Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
İrmtivazSakJbi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmenı. Orhan Erinç #
Genel Ya\ın Koordınatörü Hikmet
Çetinkava# Yazıı^lerı Mudürlerı
Ibrahinı Yıldız. DinçTa\anç(SonımIul
9 Haber Merkezı Müdürü Hakan Kara
# Gorse] Yonetmen: Fikret Eser
Dij Haberler Şiııasi Danışoğlu • hrıhbarat.
Cengiz Yıldırım •Ekonomı Biilent kızanlık
0 Kültur. Handan Şenköken • Spor
Abdülkadir Yücelman • Makaleler- Sami
Karaören # Duzeltmc Abdullah Yazıcı
# Fo[O*r,?f: Erdoğan Köseoğlu •Bılgı-Belge
Edibe Öuğra 9 Yurt Haberlen Mehmet Faraç
YaunKuniiu
Orhan Erinç. Okta> Kurtböke.
Hikmet Çetinka> a, Şükran Soner,
ErgınıBalcı,Dii)çTa>anç. İbrahim
\ ıldız, Orhan Bursalı. Mustafa
Balba). Hakan Kara.
Ankdra Temsılcısı Mustafa Balba\ 0 Haber Muduru Doğan
AkJıi Ataturk Bulvan No- 125. Kat 4. Bakanlıklar-Ankara Tel
4195020 ı
7
hat). Faks- 419502^ • İzmır Temsıicısı
Serdar Kızık. H Zı>a Bh 1352 S 2 3 Tel- 4411220.
Faks 44191 P • Adana Temsıleısı Çetin Mğenoğlu.
tnönüCd. 119 S No 1 Kat l.Tel 352255u. fak?
35225~U
Müessese Müduru Erol Erkut 6
Koc-dınator Ahmet Korulsan 0
Muha^be Biilent Yen«r 9 Idare
Hfisetin Gürcr # (şletme Önder
Çetik • Bılgı-l^lem Nail İnal •
BılgısavjrSıstem Mürihet Çiler
\IED\A C: • Yonetım Rurulu
Ba^kanı - Genei Mudun Gülbin
Erduran • Koordınator Reha
Işırman 0 Genel Mudur \'ardımcısı
Mine \kdağ Tel 514 07 53 -
513 95SO-51?*46O-61.Faks 513M63
>ın *e l*w. Yenı Oun Haber AjanM. Ba^n \e Yajıncıhk A S
ı Caı --Cagaloâlu 34334 I.-I PK J!46 lstanbul Tel 10 212i 512 05 «5 ı2(l hat ı Faks (0 212ı 513 !>5 *)5 8fCASlM1996 İmsak: 5.09 Güneş: 6.36 Öğle: 11.55 Ikindi: 14.34 AkşanrP.OO Vatsı: 18.21
Basın
Koıseyfnden
kııtama
• îsranbul H»er Servisi
Basn K.ons;} Elazığ'da
lçişkri Bakuı Mehmet
Ağarı ızlevnjCanal D
tdervzvonu itMilliyet
gaz-eesı nur.a:ırlerine
sözflü facizd' bjlunup
basaru ağır iauretlerde
bulurduöu te-:kçesiyle
DViPnBaşLr.avukât
Ortıaı Pekenunadı.
Hava
toplantcı
• ASkARX Cumhuriyet
Biinosu)- Hi-ikırliliginin
yoğur olduğji4 ilin valisi,
Çev re Bakarı Zıyaettin
Tokar başkaılûında
Ankara'da tcplındı. Tokar.
toplartınına;ı şında
yaptığı konibrrada, bu
toplartı ılea-n^lannın
öncelıkle kışa.lannda
yoğunhava lıirdiğine
maruz kalan ılrtrin
sorunLınnı ve
darbogazlarnı artışma,
kırlıliğin gıdermesi için
alınmasıgerd. ek
önlemleri deJdendirme
olduğunu bıliirdi.
Sağlıkta
eşitsizlikter
• VARŞOVA(U)-
Varşou'da gcaekleştirilen
"5. A\rupa"Saflık
Bakanlan K.onteransı"nda
konuşan SağlıkBakanı
Yıldınm Aktiru. erken
ölüm. hastalık. \e sakatlık
gibi sorunlann.tesadüflerin
eseri olmadığın!. bunların
eşıtsizlıkleri \aisıttıgını
bildirdı. Hakkaiıyetin.
sağlık ıçin eşıt nrsatlar
yaratnıak \e saglık
farklılıUarını rr.iimkün olan
en diişük se\ i>e.e indirmek
olduğunu sö>ie;.en Aktuna.
