Katalog

3 HAZİRAN1995 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 'Petrol-İş 93-94 Yıllığı'nda, 5 Nisan Kararlan'nm, 12 Eylül'ün 8 yılda yaptığı ücret düşüşünü 6 ayda yaptığı savunuldu Krizin faturası ücretlîlere çıküEkonomi Servisi-Pet- rol-tş yıllıklannın onuncu- sunda. ekonominin tûm id- diallara karşın krizi aşama- dığı, uygulanan tedbirlerin yalnızca sanayicinin çıkar- İanna hizmet ettiği. ücretli- lerin satın alma gücünün ise son bir buçuk yılda ya- n yanya düştüğü ortaya ko- nuldu. 1994'te işsiz sayısı- nın, eksik istihdam ile bir- likte bir milyon artarak, 4 milyon 300 bın olarak res- men açıldandığına dikkat çekılen yıllıkta, eksik istih- dam ve işsizlik oranının yüzde 19.8'ye yükseldiği belirtildi. 1993'ün ikinci yansı ile 1994'ükapsayan yıllıkta, 1994 yılı içinde 808 bin 402 kişinin de işten atıldığı ifade edildi. Ucreflerde aşınma 1994'te enflasyonun toptan eşyada 149.6'ya çık- tığına yer verilen yıllıkta, Türkiye'de açıklanan fiyat endekslerinin ücretliler acı- sından enflasyon oranlannı ortaya koymadığı kaydedi- lerek şöyle denildi: "5 Nisan Kararian, 12 Eytûlrejiminin8yiida yap- tğı ücretdüşöklüğünü6ay- da yapb. 1993'e göre 1994te gerçek ücreder, ka- muda yüzde 34.1, özel sek- tördeyüzde 27J obnak üze- re ortalama yüzde 29.1 ora- nında gerüedL" Asgari ücretin 1 Ağustos 1994'te 4 milyon 173 bin 750 TL'ye çıkanldığının ifade edildiği raporda, as- gari ücretlinin 94'te ortala- ma aylığının 2 milyondan az olduğu kaydedildi. Yu- nanistan'da asgan ücretin 94 yılı itibanyla 444 dolar olduğuna, Türkiye"de ise 62 dolar olduğuna yer veri- len yıllıkta K.K.TC de bile asgari ücretin 157.6 dolar Kayıt dışı alanlar ve vergi kaybı (Trilyon TL) Bordro dışı yapılan ücret ödemelerinden dolayı (Bordro dışı çalıştınlan işçi sayısı 2.5 milyon kişi olarak alınmış ve aylık ödemelerin asgari ücret üzerinden yapıldığı varsayılmıştır.) 18 Kıraya verilen ve fakat beyan edilmeyen gayrimenkuller nedenıyle ortaya çıkan vergı kaybı. 24 Kayda alınmayan ticari işlemlerden dolayı ortaya çıkan kazanç üzerinden alınamayan vergi kaybı, 90 Kayda alınmayan ticari iştemler nedenıyle ortaya çıkan katma değer vergisi kaybı, 40 ikinci el para piyasası gelirteri (tefecilik) üzerinden alınmayan vergi kaybı, 120 TOPLAM VERGİ KAYBI 292 PetroMş'in hazırtadığı raporda gerçek üc- retierin giderek azaldığı ve ücretti kesimin açhğa mahkum edildiği ifade edildi. olduğu belirtildi. Işgücünün profilı Sivil istihdam Ücretliler SSK ve Emekli Sandığı üyesi sayısı: (3.976.202+1 Kalan Ücretliler Sendikalı İşçi Sayısı (1) Sendikasız SSK'li Sayısı Toplam Toplu Iş Sözleşmeleri Dışı Ücretli Sayısı (2). Asgari Ücretli Sayısı (1) (1)Tahmıni (2) Emekli Sandığı üyeleri dahil değildir. 