Katalog

20 EYLÜL1995ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKUINUMİ Iç talepfrenlenirken,faiz ve kur artışının neden olacağı fiyat artışlanyla karşılaşılacak Her yol enflasyona çıkıyor Başbakanük'ta bürokrasi operasyonu • ANKARA (ANKA)- Başbakan Tansu Çıller, Başbakanlık bun>esındekı bazı ust duze> bürokratlan gorevınden aldı Mevzuatı Gelıştırme Genel Muduru Özgun Ermen Jdan \e Malı lşler Daıre Başkanı Ertan Ergun Basın ve Doner Sermaye Işlen Muduru Mehmet Yazıcıoğlu ıle Bılgı lşlem Daıre Başkanı Numan Çotuk gorevınden alındı Başbakanlık, 4 bürokratın gore\den alınmasına gerekçe olarak ıse "Başbakanlık çalışmalan ıle ılgılı bazı yenılemeler yapılması gerekıyor Bu ıdan bır tasarruftur"u gosterdı Hileli benzine Itfialat kolaylığı • ANKARA (ANKA) - Kaçak benzın vapımında kullanıldığı ıçın ıthalatı bazı koşullara bağlı soKent benzen \e benzen petrokımva urunlennuı ıthalat ışlemlen ıyıce kolavlaştınldı Sanayıcılenn kendı ıhtıyaçlan ıçın getırdıklen \e kendı ozel veya fıktıf antrepolanna ya da kırala>acaklan tanklara koyduklan petrokım>a urunlennın gumruk ışlemlennın mahallı gumruk ıdarelenn de vapılmasına ızın venldı Türkiye, ABD'nin et pazarı oluyor • ANKARA (AINKA) - Son donemde onemlı olçude yukselen et fivatlannı kontrol altına almak amacıy la et ıthalatına >onelık sınırlamalan kaldıran Turkı>e'nın ABD lı et \eet ışletme makıne uretıcılen ıçın cazıp bır pazar halıne geldığı bıldırıldı Chıcago kentınde başlayacak uluslararası et sanayıı konferans \e sergısıne G Doğu Anadolu nun bazı ıllennın beledıye başkanlanyla valı \e bazı burokratlannın da\ et edılmesı dıkkat çektı Kral Fahd da çok • DUBAİ(AA)-Suudı Arabıstan Kralı Fahd, petrol zengını olan ulkede ozel sektöre daha genış rol venlmesı ve ozelleştırme programlannın benımsenmeM çagnsmda bulundu Krai Fahd. 2000 yılında sona erecek beş yıllık plana ılışkın haftalık Bakanlar Kurulu toplantibinda ozelleştırme ıçın pratık yonetım polıtıkalan benımsenmesını ıstedı TÜGİAD, rtalya yolcusu • Ekonomı Senısı - Turkıve Genç Işadamlan ' TUGlAD 24-27 Eylul 1995 tanhlen arasında, tunzm, ınşaat tekstıl denızcılık, büro mobılyalan kozmetık, gıda sağlık oyuncak, reklam LPG metal lojıstık dagıtım sektorlennden oluşan 40 kışılık TÜGlAD u>esı genç ışadamlanndan oluşan bır he\et ıle Roma Sanayı Odası'nın davetlısı olarak Roma'ya gıdecek Van-Erten hayvan projesi H Ekonomı Servısı- \an-Et bankalar ve Van ll Ozel ldaresının ortaklığ! ıle Van da kurulu et entegre tesıslennde üretıme başladı Bolgedekı havvan varlığını arttırmak amacıvla gelıştınlen "Küçuk Aıle Işletmecılığı Modelı ıle 50 ışletmede bın 200 buvukbaş havvan besıcılığı projesının tamamlandığı ve 90 besıhanede 3 bın "?00 rakamının hedeflendığı bıldınldı Van-Et ın projelennı sut ınekçılığı ve damızlık uretım çıfthklennde havata geçırerek voredekı hayvan varlığı ve kalıtesını ıyıleştırmevı amaçladığı da belırtıldı Çimento kavgası • İZMÎR (Cumhunyet Ege Burosu)- Konut kooperatıflennın urunlenne haksız zam yapan hazır betonculara karşı başlattıklan bovkota Inşaat Muhendıslen Odası tzmır Şubesı nden destek geldı Şube Başkanı Mehmet Karcı, çimento uretıcılennın bına ınşaatlannın betonarmelennde kullanılmaması