Katalog

18 EYLÖL 1995 PAZARTESİ CUMHURİYCT SAYFA EKONOM B(mek ve unda fjyat artışı Buğday tıyatlanndakı artışa paralel olarak Türkıye genelınde, son iı ayda, ortalama ekmek fiyatının yuzde 25 9 50 kg'lık bırçu\al un fiyatının ıse yuzde 25 2 arttığı belıriendı Toprak Mahsullen Ofisi'nın (TMO) \enlenne gore, hazıranda, Turkı>e aenelınde ortalama İblosu21bın303hra olan ekmeğın fıyatı, agustosta 26 bın 839 lıra>a çıktı Yıne hazıranda ortalama 675 bın 915 Iıraolan 50 kg lık bır çuval unun fi>atı ıse ağustosta 846 bın 355 lıraya yukseldı Ağustosta ekmek en ucuz. kılosu 21 bın 277 lıradan Gumuşhane'de en pahalı kılosu 36 bın lıradan Rıze'de satıldı Ağustosta. Gumuşhane'de 2 tıp undan yapilan 235 gram ekmek 5 bın lıradan, Rıze de ıse 250 gram ekmek 9000 lıradan satıldı Y ıne geçen ay, 30 ıldekı ekmek fıyatlan, ortalama 26 bın 839 lıralık fıyatın üzennde, 46 ıldekı ekmek fîyatı ıse ortalama fıyatın altında oldu Vergi kaçagına ağır ceza • ANKARA (ANKA)- \nayasa Mahkemesı \ergı kaçakçılığına teşebbus suçuna ağır cezalar venlmesını duzenleven yasa maddesının ıptal ıstemını reddettı Yuksek Mahkeme ılkdavada Bünyan Aslıye Ceza Mahkemesı'nın başvurusunu goruştu 213 sayılı Vergı Usul Kanunu nun vergı kaçakçılıgına teşebbus suçundan cezalandmlanlann, cezalan paraya çevrılırken bırgün karşılığı olarak sanayı sektoru asgan ucretının aylık rutannın yansının esas alınacagını duzenleyen ek ıkıncı fıkrasmın anayasanın eşıtlık kuralına aykın olmadığına karar verdı Başvuruvu yapan mahkeme. dığer suçlardan mahkûm olanlann cezalan paraya çevnlırken bır gun karşılığı 5 bın lıra esas alınırken vergı kaçagına teşebbus suçundan asgan ucretın aylık tutannın vansının esas alınmasının eşıtlığe aykın olacağını savunarak maddenın ıptalını ıstemıştı Dış borç ödemeleri • ANKARA (ANKA)- Tanhının en yuksek dış borç gen odemesını bu vıl gerçekleştınlecek olan Turkıye gelecek yıl da bu yıl yaptığı odemeve yakın bır dış borç odemesı gerçekleştırmek zorunda kalacak Turkı>e. gelecek yıl 11 mılyar dolara yakın bır orta ve uzun vadelı dış borç stokunun bugünku yapısı dıkkate alınarak yapılan projeksıyonlara gore 1996yılında 7 mılyar 403 mılyon dolan ana para 3 mılyar 173 mılyon dolan da faız olmak uzere toplam 10 mılyar 576 mılyon dolarlık bır gen odeme yapacak Bugen odemenm 8 mılyar416 mılyon dolarlık kısmını Hazıne, Merkez Bankası, KİT lenn, oluşturduğu kamu sektoru yapacak Avusturalya'dan doğalgaz• ANKARA (\A)- Bota$, Cezayırden sonra ıkıncı sıvılaştınlmış doğalgaz (LNG) alımının Avustralva'dan yapılacağını bıldırdı Bu kapsamda Av ustralya dan gelen LNG yukJu ılk gemı bugun Marmara Ereğısı'ne gelecek Botaj'tan vapılan açıklamada Katar Nıjerya Lıbvave dığer LNC ıhracatçısı ulkelerle goruNineleryapıldığı bu ulkebrden Âvustralva ıle anlasna sağlandığı vurejlandı Açıklamada LN<i ıthalatının AvTj<trarya Nort West Shele sahasında uretım yapaı 6 ayn şırketın ortaklaşa gondereceğı LNC kargolan ıle ger^ekle^tınleceğı belanldı Tüm Sosyal-Sen Anadolu Yakası Başkanı Tekin, toplanan bağışlann denetlenemeyeceğini belirtti: SSK dernelderi yolsuzhığa açAEkonomi Servisi - Tasar- ruf tedbırlen gerekçe göste- nlerek Sosyal Sıgortalar Ku- rumu (SSK) bunyesınde ku- rulan dernekler ıçın toplanan paralann