Katalog

SAYFA CUMHURİYET 9 MAYIS 1996 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Yükseköğretimin Bitmeyen Güven Bunalımı Prof. Dr. ORHAN ŞAHİNLER G eçmısı sik sık anımsa- mak, yenıden degerlen- dırmek. y aşamakta oldu- gumuz gelışmelerı kav- ramak bakımından ya- rarlı vegereklı l2Eylul oncesı yuksekoğretımde unıversıteler akademılerveyuksekokullann kurumsal statulen konusunda >oğıın bır tartisma ve genlım y aşanıyordu \z say ıda klasik unıversıteler hıyerar^ık konumlannı ko- ruma dırencı ıçındeydıler Akademıler- bır zamanlanıı tek akademısı Guzel Sa- natlar Akademısı dahı- unıversıtelesme mucadelesı venyorlardı \kademıler, sa- yısal çoğunluktaydı. dolayısıyla sıyasal ağırlıkları etkılıydı Yuksekokullarda akademılesme ozlemlerını gerçekles,tır- mek ıçın çaba sarf edıyorlardı Turkıye Cumhurıyetı. yuksekoğretı- mını I933yılı sonrası surecınde akıllıca sıstemlestırmıs.. uluslararası normlara gore kurumsal kademelerı olusmu^tu 0 bstduze>. unıversal anlamda arav tıncı kurumlar (unı\ersıteler) # Ozel konumlarda meslek eğıtımı veren kurumlar. (akademıler). (l) # \ra elemanlar vetis,tıren yukseko- kullar \uzyılların deneyımlerıne. yaşamın ıstemlerıne toplumlann gereksınımlerı- negoremantıklı tutarlı açıklanabılırbır duzen \ncak sabırsız atak. sınıflandınl- maya katlanamayan toplunı psikolojısı- nın koşutunda (paralelınde) ve desteğıv- le 12 Eylul darbesıyle yukarıda soz ko- nusu edılen klasıkleşmis doğru ş.ema. tu- muyle yok oldu \ ılların deneyımıyle kurulan dengeler bozuldu \ynca dı^tan yuksekoğretimedayatılanyenıorgutlen- me ve programldda nıce \ ıllarda olus,tur- dukları demokratik. duzey lı organlannı. nıalı bılımsel.yonetımselozerklıklennı kurumsal tarklılık \e ozellıklerını yıtır- dıler Kendı kendılennı yonetmeyen. yo- netılen kurumların akademık kadroları şe\klerını kaybettıler Unıversıtelc^tırıleıı akademıler ılk gunlenn 'geçicikeyfi'nden sonra var olan paylaştıkları geleneklenn, yıllar ıçınde olgunlaştırdıklan demokratık kazanımla- nnın, mevzılennın. kurumsal ozgurluk- lennın buharlaştığını gorduler Ozellık- le Guzel Sanatlar 4.kademısı 12 Evlul darbesıyle yuksekoğretımde 'mantıkçağı'bıtıyor 4nglosaksonutak- lıt temelınde gıbı gorunen -aslında olma- yan-yenıbırdonemba^lıyordu Oğretım elemanlan sıradanlas,ı\or. akademık yukselmelerkolaylıklaeldeedılıyor. oğ- rencı kışıhksız. yalnızca meslek adamı olmak y onunden eğıtılen hammadde ola- rak gorulen bır donem başlıyor Farkın- dayım bılınenlerı yınelıyorum Sabırlı olunmasını yıne de beklıyor. dılıyorum Turk yuksekoğretımı. 1933 yılından 1982 yılına kadar kendı ıç dınamıkleny- le -çoğunlukla olumlu- tam ozerklık. oz- gurluk adına savaşım \ermıştı Sureklı yukselen -duşuşlen de olsa- bır eğn ız- lemıştı Kendı deneyımlenyle kurumsal kımlığını bır bakıma yonehmse! \e eğ> tım modelını ozgunleştırmıs. belırlemış- tı Doğal olarak ulkenın toplumsal sıya- sal, ekonomık \e kulturel sorunları yuk- sekoğretım kurumlanna yansımı:>tı Bu durum gereklı \e kaçınılmazdı Bu. top- luma karsı bır sorumluluktu Canlı. tep- kı veren. bırıkımlerını toplum adına. ka- mu yaranna kullanan sıcak kurumlardı Kamuoyunun oluşumunda etkılı, dınle- nen saygın kurumlardı 12 Eylul'un cuntacı generallen. yuk- sekoğretımle yakından ılgılenıyordu •\killannea terbıye edılmehydıler. aske- n yonetım. yuksekoğretım kurumlanyla bırlıkte yenı bır yasa hazırlığı bas.lattı fakatbudurumyanıltıcıydı Askerısıya- si erk. kesın değışıklıkler yonunde gerı plandan kışkırtılıyordu Darbe rejımı. du- zenlemelerle