gereken "Traşh betonu pıvasaya surduklennı so>ledı ve "Tekeller aşın karlarından fedakarlık etmezlerse başka çozumler de vardır' dedı AHMET ÇELIK Hukumet tarafından pıvasadakı para mıktannı sınırlandınp ıç tale- bı engelleverek enflasyonla muca- dele etmek yolunda alınan kararla- rın, ekonomıyı venı enflasyonıst baskılarla karşı karşıya bırakacağı behrtıhvor Enflasvon hedeflennı tutturamayan ve son olarak IMF nın uvanlanvla "dış borçlan- raaya davalı buvüme" polıtıkala- nndan vazgeçmek zorunda kalan koalısyon hukümetının bundan sonra kur ve faızlerde mev dana ge- lecekyuksehşın neden olacagı fıvat artışlan ıle mücadele etmek zorun- da kalacağı savunuluyor Iç pıyasaya vönelık kavnak akı- şını durduran ve bu amaçla banka- lann tuketıcı kredılennı bıle engel- lemekten kaçınmayan hukumet ıç taleptekı daralmava karşın uretım ve ıstıhdamla. buyumenın korun- masının "ihracattakı artış" vo- luvla saglanacağmı savunuvor Başbakan Tansu Çıller. ıhracatçı- ya her turlu desteğın venleceğını ve kur polıtıkalannın da bu amaca goreşekılleneceğınıbelırtırken uz- manlar kur artışının hem buyuk ol- çude ıthal gırdı kullanan ıhracatçı sanavıcının malıvetını yukselt.p re- kabet avantajını ortadan kaldıraca- ğını belırtıyorlar Lcretlenn surekJı duşuk tutulma- sı>la başlayan tanmsal destekle- menın kesılmesıyle süren ve başta et olmak uzere fıv atı hızla artan te- mel urunlere ıthalat kolavlıklan ıle bugune kadar getınlen enflasvonla mücadele polıtıkalannda hukume- tın hedef değıştırerek venı bır koz oynama duşuncesınde olduğu kay- dedılıvor Hukumetın almak zorunda kaldı- ğı kararlara kendı polıtıkalarının v ol açtığı ancak ekonomıvı kuçult- me uvgulamalannın tehlıkelı bır İzzettin önder: Finansa yüklenmiyorlar Enflasvon ekonomıdekı mevcut kavnaklarla talep arasındakı farktır Turkıve uç nedenle kaynaklannı artıramıyor 1 Fınansal serbestleşme surecınde dış fınans kavnak kavbedıvor Bu tasarruflan entırken yatmmları engellı>or 2 tç fınans çevrelen uretıme katılmadan gelır talep edıyorlar faızlen yukselttıklen ıçın de serma>enın üretımı katılmasını engellı>orlar 3 Reel >atınmlar fiatlandırmavla karlannı arttırdıklan halde talepçı oluvor fakat uretımı arttırmıvorlar Sonuçta da uretım artmadığı ıçın talep artınca fıyatlar artıvor Hukumet ıse IMF'nın baskısıyla hukumet durmadan ucretlı kesıme vuklenıvor Fınansal kesıme ıseyuklenmıyor Bu>ıl vaşanan büvumenın tuketımden kaynaklandığı ortava çıkınca bunun ıçın talebın kısılması gerektığını duşunduler Para arzı kısılır faızler vukselırse gırdıler artacağından uretım azalır fıvatlar artar bu malıyet enflas>onudur Atalay Şahinoğlıi: Seçim kokusu var Son kararlann IMF nın baskılanyla alındığına ınanmıvorum hafıf hafıf polıtık kokular gelıvor Fıyat artışlan vaz aylannda bıle vüzde 90 lara ulaştı Herhangı bır seçım olduğunda vatandaşa sovlevecek soz bulamayacaklar lkı avlık sıkı tedbırlerle enflasyonu duşurup vatandaşın karşısına oyle «.