Sınır Kapısı'ndan gıriş yapan yolculann artık 3 gün 3 gece süren karayolu yolculuğunu değil, özellikJe ucuz charter seferleriyle hava yolunu tercih ettiklerini belirtiyorlar. Bu arada ikı 'free shop'undan birini geçen yıl kapatan Koç Holding. şirketi Tur- Yat'ın Kapıkule Sınır Kapısf nda işlettiği son Setur free shop mağazasını da kapattı. Ihalelere de ilgi azdı Aynca geçen hafta Tekirdağ Milli Emlak Müdürlüğü'nün ıhaleye çıkardığı 9 free shop mağazanın ise Vergi yasalarına değişiklik ANKARA (AA) - Maliye Bakanlığı'nda ni- san ayı başında oluşturu- lan Vergi Reformu Ko- mısyonu; Gelir, Kurum- lar ve Katma Değer Ver- gisi Kanunlan ile Vergi Usul Kanunu maddele- rini tek tek ele alarak ak- sayan yönleri belirledi. Yeni düzenlemeler şöyle: • Gelir vergisinde ilk dilime uygulanan yüzde 25'lik vergi, yüz- de 10 ya da 15'e çeki- lecek. Halen yüzde 55 olan gelir vergisinde en yüksek oran da yüzde 45'e indirilecek. • Hayat standardı uy- gulaması kaldınlacak. • Götürü verginin kapsamı daraltüacak. • Kurumlar vergisin- de yüzde 25'lik vergı ora- nı yüzde 30'a yüksele- cek. Ancak, halka açık şirketler için yüzde 10, dığer şirketler için ise yüzde 20 olarak uygu- lanan temettü stopajında sistem değişecek. Bu, şirketlerin dağıttıklan te- mettülere uygulanacak. • Yüzde 1,8,15,23 ve 40 olan KDV yüzde 8 ile 15 olarak yeniden düzenlenecek. • Vadeli pıyasalar, factoring gibi vergi len- dinlmesinde boşluk olan finansal pıyasalar ıçin yeni vergı düzenlemele- n gelecek. • Gelir vergisi mü- kellefleri, her türlü har- camanın asgari geçim indirimi kadarki bölü- münü, belgeleriyle ver- gi beyannamelerine ek- leyerek ödeyecekleri vergiden düşecekler. Ccretlilerin vergi iade- si sistemi de yeniden ele alınacak. • Gelir idaresi iyileş- tirilecek. sadece 3 tanesi ihale usulüyle kiralanabildi. Setur Duty Free Genel Müdür Yardımcısı Orhan Giray, Koç Grubu'nun tamamen tıcan nedenlerle mağazalannı kapattığını söyledi. Gıray, Kapıkule Sınır Kapısf ndaki yolcu gınş çıkışının son yıllarda azalmasına karşılık yıllık mağaza kiralannın 41 mılyar lira gibi yüksek rakamlara çıkabildiğını belırterek şöyle konuştu. "Her geçen sene yurtdışından giriş rakamLarında düşüş gözleniyor. Çünkü artık Türk işçileri, karayoluyla 3 gün 3 gecede Türkiye'ye gelmiyor. Aynca Yugoslavya'daki savaş da girişlerin azalmasına neden oldu. Canlanma olur düşüncesiyle bekledik, fakat olmadı. Biz de kapatma kararı aldık. Böylece havaalanları dışındaki sınır kapılannda hiç mağazamız kalmadı. Eğer yeni havaalanları açılırsa ve yeni duiry free alanları yaratılırsa bunlann ihalelerine girebiliriz." Türk işçisinin havayolunu tercih etmesi free-shoplann sayısını etkiledi. —V afaalan büyük bir düşü gerçekleştiriyoruz.. Istranca Ormanlarıyla komşu olacaksınız... • Tertemiz havası, göletleri, dereleri, mükemmel doğasıyla, • Istanbul'a 1 saat mesafede, • 1,5 dönümden, 24 dönüme kadar müstakil tapulu S A F A A L A N Ç İ F T L İ K A R A Z İ L E R İ s a t ı ş a h a z ı r . . * » « * • Üstelık Medya Market'in çok özel ödeme koşullarıyla..._ Nasıl mı? fiyatları ve •••fiHBr ••?«•••' mwAMmwr mvMmmm VÜMMBlb. HHMBHfc •••I •••! «••fc^BM ^•••••••r «••••••. 4***1 1*1 »I !•! !