yetınemezdı Olağanustu durumun mantıgına aykırı olurdu Eskı sıstem. anarşıdekı ağır sorumlulukları nedenıyle suçluydu Yenı merkezı dene- tıme sıkı sıkıya kıtlenmış. dısıplınlı emır- komuta duzenını getıren bır ">ükseköğ- retim' yasası gereklıydı 1981 Ağustos a> ında unı\ ersıteler v e akademılenn Bu- yuk Mıllet Meclısı'ndekı maraton top- lantısı bır bakıma yanıltıcıvdı Konsey Genel Sekreterlığı'ne venı atanan orge- neralınyonetımındekıçalısmalargoster- melıktı Konsey Genel Sekreterlığı.aske- n yonetımın 'guç' noktalanndanbınydı Zamanın Istanbul Lnıversıtesı Rekto- ruyle bırlıkte "\eni\ üksekÖğretim\a- sasrnınemanetedıleceğı 'ustunyetenek- \T kı^ıyı belırlemışlerdı \apıcı ve dene- yımlı unlukışıyekonunun sorumluluğu- nun 'emanet' edılmesı konusunda aske- rı yonetım u^t kademelerı ıkna edılmıs,- lerdı Soz konusu emanetı ustlenen 'un- lu aktör' kurucusu olduğu unıversıtenın rektorlukseçımını kaybetmı*. çok ıstedı- ğı. prestıj gorevı olan "Ûniversitelerara- sı Kurul Başkanlığı'na seçılememı^tı Kırgın. kuskun. alıngan \e bu nedenle hıddetlıydı Paris'e goçen. sureklı \er- leşmevı du^unen usta yonetıcı >enı so- rumlulukları buyuk bır istekle ustlenı- vordu Unıversıtelenn anatomısını dennlığı- ne bıldığıne ınanan, Ankara burokrasısı- nı, sıyasal yapısını. karar mekanızmala- nnı ı>ı bılen ve kullanan. venı »eçılerek gorevlendınlen 'aktör' şevkle de\reye ınvordu Zekâsı. sonsuzdene>ımlerı ust- lendığı gorev ıçın onu desteklıvordu Dogal olarak ınsanı zaaflar dev redey- dı Seçılıp gorev lendınlen yenı ust duzey vetkılerle donatılmış guçlu yonetıcının ruhsal yapısı. yasayı duzenleyecek olan du>unceye yansıyacaktı, bu kaçınılmaz- dı "Demokratik universite' luksu dıijlana- eak. akademısyenler kulla^tırılacak. ka- rar ureten kurullar kaldırılacak. oğrencı- ler. tehlıkelı yaratıklarders. sına\. smır- lı sure kıskacında bunaltılıp pasıfle^tırı- lecektı Becenklı. bellegı guçlu. orgutçu unlu akademısyen. geçmı^tekı rakıplerını. ozellıkle çağda^ aydın akademısyenlen asla afletmeyecek. gerı planda kalarak maddıvemanevıcezalandınlacaktı Mıl- lı Istıhbarat ve Sıkıvonetım komutanlık- larıvldvakın 'işbirliği'ıçındeydı Uvgar- lıktanhıtanıkttr Kapalıkapılarardında ıçe donuk beyınlerde gelıştırılen duî>un- celer ve uretılen kararlar sonucunda or- taya çıkan uygulamalar bırer husrandır 2547 sayılı \ kyasasının sonuçları vuk- sekoğretımde \ıtıp gıtmış onbei; yıldır Çok kısa edğınılen geçmı^ın tablosu son gunlenn dev ımıv lebır'enkaz'dır. ço- kusjtur Bu sonacu hazırlayanlar \e be- nımseyenler a^ağıda açıklananlan ınan- dıncı şekılde asla yanıtlayamazlar # 1980 sonrası yetı^en oğrencılerde buyuk nıtelık kaybı vardır. # kaçıncı revızyonu yapılan > uksek Oğretım \asası"nın tanımı yamalı urba gıbıdır değı^en değı^tırılenvonetmelık- lenn sayısını bılen adeta yoktur. # On bınlerce oğıencı \'uksek Oğre- tım kurumları ndan atılmıy kışılıklerı. gençlık onurları zedelenmıs. aftedılerek kuçuk duşurulmuşlerdır, # > uksek Oğretım Kurumları arasın- dakı haklı, maııtıklı hışerar^ı vok edıl- mı^. vaşamda ustleneceklerı kamu go- rev lerınde yetkı karmaşaM yaratılmii)tır # Yapay. ıçerıklerı 'ÛnKersar tanı- mıyla çelı^ık 29 yenı universite açılarak •iyi yetişmiş insan" temel ılkesıne aykırı bır gelı>menın onu açilmı^tır varınlan- mız ıçın buyuk sakıncalaryaratılmntır. 0 \ uksekoğretım kurumlannda. seç- me seçılme. kurullara katılma. kararla- rın olus,umuna katkıda bulunma. kıırum ıçı kamuoy u olu^turup etkıh ve canlı tut- ma. ulke sorunların tartı^ma. goruş açık- lama hakkını ozgurce kullanma. kurutn ıçı bılgı akıs.