"'Eğer herkeHçin saglık'
hedefini gerçek!eştirmeyi
amaçlıvorsak. önlenebilir
eşitsizlıkleri. haıcsız olduğu
için reddetmeli>ız" dedi.
'Yeşil Fatura'
uygulaması
• ANKARA |AA) - Çev re
Bakanlıgı tarafından
başlatılan ""Yeşıl Fatura"
uygulaması ile antma
tesıslerini gereğı aibi
çalıştıran sanavıci. artık
daha düşük eiektnk faturası
öde\ecek. Çe\re Bakanı
Zı>aettın Tokar Türkıye'de
birçok sanavi kuruluşunda
antma tesısı bulunmasına
rağmen. elektnk enerjisi
fiyatlarının yükbekliği
sebebiyle
çalıştırılamadıklannı
söyledi.
AÜ'den özel uçak
hizmeti
• ESKİŞEHİR(AA)-
Anadolu Cnnersitesi (AÜ)
Si\il Ha\acıiık Yüksek
Okulu'nun. talep gelmesi
halinde uçakla yoîcu
taşımaya hazır olduğu
bildinldi Okulun
uygulama pistine şu anda
uçaklann inip kalktığını.
daha önce de bazı
şirketlerin rarifelı seferler
düzenlediğini hatırlatan AÜ
Rektör Yardımcısı Prof. Dr.
Engin Ataç. seferlerin
tarifeli değil. talep üzenne
gerçekleştirilebileceğinı
\urguladı.
Türksoy
çalışmaları
• BAKÜ(AA)-K.ültür
Bakanı Ismail Kahraman.
Türksoy "un. Türk
dünyasinın L'NESCO'su
olnıası için çalışmalar
yaptıklarını bildirdi.
Azerba>can'da Fuzulı'nin
500. doğum yıldönümü
dolayısıvla diizenlenen
etkinlikler kapsamında,
Türkso> "un Bakanlar
Konseyi de çalışmalannı
sürdürü>or.
IVlaps'a yolculuk
• \VASHINGTON
(Cumhurivet) - tnsanlığın
uzayın derinliklerine ve
yerküremizden başka
gezegenlerde yaşam olup
olmadığını araştırma
seriiveninde tanhi biradım
daha atıldı. Mars'ı
keşfetmek amacıyla bu
gezegenin fotogTafik
haritasını çıkaracak "Mars
Global Sur\eyor". dün
Florida'daki Cape
Canevaral uzay üssünden
fırlatıldı. tnsansız uzav
aracı. vaklaşık 800 milyon
kilometre yol aldıktan
sonra 1997 Eylül ayında
kırmızı gezegenin
fotoğrafik haritasını
çıkarmaya varayacak bir
vöriinaeve airecek.
Geçen ekimde 8 bin 333 lira olan metreküp birim fiyatı, 25 Eylül 1996'da 21 bin 060 liraya yükseldi
Doğalgaz bir yılda 2.5 kat zamlandı
1995
Q O ~
" Yakıt fıyatlan Istanbul ıçın geçertıdır. Bmm fıyatlara doğalgaz tçm %8, dığer yakıtlar ıçın % 15 KDV dahildir.
Organ naklinde Bakanlık ve doktorlar anlaşamıyor
5 bin hasta, böbrek
için sıra bekliyor
SA.\DET L SLL
Türkı\e"de binlerce hasta umutla organ
bekleyişini sürdürürken organ nakli konu-
sunda \asal ve etik >önden yaşanan kar-
gaşa. umutlann bir bir sönmesine yol açı-
yor. Organ nakli konusunda yaşanan kar-
gaşayı çözebilecek hekımler ile Saglık
Bakanlıgı da birbirleriyle zıtlaşmaktan
öteye gidemiyorlar. Uzmanlar. insanları-
rruzın doktorlara güvenmedigini bu neden-
le de yeterinee organ bagı$ı yapılmadığı-
nı belırtirken Saglık Ba-
kanlığı 'nın çıkardığı ya-
salann da bir işe yara-
madığına dikkat çeki-
yorlar. Tüm bu gelış-
melersonucu. olan, böb-
rek bekleyen 5 bin. ka-
raciger bekleyen bin.