ıkacaklar Ancak sıcak para akışı suruyor Ozelleştırme ağırgıdıyor dövız sıkıntılı 5 nısandan sonra alınan kararlar vapısal tedbırlerle desteklen- medığı ıçın venı tedbırlere gerek duydular Bu tedbırlerle talebın duşurulmesı amaçlandı Alışvenşın engellenmesı tıcaretı olumsuz vonde etkılevecektır Eğer sov lendığı gıbı gerçekten ıhracat artmazsa yukselen malıyetlerle uretım duşecektır Mal arzı azalınca da fıvatlar artarak malıyet enflasyonu vaşanacaktır Bu tedbırlerle fıvatlann duşeceğıne ınanıyorum belkı bunlar alınması gereken tedbırler ama bu aşamava gelene kadar neredeydıler1 Esfender Korkmaz: I I Erdogan Alkiti: Enflasyon ne artar, ne düşer IMF'ce empoze edılmış olsun olmasın sonunda bu kararlar ahnmak zorunda kalınrruştır Merkez Bankası zorunlu dövız dev nnı daraltıp dığer yandan faızlen yükselterek lıkıdıteyı emmeyı başarmıştır Avnca banka tarafından yapılan 'Döviz rezervini azaltacağız' açiklaması dövız fivatlannı duşürmuştur Lıkıdıtenın emılmesı ve dövız fıyatlannın frenlenmesı enflasvonun üç rakama çıkmasını onlevebıîır Ancak yüzde 80'lerde kalmasını onleyemez Çunku enflasvonun nedeni yapısaldır Gecehk faızm yûzde 90'a, reponun vuzde 101 eçıkması enflasyon konusunda ters etkı yapacak. yüksek faız mahyet artışı yaratacağından antı enflasyonıst bır polıtıka olarak benımsenen dovız polıtıkasmm etkınlıgını azaltacaktır Aynca faız-kur makaai açılacağı ıçın sıcak para ıçın daha caztp bır ortam oluşacaktır Dovızin enflasvonun altında tutulması ıhracatı olumsuz etkılevecek, bu uluslararası rekabetımjzı azaltacak ve dış tıcaret açığı artacaktır Dert, talepten Malıyet enflasyonu malıyetın vukselmesı uretımın daralması ve fıvatlann vukselmeMvle ortava çıkar Ama vûkselen malıvet fivatlara vansımıvorsa tehlıke talep enflasvonu yonunden gelıvor demektır Turkıye'- dekı enflasvon tehlıkeM bu yondedır Oncelık- le talebın onunu kesmek lazımdır Bu nedenle şu anda faızler malıyetı vukseltecek dıve bakmamak lazım Faızlenn yukselmesı malıyetlere vansıyacaktır Bu da uzun dönemde ekonomıyı durgunluğa goturebılır Ancak enflasyon mu durgunluk mu9 dersenız ben durgunluğu tercıh edenm Zaten enflas>von sureklı vukselırse 1994 te olduğu gıbı uretım duracaktır Bence şu anda acıl sorun talep şışkınlığının gıdenlmesıdır kumar olduguna dıkkat çekılıvor Tuketımı kısmak amacıvla kredı faızlennı artırmanın ekonomıdekı para arzının azaltacagını bunun da faızlenn yukbelmesıne neden ola- cağına dıkkatçeken uzmanlar vuk- selen kredı faızlennın uretıme gır- dı malıvetı olarak vansıvacağını be- lırtıvorlar Lzmanlar "Malıvetler artacağından uretım \e mal arzı azalır \zalan arz talebı karşılava- macağından bu kezvınefivatlar ar- tar. Bunun sonucu da malıvet enf- lasvonudur" vorumunu vapıvorlar Talebı azaltmanın enflabvonu belkı kısa donemde aşagıva çeke- ceğını belırten uzmanlar uzun do- nemde ıse sorunlann daha da arta- cağını vurguluvorlar Destekleme ahmlannın kesılme- sı ve et ıthalatının da enflasvonu aşağıya çekme amacını taşıdığını belırten uzmanlar et ıthalatın kısa donemde fıvatlan duşunmese bıle en azından s>abıt tutacağını ancak malıvetler nedenıvle uretımın azal- masına neden olacağından uzun donemde fıvatlan vukselteceğıne dıkkat çekıvorlar Uzmanlar asıl vapılması gereke- nın et uretımının arttınlması oldu- ğuna dıkkat çekıyorlar Türkiye ile anlaşmasını 3. kez gözden geçirecek olan IMF, enflasyon kadar kur artışına karşı çıkmadı Hükümetiıı devalüasyon isteğine onayANKARA (Cumhurivet Burosu) - Başbakanlık Lluslararası Para Fonu'nun (IMF) hukumetın dovızkurlanndakıartı- şın enflasvon dogrultusundagerçekleştınl- mesı yonundekı onensını onavladığını bıl- dırdı Bo>lece vılbaşına gore yuzde 20 ora- nında artan kurlarda hukumetın yuzde 72 oranındakı 199> sonu enflasvon hedefine ulaşılabılmesı ıçın > ıl sonuna kadar yuzde 30'a \akm oranda devaluas>on vapılacağı ışaretı venldı Başbakanlık açiklamasında IMF nın Turkıve ıle yaptığı anlaşmayı uçuncu kez gozden geçıreceğının bıldınl- mesı dıkkat çektı Başbakanlık tandun yapılanaçıklamaya göre IMF nınoncekıgun ABDdeva- pılan tcra Dırektorlen Kurulu top- lantısında stand-by kredı anlaşma- sı çerçevesınde Turkıve ye evlul avında venlecek olan vakîaşık 100 mıl>ondolarlıkkredı onaylandı Açık- lamada kuruluna>nca Turkıye ye ılışkın anlaşmasının3 kez gozden geçınlmesı ka- ran aldığı bıldınldı IMF'nın hukumetı "ekonomi politika- laruıın, enflasvonun duşurulmesı temel he- defi doğnıltusunda belırlenmesı" ıçın uv ar dığı belırtılen açıklamada fonun sıkı para vemalıyepolıtıkalannın surdurulmesını ıs tedıgı kavdedıldı Açıklamada IMF nın enflasvonunun duşurulmesı hedefı çerçevesınde yürutulecek polıtıka- larla yıl sonunda fıyat artışlannın vuzde 50-^5 ıle en fazla yuzde 60 duzeyınde gerçekleşebıleceğını tah- mın ettıgı belırtıldı Başbakanlık tan vapılan açıklamaya gore IMF, hukumetın dovız kurlanndakı artışın enflasyon oranında gerçekleştırıl- mesı yonundekı onensını kabul ettı Buna göre yılbaşından bu yana toptan eşya fı- yatlanndakı >uzde 38 8 oranındakı artışa karşın yuzde 20 duzevınde >ukselen kur- lardakı vukselme surecek Kurlardakı artışın hukumetın yüzde 72 oranındakı 1995 sonu enflasyon oranında gerçekleşmesı ıçın ıse yılsonuna kadar yuz- de 30 a varan oranda devaluasjon yapıl- ması gerekıvor Hızlı özelleştirme ısran Başbakanlık açıklamasına gore IMF. yıl- başından bu >ana artan yabancı >,ermaye gınşı ve dışborç mıktannın tehlıkelı boyut- lara vükselmedığını belırtırken, dovız sto- kundakı artışı olumlu buldugunu bıldırdı IMF nın ozelleştırmenın hızlandınlması ve >apısal onlemlerın gecıktırılmeden uy- gulanması konusundakı ısrannı yıneledığı de ogrenıldı Erken başlayan indirim baş ağrıttı I stanbul'da 1985'e kadar ındırımlı satışlann başlangıç tarıhı ve ne oranda uygulanacağı konusunu tıcaret odası belırlıyordu Boylece tuketıcıler ucuzluğun ne zaman başlayacağı ne kadar sureceğı konusunda fikır sahıbı olabılıyordu Indırımlı satışların serbest bırakılması bırtakım kanşıklıklan da beraberınde getırdı Her geçen yıl ındınm donemlerı satışları artırmak ıçın bıraz daha one çekılmeye başlandı Her sezon sonunda yapılan ındırım oranı, uçe bolunerek, sezon ıçıne yayılarak uygulandı Bazı mağazalarda ıse ucuzluk oncesı etıket fıyatları değıştırılıp ındınm şışırılmış fıyatlar uzennden yapıldı Buyuk mağazalann bırçoğu sureklı muştenlenne ındırımlı satışlar oncesınde davetıye çıkanrken dığer muşterılerıne ıse ındınmlı satış tarıhlerını ılan etmeyı de ıhmal etmedıler Bazı magazaların ıse ındırımlı satış donemlennı tuketıcıye onceden duyurmayışı 6 temmuz akşamı, ış çıkışında Lımon'un Artkara mağazalanndan bınsının onunden geçerken hoşuma gıden