ı ıçınde bulunabılme, nesıl- lerarasindakı dıyaloğun canlılığını asğ- layabılme olanaklan yok edılmıştır # Denetımaltınaalındıkları soylenen yuksekoğretım kurumları denetlenme- menın rehavetı ıçınde. kendı kendını de- netlemekten de kurtulmanın verdığı so- rumsuzlukla rahat bır on be^ vıl geçır- mı^lerdır. 0 Haksı? kazanılmı> akademık a^a- malar akademık saygınlığı buvuk olçu- de zedelemı^tır. 0 Dev let unıversıtelen. eğık çokuntu duzlemıne terk edılmış gıderek canlılık- larını vıtırırken a^ırı hantallastırılmı^. bılımsel temelde kurumsal rekabetlerge- reksiz kılınmı>tır Sonuç Buharla:;mi5 onbe^ v ıl Bu sonuç sav u- nulabıhrmı' Bu sonuçtan doğrudan so- rumlu olanlar hâlâ kendılerını \e çevre- lerınıyanıtlmayadevamedebılırlermı1 Son gunlerde geçmii; yınelenıyor Yuksekoğretım kurumlannı onanamaz olçude zedeleyen temeldekı yanlış tav nn değı^medığı goruluyor Unıversıtelerde- kı gorev alan ellı yedı bın elemana guve- nılmıyor. oğrencıye guvenılmıyor \enı yuksekoğretım yasa taslakları yaygın, açık, demokratık tartı^maya açılmıyor. yanı "gmen bunalımı\ bır bakıma karşı- 11klı "gmen bunalımı' gundemde geçmii;- tekı yerını koruyor Nereden. neden kay- naklandığı konusunda tarklı yorumlanm y apılabıleceğı bu v ağırgu\ensfcdik' a^ıla- mıyor Bu durumda. değışmeven ınanç ve davranı^ doğal sonucu 'demokratik tartışma süreci' devre dıiji bırakılıyor Ama neden' Bu sorunun objektıf vanıtı ılgınç olmalı Yuksekoğretım. bugunku başarısızlığını oğretım elemanlannın so- rumsuzluklarında. kı^ısel dun>alarına aşırı donukluklerınde mı goruvor1 Olabılır mı' Guvenmedığı bır kadro nasıl yonetılır' Heran her yerde her ko- nuda halkımız konuşmaya. tartı^maya. eleştırmeye, katılmaya. katkı sağlamaya -şeklı de olsa- ozendınlırken bır ustyapı kurumu oldugu soylenen yuksekoğre- tımden bu hak nasıl esırgenebılır' Genı> yaygım platformlarda. oğretım eleman- lan. oğrencıler ıdarı kadrolar. aydınlar. sı- yasıler \e de çocuğunun vetı^mesını 'emanet ettiği' halkımız demokratık kıt- le orgutlerı, sıv ıl toplunı bırımlerının tar- tii?madığı. elestın hakkını kullanmadığı. katkıda bulunamadığı -ozgurluk getır- me\en- bır denıokratıkleşme yasasının yazgısı 'başarısızhk'tır Ulkemızın tanhı deney ımı bu sav ı doğ- rulamaktadır ı/; Akıuleımk'i IV6V\ılııtıikaılcıı OuzılSa ııailııı AkadvmiM \ ı'Haıp-iktnlennM iHİenhuy ka^ı \ ok ARADABIR AHMET ARPAD Dünya Kabuk Değiştiriyor Bill Clinton'ın ulkesı zor gunler yaşıyor Rahata ve bolluga alışmış Amerıkan ınsanı, sosyal hızmetlerbe onemlı kısıtlamalara gıdıldığını sezıyor Ancak ABD bır yandan kemer sıkarken ote yandan sılahlanma gıder- lerını arttırıyor Almanya'dan çektığı askerierını Soma- lı'ye, Suudı Arabıstan a Orta Amerıka'ya, Yugoslav- ya'ya kaydırdı 'Dunya polısı rolunu tek başına ust- lendı, kendıne yenı ulkeler aradı Yenılıklere buluşla- ra açık, venmlı, teknolojısı ustun Arnerıka, bunyesm- dekı sarsıntılara karşın başka ulkelere kolayca hukme- dıyor endustrısı ıle tum dunyada etkılı olmaya devam edıyor Yıne de 2 bınlt yıllar Amenka'nın karşısına guçlu bır ulke çıkaracağa benzer Çın, yuzyıllar suren uykusun- dan uyanıyor Bu Asya ulkesınde yaşayan 1 2 mılyar ınsan dunyaya açılmaya hazırlanıyor Başka bır Doğu ulkesı, Japonya bu atılımı çoktan yaptı Hındıstan her an onların ardından yurume yolunda Durumu kavrayan buyuk endustrı ulkelen Çın pa- zarına gırme savaşı verıyor Yenı yuzyılın başında bu ulkeye yerleşmesı kesın Batı know-how ve