Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 EYLÜL 1995 PAZARTESİ 12 DİZİ YAZI Hacı Bektaş Veli dergâhı avlusundan bir görünüş. Horasan'daki bilgi denizi H oca *ıhmet Yesevı'nın der- gâhı Turkıstan'da Hora- san'da ve yakın coğrafyada adeta bır tasa\ vuf denızı oluşturmuştur I^te Anado- lu vu, lran ı Mezopotamya'vıveBalkan- lar"ı aydınlatmaya çalışan dedeler baba- lar. "Horasan erenleri," bu tasa\ v uf de- ruzınden akan bırer ırmak olmuşlardır ts.- te goç yollan ustunde onemh bır kavşak Horasan'ın özellığı buradan kaynaklanı- yor Hacı Bektaş Velf \ı, San SaltuW"u. \bdal Musavı Hamza Baba yı. Veli Baba'vı, Kolu AçıkHacim Sultan'ı, De- mir Baba'vı \e adını burada sayamadı- ğımız nıce "Horasan pirlerini"yetı^tıren coğrafya Horasan dıvandır Ak%ıhk. Horasandıy anndayetışen du- şüncelenn, duygulann. ınancın \nadolu ve Ön As\ a'dayeşermesı, boy atmasv dal budak salması \e meyveye donuşmesı- dır Sonuçta da eşı menendı gorulmedtk, tadma doyulmayan avdınlık bır dünya du- şuncesinmortaya çıkmasıdır Anadolu'da aydınlık bır duşuncenın erlen olan Ak- vıler arasında. hangı emık kımhge sahıp olursa olsun Horasan adının anılması, bu- radan ya>ılan duşunce. duygu ve ınanç dünyasına aıt ortak değerlenn adı geçen tum toplumu kucaklama ozellığınden ıle- n gelıvor olsa gerektır Uygarlıklar beşlŞl Anadolu Turkkr lslamıyetı, 9-10 vuzvıldata- nıdılar Haylı engebelı, macerah, kanh acıh bır yolculuktan sonra da lslamıvetı kabul ettıler Daha doğrusu kabul etmek zorunda kaldılar \ma bu kabul edılvştıpatıp değıldı Be- de\ı Arap toplumu ıçın konan kurallar kendılen ıçın oldukça yabancıydı Onlar, lslamıyetı kabul edetken kendı geçmış külturİenvk bır sentez oluşturma yoluna gıttıkr Turkkrdı^ındakı Asya. Mezopo- tamya ve \nadolu'dakı dığer halklar ıçtn de Islamı kabul şeklı benzer bır yol ızle- dı lşte Anadolu Ak\ılığının tadına do- yutn olmayan, es,ı emsalı başka >erde go- rulmedık mayası. bır uygarhklar sentezı olarak Anadolu'dabunedenle oluştu Ana- dolu halkı, geçmış uygarlıklarıyla Hora- san'dan gelen maya>ı yenı bır benteze do- nüşturdü tslamıyetın Anadolu ıle tanış- ması, Anadolulaşması gerçekk^ınce ts- lamvyet Anadoluca konuşmaya başlaym- ca, Pir Ali, Dede Korkut ve Homeros De- de <\nadolu'datanışıpkavnaş.ınca \nado- lu Aleviliği sentezı oluştu Horasan, bu- gun tran sınırlan ıçmde bulunan bır bol- geye venlen ad Bu adla anılan bır de ş,e- htr \ ar Hazar Denızı'nın guneydoğusun- da yer alan Horasan. Turkıstan'ın gune- yındeyer alıyor Yanı Horasan, Turkıstan- Anadolulpekyolu'nun zorunlu durağı Ho- rasan, Türkıstan. Ozbekıstan Kazakıs- tan'ın guneye açılan kapısı sayılır O bol- genm ka\ ımkr kapısı Hazar Demzf nın. bızım Karadenız buyukluğunde bır ıç de- nız oldugu duş.unulürse bu kapı daha da anlamkazamr Horasan tran smırlan ıçm- de olmasına karşm orada bugun dahı ya- şayan ve Anadolu Ak\ ıknnın geknek- knnı sürdüren Akv ıler \ ar Yanı Ş11 ol- mayan, Anadolu \kvıkn ıle a\ru ozel- hkte Akvılık bugun de vaşıvor Bunlara."Ali \llahiler1 " ve "EhliHak- lar" demyor Bunlar Kurt ve Turk ko- kenh Alevıkrdır Burada bır şey ı yınele- mekte fayda var Akvılıgm kokenının Ho- rasan olduğu sovknınce hemen arkasm- dan, " O zaman tüm Aleviler Türktur" ıfadesı her şeyı çozmuyor Çunku Hora- san'dan gelen Akvılığı Turk dıye ayır- mak. gerçeğı anlatmada tek v.anlı kalıyor Şu anda Horasan'da bık yaşa\ an Kurt Akvıler olunca demek kı bu sav veterlı bır anlatım savılamaz Horasan dan Anadolu'ya hem Turk hem de Kurt kokenlı Mevıler gelmış \radan yaklaşık 800 \ıl geçtıgı halde bugun de varlıklannı surdurduklenne gore geçmış- te neden olmasın îstanbul'da okuvan îranlı bır oğrencıv - letanışmıştım Kendısını Mevı olarak nı- telendın>ordu Ben "Yani Şü misin?" dıve sorunca "Ha\ır, Şii değil, Alevi- yim" demı^tı "Ben.sizin 'MevılıkOla- y1' kitabmızı okudum. Biz, işte ö>le Ale- vivız." Merak edıp 16 ağustos>ta gelenek- sel Hacı Bektaş Velı'yı anma torenknne Mevi-Bektaşi Dtrââhları Cemal Şener Turkler, Islamtyetı, 9-10. yüzyılda tanıdılar. Maceralı, kanlı, acılı bır yolculuktan sonra Islamıyett kabul etmek zorunda kaldılar. Ama bu kabul edıştıpatıp değildi. Bedevi Arap toplumu ıçın konan kurallar, kendileri ıçin oldukça yabancıydı. Onlar, islamıyetı kabul ederken kendı geçmış kulturlenyle bir sentez oluşturma yoluna gıttiler. Hacı Bektaş Veli'nin türbesi. katılmıştı Izknımkn çok ılgınçtı De- mıştıkı "Ben kendimi bir anda lran'da (kendibolge \e şehirlerinın adını vere- rek) hissettim." Ama anlattığı Humey- ni Iran'ı değıldı. \k\iligin hâlâ kısmen yaşadı|t Ak\ ı lran'dan söz edıvordu "Bizdedeozanlarvar' r dıyordu "Pir Sultan'dan. Hatayi'den. Kerbela ustu- ne, 12 imamlar \e Ehtibeyt ustüne ne- fesler söylerler. Bizde cemevine "Yıan- kâh denir. Bizim de dedelerimîz %ar. Bizde aşure törenleri Şülerden farklı- dır, çok anlamlı ve görkemli geçer. Şi- Her de, bizim farklıhğımızın farkında. O nedenle bize dokunmazlar. Bizi ovlc kabul ederler. Bizde de hankâhlarda cetn >apılır. Bizde de tıpkı sizdeki de- deler gibı sakal bırakıp hiç tıraş olma- >an dedeler vardır. Bizdeki kadm erkek ilişkilen, Şiilere değil, sizlere benziyor. Bizde de camive gidilmez vs, NS..." lşte lran'da hâlâ ya^ayan bu Alevılık Şah tsmail Hatayi donemınde Anado- lu'ya koşut olarak yaşayan bu Mevılıktı Çaldıran Savaşf nda Safevıknn yenılgı- sıyle sonuçlanan olaydan sonra Şııkşen tran'ın ardında kalan ve 500 yıldır Şıılı- ğekarşı dırenıp >aşamava çahşan bu Ak- vılıktı Anadolu Aievılığının kokenıne ıhşkın baptamalarda Tiırkistan kadar Kürdistan vurgusunun da >ıkça yapıl- bazı ka\gı vencı çagnşımlaravol aç- maktadır Çunku Anadolu hangı uiustan, hangı ırktan hangt ınançtan olursa olsun tum ın^anlara tum dervışkre, tum ermış- kre kapısını ardına dek açmış, onlara de- nn !