Katalog

SAYFA CUMHURİYET 31 MAYIS1996CUM 12 DKIYAZI 27MAYIS 1960 DEVRİMİ (Diktadon Demokrasiye) • Seçimlerde hiçbir parti, Meclis'te ve Cumhuriyet Senatosu'nda çoğunluğu kazanamadı. Koalisyon hükümeti kurulması ise çok zordu. TBMM'nin bu kompozisyonu, Türk Silahlı Kuvvetleri'nde de iyi karşılanmamış, ülkenin geleceği hakkındaki kuşkular yaygınlaşmıştı. Samsun, Adalet Partisi listesinden senatör seçilen Ord. Prof. Ali Fuat Başgil'in, partisi tarafından cumhurbaşkanı adayı gösterileceğinin duyulması, ortalığı iyice karıştırmıştı. • 23 ekimde Genelkurmay Başkanlığf nda yapılan toplantıdan sonra Fahri Özdilek, TBMM'ye gelen Ali Fuat Başgil'i odasına çağırıp, Sıtkı Ulay'la birlikte, cumhurbaşkanı seçilmesi halinde, Silahlı Kuvvetler'in müdahale olasılıöından söz ettiler. Bunun üzerine Başgil, Tstanbul'a hareket etmiş ve oradan istifasını göndererek İsviçre'ye dönmüştü. 25 Ekim 1961 'de TBMM, yeni binasında görkemli bir törenle toplandı. 26 ekimde Cemal Gürsel, Cumhurbaşkanı seçildi. Cemal Gürsel, Çankaya Köşkü'nde yapılan toplantıda a/ınan karar üzerine 26 ekimde cumhurbaşkanı seçildi. TBMM yeniden toplanıyor S eçim propaganda süresi için- de. özellikle Adalet ve Yenı Türkiye partilen, fırsat bul- dukça Yuvarlak Masa Top- lantısı'ndaki taahhütlerini çığnemekten kaçınmamışlar ve duygu sömürüsünü geniş çapta kul- lanmışlardır. Örneğin. ıhtılalin ilk gün- lerinde. Harb Okulu penceresinden atla- yarak intihar eden eski fçişleri Bakanı Namık Gedik'in eşını kürsüye çıkanp ûzüntülü ve ağlamaklı sesıvle "Gözleri- me bakın ne demek istediğini anlayın" tarzındakı konuşmalan ileidamlarve es- ki demokratlann mahkûmiyetleri, başlı- ca istısmarkonusuydu. Seçımlerden ön- ce AP ve YTP. eskı Demokrat Parti'nin devamı olduklannı açıkça söylüyordu. YTP. Menderes'in oğlunu da partısıne aJmıştı. Seçımlerde hiçbir parti, Meclis'te ve Cumhuriyet Senatosu'nda çoğunluğu kazanamadı. Koalisyon hükümeti kurul- mast ise çok zordu. TBMM'nin bu kompozisyonu. Türk Silahlı Kuvvetleri'nde de iyı karşılan- mamış. ülkenin geleceği hakkındaki kuş- kular ya>gınlaşmava başlamıştı. Bu or- tamda Samsun. Adalet Partisi listesin- den senatör seçilen Ord. Prof. Ali Fuat Başgil'in. partisi tarafından cumhurbaş- kanı adayı olarak gösterileceğinin du- yulması, ortalığı karıştırmıştı. Çünkü, Ali Fuat Başgil. Tutucu ve DP yanlısı olarak tanınıyordu. Çankaya'dalci toplantı Meclıs açılmadan önce Silahlı Kuv- vetler'in müdahale olasılığını da dikka- te alarak Köşk'te Cemal Gürsel başkan- lığında parti genel başkanları ile asker- lerin katılacağı birtoplantı yapılması uy- gun görüldü. Bu toplantıda şu konular- da karar alınacaktı: 1) Cemal Gürsel. Cumhurbaşkanı se- çilecek. 2) Bakanlar. Millet Meclisi ve Cum- huriyet Senatosu başkanlan ıle komis- yon başkanlan geçmişi temız. dosyası olmayan dürüst kişılerden seçilecekler- di, 3) Sıvası af konusu uzun bir süre ele alınmayacak ve istismaredilmeyecektir, 4) 147 profesörün üniversiteye dön- meleri geç bir tarihe bırakılacak. 