denetımının mum- kun olmadığı belırtıhyor Ko- nuyu değerendıren Tum Sos- val-Sen Anadolu Yakası Şu- be Başkanı Tuncer Tekin, sı- gortalılardan, yapılan ışlem- ler karşılığında derneğe ba- ğış ıstenerek 50 bın lıralık ya- sal makbuz kesıldı- ğını oysa ışın one- mıne gore sıgortalı- nın daha fazla mık- tarda bagış yaptığını vurguladı Tekın her makbuzun yapılan bır ışlem karşılığında kesıldı- ğını hatırlatarak bağışlann 50 bın lırayı aşan kjsmı ıçın makbuz kesılmedığını ılerı surdu Derneklenn SSKhastane- len \e mudurluklen tarafın- dan *KorunıaveGelıştirnıe" adı altında kurulduğunu be- lırten Tekın bağış adı altın- da toplanan paralann denetı- mının mumkun olmadığını belirtti SSK mudurluklennde der- nek yonetımının sıgorta mu- dürü mudur vardımcılan ve şeflerden oluştuğunu kavde- den Tekın, denetım kurulu başkanlığını vapan mudur vardımcılannın muduru de- netleme olanağının bulun- madığına dıkkat çektı Sıgor- talılardan ahnan pnmlenn dunya standartlannın uzenn- de oduğunu kavdeden Tun- cer "Bunarağmensıgortab- lannuza nasıl bır hıznıet ve- rildiği basın \e kamuovunca bılmmektedır. Aynca SSK \ onetimL sağlık karnesı gıbı matbu evraklan para karşı- lığında satmaktadır. Bütun bunlar yetmi- vormuş gibı dentek tüzüğunde yer alan, 'ozel ve tuzel kjşılerden bağış kabul edılır haresını kamuoyunun takdinne bırakıvoruz" dedı Tekın, derneklerde çalıştın- lan sözleşmelı personel ko- nusunda da "Sıgorta mudür- hıklennin sözieşmeü personel çalıştırma vetkısı yok. Mü- dürlüklerde personel çauşür- ma ancak 657 sayılı >asa>a davanabikr. Bız bu personelin memuriara altematıf olarak düşunnlduğü kanaatmdeyız" dı\e konuştu Vakıf denetimi güven vermiyor Ekonomi Servisi - Sosyal Sıgortalar Kurumu bunvesındekı hastaneler ve mudurluklerde kurulan derneklerde ılen sürulen suııstımal ıddıalan, kamu kuruluşlannın bunyesınde bulunan vakıflarda denetimi gundeme getırdı Medenı Kanun'a gore kurulan ve kurum ıçı gıderlen kar^ılamavı amaçlavan vakıflar ıçın, ışlemler karşılığında ahnan paralann harcandığı verlen sağlıklı bıçımde takıp etmenın mümkün olmadığı ıfadeedılıyor Malrye Bakanlığfnın denetimi sırasında vakıflar ıçın ıstek uzenne tasdık raporu hazırlayan Turkıye Muhasebecıler ve Malı Muşavırler Odası Başkanı Mustafa Özyürek. Turkıye'de vakıf enflasvonu yaratıldığını belınerek bunlann fıarcamalannı denetlemenm zor olduğunu ve gelırlenn keyfı kullanılması ıhtımalının yuksek olduğunu söyledı Malıye'nın mufettış yetersızlığı nedenıvle çok sayıdakı vakıfi takıp etmesının mumkun olmadığını belırten Özvurek "DcncrJemc vetkisı \eminli mali muşavırlere venlırsc 40 bin muhasebecı vc malı muşavınmızle bu denetimi çok daha sağlıklı bıçımde vapanz" dedı Adalet teşkılatı bunyesındekı vakıf gelırlennın yuzde 80"ının amaca yönelık harcamalara, yuzde 20'sının ıse yedek akçe ve yönetım gıderlenne gıttığını söyleven Adalet Bakanlığı Teftış Kurulu Mudüru Vletin Demir ıse vılda ıkı kez Vakıflar Genel Mudurluğu ve 1 kez de Malıye Bakanlığı tarafından denetlenen vakıflann denetımının şupheye yer bırakmadığını ıddıa ettı Halen adlıyelerde sıcıl kavdının çıkanlmasi sırasında ahnan 50 bın hranın 46bmlırası Adalet Teşkılatını Guçlendırme Vakfı (ADGV) hesabına 4 bın lırası da Adalet Teşkılatını