teknolojı- sını mılyonlarca ucuz ışgucu beklıyor Çın ılgılılen en çok 10 yıl sonra uç yuz mılyon ınsanın ış arayacağını hesaplamış Batı tuketeceğı malı Çın'de uretecek Endustrı ulkelen cumhurbaşkanları, başbakanları, ust duzey burokratları arkalarında guçlu ışadamları, Pe- kın'den ayrılmıyor Çın'de ınsan haklarının çığnendığı savını hıçbırı umursamıyor 1 2 mılyar ınsanın pazar, yuzlerce mılyon ucuz ışgucu beklerken. boyle savla- rın lafı mı olur? Batı Mao nun çocuklarından sıparış beklıyor "Pastayı bırlıkte yapalım, bırlıktey/ye//m"de- meye getınyor Ancak bu kocaman ulkeyı ve dunyayı yonetenlen çok buyuk sonuçian bılınmeyen sorunla- rın bekledığı de goz ardı edılmemeh Yuzyıllar boyu ıçı- ne kapanık yaşatılmış bır toplum, açık pazar ekono- mısının kurallarına uymaya zorlanacak Mılyariar, pa- ra ve luksu rekabet ve ruşvetı gorecek, fakırlıkle, ış- sızlıkle tanışacak Baştakıler ıç banşı garantı edebıle- cek. bıreylere sosyal hızmetlerı kusursuz verebılecek mı'' Çın ınsanının ekmeksız, pırınçsız kalması, altından kalkılması çok guç ulkeler arası bır sorun olabılır Pekı dunyamız hızla kabuk değıştınrken, "eskı kı- ta" Avrupa ne yapıyor? Değışıklıklere ayak uydurabı- lıyor mu"7 Son on yılın gelışmelerı lyımser olmayı en- gellıyor Eskı Doğu Bloku ulkelen ıle kocaman Rusya, yakın gelecekte daha nelere gebe bılınemıyor Avru- pa nın ıçınde ve çevresınde yaşayan mılyonlarca Mus- lumanın alın yazısı da Batılılaşma duşmanı. sozumo- na dındar şerıatçıların elınde Avrupamız, modernleş- me yolunda sureklı buyuk adımlar atan Amerıka ıle ge- lışmelere hep açık ve aç Asya toplumları arasına sı- kışmış Bırkaç ay oncekı Bangkok zırvesıne katılan 25 lıde- re ulke başkanı Chock Ton, "Bırbınmızı yakından ta- nımanın zamanı geldı de geçıyor" demıştı Bır Sınga- pur gazetesıne gore bu zırve, ' Büyük İskender'/n Hındıstan'a seferınden sonra Asya - Avrupa tarıhın- dekı en buyuk o/ay' dı Dunya Bankası verılerıne gore Doğu Asya ulkelerın- de 1993 yılı ortalama gelın 5 4 mılyar dolar Kuzey Amerıka da 6 ve AB de 6 5 mılyar On yıl sonra ıse Do- ğu Asya ulkelennde bu gelırın 9 mılyara Amerıka'da 8 5 ve AB'de 8 mılyara çıkması beklenıyor Gunumuz Sıngapuru'nda ortalama gelır ispanya ve Ingıltere'den yuksek Yıne Dunya Bankası'nın hesaplanna gore, Tokyo ıle Sıngapur arasındakı bolge, 20 yıl ıçınde dun- yanın ekonomısı en buyuk ve guçlu bolgesı olacak Bangkok doruğunda Asyalılar Avrupalı yatırımcıları eleştırmıştı Son 10 yılda Asya dakı dış yatınmlann sa- dece yuzde 10 u AB ulkelerınden gelmış Daha ılen go- ruşlu 30 yıldır Asya ıle çalışan Amerıkalı ve Japon ışa- damları ıse yureklı ve atak davranıp çekıngen Avrupa- lıları çok gerıde bır akmış Dunyadakı hızlı gelışmeler guçlu ekonomılere yenı pazarlar oluşturmak amacını taşıyor Avrupa bu onem- lı aşamayı uykuda geçırıyor NATO'su ıle. Gumruk ve Avrupa Bırlığı ıle obur kıtalardakı gelışmelerı yakala- masını beceremıyor Ulkeler arası sıyasal kararlar alı- nırken de etkın değıl Korfez bunalımında ağzını aç- madt, Somalı'de sustu, Yugoslavya'da korktu. Çeçen- ya'da "Benım ıç sorunum değıl kı " dıye duşundu Ikı Avrupa ulkesı Ege'de bırbırıne gırerken bıle uzlaş- tırıcı rolunu yıne ABD ustlendı Avrupalılar ıse ortak ka- rarlar almakta zorlamyor Dunya sorunları artık onlar- sız çozumlenıyor Dunyanın geleceğıne Avrupa'sız ka- rar venlıyor Ulkelen 21 yuzyıla goturen trenı Avrupa kaçırdı sayılır 2binlıyıl!anntarıhıonsuzyazılacak An- kara da ıse Gumruk Bırlığı'ne alınmakla tarıh yazdık- lannı, çağ atladıklarını sananlar var Cesaretli Yargıçlar... CENGİZ ÎLHAN Izmır Barosıt Avukadanndan K us.kusuz. Anayasa Vlahkemesı Ba^- kanımızın geçenlerde Cumhurı- vet te vazdığı gıbı "hukuk de>le- ti", "hukukçular de\leti" değıldır "hukukun u$tunlugu"nun ~hu- kukçulannustunluğu" olmaJığı gı- bı Eklemek ıstıvorunı aınabu elberte \argn,ların hukukçulann reıımın hukukçulan rejımın \ jrgn,- ları olmaları anlamına gelınez Orneğın. 