5) 27 Mayıs Devrimı'nden sonra emeklıyeavnlan suba> lann orduya dön- melenne ımkân olmadığı ıçin, bunun is- tismanna meydan verılmeyecek. 6) 55 sayılı kanunla. yerlerinden alınan ağa ve şeyhlerin yerlenne iadesı için, ka- nun yapılmayacak ve bu konu istismar edilme>ecek. Bundan sonrasını. toplantıda hazırbu- lunan Hava Tuğgeneral Muhsin Ba- tur'dan dinlejelim: "Yıl 1961, av lardan ekim. genel seçim- ler yapılmış ve sonuçlar beUi olnıuş. Yeni partikrin (AP ve YTP) kuruluş amaçla- n. seçim pnopagandası döneminde işle- dikleri temalar ve beliren pariamento aritmetiği. Silahlı Kuvvetler'de beldedi- ğini bulamamanın huzursuzluğunu ya- ratmış; bu durumda ne yapılabileceği ko- nusu gündeme gelmişti. O tarihte ben. Silahlı Kuvvetler'in en genç ve kıdemsiz bir tuğgeneraliyim. Fa- kat Eskişehir'deki rinci Takfik Hava Kırvvetleri Komutanı olduğum için göre- vimi korgeneral statüsünde yürütüyo- rum. Ha\a Kuvvetleri Komutanlı- ğı'ndan.Cenelkurmav 'da vapılacaktop- lantıya katıima emrini aldım. uçağa bin- dim, Ankara'ya gittiın. Gendkurmay Başkanı Orgeneral Cev - det Sunay. toplantının gündemini açıkla- dı: 'Içınde bulunduğumuz politık ortam ıçınde Silahli Kuvvetlernasıl biryol iz- lemeli? Meclis'ın açılmasına ve demok- rasiye geçişe müsaade edilmelı mı?" O donemde hepimiz 27 Mayıs'ı yapan Silahlı K'uvvetler'in mensubu olmaktan gurur duv uvor ve hareketin sorumlulu- ğumı taşıvorduk. Zaman geçtikçe bu his- ler a/aldı ve maalesef nerede ise vok ol- du. Sonuçta Silahlı Kuvvetler'in düşünce- lerini ve isteklerini belirtir biryazının ka- leme ahnması ve bunun siyasi sorumlu- lara bUdirilmesi kararlaştınldı.** 21 Mayıs sabahı. Adnan Menderes'i Kütahya Hava Er Eğitim Tugay Komu- tanlığı'ndan teslım alıp Ankara'ya ge- tırmekten başka görev üstlenmemış olan Batur. kadrosu korgeneral olan bir ma- kama ancak 27 Mayıs idaresinde otura- bılmiş ve Hava Kuvvetlen Komutanlı- ğı'na kadar yükselebilmiştir. 27 Ma- yıs'ın nimetlerinden yararlanırken onun- la gururlanan. daha sonra bu hissini kay- beden inançsızlara acımanın dışında bir şey söylemek gerekmez. 12 Mart rnüda- halesı ve sonrası da bu görüşleri doğru- lamıştır. Bu toplantıda yalnızCemal Gürsel'in cumhurbaşkanı seçilmesi kabul edilmiş- tir. Milli Birlik Komitesi. protokolün di- ğer maddelerinin Cemal Gürsel tarafın- dan savunulacağını düşünerek toplantı- da başka temsilci bulundurma>ı düşün- memiştir. Oysa Cemal Gürsel, cumhur- başkanlığınıgarantivealınca. diğermad- deler üzennde durmamıştır. Milli Birlik Komitesi. parti genel baş- kanlannın verdiği söze güvenemıvordu Biroldubırtı ıle karşılaşmamak ıçın ba- zı önlemler almava karar verdı Yüzbaşı Kamil Karavelioğlu, Istan- bul'a gıdıp I. Ordu ve Sıkıyönetim Ko- mutanı Cemal Tural ıle görüşerek. o günlerde