•! •*••• II • I III III M..» Ilh •• '•! İV » M l #ı lasr ııcjaı market ŞİMDİ ARAYIN (0212) 281 49 49Merkez : Levent Caddesı Sümbûl Sokak No.41 80620 2. Levent, Istanbul Yetkılı Satıcı : Emmtaş San Sit. Topkapı Tel: (0212) 613 83 19 • 20 İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞUKRAN SONER Paranın Dini İmanı Hükümetin derdinden, milletvekili kelle hesabı yapmaktan gözünüzden kaçmış olabilir. Avustral- ya Büyükelçisı'nin Bergamalı köylüler tarafından basılan basın toplantısına dikkatinizi çekmek is- tiyorum. Bergama'da siyanürle altın madeni işletmeci- liği yapan Eurogold'un en büyükortaklanndan bi- rinin Avustratyalı olması nedeniyle Avustralya Bü- yükelçisi David W. Evans, geçen cumartesi gü- nü İzmir'de bir basın toplantısı düzenledi. Siya- nürle altın madeni işletmeciliğinin hiçbirzararı ol- madığına yönelik görüşler savundu. Pazar günkü gazetemizin arka sayfasında 7 sü- tuna manşet habere yeniden bir göz atabilirsiniz. Savaşımlarını karariılıkla sürdüren Bergamalı köy- lüler, "Türkiye Afrika olmayacak" türünden slogan- larla susturdukları ve salonu terk etmesine neden oldukları büyükelçinin basın toplantısına sahip çıktılar; kazandıkları yargı kararlarına karşın ça- lışmalann sürdürülmesını ve hükümetin gereken önlemleri almamasını protesto ettıler. Sözcülen ve Çevre Yürütme Kurulu Başkanı Oktay Konyar'ın gözaltına alınması üzerine de serbest bırakılınca- ya kadar Izmir'i terk etmediler. Ancak benim burada dikkatinizi çekmek iste- diğim boyut, yöre insanının karariılıkla başardık- lan da değil. Para ve çıkarlar söz konusu oldu- ğunda bir büyükelçinin, bir şirketin çıkarları adı- na basın toplantısı düzenleyecek kadar işin içine girmesi, bunu rahatlıkla yapabilmesine ülkemiz- de sıyasetten izin verilebilmesi. Dün sabah televızyon haberterınde, sadece bir rastlantı, sömürge ülkelerde olabileceği izle- nimini veren büyükelçinin basın toplantısı habe- ri, G-8 zirvesinden gelen haberle çakıştı. Clinton'ın liderlere kovboy çizmesi ve şapkası giydirme su- lu çabası, ABD'nin Zenginler Kulübü'nde övün- mesine yol açan ekonomik başarısı, üstün gücü ve şımarıklığı ile kültür dayatmasını simgeliyordu. Globalızmin doludizgin yürüyecegini gösteren asıl haberde, satır aralarında ise sera etkisi ya- pan gazların yasaklanması konusunda ABD'nin ayak direttiği ortaya çıkıyordu. Haziran ayında önce kışı, sonra çöl sıcağını yaşatan, hava den- gelerinin altüst olmasında, ozonun delinmesinde önemli paylan olan, ciddi çevre kiriiliği yaratan üre- timlere karşı alınması zorunlu önlemler, yine pa- raya ve kâra öncelik verilerek aiınmıyordu. Dıni imanı olmayan para gücünün toplandığı ülkeler, çıkarları doğrultusundakı ekonomık dü- zeni, insanlığın, ülkelerin çıkarları ile çatışsa da dünyaya ve ülkelere dayatmayı sürdüreceklerdi. Paranın dini imanı olmadığının bir çarpıcı ka- nıtını da geçen hafta boyunca, Islamcı sermaye üzerine yapılan tartışmalarda, ülkemizde yaşadık. Biz söylemedik; askerienn hedef aldığı islamcı ser- mayenin sözcüleri, sermayenin milliyetınin, dini- nin olmadığını kanıtlamak üzere çırpındılar. Böy- lece şenatın, dini ınançlann da para kazanma, sö- mürü adına nasıl kullanıldığını kanıtladılar. Öncelikle ve özellikle kayıt dışı ekonomide pat- lama yapan islamcı sermayenin, dini inaçlarını kullanarak milyonlarca Müslümandan topladıkla- rı paralarla yine milyonlarca Müslümanın inanç- larını kullanarak yaptıkları pazariamalar sonunda ulaştıkları kara paranın boyutları hakkında aslın- da henüz ciddi bilgi sahibi değiliz. Şöyle bir dokunuş, yurtdışından