12 \1art tan (1971) sonra anayasada uzenndepekdefazladurulmayunbırdeğı^ıklık va- pılmi!)tı Artık Anavasa Mahkemesı. obur vasalar gıbı. anayasa degısıklıklennı esastan. yanı değışık- lıklenn "dt'mokrarik. laik \e sos\al hukuk de\leti" temel ılkelerıne uvgun okıp olmadığını ınteleme- yecek. uygun gormezse ıptal edemeyecektı Şımdı- İerde amacından saptııılarak kullanılnusi moda olan AdnanMenderes'ıngerçekteTBMM nıngu- cunu v urgulamak amacıvla sovledığı. (Ingılızlerın. "A\am kamarası bir kadını erkek vapamaz" sozu benzen) "Siz ısterseni7 hilafetı de gen getırebılırsi- niz" sozune uvgun olarak TBMManavasayı değı>- tırse hilafetı gen getırse. gereken şekıl koıjullarına uyulduktan sonra Anayasa Mahkemesı'nın \ apaca- ğı bır şev olmamak gerekıvordıı 1982 (12 Evlul) Ana>asası"nda da bu hukum vardır Olmamak ge- rekıyordu dıvorum. ^undan ^\nı tanhte anavasa- da bır başka değısıklık daha vapılmış kamulaştırı- lan yerın "gerçek karşılığının peşin odenmesi" ku- ralı kaldınlını^ verıne. bıldırılen "emlakvergiside- ğeri" getırılmı^tı Bunu hrsat bılen kamu kurulus- ları -bu her zaman bovledıı- derhal uvgulamaya geçtıler ">urttaşlara >eni bir vergi deferi bildirme olanağı dahi tanınmadan" kamulastınna vapmava ba^ladılar Kımse kendı yurdunda kendı vurttaşını "gafil a>ladığını*" aklına getırmek istemıvor. butun kamu ıdaresı vonetıcılerı kendı vunta^ına kendı >urdunda kendı anayasasına kendı hukuk duzenı- ne guvenmenm cezasını \erdıgının taıkında değıl- mı^gıbıdavrantvorlardı Bır zaman geldı bututum "jurttaşı gafil a%lama>ı"daaşarak vurtta^ı "kazık- lamava" kadar vardı 1975 Emlak Vergısı genel bıl- dının donemı yaklaşıvordu. yurttaşlara enflasvo- nun etkılerını goz onune alarak bıldıreceklerı \ uk- sek \ergı değennden yararlanma şansı tanımamak ıçın kamu kuruluşları zamana kan>ı bırvarış başlat- tılar. gozlenne kestırdıklen verlen kamulaştırdılar. yanı ucuzakapattılar Adlıye korıdorları.avukat ya- zıhanelerı. kuçuk çıftçıler. kuçuk arazı sahıplen ıle dolup tasıyordu. kımının babadan kalma tarlası. kı- mının arsası yok pahasına elden gıdıyordu Iste o zaman beklenmedık bır şey oldu. Anayasa Mahke- mesı, Antalya Aslıye Hukuk Mahkemesf nın ba^- \urusu uzerıne. (ender de olsa mahkemelenmızın bo> le takdırle anılacak tutumları vardır) anayasada kamulastırma bedelıne ılı^kın değı^ıklığı anavasa degısıklıklennı esastan ınceleme gorev ı elınden alınınasına karşın. ıncelendı hukuk devletı ılkele- rıne aykırı buldu ıptal ettı "..gerçek deger verıne daha duşuk bir değerin odenmesi o tasınma/ın kısmen musaderesı anlamı- nı taşıvordu. (..) 