Guçlendırme Fonu na aktanlıvor Faks ucretı olarak ahnan 100 bın lıra da vıne ADGV hesabına gondenhyor Vakfın gehrlen arasında a\nca, kamu bankalanndan vapılan bağışlar ve kurumun çeşıth gelırlennın faızde değerlendınlmesı sonucu oluşan gelır ver alıvor Avnı şekılde Nufus Hızmetlennı Güçlendnme Vakfı na aktarılmak uzere nufus mudurluklennde 100 bın lıra faks ucretı alınırken 10 bın lıra dacuzdan karşılığında ıstenıyor Hastanelerdekı sağlık vakıflan ıse gonullu bağışlan kabul edıvor Geçen av Çahşma Bakanı Zıva Halis'ı zıyaret ettıklen- nı de belırten Tekın, uygula- madan bakanlığın haberdar olmadığını gorduklennı ıfa- deettı Gorüşmenın ardından SSK şube müdurlüklenne mufettış gönderen bakanlı- ğın I ay geçmesıne rağmen henuz rapor hazıriamaması- nı eleştıren Tekın, ışı bırak- ma gıbı yaptınmlann günde- me gelebıleceğını belirtti Iddıalan vanıtlayan SSK Genel Müdurü Kemal Küıç- daroğlu ıse hukumetın tasar- ruf genelgesıyle alımlan dur- durmasinın ardından, kuru- ma demekler yoluy la gelır el- de edılmesının gundeme gel- dığını sövle>erek. ozellıkle hastanelerdeçahştınlan soz- leşmelı personehn ıhtıyaçtan kaynaklandığını ve Dernek- ler Yasası naavkın olmadığı- nı ıfade ettı Elde edılecek gelınn, genel mudurluk tara- fından denetleneceğını belır- ten Kıhçdaroğlu, kotu nıyet- lı bır uygulama olduğunda hemen mudahale edeceklen- nı soyledı Borç stoku geçen yıl yaklaşık 500 trilyon lira artarken, bu yıl sadece 69.5 trilyon lira arttı KTnerden beklenmeyen performans • Ozellıkle 199rden başlayarak astronomık artışlar gosteren KİT borçlannda altı aydakı artış son derece duşük kaldı Bu yılın ocak- hazıran dönemınde 69 5 tnlyon lıra artarak 783 6 tnlyon lıraya yükselen KİT borçlanndakı artış oranı yuzde 9.7 duzeyınde kaldı ANKARA (ANKA) - KİT lerın borç stoku, bu yılın ılk yansında geçmış yılardakı artış hızıyla karşı- laştınldığında neredeyse yennde saydı Ozellıkle 1991 den başlaya- rak astronomık artışlar gosteren KlT borçlannda altı aydakı artış son derece duşuk kaldı Bu yılın ocak-hazıran donemın- de69 5 tnljon lıra artarak 783 6tnl- von lırava yükselen KlT borçlann- dakı artış oranı yuzde 9 7 duzevın- de gerçekleştı Borçlar geçen >ıl yuzde 221 oranında 492 tılyon hra artarak 714 1 tnlyona ulaşmıştı KJT'lenn borç stoku 1991 yılın- da 89 1 tnlvon 1992"de 145 5 tnl- von 1993 te222 3 tnlyon lıraduze- vınde bulunuvordu KİT borçlannda bu vıl ılk yanda mevdana gelen artışın buyuk bolu- mu dış borçlardan kaynaklandı KİT lerın Hazıne garantılı ve dığer dış borçları 4 7 9 tnlyon lıra artarak 360 1 tnl>ona ulaştı tç borçlar altı avda 21 6 tnlvon- luk artışla 42^ 5 tnlyona yukseldı Bu artış daha çok v ergı borçlanndan kaynaklandı KlT"lenn vergı borç- lan 47 tnlyonluk artışla 150 5 trıl- yona ulaştı Resmı daırelere olan borçlan 20 6 trılvonluk artışla 79 8 tnlyon ozel kışılere olan borçları da 6 trılvonluk artışla 28 8tnlvonoldu KfT lerın tıcarı bankalar. SSK Hazıne uretıcıler ve bırbırlerıne olan borçları ı^e hıztı bırduşuşkav- dettı Bu borçlann toplamı 52 tnl- von azalarak 164 4 tnlyona ındı KlT lerın toplam borç stoku, bu vıl en hızlı artışla mart ve nısan ay- lannda oldu 1994 sonunda 714 1 tnlyon lıra olan stok ocak avında 47 6 tnlyon lıra azalarak 666 5 