kornea bekleyen 4 bin,
kalp bekleyen 800 has-
taya oluyor. Saglık Ba-
kanlıgı çözüm için organ nakli konusun-
da tüm ülkede bir standart oluşturmak
amacıyla I983yılındagerçekleştirilen or-
gan nakilleri Koordınasyon Sistemi'ne
(ONKOS) tüm hekımlerin iştirak etmesi-
ni ve sistemi desteklemelerini ıstiyor. Ög-
retim üyeleri ise Saglık Bakanlıgı'nın ken-
dilerinin fikirleri ve görüşleri alınmadan
gerçekleştirdigini iddia ettiği ONKOS'u.
merkezi bir sisteme dönüşmesi nedeniy-
le eleştirivorlar.
Türkiye'de böbrek. kalp. kornea. ka-
raciğer ve pankreas transplantasyonlan
başanvla uygulanmasına karşın. bagışta
bulunulmaması nedenivle binlerce insan
• Böbrek. kalp, kornea,
karaciger ve pankreas
transplantasyonlan başanvla
uygulanan Türkiye'de organ
bağışında bulunulmaması
nedeniyle binlerce insan
ölümü bekliyor.
ölümü bekliyor. Istanbul Tıp Fakültesi
Tranplantasvon Ünitesi Başkanı Prof. Dr.
L'luğ Eldegez. Saglık Bakanlıgı tarafın-
dan hazırlanan vasalann iyi vürütüleme-
digini belirtiyor. Üç > ıl önce kabul edilen
Organ Nakilleri K.oordına>von Sistemi'nin
(ONKOS) başta çok güze'l hazırlanması-
na karşın sonradan yanlı^ çalıştırıldıgını
belirten Eldegez. şö>ledevanı enı: *Busis-
temde amaç organ sasısını arttırmaktı.
Ancak sistemi kurarken işi bilenlerden fi-
kir alınnıadı. Sistenı gereği alınan organ-
lar belirli merkezlere
gidecekti. Ancak İstan-
bul içinde ihtiyaç olan
bir sürii merkez »ar-
ken sadeee Ankara ve
v urtdışında belli verle-
re gitti. Sistenı merkez-
leşti. Saglık Bakanlı-
ğf > la bu iş > iirümez.
Yapılması gereken
tüm merkezlerin otu-
rup birlikte çalışması ve karar alması.
Bakanlık. denetimi vapsın ulusal sağ-
lık politikasını oluştursun. İşin parasal
boyutlarıvla ilgilensin. Yeni gelenlere
ihtivaçlarını sorup destek olsun, an-
cak köstek olmasın."
Saglık Bakanı Yıldınm.Akruna'nın ge-
çen günlerde bir toplantı yaptıgını v e ye-
ni bir yasa hazırlığı içinde olduğunu be-
lirten Prof. Dr. MustafaÇarın,yeni kanun
gereği isteyenlere "organımı bağışlamıyo-
rum" yazılı bir kart verileceğini ve bu
kart üzerinde bulunmayanlann organlan-
nın kimseye danıjılmaksızın alınacagını
sövledi.
• Tüketicileri Koruma Derneği Başkanı Mehmet
Barak, "Birilerinin cebine akan rantlan şimdi
kademe kademe vatandaştan çıkanyorlar" dedi.
• Aboneler, fiyatların bu denli hızlı yükselmesini
keyfi olarak nitelendirerek, fiyatlann bütçelerini
zorlayacağını söylediler.
ALİ ER
Istanbul'da yaklaşık 700
bin konutun kullanmava baş-
ladığı doğalgazın fiyatı son
birvıl içinde ıki buçuk katart-
tı. Doğalgaz aboneleri \eTü-
keticileri Koruma Derneği.
bu orandaki fiyat artışını
"ke\fi" olarak nitelendire-
rek yetkılileri suçladılar.
Ucuz v e temiz yakıt oldu-
ğu belirtilerek tüketicinin
abone olmava teşvik edildi-
ği doğalgaz. bir \ıl içinde
vapılan vük^ek orandaki
zamla kullananları yakacak
duruma geldi. Doğalgazın
geçen vılın ekim avında 8
bin 333 lira olarak belirle-
nen merreküp birim fiyatı 25
Evlül 1996 tarihi itibariyle
2.5 kat artarak 21 bin 060 li-
raya çıkarıldı.