Isvıçre'den dönecek olan Ali Fuat Başgil'i karşılamaya gelmesı muh- temel AP'lilerı şeref salonundan uzak tutmak için önlem almasını ısteyecek. kendısı de Başgil'e durumu açıklavıp başka bıruçaklageri dönmesıni .sağlaya- caktı. Buönlemın bir başka gerekçcside şuydu: Silahlı Kuvvetler Bırlıği'ııınlıder »larak scçtıgı Hava Kuvvetlerı Kpmuta- nı İrfantansel, bir toplantıda. '"E^rAli Fuat Başgil. cumhurbaşkanı seçilirse Çankav a Köşkü'ne ilk bombav ı ben ata- nm"demıştı Bu .söz, Silahlı Kuvvetler Bırlığını müdahale için yüreklendirmis- tır. 20 Ekim I%1 giinü Istanbul'da Ce- mal Tural'ın odasına gıren Yüzbaşı Ka- ravelıoğlu. Kurmav Albay Emin Ayte- kin'ia, u Siz polirikacısınız. biztm işimize kanşma>ın"demesı ve Cemal Tural"ın sessiz kalması üzerine durumu komite- ye bıldirdı. Komile. bu kez Suphi Karaman ile be- nım durumu incelememize karar verdı. I. Ordu Kurmav Başkanf nı aravarak $a- at 14.30'da Cemal Tural ile görüşmek üzere geleceğimızı bıldirdık. Karargâh- tabizı karşılavankurmayalba>. Tural'ın birlikleri dolaşmaya gittığıni söyledi. Her zaman bizi kapıda karşılayan Cemal Tural. bizden kaçıvordu. Bunun önemlı bir nedenı olmalıydı Tanıdığımız gene- rallerin hiçbinnin yerinde olmadığını gördük. Ankara'ya geldığımizde. Ataklı ve Emanuliah Çelebi'nin havaalanında bızi beklediklerını gördüm. Hava Kurmav Albay Halim Menteş, Fevzi Arsın, Tufan Akkoç. lalat Avdemir \e Selçuk Viakan da \ardı "İslanbul'dan çağırdılar. orava gidivoru/"dedıler Durunı jnlasılrnıştı. Silahlı Kuvvetler Bırlığı'nın Ntanbul grubu. TBı\)M 'nın açılmanıa.M ıçın top- lanmıştı Havacıların katılması sağlan- nıadan bu müdahalenın başarılı olmasi zordu. Bu nedenle Silahlı Kuv vetler Bır- lığı'nın Ankara grubunun da katılması ıstenıvordu. Müdahateyi önleme çabaları Talat Avdemır. şunları vazıvor: "Bir »rup subav. tol >akınken memle- ketin geleceği için idareve el konulması Tıkriai savunuvorlardı. fkinci fıkre göre ise, şimdi bir askeri müdahaleve liizum \oktu. Ba^ansı/lıkları görüfdükten son- ra müdahale edilnıeliıdi. Ankara ve İs- tanbul yruplannda birinci fikirekserivet kazandığı için İstanbul'da 21 Ekim 1961 giinü Harb Akademileri'ndevapılan bü- vüktoplantıda IOgenerdlveİ8albav bir protokol imzalamışlardı." 22 ekını sabahı Istanbul toplantı.Mn- dan dönen Halım Menteş'ten vönetime el kovma karannı öğrendık ve bunu ön- lemek ıçın neler vapabıleceğımızı gö- rüştük. PazargünüMuhsın Batur'unoğ- lunun Eskişehir'de sünnetdüğünü varcfı. Bızde davetlıvdık. Mucıp Ataklı, Eskı- şehir'dekı subavlara 21 Ekim Protoko- lü'nü açıklayarak fikırlennı oğrenecek vedestek sağlamavaçalısacaktı. Ben \e Emanuliah. Ankara'da kalıpdurumuya- kından ızleyecektık. Ogece Hava Kuvvetlen Komutanı İr- fan Tansel. benımle Emanuliah Celebı "v ı Hava Kuvvetlen Karargâhfna davet et- ti. Herkes çok neşeli ve ertesı gün vapı- lacak müdahalenın hazırlıklanvla meş- guldü. Irfan