>e\ gı ve saygı gostermıştır Anadolu, bır uygarlıklar zıncındır Ondan bır hal- ka eksıhrse vapı bozulmuş olur Anado- lu ınsanı tek renkle yettnmemış, başkala- nndan aldığıvla kendı ozellıklennı yo- gurmuş ortav a venı bır oz \e bıçım çıkar- mı^tır Çoktannlı tektannlı tüm dınkr, \nadolu da buluşmuş,. kanşmtş. kavnaş- mış, yenı bır ınanç \e duşünce tanh sah- nesıne çıkmıştır Ulamıyet de Anadolu toprağına ekılınce farklılaşrruş, yenı bır \çe- nk kazanmıştır Kendtne has ozellıkler Hacıbektaş'taki pir evinin tavanı 7 kat gögü simgeliyor. taşıvan bır oluşum ortaya çıkmıştır lşte bu sentezın en belırgın olgusu Akvı Bek- taşı düşunce ve ınanç butunlü|udur Anadolu Akvıhğınde, klamıvet ıçın- dekı Hz. AH sevgısı ve vandaşhgından kaynaklanan damar Asvadanakantasav- vuf ırmagıvla bırkşmış. vakın coğrafya- lardan bu ırmaga venı sular kanşmış. Ana- dolu'nun klasık uygarhklanndan renkkr eklenmış ve bır sentez ortaya çıkmış Bu olguvu sadece Türkıstan kaynaklı gostermeye, Turk-lslam sentezıne eklem- îemeye çahşanlar yanılıvorlar Akvılık esas mavasını Türkıstan'dan almış olsay- dı, neden bu mav a o cografvada tutmamış- tır 1 Türkıstan da vaşa> an (slam esas ola- rakSunnı İslam kabul edılen Emevı Mus- lumanlığıdır Bıraz da Şıılıktır Turkıs- tan'da esas olarak Mevılık-Bektaşılık yok- rur Türkıstan ıçın sovkdığımız, Kurdıs- tan ıçın de doğru sayılır A^evılığı "Kürt kulturunün patlaması" olarak nıtele- yenler de en az Turk-îslamcılar kadar ya- mlgı ıçmdedırkr Çunku Kurtler, Islamı kabul ettıkten sonraesas olarak Şafîı Müs- lumanlığı seçmışkrdır Kurdıstan'da Ale- vıkr azmlıktadır Bu nedenle \nadolu Mevılıgı,Türk-ts- lam sentezıne de Kurt-lslam sentezıne de stğrruyor Bıçılen elbtseler Akv ılığe dar gelı>orkanısındavım Akvılık, 72 mılk- tı 18 bın akmı kendısıne yurt edınmış bır oluşumdur Akv ılığı bu kuh ann dışına çe- kıp mıllıyet çulertne hapsetmeye çalış- mak. ona karşı saygıda kusur etmektır Bir lokmanm paylaşıldığı yer Me\ı dergahlan dun\ava\e ote dun- ya>a ılı^kın felsefı ve sosval tartışmala- nn yapıldığı, dergâha gelen canlann mu- hıpîenn eğıtıldığı v etıştınldığı bırer okul- dur Dergâhlar, "insan-ı kâmil" denen canlann vetışmesmde bıreryuvadır Bun- lardan ahnan ışığın, benzer vollarla can- lara yansımasında adeta bırer aynadırlar Dergâhlar, toplum ıçtnde ornek dav ra- ms,ları ınsanlıga >ol gostencı olan, çe\ re- smde se\ ılıp »ay ılan, buyruğundan çıkıl- mayan onder kabul edılen kışıknn hak- ka vurumesınden ;>onra çoğu kez va ya- şadıklan mekanlardan oluşur va da ken- dmı i>e\enkr tarafından vapılan kulhye- krdır Dergâhlar topluma eşıtçılığı. oz- gurlukçu bır düşunce ve v a^am tarzı oluş- turan bolu^umcu halkevkndır Orada top- lumcu bır ha\at surer Olan, olmayana hem bılgı hem ekmek dağarcığını ardına dek açar Dergâhlar. derv ı>knn. dedele- nn babalann oturduklan toresel \e dın- sel torenlenn yapıldığı kurumlardır Ku- çuk dergahlara. tekke va da zav ıve buyuk