Şaşırtan zamlar
Istanbul Gaz Dagıtım Sa-
nayi ve Ticaret AŞ'den (İG-
DÂŞ) verilen bilgiye göre
konutlarda kullanılan doğal-
gaza 2.5 kat, sanayide kulla-
nılan dogalgaza ise bir yıl
içinde yüzde lOOdolayında
zam yapıldı.
İGDAŞ Genel Müdür Yar-
dımcısı Halil İbrahim Le-
ventoğlu yüksek zam oranı-
na gerekçe olarak dolar ku-
rundaki artışı ve BOTAŞ'ın
geçen nisan av ında dolar ba-
zında yaptığı yüzde 40lık
zam oranını gösterdi. İG-
DAŞ'ın kâr oranını açıkla-
maktan kaçınan Leventoğ-
lu. zam oranının bu kadar
viiksek görünmesinin bir ne-
deninin de Ekim 1995 tari-
hinde fiv atların en düşük se-
v ivede bulunması olduğunu
sövledi.
Leventoğlu. "konutab^ne-
lerine vapılan vüksek zam
oranının sanavi işletmeleri-
ne neden uvgulanmadığına"
yönelik sorumuza kar^ılık.
bunun tümüyle bir dev let po-
litikası olduğunu ve fiyatla-
rın BOTAŞ tarafından belır-
lendiğini ifade ettı.
İGDAŞ'ın yaptığı hesap-
lamaya göre doğalgaz. yapı-
lan zamlara karşın. elektrik,
motorin ve linvite ait kalorı
maliyeti açısından en ucuz
yakıt niteliği taşıyor.
TSE denetimsiz
borular
Tüm Tüketicılen Koruma
Derneği Başkanı Mehmet
Barak doğalgaz projesinin
Pazartesi başlayacak Sayısal Loto'da kolon bedeli 25 bin lira
6 rakam bilene 50 milyar lira
çok pahalıya organize edil-
diğini ve şimdi de aynen sür-
dürüldüğünü belirterek. "Bi-
rilerinin cebine akan rantla-
rı şimdi kademe kademe va-
tandaştan çıkanyorlar. Biz
bu zamlan beküv orduk bun-
lan yeni zamlar izlevecek"
dedi!
Barak, Bedrettin Dalan' ın
belediye başkanlığı döne-
minde ithal edilen borulann
tüm uyanlanna karşın TSE
denetiminden geçırilmedi-
ğini de öne sürdü.
Doğalgazın. İstanbul'dakı
kirli havayı temizleyeceği
yönündeki uyanlan da dik-
kate alarak doğalgaz abone-
si olan yurrtaşlar, fivatlann
bu denli hızlı yükselmesini
keyfi olarak nitelendirerek.
bu fiyatlann bütçelerini zor-
layacağını belirttiler.
Yurttaşlar ne diyor?
Görüşlerıne başv urduğu-
muz doğalgaz abonesi yurt-
taşlar şu aörüşleri sav undu-
lar:
Ali Kemal Yazıcıl Mühen-
dis-Yönetici): IstanbuKun
ha\a kirliliğini düşünerek
dogalgazı tereih ettik. Ancak
yükselen fiyatlar karşısında
şaşkın haldeyiz. Bagımsız
olmayan verlerde ödemede
büyük sorunlar yaşanacak.
Doğalgaz. temel tüketim
maddesi gibi birürün olarak
dü>ünülmeli, fıvatlarona
görebelırlenmelivdi. Butek
kelimeyle sorumsuzluk ve
keyfiliktır.
'Lcuzolacak
sanjyorduk'
DurmuşAslan (Işçi): Abo-
ne olurkenödedigimizabo-
nelik v e tesıs ücreti bütçemi-
zi sarsmıştı. Doğalgaz ucuz
olacak dive avunuyorduk.
Enflasyon artışı ortada. viız-
de 100'übilebulmadığısöv-
lenivor ve açıklanı>or. Bu
artışın mantığını ve nedeni-
ni yetkililer açıklasın. İG-
DAŞ aboneliği durdurmuş,
bence hiç gerek yok. bu fi-
>atlardan sonra kimsenin
abone olacağını sanmıyo-
rum.