19.318.380 7.650.079 .812.000) 5.788.202 1.861.872 1.300.000 2.676.202 4.538.079 3.000.000 Kaynak: DİE Sosyal gûvenlik yok tstıhdam ıçınde toplam sı- gortasız sayısının yüzde 11 dolay ında olduğuna ışaret edı- len yıllıkta, "Nüfiıs içinde ak- tif sigortalı oranının yüzde 14'lerde olmasu Türkiye'de sosyal güvenligin aktif sigorta- hlar açısından ne denli az bir nüfusu kapsadığını ortaya koymaktadır*" denüdi. Kayrtdışı 292 trilyon Kayıt dışı ekonomi nede- niyle uğranan vergi kajbının 1993'te 199 tnlyon TL, 1994'te de 292 trilyon TL tah- min edildiğinin belirtildiği yıllıkta, hükümetin bu kesi- min üzerine gitmek yerine üc- retlılere yüklendiği savunula- rak şu görüşlere yer venldı: "Ozellikle kara para ve ka- yıt dışı ekonomi sonucu, gerek Yıliara CO — göre 00 L r-- 1 işsizlik vn o> o CD oranı cö CO (DPT-DİE) •öftrrer» oö 12.61 1981 '82 83 84 85 86 87 '89 '90 '91 "92 '93 '94 H döviz, gerek TL olarak kulla- nılan paralar ekonomide res- mcn olmasa da fiik'n kullanıl- maktadır. Bankalann ve işlet- meierin kuUandığı tasa vadcti dış krahlerin büyük bir lasını sıcak para ka> naklı olduğun- dan. pivasalarda dengenin ve istikrann şağlanması güçleş- mektedir. Czücü oian,bugeüş- mekrinsivasi îktidarca farkın- da olunduğu ve 'saadct zınci- n' şeklinde adlandınldığı hal- de halen çözümlenmemiş, ol- masKhr." KtT'lerin tek tek ele alınıp kamu mülkiyetinde yaşatıl- ması yerine özelleştirilmesı veya kapahlmasının amaç ha- line geldiğine yer verilen \ıl- lıkta, IMF ve Dünya Bankası, KlT'lerin kamu kaynaklannı tükettiği iddiasının mimarlan olarak tanımlandı. Özelleştir- me polıtıkalannda devletin sosyal niteliğinin göz ardı edildiğinin belirtildiği yıllıkta, konuya ülke çıkarlan temelin- de yaklaşmaktansa, IMF ve Dünya Bankası'mn komutla- n doğrultusunda hareket edil- diği ileri surüldü. Özelleştirme ve gümrük birliğinın işçilerin yaranna değil. mağdur kalmasma yol açacağının ifade edildiği yıl- lıkta, şu görüşlere yer verildi: "Türkıye'deki ekonomi ve politikalann tek fefeefesi, ya- bancı ve bütünleşmekte oldu- ğu yerlisivle sermavenin çıka- n üzerindedir. Ancak umudu- muzu yitirmedik. Yeter ki, bu ülkenin sahipleri kendi kader- lerine. yine kendi iradeieri De vön verebilme beceri ve basa- nsını eöstervbilsinkr." AI&T urunu Globalysıt'" PC&C. Kışısel Bılgı İşlem (Personal Computıng) ve Detişimın (Communıcatıonsl olanaklannı birleştinyor. Globalyst™ PC&C'ntn sundugu olanaklarla PC'nizı fişe takıp. dünyaya baglanmak mümkun Ornegin, Globalyst™ PC&C bulundugunuz yerden tüm dünya ile video konferans yapmaruza ve sahip oldı^u standart donanımıyla yine dünvanın herhangi bir yerinde<ı kışıyle. karşılıklı aynı dobyada çalışmanıza ımkan tanıyor. L'stelik, GlobalystTU PC&C'ıer. pek çok PC'den farklı olarak kolavca. ihtiyacınız oranında genişlevip, guncellesebıliyor. tletişım ve bılgı islem arasındakı mukemmel beraberligı şimdı daha yakından tanıyın itf&Tnın, Globalyst"" PC&C ailesiyle sundugu "Note Book'tan "Mıni Tower"a kadar zengin seçeneklerden sız de yararlanın. Aynntılı bilgı için lütfen 0 800 211 60 19 numarii ucretsiz