38. maddede \apilan değişiklik. ta- şınma/ın bır bölumunun parası/ \e /oıia alınması sonucunu doğurması bakımından sımrlama nıteli- ğini aşarak mulkıvet hakkının uzune dukunu>or. Anavasanın II >e 36. maddelerindeki temel ilkele- re,dolaMsı>laCumhurnetımi/inana>asanın2 mad- desınde belirtılen hukuk devleti nıteliğine avkın \e onu bozucu bır durum varatıvordu. Çunku nıulkı- vet hakkını tanıma\an bir de\let sisUnıınin. kamu \aran du^unce$ineda>ansa hıleanavasanın 2. mad- desınde belirtilen demokratık hukuk de> leti sıstemi olduğu sa\unulama/dı." (1) Bov lece av nı zamanda anayasa hukumlerının bır- bırlenvle eşdeğerde değıl. demokratık hukuk de\- letı ılkelerını belırleven temel hak ve ozgurluklerle ılgıh hukumlenn oburlerıne gore ust değerde hu- kumlerolduğudasaptanmı^oldu Anavasadeğışık- lığı de olsa. ya da geçıcı 15 madde gıbı bazı vasa- larınanavasavaavkırılığınınıncelenmesinıonleven hukumleı debulunsa tumhıırıvetın hukuk dev letı nıtelığı soz konusu ohınca bu gıbı gore\ sınırlama- ları ıle bağlı olmaksızın anavasa \e avkıulık savını mcelevıp karara bağlamaklıi ıçtıhat voluvla kendı- sinı gorev lendırmiş oldu Bu. ornekbir karar'dıı Uzuntuvle behrtelım kı yargı yaşamınıızda bovle hukuk devletı kavramını onealan ıçerığını belırleven.bııkavramı somutlaş- tırıp va^ama ge^ıren ornek kararlar ovle pek fazla değıldır Vargıçlarınıız gorev anlayışlarını geniş- letmekten çok. daraltma> ı hukuk dev letı ılkelerıne -anavasava avkın olup olmadığına bakmaksizın- eskı bıv alı^kanhkla. sadece vasa hukumlerını uy- gulamayı >eğlemektedır Bugun ulkemızde 12 Ev lul donemınde kabul edı- len 8^8 yasa halen vurıırluktedır Anavasa Mahke- mesı ne gore yıne 12 Evlul de kabul edılmış "12 Evlüldönemindekabuledilen vasalann aykınlığıile- risürülemez"kuralınınonem veoncelığı vardır. bu kural var oldukça bu 838 vasanın. aralarında Sıya- sı Partıler \asası. Dernekler \asasi Sendıkalar \a- sası vb'nın de olduğu bırçok vasanın demokratık hukuk devletıne. anavasanın tandıgı temel hak ve ozgurluklere aykırı da olsalar vaşamını surdurme- si. uygulanmasi gerekır Enazyarım vuzvıldır sur- durulen demokratık hukuk dev letı çabalarının gel- dıgı noktaya bakıp da uzulmemek. hatta umutsuz- luğa kapılmamak elde değıldır Bu elbette hukuk dev letı sava^ını sıyaset kuısulennden çok vargı kur- sulerınde sav unma kursulerınde surdurenler. bır v a- şam tuketenler ıçın daha çok bov ledır tkı yakın ornek daha Gazetelerden televızvon- lardan oğrendığımıze gore Gazıosınanpaşa olayla- nnda sanık polısler hakkında açılan dava. daha ılk duruşmada duşınu^tür Bunun gıbı eskı bır kamu bankası genel muduru (şımdı bakan) hakkındakı dava da mahkemeee duşurulmuş bulunmaktadır Bırbırlerınden tamamen tarklı bu ıkı olavın sanık- ları hakkındakı davaların du^urulu> nedenı avnıdır Bır memur. Turk C eza Kanunıfna gore suç olan bır tulı ı^lemekle suçlansa o tıılın ışlenıp ıslenmedı- gıne fııl ışlenınısse banun cezav ı gerektırır bu suç olup olmadığına "Turk milleti adına" vargılaup karar verecek mahkeme. vargılamavı yapabılmek ıçın ıdarı mercılerın ıznını kabaca "Bu memunı >argıla>abilirsin" va da "Yargılayamazsın" deme- sını beklemektedır Asıl onemİM bu ızın bekleme voksa davavı duşurme btr kanun gereğı değıl. ka- nunu bov le \orumlav ıp bov le uygulanmasına karar veren vargıçların Vaıgıtay C eza Genel Kurulu nun karaıı gereğıdır Demokratık hukuk devletının ılk ılkesı.\argıonundeeşıtlık değıl mıdır' Bunaençok vargıçların ozen gostermesı yasaları ayrıcalık >a- ratıcı değıl, varatılmak ıstenen ayrıealıkları gıderı- cı bır >ekılde yorumlayıp uvgulamalan gerekmez ını' Hıfzı Veldet Nelidedeoğlu şov le dıvor "Bilindiği gibı kanun \e hukuk ka\ranılan. hem birbirinin içinde olan hem de birbırinden av n olan kav ramlar- dır. Bunlar arasında -eski devişle- umum v e husu- sıı mutlak tarkı \ardir. ^anı kanun' kavramı tu- mııvle hukuk kavramının içine girdiği halde hu- kuk kavramı daha geniş olduğu için. tumuvie ka- nun' kavramı içine girmez. Kanun. hukukun sade- ce bir çerçtvesi. iskeleti