tnl- vona ındı Ocakta dış borçlar 31 1 trilyon artarken ıç borçlan 78 6 tril- yon azaldı Stok şubat avında 5 4 tnlyon ıç. 2 8 tnlyonu dış borçlardan kavnak- Ianan8 2tnlvonlukbırartışla674 7 tnlvona vukseldı Mart avında ıç borçlar 45 1 tnlyon artarken dış borçlardakı 6 2 trılvonluk azalma sonucu stok net 38 9 tnlyon artarak 713 6 tnlyona ulaştı KİT'lennborç stoku en fazla artışı 41 1 trılyonla nısan avında kavdettı Stok nısan so- nunda 754 7 tnlyona ulaştı Mavjs- ta tamamına yakını ıç bonolardan kaynaklanan 7 9 tnlyonluk bır artış kaydeden stok 762 9 tnlyona hazı- ran avında da 11 2 tnlyonluk ıç, 9 4 tnlyonluk dış borç artışıvla 783 6 trılvona ulaştı ÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIGIFEN İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN Proje Varışması: Mulkıyetı Beledıyemıze aıt ıma- nn 7072/1,7073 1,7552 16.7552/I7parsellenndeya- pılacak olan "Çankaya Beledıyesı Hızmet Bınası ve Çevre Duzenlemesı" mıman projelennın elde edıl- mesı ışı, Çankaya Beledıyesı Fen Işlen Mudurluğu ta- rafından "Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı Muhendıs- Iık ve Mımarlık Proje Yanşmalan Yonetmelığı" ku- rallan ıçınde serbest, ulusal ve tek kademelı olarak yanşmaya çıkartılmıştır Bu yanşmaya TMMOB Mımarlar Odası uyesı olan- lar katılabılır YARIŞMA JÜRlSJ DAMŞMAN JLRİ LYELERİ M Doğan Taşdelen (Fahn) Beledıye Başkanı Mahmut Kurtulmaz Belamır Dalokay (Fahn) Fatıh Soyler Nun Taşkan ASLİ JURİ LîYELERİ: Erdoğan Elmas Ahmet Kaya Emıne Komut Yalçın Oğuz Yavuz Önen Doruk Pamır Beledıye Teknık Başk Yrd Beledıye Meclıs Lvesı Mımarlar Od Ankara Şb Bşk Fen tşlen Mudürü Prof Dr Yıldınm YavuzYMımar YEDEK JLRİ LYELERİ: YMuhMunarlTÜ InşMuh YDMNR Y Mımar ODTÜ Y Mımar Münıh Tek Ürrv YMuh Mımar İTC Y Mımar ODTU ODTÜ Hüseyın Günday ÖğrGrDrDemetlrkh R4PORTÖRLER: Belma Akalp Emel Akın Rıza Balhkaya tnş Muh Y Mımar GLnıv ADMMA Mımar ADMMA Y Mımar KentPlLzm İTU lnş Muh YDMVIA Aşağıdakı Oduller 1995 yılı proje esas, bınm malıyet- len esas alınarak hesaplanmıştır ÖDLLLER: 1 OdüleNet 2 OdüleNet 3 OdüleNet 5 adet mansıyon (her bırıne) 750 000 000 - TL 550 000 000 - TL 450 000 000 - TL 250 000 000 - TL ödenecektır 18 09 1995 11 12 1995 Yanşmanın açılış tanhı Proje ve eklennın tes tar Yanşma şartnamesı ve eklen, şahsen Çankaya Beledı- yesı Fen tşlen Mudurluğu Fevzı Çakmak 2 Sokak No 42 Demırtepe' Ankara adresınemuracaatedılerek, Çan- kaya Beledıyesı Hesap Işlen Mudurluğu'ne 1 000 000 - TL yatınldığını gosteren makbuz ıle bırlıkte yıne aynı adrestekı (Fen tşlen Mudurluğu) vanşma raportör- luğunden temın edılebılır Basın 12350 DÜINYA EKONOMİSİNE BAKIŞ / ERGtN YILDIZOĞLL LONDRA Dolar tekrar yükselirkenDolar, yatırımcılar açısından bu- yuk bır psıkolojık oneme sahıp olan 100 yen sınırını aştı, haftayı New York'ta 104, Londra'da 103 yenın ustunde kapattı Şımdı bırçok goz- lemcı, dolann uzun donemlı gerıle- me egılımının tersıne donduğunu duşunuyor (Financial Times 16/09/95) Yükseliş yapay... Dolar, nısan ayında 79 yen ıle ta- nhsel olarak en duşuk duzeyıne ın- mıştı Sonra yon değıştırdı Yuzde 31 6 deger kazanarak 104 yene yukseldı 4 eylulden bu yana yuz- de 5'ten fazla değer kazanan do- lann, onumuzdekı haftalarda yuz- de 5-7 değer kazanarak 110 yen