yazlık ceketlerden, 7 mılyon lıra odeyerek ıkı tane satın aldım 6 temmuz sabahı işe gelırken Lımon magazalannın vıtnnlennde gorduğum Kuf yazılan dıkkatımı çektı Vıtnne yaklaştığımda, "Kut un buyuk ındınm yapıldığı anlamına geldığını ogrendım. Yaklaşık 12 saat once tanesı 3 mılyon 500 bın lıradan ıkı adet satın aldıgım ceketlenn fıyatı bır gecede 2 mılyon lıra oluvermış. Lımon'un Ankara Temsılcısı Tunç Kayalar a durumu ılettığımde, haklı olduğumu, ancak zaranmı telafi etmeye yetkısı bulunmadığını soyledı Kayalar'ın ardından Istanbul'u arayarak, Halkla llışkıler bınmınden Fılız Kımyacı ıle goruştum. Kımyacı da, haklı olduğumu, ancak zarann gıdenlmesı ıçın yetkılı olmadığını soyledı Ardından, bu konularda yetkılı olduğu soylenen Zeynep Iskeçelı ıle goruştum Iskeçelı de, ındınm donemlerınde bu tur şıkâyetienn olduğunu, ancak yakınmamda haklı olmama karşın yapacak bır şey bulunmadığını soyledı Gorüştuğum butun Lımon yetkılılenne, kendısmı "çagdaş olarak nıteleyen hıçbır ışletmenın bu kadar kısa bır zaman aralığında ındinm bırçok karışıklığı beraberınde getırdı Akşam ustu satın alınan bır urunun ertesı sabah yan yanya ucuzladığını goren tuketıcı haklı olarak bu durumdan dert yanmaya başladı Indırımlı satış tanhlennın tıcaret odaları tarafından belırlenmesı de bu soruna çozum getırmeye yetmedı Mevcut kanunların yaptırım gucunun olmayışı mağazalann keyfı hareket etmesını engelleyemedı Ankara Haber Mudurumuz Doğan Akın'ın şıkayetı de bu sorunu bır kez daha gundeme getırdı Umon Mağazası nın hıçbır açıklama yapmadan, anı bır kararla fiyatlarını yan yanya ındırmesını eleştıren Akın bırçok ulkede ındınm sezonu ıle normal satış donemlerı arasındakı zaman dılımıne sınırlar getırıldığını vurgulayarak, Turkıye de de cıddı bılınen kuruluşlarm ındınm donemlennı daha onceden tuketıcılere duyurduğunu hatırtatıyor Akın'ın mektubu şoyle HULYA GENÇ Cumhunyet GszatcsJ Turkocağ Cad 39 4 7 Cağaloğlu İSTANBUL TEL 512 O5 05 FAX 514 O7 51 yapamayacağını, çok sayıda ulkede ındınm sezonu ıle normal satış donemlen arasındakı zaman dılımıne sınırlar getınldığım, Turkıye'de de cıddı bılınen kuruluşlann ındırım donemlennın, aptal yenne konmayan tuketıcılerce bılındığını anlatmaya çalıştım Hepsınden "haklısınız' yanrtını aldıgım Lımon çalışanlanna - sonuç çok da onemlı değıl - gerçekten teşekkur edıyorum. Ancak, bır daha kapılanndan ıçerı adım atmamaya karar verdığım Lımon mağazalanndan beklentım, çağdaş bır ışletmecılık. • L ımon Mağazası sahıbı Banş Kuce'ye Doğan Akın'ın şıkâyetını ılettık Butun Umon çalışanlan gıbı muştensının haklı olduğunu kabul eden ancak yapılacak bır şey olmadığını yıneleyen Kuce, Doğan Akın'la bızzat goruşmek ıstedığını belırterek "Indınmlı satışlara nıçın anıden karar verdığımızı muşterımıze anlatmak ıstenm" dedı Turkıye'nın ıçınde bulunduğu enflasyonıst ortamın fiyatları sureklı arttırdığını soyleyen Kuce, tuketıcı ve satıcılann çoğu zaman fıyat artışlarına hazırlıksız yakalandıklannı vurgulayarak, mevcut talebı canlandırmak ıçın ındınmlı satışlann one alındığını kaydettı "Hata tamamıyla bızım mağazamızdan kaynaklanmıyor" dıyen Kuce sorunun Turkıye nın ekonomık yapısı ıle ılgılı olduğunu soyledı Daha sonra