dergahlara ve unlu olanlara dergâh va da asıtane adı venlır Bır zamanlar Anadolu Rumelı ve Ho- rasan'da vol boyunca altı saarte bır her durakta \le\ı-Bektaşı dergâhı bulunur. bovlece volcular konakla> acaklan manı- lır ve guvenılır ınekanlarbulurlarmiş Yarın: Pir evinden gelen dolu POLtTÎKA VE OTESt MEHMED KEMAL SanatFuarlan... Anadolu, coğrafyasına şoyle bır baktığımızda ge- rek yeraltı, gerek yerustu zengınlıklenyle bır heykel cennetıdır Heykel sevenlerımtz olduğu gıbı heykel kıranlarımız vardır Demokrasıye geçtığımız yıllarda Tıcanıler Ataturk heykellerı kırmışlardır Heyke! sev- gısının yanında heykel duşmanlığı da goruyoruz 1974 yılında ıdı, Istanbul'un çeşıtlı semtlenndekt park ve meydanlara heykeller konmuştu Bunlar- dan başlıcalan Galatasaray üsesı onundekı Şadi Ça- lık'ın heykelı, Karakoy de Gürdal Duyar ın "Guzel Istanbul" heykelı, Beşıktaş Sabıt Pazan nda Meh- met Uyanık ın soyut heykelı, HalukTezonar'ın M aç- ka'dakı heykelı, daha bırçok heykel Bu heykelle- rın kımı saldınya uğramış, kımı de kınlmıştır En çok saldınyauğrayan.MuzafferErtozan'mTophane'de, Iş ve Işçı Bulma Kurumu onundekı parka dıkılen ış- çı heykelıdır Daha dıkıldığı yılda, once elınde tuttu- ğu çekıç kırılmış, ardından kolları, ellen gorunen çı- kıntılan saldınya uğramıştı Kımılen bu heykele, kon- duğunda duşman kesılmıştı (Atila Ergür, Guzel Sa- natlar oğretım uyesı, bu durumu 12 eylul gunu Cum- hunyet'te yazdı) Bundan bır sure önce Ankara ve lstanbul'da ışçı- lenn yuruyuşleri vardı O gun bu heykelın de bırçok yerlerını kırmışlar, emeğe ve ernekçıye duşmanlık- lannı beltrtmışlerdt Gomlekçı llhan buna çok ıçer- lemış olacak kı, bu durumu llhan Selçuk'a, bana, sorumlu arkadaşlara bıldırmıştı "Aman bu tşçı ve emekçı duşmantannı halkımıza bıldırın * dtye kıvran- mıştı lşte zaman zaman ulkemızde heykel kırma çılgın- lığı gorulur Oysa Anadolu yeraltından çıkarılan, ye- rustunde bulunan heykellerle doğal bır muze gıbı- dır Arkeolojı muzelerıne bunları koyacakyer zor bu- lunur 5 Istanbul Sanat Fuarı açıldı Bır yanda heykel duşmanlığı hortlarken, bır yan- da da sanat fuarları açılıyor "5 Istanbul Sanat Fu- an"TUYAP tarafından bu hafta ıçmdeTepebaşı Ser- gı Salonu'nda açıldı Fuardakı sergıye48galen, 300 ressam katıldı Bu sergının, geçmış yıllara gore ozel- lığı, PSD yenne galencıler ve TUYAP'la ortak açıl- masıydı Galencıler sergının açılmasına her yonden destek olmuşlardı Gerçı PSD ıle aralarında ufak bır tartışma vardı, ama zamanla tatlıya bağlanırdı Fu- ara katılan galerılerın lıstesıne bakıyorum, haylı ka- barık Bu gınşımın geleceğı var Nıtekım sadece yer- lı galencıler katılmıyor, yabancılar da katılıyor (Ital- yanlar) Ankaralı ressam dostum Baki Kurtuluş da katılanlar arasında Evde oturuyorum Zırrr dıye telefon çaldı Açtım, ressam dostum Muzaffer Akyoi. "Ağabey, bır sergımız var, senı oraya çağınyorum Hem yenı resımlenmı gorursun hem de