gibidir. \sıl hukuk. bu çer- çeve >a da iskelet içindeki u\gulamalarla \e doktnn- deki vorumlamalarla me> dana gelir." (2) \asakurallancansizdir. sovurtur \orumla uvgu- lamaıle vanı vargı kararlan ılecanlanır. vaşamage- çer. bır ulkenın hukuku olur Hukuk de>leti: huku- kunuvargıçların savcıların avukatlarınvaptığı tek sozcukle hukukundan hukukçulann sorumlu ol- duğu dev lettır Bu aynı zamanda onların onurudur Kımse çeşıtlı yasa hukumlerının arkasına sığına- lak bu gorev den kaçmamalıdıı "Hukukun ustun- luğunu tanımış birtoplumda kişınin korunmas!. a\- dın. bağımsız >e cesaretlı \argıçlann variığına bağ- bdır." I ^) (I) Anmasumn 11961)degışık 5X mcıcldestmn 2 u i fıkıulaı ımıı cııw\a\auı u\kuı oldus*ıındıin ıp- lahkaıanndtmilVfiSHE 1976 46 12 10 197 6) 12) Tııık MLJLIII konumı On Tasansı \e Geıek- çt'sı Adulet Bukunlığı )a\ını 1971 S 12 f3> fCo/ıınııssıon lııitı nauuııul de Juı crts lu pıımaıııedudıoır ıdee-foıcedııpıogıees I96> s 54i TBB \onetım Kuıuhı nun Hukukun L \mnlu- Ûıı hıldııısınden 1971 S10 PENCERE MUSTAFA SÖNMEZ İSTANBUL'UN İKİYÜZÜ 1980'den 20O0'e Degışım n Bu şekr-i İstanbvl kl bi-misl S behâ&r Bir sempiK yekpâre «em fflifttir fedürH HeSm I I IVİLLALARDANVAROŞLARA DEĞİŞEN İSTANBUL Rakamlar ve Yorumlarla • Değişen ekonoml • Gecekondulaşma • Rant paylaşımı • İşslzllk • Egltlm ve sağlık • Hava klrllllği... Mustafa Sönmez'ln yayınevlmlzce yayınlanan dlğer kltapları • Türkiye'de Holdingler: Kırk Haramıler • Doğu Anadolu'nun Hikayesı: Kürtler BÎGADİÇ KÜLTÜR VE EĞİTtM VAKFI Rüştü KORAY Yanşması Redd ı Ilhak ( emı\eden \e Bal'kesır kongrclerınır, Kurtulu^ Sa\asımLzaKatkıIa r ı Koşullar 2 1 -1 tadan u olmamak uzere bazırlanaı.jk ıretınler 6 kopva olarak aonderıleceknr \ an^macılarır adlannı so\adlarını adreslerını \c hangı rumuzu kutlandıklarını avn bır zartta bıldırmelerı zorunludur Son katılım lanhı M Temmuz 19% 1. Odul- 50 000 000 2. Odul: 20 OOOjÛOO 3 Odul. 10 000 000 TL dır Seçıcıler Kurulu. Yaşar Akso\ \ azar arascirmaı.1 Prof Sına Akşın 'SBF oaretıiT mesı Alev Coşkun lE^kı I/nır Mı'leî\ekılı Bakan Şukran Kurdakul (Şaır edebnat tarıhçM Prof. Bılge Umar Başvuru adresr Btgddiı, kullurıeEfctım \ akjı AhSokak\o 22&ıgadi(, \ anşma sonucu 01 Evlul 19% gunu açıklanacak v e toren 05 Evlul 19%j:unu Balıkesır Kuv a\ ı Mıllıve Muzesı nde Vâpılacakur YAYINEVI Mithatpaşa Cad. 28 A-C-D Yenişehir / ANKARA Tlf : 434 46 24 (4 HaO • Faks : 435 60 57 İLATN T.C. FATİH 1. SULH HUKUK HÂKLMLİĞİ'NDEN 1995 784 Mahkememızın 1995 784 esas. 1996 237 karar sayılı 29 3 1996 tarıhlı kararı geıegınce kuçuk Mustafa Sınan Demır e kardeşı Hatıce Nur Demır ın vası tayın edıldı- «ıne daır karar ılan olunur2 5 1996 Basın 85195 Haber ve Atlatma .- Bır okur telefon ettı, Cumhurıyet'e ovgu yağdırdı 73'uncu yılımızı kutladı, sonra da sıtem ettı - Ben, dedı. hergun uç gazete alınm, bın de Cum- hurıyet'tır, ama, bugun atlamışsınız - Neyı atlamışız'? - Mesut Yılmaz, 'Çiller başbakan olamaz' d;yte kesın bıraçıklama yapmış Hurnyet'ın manşetı bu1 Cumhurıyet'te haberı goremedım Değerlı okurumla konuşmamız uzadı, ona anlattık- lanmı ozetleyeyım • Eskıden gazeteler haber atlarlar ya da rakıplerını atlatıriardı. mesleğın guzel heyecanıydı bu yanş, ama, artık geçmışte kalan bır tadı var atlatmanın Çunku sabahtan akşama değın yabancı ve yerlı te- levızyonlar her saat başı haber verıyorlar, kımı zaman yayın akışını kesıp onemlı bır olayı dakıkasında ka- muoyuna duyuruyorlar, o haberı veren gazete ıse er- tesı sabah okurun elıne geçıyor Bu durumda gazetelenn ışlevı ne oluyor? . 