SacideGüitekin (E\ kadı-
nı): Zamlara alışmıştıkama
bu kadan da çok fazla. Hiç
olmazsa ısınma konusunda
yönetıcilerimiz insaflı dav-
ransınlar.
SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN
ANKARA (AA) - Milli Piyango
Genel Müdürü İlham Küsmenoğlu.
idare tarafından düzenlenen Sayısal
Loto'nun. 11 kasım pazartesi günü
başlayacağını. ilk haftada 6 rakamı bi-
lene ödenecek ikramiye tutannın ise
50 milyar lira olarak belirlendiğini bil-
dirdi. Küsmenoğlu. Sayısal Loto'nun,
75 ülkede oynatıldığını ifade etti. **Sa-
>ısal Loto6/49" oyunu konusunda tek-
nik bilgi veren Milli Piyango Genel
Müdür Yardımcısı tzzet Bavkara da
her kolon bedelinin 25 bin lira olarak
belirlendiğini anlattı. Bavkara, çekiliş-
lerin TRT'den canlı olarak > ayımlana-
cağını bildirdi.
Bavkara'nın verdiği bılgive göre.
Sayısal Loto ovunu için. 1 'den 49"a ka-
dar sayı içinden 6 sayı seçilecek. Çe-
kiliş sonucu belirlenecek numaralar-
dan 6. 5. 4 ve 3'ünü bilenler. ikramı-
yeye hak kazanacakJar. Oyunun kupon-
ları ve oyunun oynanacagı elektronik
terminaller. sadeee oyunun amblemi-
ni taşıv an ışıklı tabelalann olduğu ba-
yilerde bulunacak. Oyun. her hafta pa-
zar sabahından cumartesi akşamına
kadar, bayilenn çalışma saatleri için-
de o> nanabilecek.
3'e de ikramiye verilecek
Sayısal Loto oyununda büv ük ikra-
miye tutannı, o haftanın hasılatı belir-
leyecek. Bir çekilişte 6 tutturamayan
olursa. o haftanın bü\ ük ikramiye tu-
tan. bir sonraki haftaya devredilecek.
,\ncak, 5,4 ve 3 sayı tutturanlann ik-
ramiyeleri o hafta ödenecek. Devir, 5
haftadan fazla olmayacak. Ikramiye-
si 10 milyon liraya kadar olan talihli-
ler. ikramiyelerini bayilerden. daha
vüksek tutarda ikramiye kazananlar
ise Milli Piyango şubelerinden veya
Genel Müdürlük'ten alacaklar. Ikranıi-
yelerin ödenmesi için çeki'iş tarihin-
den itibaren 180 gün içinde bayilere.
I yıl içinde Genel Müdürlüğe başvu-
rulması gerekiyor.
Ikramiyeler her türlü vergiden mu-
af olacak. Sayısal Loto. her hafta cu-
martesi akşamı sonaerecek. Hasılatın
yüzde 50'si ikramive olarak ödene-
cek. İkramiyenin yüzde 45 i 6. yüzde
13*ü 5. yüzde 14'ü4 ve yüzde 28 "i ise
3 turturanlaradağıtılacak. Sayısal Lo-
to oyununu. 18 yaşı ndan küçükler oy-
nayamav acak. İlk etapta Ankara. Istan-
bul ve îzmir'de başlatılacak Savısal
Loto oyunundan. yıllık 150 bin dolar
aelirbeklenivor.
Demirel veto etmisti
Promosyon Yasası'nda
değişiklik yapılmadı
e-posta : tan (a vol. com. tr
ANKARA (Cumhuriyet
Biirosu)- REFAHYOL hükü-
meti. Cumhurbaşkanı Sülev-
man Demirel'in "basuıözgür-
lüğünü kısıtladığı ve vargımn
görevine miidahale edildiği"
gerekçesiyle veto ettiği süre-
li yayın kuruluşlanna promos-
yon sınırlaması getiren yasa-
yı. TBMM Sanavi ve Ticaret
Komisyonu'ndan hiçbir de-
»işiklik yapmadan geçirdi.