goruşmuş oluruz " "TUYAP'ın fuan mV "Evet" "Onlar da çağırmışlar, sen de çağınyorsun Elbet- te geleceğım " Çağn ıkılıydı Dogan'la (Katırcıoğlu) bıraz erken çıktık Muzaf- fer bızı kafeteryada beklıyordu Hoşbeşten sonra, "Ne ıçersınız" dıye sordu Dogan'la ressam Yusuf Katipoğlu bırer rakı soy- lediler Muzaffer de zaten rakı ıçıyormuş, uç oldu. Bana gelınce, ben hâlâ perhızdeyım Aylar var, ıçkı- yı kestım Bır maden suyu yettı Kokteylvardı Sergıyıdoğrudurustgezemedık AFA galerısınde dolaşırken Nun lyem'ın sergısını gozu- cuyla gordum Uygun bır zamanda gezmek ıstıyo- rum Füsun Ant AFA'da karşıladı eksık olmasın Nun lyem dostumun resımlennı goreceğım 48 ga- lennın duzenledığı, 300 sanatçının katıldığı sergı oy- le kolay gezılmez Yenı restm pazarları açılıyor B U L M A C A SED4TY4ŞAYA\ SOLDAN îs4ĞA: 1/ Pasıfık Okya- nusu'nda Fran- sa'nın nükleer de- nemeler yaptığı ada V Yurdumu- zun en onemh ka- >ak merkezı olan dağ Bırsoru ekı 3/^Uzakdoğu'da yetışen ve lıflerı dokumacıhkta kullanılan degerlı bırbıtkı Eskıdıl- de akıllar 4/ Yı- yecekbulamayan yoksul kımse " Gokten - - - ındı Sıham-ı Kaza'sına Ne- fı dıhyk ugradı Hakkın be- lasına 5/îtevurulursaken- dını at sanırmış. Olumsuz- luk behrten bır önek 6/ Es- kıdvldeeşek Me^aj 7/Kı- sa ya da öziü anlatımı olan guldurucü övku 8/ Pıyasa>a malçıkartma Aydın'ınbır ılçesı 9/ Bır tur kaçak man- v at ağı YLKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Delege II Belırteç olarak kullanılan eykm so>lu söz- cük Inatçı 3/Müslümanulkelerde oturan Yunan asıllı kım- se Narçıçeğı rengınde bır sus taşı Al ttal>a'da bır kent Karşı cınstenbınne ılgı gostererek onungonlünukazanma- ya çahşma 5/ Radvumun stmgesı Dıyarbakır'ın esk» adı 6/ Kı huvlu kımse Gemıknn baş bodoslamalannın her ıkı vanında. çapa>ı ıçıne alabıkn ve guverteye açüandemır zıncınn geçtıgı dehk 7/ Devmım olaylannı mceleyen bılım dalı 8/Fıratırmağınınıkıkolundanbun Japonlınkdramı 9/ Zahmet sıkıntı Bır çeşıt smek AKŞEHİR ASLİYE CEZA MAHKEMEŞİ'NDEN KARAR ÖZETİ EsasNo 1994 201 KararNo 1995/114 - Davacı KH Sanık Hasan Dmç, Mehmet oğlu 1964 doğumlu Sul- tandağı ılçesı Çınarlı Mah Nüf kayıtlı. hakn avnı >er- de oturur Suç Hırsızhk SuçTa 25 4 1994 10 2 1993,10 1 1992,6 12 1993, 18 5 1993 6 3 1993, 3 10 1993, 31 1 1992 KararNo 21 2 1995 Yukanda açık kımlığı ve suçu vazıh sanığın suç tarıh- krınde oto ıçerısınden tevbı çalıp götururken yakalan- dığı anlaşıldığından evkmıne uyan TÇK'nın 491 2.522, 523 61,40 80 maddekngeregıncevapılanyargılama- sı sonunda sanık hakkındakı mahkememızce bırkştın- len 1994'202-203-2O4-2O5 ve 206 esas nurnaralı dosya- larla ılgılı olarak tçtımaen sanığın mahkum olduğu 7 yıl 44 av 80 gün hapıs cezası ıle cezalandınlmasına daır sa- nığın >okluğunda verıkn ışbu kararın sanığa teblığı mumkun olmadığı gıbı adresı de tespıt edıkmedığmder karar özetının ılan yolu ıle teblıgıne karar verılmıştır Basın 41601