Tansel e doğru v ürüdüm, el sıkıştık. Tansel. "Seçim sonuçlan \eba- 2 1 E k i m p r o t o k o l ü Harb Akademisi, 21 Ekim 1961, Zabıt Varakası seçimlerden sonra. gelecek yeni Türkiye Büyük Millet Meclisi toplanmadan evvel. duruma fiilen müdahale edecektir. b) Iktidan, miiietin hakiki ve ehliyetli mûmessillerine tevdi edecektir. c) Bütûn siyasi partiler faaliyetten 1) Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplan, 21 ekim gûnû saat 14.30'da toplanmışlar ve gündemîerinde mevcut olan konulan mûştereken müzakere etmişler ve ittifakla karara varmışlardır. a) Türk Silahlı Kuvvetleri 15 Ekim 1961 günü yapılmış olan 21 Ekim Protokolü 'nde şu general ve subayların imzalan yer alıyordu: Korgeneral Refik Tutga, Tümgenenıİ Fikret Esen. Tümgeneral Rafet C'lgenalp, Tümamiral Bahattin Özülker, Tuğgeneral Faruk Gürler, Tuğamiral Celal Eyiceoğlu, Tuğeneral YusufAlpmansu, Tuğgeneral Faruk Güventürk, Tuğamiral Kemal Kayacan, Kurmav Albay Behçet Özdemir, Kurmav Albay Doğan Özgöçmen, Kurmay Albay Suat Aktulga, Kurmav Albay S. Kemal Ersutt, Kurmay Albay Burhan Hunoğlu, Kurmay Albay Halim Kural, Kıtrmay Albay RecaiBaturalp,Kurnıay Albay Mehmet Bora,Kurmay Albay VeciMAkın, Kurmay Albay Emin Aytekin, Kurmay Albay Ferit Aldoğan, Kurmay Albay Secati İşcan, Hava Kurmay Albay Rıfat men edilecek. seçim netıceleri ile Milli Birlik Komitesi feshedilecektir. d) Bu karann tatbıkı, 25 Ekim 1961 'den sonraki bir güne tehir edilmeyecektir. 2) Işbu Zabıt Varakası, üç nüsha olarak tanzim edilmiş ve bütün üyeler tarafından aynı anda imza edilmiştir. Erenulu, Top. Alb. Celal Baykanı. Kurmay Albay Cemal Öcal, Dz. Kurmay Albay Bülent Tarhaıu Dz. Kurmay Albay Zarif Çetindağ, Kurmay Albay Bedrettin Demirel,Kurmay Albay Celal Ugan, Kurmay Albay Vahit Gürhan, Kurmay Albay Şerafettin Olcay, fiava Kurmay Albay Emin Aipkayaf*), Kurmay Yarbay Ahmet Gergeç. Kurmay AtbaySecati Özan, Kurmay Albay Sadettin Caıtkır, Kurmay Albay Sihat Aslantürk. Protokolü imzalayan Refik Tulga. Korgeneral Cemal Tural ın birincı nüshaya imzu koyduğunu elyazıst ile protokolün üzerine kaydetmiştir. (*) Ha\! a Kurmay Albay Emin Alpkaya, Hava Kuvvetleri Komutanı İıian Tansel in temsılcisivdi. sının tutumuna bakınca Türkive Büvük Millet Meclisi"nin toplanmasından önce müdahak' edilerek bir askeri idarenin ku- rulmasınınzaruriolduğuna inanıvorum, zaten Silahlı Kuvvetler Biriiği buna ka- rar vermiştir. Sizlerin de bize sivasi mü- şavir olmanı/ı dilivorum" dedı. Ben de NU çevabı verdım "27 Ma\ıs İhrilali. diktava ve kevfi ida- re>e karşı, insan haklanna da>alı. Barı anlamında demokratik, laik bir hukuk devletini bütün müesseseleri>le kurmak için tapılmıştı. TBMM toplanmadan ve hareket lar/ını görmeden, askeri müda- hale vapılması doğru değildir. Bi/, Milli Birlik Komitesi üvesi olarak vüksek bir mertebeve v ükseldik \e büv ük sorumlu- luklar iistlvndik. Bi/im tarihi görev imiz sona ermiştir.