ANAP fstanbul Milletve-
kili Refîk.\ras. veni düzenle-
me>i "intikam yasası" şek-
linde niteleyerek çok sayıda
sorunun yaşandığı birdönem-
de. "promosvon savaşı" çıka-
nlmaması gerektığini söyle-
di. Aras'ın. •'yasanınbasınöz-
güriüğüne darbe vurduğu"
yolundaki değerlendırmesine
Başkan Müftüler, promosyo-
nu sınırlamanın basın özgür-
lüğüne tecavüz olarak derğer-
lendirilemeyeceğini. bunun
sadeee ticari bir işlem olduğu-
nu savunarak karşılık verdi.
DSP Denizli Mılletvekili
Hilmi Develide konunun inat-
laşmava dönüştüğünü, Sana-
vi ve Ticaret Bakam'na veri-
İen ceza kesme vetkısini ~pa-
dişahlıkyetkisr olarak nitelen-
dirdı. DSP Istanbul Milletve-
kili Ziya Aktaş. yasanın inti-
kam ve tehdit amacıyla ha-
zırlandığmı sav unarak "Doğ-
nı bir iş, yanuş bir şekilde va-
pılıyor" dive konuştu.
Yasa haİdcında görüşlerini
belirten RP tçel Nİilletvekili
Mehmet Emin Aydınbaş. ya-
sa ile tröstlerin basını ele ge-
çinnesinin engellenmeye ça-
lışıldığını sövledi. Avdınbaş'ın
ANAP'lı Diker'in parti de-
ğiştirdikten sonra muhalefe-
te başladığını belirterek "Bu
rmıhalefetinizdeakrabaük iiiş-
kilerini/in de etkisi var mı?"
demesı tartışmalara neden ol-
du. Avdınbaş'a. ~Sizi kınıvo-
nım. Size milletvekilliği mi öğ-
reteceğinı?*' sözleriyle tepki
gösteren Diker. "Stres vap-
ma" karşılığını alınca daha
da sinırlendi. Gerginlik diğer
milletvekillerinin araya gır-
mesivle yatıştı.
Ya 'Sosyalist' Aydınlar?.
I X lyamet Aziz Nesin konuşuncakopmuştu: top-
l \ lantıyı az önce 'basan' heyecanlı gençler, bir
ağızdan bağırıyorlar! "Moskova'ya/Moskova'ya/"
Gerilim öylesine yükseldi ki, alçak tavanlı salon
patladı patlayacak! Mehmet Ali Aybar sâkin ko-
nuşması, biraz da mehâbetiyle, ortalığı yatıştırı-
yor; sonuç yine de tadsız olacak, toplantı çıkışın-
da Aziz Nesin, 'millîheyecan' tarafından hırpala-
nacaktır. Rıfat llgaz'la beraber çıkmıştık; o hazin
sahnenin sonuna uzaktan şahit olduk; poiisin mü-
dahale etmediğini görünce, donup kalmıştık.
27 Mayıs sonrası, Istanbul. Yeşilçamdan ümi-
dimi kesmişim: 'lumpen'oidukları için lumpensi-
neması' yapanlardan değil; 'ilericiyim' diyerek 'lum-
pen sineması' yapanlardan, bıktığım ıçın! Bırden,
evi barkı dağıtıp, Paris'e gitmeye karar verdı'm; o
günlerde, birdâvet: 'sosyalist aydınlar'yen't birya-
sal parti '/m/cân/n/'tartışmak üzere, Beyazıt'da bir
salonda toplanacaklarmış, beni de çağırıyorlar;
salon. hantal bir hanın bilmem kaçıncı katındaki,
o salon işte.
'Savaş'ın ve 'Soğuk Savaş'ın 'kılıç artığı' bir avuç
işçi ve aydın. bir araya gelmiştik; içimde menhûs.
okötüduygu:'... mutlaka olay çıkacak!''. Daha ön-
ce, Çiçek Palas'ta yaşadığımız, Nâzım Hikmet'i
Kurtarma toplantısının, bıraktığı izlenım! Korktu-
ğum başımıza geliyor ama. o kadar vahim değil.
Galata Yolcu Salonu'ndan, Marsilya ya mütevec-
cihen hareket ederken. -içimde kalın bir kötümser-
lik-, istanbul un siluetine son defa bakıyorum;
iyimser olabilir miyim: pasaportumu bile. aylarca
uğraştan sonra, ancak Içişleri Bakanı'nın özel iz-
niyle alabildim.