Doğan Akın'ı tekrar arayan Umon Mağazası yetkılılen hatalarını kabul ettıklennı yınelemekle yetındıler Ankara Ticaret Odası Genel Sekreten Türgay Uçbudak, odalar kanununun çıkmaması yuzonden tıcaret odasının çok fazla yaptırım gucu olmadığını belırterek "Mevcut yaptırımlar zaten caydıncı değıl Açıkcası odamızın bu tür uygulamalan engelleyecek cıddı bır gucu yok dıye konuştu Uçbudak Turkıye 'nın ekonomık koşulîanna bağlı olarak mağazalann ındınm gunlennı, odaca belırlenen tanhten once başlattıklannı kaydettı • ABC Yayınevi sözünde duracak, ama... A BC Yayınevi'nın ılanlarla duyurduğu kampanyaya 16 Nısan 1990 tarıhınde katıldım. ilanlarda her ay bır sayı olmak uzere toplam 24 cılt BBC Ingılız Dergısı vermeyı taahhut eden ABC Yayınları, aynca resımlı ingılızce roman ve ıkı cılt Oxford sozluğu de hedıye edeceğını vurguluyordu 40 bın lira peşın olmak uzere 8 taksrtlı bır sozleşmeyı ımzalayarak odemelerımı duzenlı olarak yaptım. 24 ay dolmasına karşın 13 sayı elımıze ulaşabılmıştı ABC Yayınlan ıle yapmış olduğum gorüşmeler ıse hep sonuçsuz kaldı Zıkrullah Kırmızı/tSTANBUL 8 eylulde yururiuğe gıren Tuketıcı Yasası okurumuzun şıkâyetını çozumlemeye yonelık yenı duzenlemeler getırıyor Surelı yayınlara abone olan tuketıcıler, abonelık sozleşmesınde yer alan fıyat ve nıtelığe ılışkın koşullara aykırı davranılması hatınde, abone ışlemlerını yapan sorumlu kışıye ya da yayın kurumuna ısteklerını yazılı olarak bıldınnek kaydıyla abonelıklenne tek taraflı son verebılecek Yayıncı abone ucretının gerı kalan kısmını hıçbır kesıntı yapmaksızın 15 gun ıçınde lade etmekle yukumlu olacak Tuketıcının abonelığe son verme ısteğı yazılı bıldınmın satıcıya ulaştığı tarıhten ıtıbaren gunluk yayınlarda 15 gun, haftalık yayınlarda 1 ay, aylık yayınlarda 3 ay sonra yururiuğe gırecek Daha uzun surelı yayınlarda ıse, bıldırımden sonrakı ılk yayını muteakıben yururiuğe konulacak Okurumuzda ıstedığı anda parasını alma hakkını sahıp Zaten ABC Yayınları da yasal faızıyle bırlıkte parayı odemeyı kabul edıyor Ama 1990 da odenen paraya yıllık yasal faız ışletılmesı, bugun odenecek paranın kuşa donmesını engellemıyor Okurumuz, BBC dergılennın ıçerığını yeterlı bulduğu ıçın soz konusu kampanyaya devam ettığını soyleyerek, ABC yayınlannın vaat ettıgı yayınları bır an once teslım etmesını ıstıyor ABC Yayınevi nın sahıbı Artun Altıparmak, BBC Yayınlan nı vermeye başladıklan donemde malıyetın buyuk olduğunu vurgulayarak, kampanyaya başlanan ılk yıl dağıtım şırketlerı nedenıyle bırtakım aksaklıklar yaşandığını vurguladı Dovızın artmasıyla malıyetlerın arttığını soyleyen Altıparmak şu anda verdıklen sozu tutmak ıçın ellennden gelen çabayı sarfettıklennı belırterek 'Bu kampanya bızım ılk ve son deneyımımız oldu Şu anda setı tamamlamaya çalışiyoruz" dedı Hazırianan cıltlenn dağıtımına başladıklannı bıldıren Altıpamnak, ısteyerHere paralarını lade edılebıleceklerını de belırttı • tndirimli satış rehberi H er mevsımde tuketıcılen alışvenş heyacanı sarar Kış mevsımının gelmesı manto patto ve çızme ıhtıyacını gundeme getırırken yaz aylan eskıyen mayo ve bıkınılenn yenılenmesını hatırlatır Az olan gelırle bıtmek bılmeyen gıderten dengelemek zorunda olan