duzeyeıne ulaşması beklenıyor Bu gelışmelerden hareketle uzun do- nemlı bıregılımın başladığı sonucu- na vanlabılır mO Bu soruya olum- lu cevap vermek kolay degıl Çun- ku dolann bu yukselışının sağlam ekonomıktemellenyok Tokyo'da- kı Nomura Resarch Instrtute'den analıst Richard Koo'ya gore, "tu- mu ıle yapay hale gelen pıyasada" dolann kade- n, Japon Merkez Ban- kası'nın (JMB) yen sat- maya devam etmesıne bağlı (Herald Tribune 14/09/95) Orneğın do- lar 100 yen sınırını aştı- ğı gunlerde açıklanan rakamlar, ABD dış tıca- ret açığının, II uç aylık donemde 43 62 mılyar dolaria, re- kor bır duzeye ulaştığını gosterı- yordu Ne var kı Cıty Bank Lond- ra'dan uluslararası ekonomi ana- lıstı Michael Burke'nın de dedığı gıbı "şu sırada ABD'de dış tıcaret açığının rekor kırması, can denge- nın bozulmaya devam etmesı gıbı şeylerı gormek ıstemeyen pıyasa- lar" (Wall Street Journal 14/09/95) bu rakamlardan hıç etkı- lenmedıler TumgozlerJMB'nedı- kılmıştı Ama dolar bir süre daha yükselecek gibi görünüyor Dığer taraftan kısa donemde, do- ların yukselmeye devam etmesı ıçın başka nedenler de var JMB'nın, banka krızıyle boğuşur- ken, mevduat sahıplerıne guven vermek ıçın bankaların borçlarını ustlenmeye ve pıyasaya yen sur- meye devam etmesı bu nedenler- den bırı Boylece Japonya'da para arzı yukselıyor Ayrıca JMB'nın dı- şardan dolar satın alarak bunu yar- dımcı olmak amacıyla, bankalara devrettıgı de gelen haberler arasın- da ikıncı nedende ABD ve Japon faız oranları arasındakı makas ıle ıl- gılı Geçen hafta, Japon faızlerı re- kor duzeye ınerken ABD sanayı uretımı buyume oranlarının bekle- nenden daha yuksek çıkması bu hafta bır faız ındırımı olasılığını za- yıflattı. Ancak, hem elınde 160 mılyon dolardan fazla rezerv olmasına rağ- men geçen haftalarda dolan yuk- seltmek ıçın 5 mılyar dolar değenn- de yen satan JMB'nın sonsuza ka- dar bu mudahaleyı surdurmesı mumkun değıl Hem de ABD'dekı sanayı uretımı buyume hızının bu artışının, tuketıcı talebının zayıf ol- duğunu gosteren verıler goz onu- ne alınınca, kalıcı olduğunu soyle- mek zor Çarşamba gunu yayımla- nan IMF Yıllık Raporu'nun, bu se- ne ekonomık buyumenın ABD'de yavaşlayacağı, Avrupa'da ıse hız- lanacağına ılışkın ongrulerı gerçek- leşırse, ABD'de faız ındırımı tekrar gundeme gelebılır ve Avrupa ıle fa- ız makası daha da açılabılır Ozet- le kısa donemlı basınçlann bır sını- rı var Uzun dönemdeyse henüz değişen bir şey yok Uzun donemlı eğılımlere baktığı- mızda Japonya ve ABD'de doların gerılemesıne yol açan etkenlerın yerlı yennde durduğunu goruyoruz Japon ekonomısının ıç pıyasada gıttıkçe artan yen arzını, şıddetlı ekonomık durgunluktan dolayı, donduremedığı goruluyor iç pıya- sada kredı talebı duşuk Bır ıthalat artışı var ama, dıkkatlı bır bakış bu- nun da esas olarak Japon fırmala- rınca gerçekleştırıldığını gosterıyor Dığer taraftan Japon dış tıcaret açı- ğı ıse hâlâ çok yuksek Oyleyse uluslararası pıyaslarda yene yuk- sek talep var Japon hukumetı Ja- pon yatırımcıların sermaye ıhracı- nın arttığını dolayısı ıle sermaye hareketlerının yon değıştırdığını sa- vunuyor ama gerçekler bıraz fark- lı 1980'lıyıllarda dolann değer kay- betmesınden, 500 mılyar dolar za- rar eden Japon yatınmcılan, ABD'yı