*" Ancak Tansel'ı müdahaleden vazge- çırmeve muvaffak olamadık. O gece Es- kişehir'den Ataklı'yı arayıp durumu an- lattım. Ataklı. 23 ekim sabahı Muhsin Batur'u vanına alarak Ankara >a döndü. Hava Kuvvetleri karargâhında ıknaedi- ien Tansel'ın Genelkurma> Başkanı Cev det Sunay "a gitmesi sağlandı. Başgil'e gözdağı verilîyor Silahlı KuvvetlerBirlığı Istanbulgnı- bu. 23 ekim sabahı Ankara'ya gelecek. kuvvet ve ordu komutanlan ıle Genel- kurmay Başkanı Cevdet Sunay başkan- lığında vapılacak toplantıda müdahale karan onaylanacak ve hazırlanan bildiri radvodan okunacaktı. Müdahale kara- nyla 21 Ekim Protokolü'nü. Tansel'in açıklaması beklenıvordu. Cevdet Sunay ıle Taıisel arasında vanlan karara göre. toplantının açılış konuşmasını Cevdet Sunay yapacak, Tansel hıç konuşmava- caktı. Genelkurmay Başkanlığı'ndaki açış konuşmasında Cevdet Sunay. 21 Ekim Protokolü'nehıçdeğinmedi. Ülke- nin kritık bir dönemden geçtiğini. 27 Mayıs'ı gerçekleştıren Silahlı Kuvvet- ler'in kendı eserlennı desteklemek ıçin vardımcı olacaklanna ınandığını belirt- tıkten sonra kurulmakta olan yeni de- mokratik düzenı desteklemelerinı ıste- verek toplantıyı kapattı. Bu arada Fahri Özdilek, TBMM'ye gelen Ali Fuat Başgıl'ı odasına davet et- mış ve Sıtkı Ula>'la birlikte. cumhurbaş- kanı seçılrnesı halınde. Silahlı Kuvvet- ler'in müdahale olasılığından söz ede- rek karan kendisine bırakmışlardı. Başgil, İstanbul'a hareket etmiş ve oradan istifasını göndererek Isviçre'ye dönmüştü.25 Ekim 1961 'de yenı Türkı- >e Büvük Millet Meclisi. yenı TBMM binasında görkemli bir törenle toplandı. 26 ekimde Cemal Gürsel. Cumhurbaşka- nı seçildi 27 Mayıs 1960'ta yönetime el koyan Mıllı Birlik Komıtesi'nın varlığı, TB- MM'nin toplanması ile sona eriyordu. Bundan sonra görev lenni TBMM'de sür- dürecek. eserlennı ve anayasayı koru- mak ıçın mücadele edeceklerdi. Bunu da 19 yıla varan sürede en iyi şekilde yap- mış olduklanna. TBMM tutanaklan ta- ntktır. İÎTTİ 198O'lı yıllardan itibaren büyük atılımlar yapan Türk tekstil sektörü. bugün ülke ihracatının önemli bir yüzdesinı gerçekleştıren lokomotif sek- tör olma durumundadır. Bu büyük gelişme ile birlikte geçtığimız yıl güm- rük bırlığine girmemiz. sektörün yaratıcı eleman ve tekstil tasanmcısı gereksinimındebirpatlamayaratmıştır. Bu gereksmimin büyük bölümü. başta Mirnar Sinan Üniversıtesı ve Marmara Oniversıtesı olmak üzere bazı üniver- sitelerin bünyesinde bulunan tekstil tasanmı bölümlerinden karşılanmak- tadır Çok sevmdiricidir ki. zaman zaman boy gösteren bazı tatsız öğrenci olay- lanmn nedenleri üzennde yapılan çeşitli V^ikolojik tahlillerde önemli bir unsur olarak göstenlen "üniversite öğrenci- leriniD işsizlik korkusu"ndan bahset- Gelişen tekstil sektörü ve ümversitelerimiz mek, bu bölümün öğrencileri ıçın söz konusu değildir. Üniversıtemız tekstil sektöründen gelen "eleman" istekleri- ni