tuketıcıler ıse, mağaza vıtnnlennı susleyen bol sıfırlı etıketlen gorunce alışvenş etmek ıçın çoğu zaman ındınmlı satışlann başlamasını beklemek zorunda kalır indırımlı satışlardan faydalanmak ısterken aldanmamak ıçın bazı kurallara dıkkat etmenız gerekır • indınmh satışlar sırasında fiyatlann malın fatura bedelı uzennden ındınme gırmesı gerekır Bazı mağazalann, once fıyatlan şışınp, sonra ucuzluk yaptıklannı unutmayın • İndınmh satış ıçın duşuk kalıtelı mal ureten fırmalara karşı dıkkatlı olun. • Indınme gıren urunlenn defolu olup olmadığını kontrol edınH BENCE IZZETTIN ONDER Ozel Kesim Fetişi Ekonomıde sorunlar dennleştıkçe, toplumda ozel kesım fetışızmı de artmaktadır Eroın bağımlılığında olduğu gıbı, knz derınleştıkçe, ozel kesıme yonel- mek eroıneyonelmek bır onlem olarak algılanmak- ta, kamu kesımı ıse hurrıyetlerı kısıtlayıcı ve ekono- mıyı çokertıcı bır doku olarak gorulmektedır Daha doğrusu olgular, topluma bu bıçımde yansıtılmakta- dır Gerçek ajanların, yanı bınncı el ozel ajanlann boy- le bır tavır takınması fevkalade dogrudur Çunku on- lar ozel yararları peşındedır Bunun boyle olmasın- da da eleştınlecek bır yan yoktur Bıreysel ve toplum- sal davranış ve ahlak kalıplan da ekonomık altyapı- ya gore oluşacağından, bu ajanlar etık dışı davranış- larla da suçlanamaz Ama ış akademısyenlere gelınce, bıraz değışır Na- sıl bır doktorun gorevı bıyolojık dokuda oluşan pa- tolojılerie mücadele edıp gereklı duzeltmelerı yapa- rak bunyeyı sağhğına kavuşturmak ıse bır ıktısatçı- nın gorevı de (Gramschı anlamında olmayarak) sos- yo-ekonomık patolojılerı bertaraf etmeye çalışmak, hıç degılse bunlara tanı koymaktır Sıstemlerın do- nuşum ve değışımı sozle ya da arzu ıle gerçekleş- mez, fakat bu durum, akademısyenı gorevınden alı- koyamaz Zaten tanımı gereğı, akademısyen, sos- yo-ekonomık oluşumlann alt katmanlarını aynştırıp analız ederek topluma hıpotetık olgular sunar Bunu yaparken akademısyen, pozıtıf venler arasında sıkı- şıp kalan topluma hıpotetık venler sunarak onun uf- kunu ve seçım olanaklarını genışletır Bır ornek ver- mek gerekırse koyden kente goçun, kent varoşların- da sefıl hayat surerek sanayı kesımıne ucuz emek sunanlar, sıyası tercıhte bulunurken eskı yaşamlan ıle yenı yaşamlarını karşılaştırdıklannda, koye gore kent varoşlannı daha olumlu değerleyıp oylarını ona gore kullanırlar Bu ıkı durum da pozıtıf olgulan yan- sıtır Onlann bılemedıklen ve seçımlennde goz onu- ne alamadıkları seçenek çok daha başka koşullar altında nelerın olabıleceğıdır Akademısyenlerın ba- ğımsızlığı bu noktada fevkalade onemlıdır Akade- mısyenın bağımsızlığı bılımın, sermayenın tasallu- tundan kurtanlarak toplumsal ışlev ve amaçlar yo- nunde kullanılmasını sağlar Bu akademısyen açı- sından fevkalade cıddı ve onemlı bır toplumsal go- rev, toplum açısından ıse buyuk bır guvencedır Başlıbaşına pıyasa ekonomısını savunmak bırto- tolojıden oteye geçemez Zıra her hal ve koşulda ve her turlu pıyasada gelır ve kaynak dağılımı gerçek- leşır ve ortaya çıkan sonuç, teknık deyımı ıle optı- maldır Hatta yenı sağ akım çerçevesınde 'rekabet- çı pıyasa" yenne sadece "pıyasa" kavramı kullanıl- dığına ve boylece tekel halı de