yurtıçine uza- nan, oluşturulmuş saadet zınciri halkasının, baş- tan sona kaçak vergi, kayıt dışı haksız, vurguna dayalı kazanç zinciri olduğunun ortaya çıkması- na yetti de arttı. Bir de hukuk işlese, her aşama- da yapılan usulsüzlükler, yolsuzluklar, haksızlık- lar kurcalansa, neler neler çıkacak. ideolojik he- defi zaten demokrasinin nimetlerinden sonuna kadar yararianıp rejimi yıkmak, devleti ele geçir- mek olan bir kadrolaşmanın neler yaptığı, daha neler yapabileceği anlaşılacak. Biz bugüne kadar dışarıdan, sadece devlet içindeki kadrolaşmaları gördük, hep şeriatçı ör- gütlenmenin başta eğitim, devlet içindeki kurum- lara yerleştirılmesinin sonuçlanndan ürktük. Ku- ralsızlığı, ilkesizliği, haksızlığı ilkeedinmiş, birkaç yılda katlanan sermaye gücü ve ağının, dini ima- nı olmayan para gücünün ele geçirilmesinin so- nuçlanndan ürkmeyı pek bilemedık. önce Milli Görüş, sonra Refah'ın örgütlenme- sındeki bu temel gücü, para gücünü hafıfe aldık. Belediyelerın, iktidann ele geçirilmesinin, bu gü- cü, katlama gücünü elde etmek anlamında asıl önemli olduğunu atladık. Şeriatçı militanlann gök- ten zembille inmediklerini, yoksul çocuklarının para gücü ile okutulup beslenerek iş sahibi edi- lerek, uzun soluklu bir program, çıkar örgütü ağı içinde yaratıldıklannı görmek istemedik. Şeriatın önlenemez gücünün, çağa aykırı hort- layışının da dini imanı olmayan para gücü ve ör- gütlenmesi yolu ıle olduğunu yeni yeni algılama- ya başladığımızda ise atı alan Üsküdar'a kadar geçmiş bulunuyor. Aymazlığımız globalleşmenin acımasız dayatmaları ile çakışınca işte böyle karanlık bir tablo ortaya çıkıyor. Odemeler bilançosuna 'navlun' gediği TARIK YILMAZ Denız Ticaret Odası'nın (DTO)verilerinegöre 1996 yılında Türkiye'nin yaban- cı bayraklı gemilere taşıma ücreti olarak ödediği nav lun giden, 1.5-2 milyar dolar seviyelerine ulaştı. DTO ve- rilerinin yanında resmi ol- mayan rakamlara göre nav- lun giderinin daha yüksek olduğu belirtiliyor. DTO Etüt Daire Başka- nı Cansun Mancer, söz ko- nusu rakamın tedbir alın- madığı takdirde dâha da yükselebileceğine dikkat çekerek 1995 yılı başında yerli gemilere verilen uzak yol navlun priminin kaldı- nlmasının Türk bayraklı ge- mileri olumsuz etkılediğıni söyledi. 1.5-2 milyar dolar sevi- yelerine ulaşan navlun gı- derlerinin tedbir alınmadı- ğı takdirde yukanlara tır- manacağı endişesini taşı- yan uzmanlar, 1996 yılında 6 milyar dolar açıklanan tu- rizm gelırleriyle karşılaştı- nldığında navlun gıderleri- nin çok yüksek olduğunu ifade ediyorlar. Navlun gi- derlennin net döviz girişi- ni önemli ölçüde azalttığı- na işaret eden uzmanlar, Türkiye'nin dövizi kaşıkla kazanıp kepçeyle verdiği yorumunu yapıyorlar. Öte yandan DTO verile- rine göre. Türkiye'nin de- nizyolu dış ticaret hacmi 91.6 milyon tona ulaşırken Türk bayraklı gemilerin pa- yının giderek azaldığı görü- lüyor. 1994 yılında yüzde 50 olan payın, 1995 yılında yüzde 42'ye ve 1996 yılın- da yüzde 39.3 'e düştüğü be- lırtüen verilerde yabancı ge- milerin paylannın her yıl birkaç puan arttırdığı göz- leniyor. Kaptanoğlu Deniz- cilik Gemi Kiralama Mü- dürü Orhan Demir, Türki- ye'de özellikle petrol taştma- cılıgında kullanılacak gemi olmaması ve artan petrol it- halatının yabancı gemiler- le taşınma zorunluluğu ne- deniyle yabancı bayraklı ge- milerin paylannda sürekli bır artış olduğunu behrhyor.