karşılayabilmekte zorlanmaktadır. Ünıversite ve sektör adına bu olumlu gelişmelerin yanında maalesef bu ku- rumlar kısıtlı bir bütçe. açılan paketler ve ıstıkrartedbirleri nedenı ile sürekli o- larak maddi olanaksızlıklar ıçınde eğitim yapmaktadır. Tekstil endüstrısının yaygın olarak kullandığı gelişmış. çağdaş. teknık do- nanımlara sahip olamayan bölümümüzde. endüstri içındeki staj dönemlennde. part-time çalışmaların- da. tekstil fuarlannda bu donanımların sağlayacağı zaman ve malzemeden tasarruf. üretkenlik gibi katkılan gören öğrencilerimız. eğitim sırasinda kendi- lerinden istenen çalışnıalan klasik >ön- temlerle üretmeye isteksız davranmak- tadır. Örneğin. kâğıt üzerine büyük el emeği ve zaman vererek vaptığı bir ku- maş desenmı. hataları düzeltmek. çeşıtlemelennı, varvasyonlannı gönnek için tekrar tekrar uzun süreler ve emek vererek çalışmavıgereksizbulmaktadır. Uygulama aşamalarında ise kumaş. iplik v.b. gibi gerekli malzemeleri ken- di bütçelerınden temın etmek zorunda olan öğrencıler. daha az harcama yapa- bilmek ıçın genellıkle ucuz. kalitesız ürünierie çalışmayı tercih edıyorlar. Her mevsim değişen moda trendleri hakkında önceden bılgilenınek ıçın şart olan v abancı dergı v e kataloglar ise an- cak dönemlerını tamamladıktan sonra. bazen bağış yoluvla elımıze geçe- bilmektedir. Öğrencılerımiz ve öğretim eleman- lanmızın. gıderek daha sık gerçekleşen yurtiçı \ e > urtdışı defıle. fuar. kongre v e semınerlere görgü-bılgı arttırma düzey ınde katıima ımkânlarını elde ede- bılmelerı çok zordur. Buna son örnek. IAF'nın ma\ıs ayında İstanbul'da gerçekleştirdiğı gurur vencı kongreyi bölüm elemanldn ve öğrencılerimızin ancak gazeteierden takıp ede- bilmelerıdir. Özet olarak. bahsettiğim bütün bu olanaksızlıkların tasarınıcılığın temelı olan v aratıcı yeteneğin daha fazla özgiin fıkir üreterek ve uvgulayarak gelıştır- ilmesıne olan olumsuz etkısı inkâr edilemez. Devlet imkânlan sımrlarımn belli olduğu ülkemizde eğitim kurumlarının uygulamadan uzak öğrenci jetiştirdiği- nı düşünen tekstil sektörümüzün. k- endılenne yaratıcı ışgücü yetıştıren bu eğitim v uvalanna daha fazla eğılip dıya- log ıçınde olmalan. bellı bir kaynak avnmına gitmelerı ve defıle-fuar-kon- gre gıbı faalıvetlerde kontenjan be- lirleyerek katılım fırsatı \aratmalan em- ınım ki çok kısa vadede kendilenne da- ha iyi yetişmış y aratıcı elemanlar olarak fazlasıyla gerı dönecektır. Doç. BETt L ATLI Slıınar Sı/ra/ı L r\i\ er\ıtesi Giizel Sanatlar Fakültesı Tekstil Böliimü Öğretim Cyesi ANKARA... ANKA... MÜŞERREF HEKİMOĞLU Genco'yu İzlerken Öncegüldük, gözümüz yaşanncaya dek, kahka- halarla. Sonra ağladık, yüreğimizde sızılarla. Biı güldük, bir ağladık ama hep onurlandık. 