1) Yıne de gazete 'ozelhaber' ardında koşabılır, bü- tun medyayı atlatabılır 2) Haberın yorumu one çıkıyor, fıkır gazetesı onem kazanıyor 3) Tekelleşen medyada, bağımsız bır gazete, ote- kılerın veremedıgı haberın ustune gıdebılır otekıle- nn yazamadığı yolsuzluk dosyalarını açabılır, tekelçp sermayenın çıkarlarına ters yayın yapabılır -j 4) Gazete yazılı bır belgedır. kaynaktır • Okurun soyledığı gıbı "Hurrıyetrefıkımız"ın dunkj» manşetı şoyleydı jî "Başbakan olamaz" Kım'' ** Manşetın altında belırtılıyor "TOFAŞ onergesının Meclıs'te goruşulmesıne 24 saat kala dun bır 'şok açıklama' yapan Mesut Yılmâzt Yuce Dıvan'a sevk edılmesı halınde Tansu Çıllerirr^ başbakan olamayacağını soyledı " (8 Mayıs 1996) Pekı bu "şok açıklama" mıdır'' /* • Anayasanın 113'uncu maddesınde uçuncu fıkra: "Turkıye Buyuk Mıllet Meclısı kararı ıle Yuce Di- van 'a verılen bır bakan, bakanlıktan duşer Başba- kanın Yuce Dıvan 'a sevkı halınde hukumet ıstıfa et- mış sayılır" Sayın Mesut Yılmaz'ın "şok açıklaması" yok 1 Baş- bakan, anayasanın bılınen 113'uncu maddesını yı- nelıyor Tansu Çıller'ın Yuce Dıvan'a gonderılmesı duru- munda Daşbakan olamayacağını soylemek haber değıldır eskı kuşakların deyışıyle "malumu ılamdır" Mesut Bey'ın elınden bır şey gelmez Tansu Ha- nım a ofkesı yuzunden boyle bır şey soylemıyor Her gazete haber atlatabılır ı f l Atlayabılır Mesleğın cılvelerıdır bunlar, Hurrıyet de haber açt- sından değerlı çalışanlara sahıp guçlu bır gazetedır. Bununla bırlıkte medyadakı olumsuz yarışta gazete- ler zorlanıyorlar çoğu zaman çarpıcı manşet uretmek kolay olmuyor Gerçekte Tansu Hanım'ın yazgısı artık ne Mesut Bey'ın elındedır ne de ANAP'ın 1 Bu saatten sonra, Refah, Meclıs'e getırdığı yolsuzluk dosyalarını kapat- maya çalışanların canına okuyabılır, Islamcı kesımın- elındekı televızyonlar gıyotın gıbı ışleyebılır Yazık kı "temız toplum" hedefının onderlıgıne Re- fah Partısı yerleştı ı Sağı bırakın, sol partıler de bu ışte yaya kaldı. Yazık!. <•' CHP Kadıköy Kadın Kurulu Etkinlikleri • 9 Mayıs 1996 saat 19 00 • Dinleti Klasık Müzık Gıtar Erkın Ça\uşoğlu Trombon TolgaAkkaya . Konuşma: Serpıl Şekercıoğlu Sövleşi: ILHAN SELÇUK Solculuk \e Neolıberalıznı • Yer: Kadıkö\ Evlendırme Daıresı Buvuk' Salonu-Hasanpaşa ÇAMLIDERE HUKUK HÂKİMLİĞİ'NDEN DosyaNo 199> 116 Esas Davacı Malıye Hazınesı tarafından davalılar Kemal Ceylan malıklen ve dahılı davalı \usut Ceylan alev- hıne açılan mudahalenın men ı ve kal davasının mah- kememızde yapılan açık yargılamasındadava dılekçe- sınındahılı davalı \usuf Ceylan ateblığedılemedığın- den ılanen teblığıne karar verılmii; olmakla. Davacı Malıye Hazınesı taratından davalılaraleyhı- neÇamhdere Meşelevkoyuyavla^ındabulunan 1029 parsel sayılı ta^ınmaza davalılar taratından yapılan mudahalenın men't ve bu tas.ınmaz uzenne davalılar tarafından yapılan ın^aatın yıkımına karar verılmesi talebıyle dava açılmı^ olup dava ıle ılgılı dava dılek- çesı davalı \ usuf C ey lan'a teblığ edılemedığı gıbı tum arastırmalara rağmen açık adresı de temın edılememış olup dava dılekçesinın davalı Çamlıdere Meşelerko- yunden Yusuf Cey lan'a teblığ yenne kaım olmak uze- re. bu davalının dava ıle ılgılı dıyeceklerını duruşma gunune kadar mahkemeye bıldırmesı ve duruşmanın 21 5 1996 eunu saat 10 00 a bırakıldığı ılanen teblıâ olunur 2 4İ996 Basın 85253 Sigara içenler! Bugun kendınıze değerlı bır fırsat venn Sıgarayı bırakın TÜRK KALP VAKFI Te/.; (0.212) 212 07 07 (PBX) 10 Hat Faks: (0212) 212 68 35