değıl, gelışmekte olan ulkelerı esas olarak da Asya-Pasıfık bolgesını tercıh edıyoriar ABD Merkez Bankası FED'ın, dolann sureklı yukselmesıne bır yerden sonra tolerans gostermesı olanaklı değıl Bunu doların yuk- selmesının olası etkılenne bakarak da gorebılırız Dolann yukselmesı ıhracatı pa- halılaştırarak ıthalatı kolaylaştırdığı ıçın dış tıcaret açığı, (ozellıkle de artık sıyası bır anlama sahıp olan ABD ıle Japonya arasındakı açık) sorununu çozmeyı zorlaştınr Bu gelışme borsada da yankısını bu- lur Nıtekım Lehrman Bell Muller Inc.'ın Baş Ekonomıstı John Mul- ler'e gore "dolann değerı ıle dış tı- carete yonelık şırketlerın hısse se- netlerının gorelı fıyatları arasında oldukça yakın bırılışkı var" (Herald Tribune 14/09) Gerçı, uzun bır za- mandır ABD şırketlerının ıhracat gelırlennın (Japonya dışında) he- men her bolgede, yerel şubelennın satışlanndan çok daha duşuk oldu- ğu (Le Monde Diplomatique 09/95) dolayısıyla dolann dalgalan- malanndan çok fazla etkılenmedı- ğı bılınen bır gerçek Ama bu ger- çek aynı zamanda ABD şırketlen- nın yatırımlarını hıç etmek ıçın do- lardan kaçtıklannın dolayısı ıle ser- maye hareketlerının ABD aleyhıne seyrettığının de bır başka goster- gesı. Dış tıcaret açığına gelınce, o doların rekor duzeyde zayıf olduğu 1. uç aylık donemde bıle artmaya devam ettığıne gore şımdı genle- mesı olanaksız Bu açığı kapatmak ıçın, eğer dolar ustunde enflasyo- nıst bır baskı yaratmak ıstenıyorsa, ABD, uluslararası pıyasalardan borçlanmaya devam etmek zorun- da Bu da bızı doların değerlenme- sının bır başka etkısıne getınr Do- ların değerlenme eğılımınde olma- sı ABD hısse senedı ve tahvıllenne (ıhracat eğı- lımlı olanlan dışında) ya- bancı yatırımcıların, ozellıkle de Japonların ılgısının artmasını yol açabılır Uzun zamandır ABD aleyhıne olan ser- maye hareketlerı, ABD lehıne donebılır, hem tı- caret açığını fınanse et- mek hem de dolara kalıcı bır talep yaratarak bugunku eğılımı sureklı kılmak mumkun olabılır Ancak, yu- karıda da ışaret ettığım gıbı, hem bu yonde henuz belırgın bır gelış- me yok hem de bu sureç ABD'nın dış borçlarını yukseltmeye devam edeceğıne de ışaret edıyor Bunla- ra ekonomık yavaşlamanın butçe açığını kapatmaya ılışkın polıtıka seçeneklennı azaltarak ABD Kong- resı'nde Demokratlar ıle Cumhurı- yetçıler arasındakı tartışmaları kes- kınleştıreceğını. potansıyel bır krız olasılığının artacağını da eklemek gerekır Temkinli olmakta fayda var Ozetle, ABD ve Japon ekonomı- lennde, dolar ve yenın uluslararası konumlarına ılışkın temel ekono- mık gerçeklerde bır değışıklık ol- madığına gore, doların kalıcı bır yukselme çızgısıne oturduğunu soylemek de doğru olmaz Ancak kısa donemde doların bır sure daha yukselmesı ıçın koşullar uygun Bu yuzden Cıty Bank ana- lıstlerı, dolann 107 hatta 110 yene kadar çıkabıleceğını.ancak yıl so- nunda 100 yen duzeyıne gen do- neceğını, 6 ay sonra da tekrar 92 yenden ışlem gorebıleceğını duşu- nuyorlar (WSJ 14/09) Cıty Bank analıstlerıne gore bır yıl sonra do- lar bu duzeyın de altına ınmış ola- cak ANKARA PAZARI Y4KUP KEPENEK Eğitimde Göyde ve Beyin Yokluğu Bıreyın toplumsallaştığı, toplumun bıreyselleştığı en onde gelen alan eğrtımdır Çunku bıreyın toplum- sal uretım surecıne, yanı