meşrulaştırılmış ol- duğuna gore devlet sadece teknık nedenlerle bazı hızmetlerı uretır, gen kalan tum alan "pıyasa nındır Pıyasa bıraraçtır Onemlı olan, bu araç çerçevesın- de dızgınlerın kımın elınde olduğudur Dızgınler tum toplumun ya da hıç değılse oldukça yaygın bır gru- bun elınde mı, yoksa uç-beş holdıng yonetıcısı ve fi- nans parazıtının elınde mı^ Bu aynmı saptayabılmek ıçın hangı koşul ve varsayımlar uzerıne kurulmuş olan pıyasadan bahsettığımızı açıklığa kavuşturma- mız gerekmektedır Pıyasa hıç kımsenın, hatta hıçbır sıstemın gozar- dı edemeyeceğı bır mekanızmadır En katı plancı dıktatorler bıle halkın eğılımını goze almak zorunda- dır Zıra halk tercıhı ıle uyuşmayan bır uretım doku- su gerçekleştırıldığınde, karaborsa doğmasa dahı, bır yerde kuyruklar başka bır yerde de bınken mal stoklan oluşur Boyle bırgıdışe ıse hıçbır dıktatorda- yanamaz Neoklasık ıktısadın pıyasa duzenını savu- nanlar, o duzenın varsayımlannı da oluşturmak zo- rundadır O varsayımların oluşturulmaması halınde ortaya çıkacak olan şey ne ahlakçı Smıth'ın ne bu- yuk teonsyen Ricardo'nun ve hatta ne de Lange'nın kabul ettığı pıyasa olur Bu durumda savunulan şey, sermaye-hâkım (tuketıcı-hakım dokuya karşıt) bır garıp doku olur Işte boyle bır dokuda TOBB ıle ıl- gılı kanun hukmunde kararname de vergı yasaları da boyle çıkar Hatta ozelleştırme çığırtkanlığı bu boyut- lara yukselır ve ozelleştırme adı altında tum çırkın- lıkler yaşanır Bunlar, ışın doğası gereğıdır Bu boyu- ta ulaşmış olan sermayenın onunde durabılecek, or- taçağda kılısenın onunde duran ekonomık guce ana- lojık bır guç de gorulmemektedır Bu nedenle konu pıyasa değıl, onemlı guç odağı halıne gelmış olan sermayedır Pıyasa teknık bır ortamdır bunu tum sıs- temler şoyle ya da boyle kullanırlar Bu halı ıle pıya- sa ekonomısını savunanlar, fıılen sermaye olıgarşı- sını savunmaktadır Boyle bır sermaye olıgarşısı de- mokrası ve ınsan haklanna engel olduğu gıbı uretım- de etkınlığe, boluşumde ıse adalete aykırıdır Zıra boyle bır sıstem, duşunulduğu ve teonlerde verıldı- ğı anlamda bır pıyasa ekonomısı değıldır Gerçek pı- yasa ekonomısı, sermaye olıgarşısı ve fınans para- zıtlennın kovulduğu durumda kurulabılır Pıyasa, yukanda da sozu edıldığı gıbı bır araçtır Pıyasayı savunmak ya da vermek başlı başına bır şey rfade etmez Ne tur pıyasayı ve hangı varsayım ve koşullarda savunmak konusunda ıse bılınçlı olmak gerekmektedır ve boyle bır savunmanın her turu bır ıdeolojıdır Tuketıcı-hâkım pıyasa yapısını da serma- ye-hâkım pıyasa yapısını da savunmak bırer ıdeolo- jıdır Demokratık ve ınsan haklanna saygılı ve eko- nomık etkınlık kurallarını gozardı etmemeye çalışan bır bıreyın çızgısı, dızgınlerın tum toplumda olduğu bır ekonomık ışleyışturunu savunmak olmalıdır Tur- kıye'de gunumuzde hâkım olan sıstem ne gerçek an- lamda pıyasadır ne de dızgınlerın toplumda olduğu bır ışleyış turudur Bu sısteme pıyasa ekonomısı de- mek, hâkım sermaye olıgarşısını halka rağmen ve halka karşı gızleyerek savunmak demektır Boyle bır tavır da ıdeolojıktır Boylesı bırıdeolojının ahlaksal te- mellennın açıklanması ıse bunu yapanlara duşeri Eti bcmk sizin, kârı da sizin. ETIBANK BANKACILIK A. O.