60 yılların ortasında izmir'e dönünce gördüğüm
nedir? O ilk toplantı, görkemli bir meyve vermiş:
Türkiye İşçi Partisi (TİP), halkın desteklediği ilk
sosyalist partisi olarak, seçimlere katılıyor.
Başarılı da olmuştu.
Bir anı, bir tesbit...
t T ornacı' Ömer (Karaman), ekmeğine siga-
I rasını katık ederdi. Ekmek dediğim hapisha-
ne 'tayını'. O yaşımda bunun ne acı bir gerçeği giz-
lediğini çıkaramıyorum: Tornacı' Ömer, müzaye-
de içindeydi, 'Partisi' ona bakamıyordu. Eski iz-
mîr Hapishanesi nin 2. Ferânesi'nde, akşam el ayak
çekilince, hücremize damlar, Moskova ya nasıl
gönderildiğini anlatırdı:
"... o seneler Aydınlık' çıkıyor. Parti'nin büyük-
leri DR. Şefik Hüsnü ve Şevket Süreyya, KUTV'da
okumaya gidecekleri ikisi tesbit ederdi; iddia
oydu ki, 'Doktor' daha ziyade 'münevverlerin'
gitmesine taraftarmış; bizim gibi amele takımı-
nı gönderen ise, Şevket Süreyya..."
Söylediklerı belleğimin bir köşesinde kalmış. bi-
linmez kaç yıl sonra aynı 'tesbit'e, Abidin Nesi-
mî'nin kitabında rastlamayayım mı? Hasan Ali
Ediz'in 'gözlemlerini' naklederken, aynen şöyle
diyor:
"... Şefik Hüsnü grubunun KUTV'a gönder-
diği kişiler, yüksek öğrenim öğrencileriydi; bu-
na karşılık Şevket Süreyya grubunun seçtiği ki-
şiler, işçilerdi; sonradan KUTV'a gönderilen-
lerle yaptığımız sayılamalarda, yarıdan çoğu-
nun Şevket Süreyya grubunun gönderdikleri ol-
duğunu saptadık..." {'TKP'deAnılarve Değerlen-
dırmeler' (1909-1949), s. 127, Promete Yayınları.
1977)
Çıkardığım sonuç, 'hareketin' mantığı ve diya-
lektiği açısından, bana, son derece doğru görün-
müştür: sosyalist bir partinin tabana ulaşması, iş-
çiyle aydını aynı potada eritmesiyle mümkün ola-
bilirdi. ancak; aksi halde. 'sosyalistler' kendi ara-
larında 'seçkin' bir aydınlar kulübü olarak kalırlar-
dı.
Türkiye İşçi Partisi'ne kadar, öyle kalmamışlar
mıdır?
TiP'in önemi...
avaş'ın ve 'Soğuk Savaş'ın, 'sosyalist ay-
m/an' nasıl etkilediği, öbür aydınları nasıl
etkilediği kadar, -belki daha da çok- önem taşıyor;
şundan ki, sosyalist hareketin büyümesi ve yayıl-
ması. aydını ile emekçisini birbırinden ayırarak de-
ğil, ancak 'özdeşleştirerek' mümkün!
Oysa KUTV neslinden sonra. hareketin içinde-
ki işçi sayısı gittikçe azalmış: Türkiye'de 'sosya-
list aydınlar' münhasıran üniversite çevresinden.
öğrenci ya da öğretim üyeleri arasından; ya da sa-
natçı çevresinden, şair, romancı, ressam, oyuncu
arasından 'çıkmaya' başlamıştır. Siyasi Polis'in ve
Sıkıyönetim Savcılıklan'nın dosyalarını incelerse-
niz, 1940 ile 1960 arasında suç mevzuunun çok-
luk dergiler. gazeteler, kitaplar -hele hele, şiir kitap-
ları- olduğunu hayretle görürsünüz: A. Kadir, Se-
bat Basımevi'nde 300 adet basılan 'Tebliğ' adlı şi-
ir kitabı için sürülmüştü.
Türkiye İşçi Partisi'nin önemi, galiba burada ya-
tıyor; bu kısırdöngüyü o kırabilmiş. -DİSK'le bera-
ber. kısmen onun yardımıyla- sosyalizmin önerdi-
ği ve özlediği 'özdeşliğı' tesis edebılmişti.
http:// www. vol. com. tr/ A İLHAN
http://www.ada.com.tr./-bilgiyay/yazar/ailhan.html