ekonomıye nasıl katılacağı- nı en başta aldığı eğıtımı belırler Yenı bır eğıtım yılına gırerken ulkemızde eğıtımın her gun yaşanan ve bılınen eksıklerının ve bozuklukları- nın otesınde çok daha "yaşamsalonemde" bır eksı- ğı vardır Turkıye eğıtım-oğretım duzenı, uygun deyı- mıyle, "govdesızdır" Nedır eğitimde govdesızlık'' Her ulkenın eğıtımının bır govdesı ya da "ana ek- senı" bulunur Bu govdeyı eğıtımın tum basamakla- rını kapsayan "kamu eğıtım kurumlan butunluğu" oluşturur Bu, anaokulundan başlayan ve yuksekoğ- retımı, gıderek unıversıte sonrası eğıtımı ıçeren bır ana govdedır Ulke eğıtımı sıyasal yonetıcılerın de katkılarıyla nıtelıksel bırçokuşe suruklenıyor, toplum- sal ortalamayı yansıtması gereken kamu eğıtımı ek- senının kırılmasını yaşıyor Ozel eğıtım kurumlan kuşkusuz olmalıdır, ancak bunlar sağlam kamusal ana govde ya da ana eksen çevresınde, ona gore bıçımlenır Ozel eğıtım kurum- laşmaları, ana govdenın bırer turevı uzantısı ya da "yan dallan"o\ab\\\r, bır ulkenın eğıtımının ozu ya da esası değıl Turkıye de eğıtım govdesız fakat çok dallı bır bı- çımsızlık, dağınıklık, parçalanmışlıkozellığıgostenyor Yan dallar her geçen gun govdeyı yok edecek bıçım- de gelıştırılmektedır "Buyuk yanlış" buradadır Once, eğıtımın hemen her basamağında ve çok farklı nıtelıkte ozel okulların pıtırak gıbı artışı soz ko- nusudur Çok değışık nıtelıkte, mezhep ve tankat tur- lerıne gore koktendıncı okullar açılmakta, bunlan fen, Anadolu vb adlar taşıyan ozel okul turlerı tamamla- maktadır Benzer bır durum şımdılık sınırlı olmakla bırlıkte unıversıteler ıçın de geçerlıdır Var olan okul, kurumlaşmasının en genel anlamda, omeğın ınsan hak ve ozgurluklen, hoşgoru, her turlu goruş ve duşunceye eleştırel bakış gıbı çağdaş bır eğıtım duzenının "olmazsa olmaz" nıtelıktekı ortak temellerıne dayandığı soylenemez Yeşertılen yenı eğıtım kurumlannın çocuklann ve gençlerın "be/ın- lerını tutsaklıktan kurtancı" ozellıkte olduğu one su- rulemez Bıreyın "yaratıcı yeteneklerını" gelıştırmeyı amaç- laması gereken eğıtım, bu ışlevını bılgı aktarmanın otesıne ancak kulturel ortamda taşır Ökullarda, ya- ratıcılığa dayalı sureçlerın yetersızlığını ya da yoklu- ğunu, gerçekte okul dışı gelışmeler tamamlıyor Eğı- tım ve kultur gelışmelerının ortak ana dayanağı olma- sı gereken anadılın, yanı "Turkçenın kullanımmdan kaçma" bunun en somut orneğıdır Bu "dılselyıkım" surecını, başta yazılı/gorsel yayın araçları olmak uze- re okul dışındakı çevre de tam bır sorumsuzlukla beslıyor Kamusal eğıtımı çokerten, dağıtan, parçalayan, anadılın kullanımmdan kaçan bu gıdışın, her şeyden once ulkeyı "çağdaş teknolojık gelışmelere' nasıl taşıyacağı ve gelecekte ınsan haklarına saygılı, hoş- gorulü ve demokratık bır ortamda ulus ve ulkenın bu- tunluğunu nasıl sağlayacağı soruları, boşlukta karan- lık saçan bırtop gıbı yanıtsız kalıyor Eğıtımı bu duru- ma surukleyenlerın, bu surecı hızlandıran 12 Eylul re- jımı ve sonrasının yonetıcılerının, "bolunmez butun- luk" sozlerındekı sahtecılık ıse aynca ıncelenmeye değer ••• Gunumuzde, btr ulkenın eğıtım ve oğretıme verdı- ğı onem, toplam eğıtım harcamalanna bakılarak de- ğıl, araştırma ve gelıştırmeye (AR-GE) ayırdığı para- sal kaynaklara, oluşturulan