'Birtakım Azizlikler'den söz ediyorum. DostlarTiyatrosu'nun yeni oyunundan, Genco Erkal'ın azizliğinden. Onu izlerken tiyatro sevgim de coşkum da özlediğim bo- yutlara varıyor. Sahnede tek başına ama orkestra türü. Kaç kişiyi birden oyunyor, sesı değişiyor, ya- şı değişiyor, rolden role dalıyor. tarih değişiyor, coğ- rafya değişiyor ama değişmeyenlerı de güzel yan- sıtıyor, özüne, sanatına, halkına saygıyla oynuyor her zaman. Coşkusunu yitirmiyor hıç, şarkılarsöy- lüyor, sesi çok sıcak, güzel titreşimleri var. yüreği- mizi de ısıtıyor. Sonra dansediyor, dönüyor, yayla- nıyor, dalgalanıyor. Nerdeysebırazizlikbalesi. Ben- ce Aziz Nesin'e sanlarak dansediyor, dahası sa- lon da izleyiciler de katılıyor bu dansa. Onun gize- mi de bu, ne oynarsa oynasın sahneyle salon bü- tünleşiyor, izleyıcıye başka bırsoluk, başka birrenk veriyor. Bir oyunda 'Sevdalı Bulut' oluyor insan, başka bir oyunda 'Memleketımden Insan Manza- ralart 'nı oluşturan gücü hıssediyor yüreğinde ya da 'Bir Delinin Hatıra Defteri'nden sayfalar çevırerek bir yangın yaşjyor! Kaçıncı kez oynuyor ama yeni yorumlarla, çağdaş kişiliğine yaraşır düzeyde. Tiyatro güzel bir olay, BirtakımAzizlikler de tiyat- ronun ötesinde bir olay bence. Ne güzel sanatçılanm var, dıye gülümsüyor insan. inançlanndan ödün vermeyenleri, ödün vermeme- yi yaşam biçımine dönüştürenlerin varlığıyla mut- lanıyor, umutlanıyor, dahası onlara benzemek öz- lemini duyuyor. Çirkinlikleralabıldiğine ama güzel- likleri de görüyor. Umursamazlıklar, pislikler. fosil- leşmeler, kokuşmalar alabildığıne ama bu batakta özünü koruyanlar da var. Çizgisini çarpıtmıyor, yo- lunu, savaşını sürdürüyor. Işığını yitirmiyor, karan- lığı delmekten geri kalmıyor, alacakaranlığı sevmi- yor, aydınlığa yol alıyor. inancını yitirmiyor hiç, umu- dunu da. Yarınlara umutla bakıyor, o umutla mey- dan okuyortutuculara, o umutla aldırmıyor suçlan- maya. yargılanmaya. Kara çalmalara. sorgulama- lara karşın inancını yaşıyor baştan sona. Kışkırtıcı- lıkla suçlamalar dudak bukuyor, gülümsüyor, gö- revını yapmayanlardan hesap soruyor mahkeme- de. Gazetemizde Sıvas idare Mahkemesi'nin ka- rannı okudunuz mu? Azız Nesin'i kışkırtıcılıkla suç- layanları yalanlayan bir karar. Doğrulardeğışmiyor, kimi zaman öldükten sonra da aklan/yor yazarlar. Sahnedeki portresıne bakıyor, düşunüyorum, Az- iz Nesin öldü mü acaba? Kimi günler başkent olay- lannın gelişmesi de onu çağrıştırıyor bana. Başkent bir operet sahnesi gibi, törenler, kürsüler, söylev- ler, örtülü ödenek, ö'rtüsüz suçlamalar, küfürler der- ken bir bulantı başlıyor! Gerçeküstü olaylar yaşa- nıyor ülkemizde, bir şeyler yapmak gerekiyor, di- yor Aziz Nesin, bir şeyler yapılması dilenıyor, bek- leniyor ama zaman yitiyor ancak. Oysa ruzgâr olup defne yapraklarına şarkılar söylemek istiyor Aziz Nesin, toprağında yetişen ağacın darağacı değil, kalem olmasını diliyor, o kalemle sevgi şiirlerı yaz- mak özlemfyle seslenıyor gerıde kalanlara.«.