kurumlara bunlann sayı- sal ve nıtelıksel gelışımıne gore olçuluyor Çunku, bı- lımsel ve teknolojık gelışmeye dayalı uretım ıle dun- ya boluşumunden pay koparılabılıyor uluslann bırer bağımlı somurge olmasını engellemenın tek yolu ye- nı teknolojı uretımındekı başarılarından geçıyor Turkıye bu konuda da gerçekten kotuye gıdıyor Geçen ay yayımlanan (Devlet istatıstık Enstrtusu Haber Bultenı, 16 Ağustos 1995) 1993 yılına aıt araş- tırma ve gelıştırme (AR-GE) verılerı, bır oncekı yıl ıle karşılaştırıldıgında, toplam yurtıçı gelır ıçınde AR-GE harcamalannın payının bınde 5'ten bınde 4,4'e duş- tuğunu gosterıyor Ozetle Turkıye, bılım ve teknolojı- ye ayırdığı parasal kaynakları azaltıyor Benzer bır du- rum 198O'lı yıllarda da yaşanmış, OECD ulkelerı ıçın- de bır tek Turkıye, tıpkı 1993'te yaptığı gıbı AR-GE harcamalannın payını azaltma başarısını" goster- mıştı Oysa aynı oran Japonya ve ABD'de yuzde 2 5 - 3, Fransa ve Almanya'da yuzde 2 - 2 5 dolayında- dır Turkıye araştırma ve gelıştırmeye, yanı beyıne ya- tırım yapmayarak zararlan her gun yaşanan ve nesıl- ler boyu yaşanacak bıçımde genhyor Bunun bır ne- denı de eğitimde govdenın yokluğudur Govde olmayınca beyın de olmuyor Sonrasını mı? Her gun yaşıyoruz Beyıne yatınm yapılmadıkça da obur yatınmlar boşa gıdryor >L4HKEME BUGÜN BAŞLIYOR Tofaş'ın sabşı yargı öminde ANKARA (AA)-Anka- ra Çumhunyet Başsavcılı- ğı'nca, TOF'kŞ hısselennın blok satişinda - ihale>e fe- sat kanşrınldığı" gerekçe- sıyle haklannda dava açı- lan eskı Kamu Ortaklığı tdaresı Başkanvekılı ve Exımbank Genel Muduru Can Neşilada ıie 6 ıhale ko- mısyonu üyesının yargılan- masına >ann başlanacak Sanıklarhakkında 1 yıldan 3 yjla kadar hapıs ıstenıyor tddıanamede bubeyanat ve belgelerde TOFAŞ Oto- mobıl Fabnkası ve TOFAŞ Oto Tıcaret'tekı kamupay- lannın satişinda danışman- lık hızmetlennın ıhalesıne karar venldığı belırtılerek şövle denıldı "KOİ Başkanlığı bunye- sinde ihale içın komisvon kurulmuştur. Komisvon 5 firmadan teklif istemıştir. Bu flrmalardan ikisi teklif vermeınış. bır tanesi teknik ve malı vonden yeteneğı bu- lunmadığından ıhalcve gir- memıştır Ikı konsorsıvum temsılcüerı ıhalcve katılmış- tır Korsorsıvumdan bır ta- nesi Lehman Brothers-Fı- nansbank konsorsivumu diğeri Schroders- Inter- bank konsorsiyumudur. Gununde ıhale komisvonu toplanmış, Hrma temsilcile- ri tekliflennı kapaiı zarf usulu Ue \ermişlerdir. An- cak bu sırada olav zamanı KOİ Başkamtkili olan Can Yeşilada zarflann açılma- dan başkanlıktan istendiği- ni bildırmıştir. Zarflar ko- misvon uvelerince açılma- dan Can Veşilada'ya veril- miş. Yeşılada açılmamış zarflan alıp gıtmiştir. Çok kısa zaman sonra zarflar açılmış olarak geri getirile- rek komisyona iadeedilmiş- tir." Iddıanamede Yeşılada ve komısyon uyelennın tespıt edılen savunmalann- da teklif zarflannın açılma- dan goturuldüğu çok kısa zamanda açılmış olarak Ye- şılada tarafından ıade edıl- dığının teyıt edıldığı ılen surulerek, "Sanıklann sa- \ unmalannda zarflann go- türulmesi uzenne tutanak duzenledıklerini. bunun durum tespıtı nrtelığınde ol- duğunu, zarflardan çıkan teklifleri konsorsıvum tem- silcilerine gosterdiklerınu kendilerinin teklifi olduğu- nu tevit ettiklerıni savun- muşlârdır" denıldı