« Yitik sevgililerözlemleri dtndikçe daha çok yaşar bence. Geride kalanlara da o özlemi dındirmek yo- lunda görevler düşüyor elbet. Karanlığı delmek, alacakaranlığı dağıtmak için bir damla ışık üret- mek, uzun soluklara yüreklice katılmak, yarım ka- lan bir şarkıya, bir sözcük eklemek görevı... • • • Birtakım Azizlikler'i tiyatro kürsüsünden Profesör Sevda Şenerile birlikte izledik. Sahneye kırmızı ka- ranfiller attık sonra, Genco Erkal'ı da sevgiyle, coşkuyla kutladık, kucakladık. Dışarda güzel bir mayıs gecesi, içerde mayıs ayının sıcak rüzgârını, coşkusunu yansıtan genç kuşaklar. Başka hiçbirti- yatroda karşılaşmadığım bir kalabalık bu. Genco Erkal'ı özlemle selamlıyor, dakikalarca alkışlıyor, bir özlemi dindirmenin sevinciyle. Değerli sanatçımıza güzel yolculuklar diliyorum. Genco, Nâzım'ı Paris'te oynayacak önümüzdeki günlerde, dahası Fransızca. Hıfzı Topuz'un St. Lo- uis adasındaki evinde Güzin ve Abidin Dino, Av- ni Arbaş ile buluşmamızı anımsadım birden. Nâ- zım Hikmet ile bir süre önce aynı sofrada yapılan birsöyleşiyi dinledik banttan. Abidin'e mutluluğun resmini yapabilir misin, diye soruyor. inanıyorum, Nâzım da izleyerek Genco'nun oyununu, mutlu gü- lümseyecek sonra. Resmini henüz görmed/k ama mutlu çizgileri yalnız sanatçılar oluşturuyor yaşa- mımızda. Paris'ten sonra Anadolu turuna başlıyor Genco Erkal. bizim Körfez'e de gelecek, belki ören'ede, sonra Güre'ye, ida'nın eteklerine. Ida'nın doruğuna Aziz Nesin ile tırmandık yıllarca önce, bu yaz da Azizlikler oynayacak eteklerinde. İda da iz- leyecek Genco'yu, bana neler anlatacak kimbilir. B U L M A C A SEDAT YAŞAYA\ 1 2 3 4 5 6 7SOLDAN SAGA: 1/Anadolu'da "ahilik" adıvla meslekı bir örgüt- lenme bıçımını al- mış olan ve orta- 3 çağlslamdevletle- , nnde tasavvuf ve özeilikle Melamı- lık ılkelennedava- nanörgütlenme. 2/ Gözün rengını ve- ren tabakası... Es- kıden harman 8 ürünlennden onda g bir oranmda alınan vergı.3/Ha\van>]veceğı.. Afrika'da yaşayan. bacak- ları beyaz çızgılı bir hav- van. 4/ Kemıklerın yuvar- lak ucu. Göze çarpan. 3 alımlı. 5/Tırpana bahğına 4 venlen bir başka ad... Bir soru sözü. 6/ Panık. II Ba- ğışlama... Acele. tez.'8/Cst " bölümü açık boru... Ke- 7 mıklerın içındeki vağlı 8 madde.9/Evren...Eskıdıl- Q de su. 9 VUKARIDAİV AŞAĞIYA: 1/Norveç. fskoçva \e Kuzev Amenka kıyılarında buzulla- nn oluşturduğu dık vamaçlı körfez... flkel bırsılah. 2/Cre- nın kanda bınkmesı sonucu ortava çıkan hastalık.. Telefon sözü. 3/Belırlı bir i!, ya da hızmetı başarabılecek güçtekı en küçük asken birlik... Söz geçırme. 4/Arıtmetıkte bir kuv- vetın derecesını veren »avı.. Bır makyaj malzemesı. Bın metrenın kısayazılışı. 5/Mübtahkem ver... Bırbağlaç. 6/Os- manlı dev letınde zamanın olav lannı saptamakla görev lı dev - let tanhçısı. II Bır koşucuva. dığer ko;,ucular kümesınden Mvrılma olanağını \eren çaba... Yabancı. 8/Top mermısın- ın ucuna vıdalanan ayarlı kapak... Yapılmış. gerçekleşnıış iş. 9/Boks yapılan ver. Yapma. etme.