tuketici hattımızı arayın. Telekornumkannnda dun\a de} ı A1STre bılgı ızlenuie en wçın kunıluşlardan \CR artık bir bulun Bılgı çiem ı e ıletı&m bılgn ı etde etmenız (get) delmenız (mrnv) fe kuilanmanız fusej ıçm btraraya geldi AT&T Petrol-tş Başkanı,(solda) basm toplanüsında işsizliğin rekor düzeyde olduğunu soviedL (Fotoğraf: HATİCE TUNCER) Petrol - İş Başkanı Özcan: 1994, Türkiye için kara yıl tstanbul Haber Servisi- Petrol-lş Sendikası_Genel Başkanı Adnan Özcan, işçiler ve yoksul halk açısından tarihin en zor dönemlerinden biri olan 1994 yılını toplumun büyük çoğunluğunu oluşturan kesimler tarafindan "kara yıl" adı verildiğini söyledi. Özcan, Petrol-lş'in hazırladığı 1993-1994 yıllığının tanıtımı için dün Dedeman Oteli'nde bir basın toplantısı düzenledi. Özcan hazırladıklan yıllığa 30 akademisyen ve uzmanın bizzat yazılanyla katkıda bulunduğunu söyledi. 1994'te işsizliğin rekor düzeye ulaştığını belirten Özcân, "llk kez eksik istihdamla biıiikte işsizliğin 4 milyonun üzerine çıktığı resmen açıklandı" dedi. Özcan, asgari ücretlinin ise 1994 yılında net ücreti karşılığı olan 61.8 dolarla 1 kilo et için iki gün çalışmak zorunda olduğunu vnrguladı. Özcan. 600 bin kamu işçisinın bu yıl içinde alması gereken 4 ve 5. dilim ücret zamlannın da hükümetçe "gaspedildiğini" belirtti. Petrol-tş yıllığının tanıtım toplantısına, çalışmalan ve yazılanyla katkıda bulunanlar: Prof. Dr. Gülten Kazgan, ProfDr. Metın Kutal, Prof. Dr.lzzettin Önder. Prof. Dr. Toker Dereli, Prof. Dr. Veysi Seviğ, Prof. Dr. Hacer Ansal, Prof. Dr. Kuvvet Lordoğlu, Prof. Dr. Rıfat Okçabol, Doç. Dr. Fadime Gök, Dr. Sungur Savran, Dr. Nail Satlıgan, Dr. Şule Necef. Sanaynıin çarkı dönmeye başladı ANKARA (ANKA) - Sa- nayinin kapasite kullanımı ve üretimi, yılın ilk üç ayın- da geçen yılın aynı döne- mindekinin altında kalırken, nisan ayında geçen yılın ay- nı ayına göre yüzde 14.2'lik bir üretim artışı kaydedildi. Geçen yıl yaşanan ekono- mik knz ilk üç ayda henüz reel kesimlerde belirgin bi- çimde hissedilmemiş. Ni- sandan itibaren ise daralan talebin etkisiyle hızlı üretim düşüşleri ba^lamıştı. Devlet tstatistik Enstitü- sü'nden yapılan açıklamaya göre toplam sanayı üreti- mi nisan ayında ge- çen yılın aynı ayın- daki üretimin yüzde 14.2 üzerinde ger- çekleşti. Geçen yılın nisanı- na göre ımalat sanayiinin üretimi yüzde 13.1, elektrik gaz ve su sektörünün üreti- mi yüzde 33.4 arttı. Maden- cilik sektörünün üretimi ise yüzde 4.2 geriledi. Böylece toplam üretimdeki artış yüz- de 14.2 olarak bulundu. Nisan ayındaki yüksek oranlı üretim artışına karşm, ocak-mart döneminde sana- yınin performansının geçen yılın altında kalması nede- niyle, ocak-nisan dönemle- rine göre toplam sanayı üre- timindeki artış binde 8 düze- yinde kaldı. Söz konusu dönemler iti- banyla imalat sanayiinin üretimi yüzde 1.5, madenci- lik üretimi yüzde 2.4 gerile- di . Elektrik, gaz ve su sektö- rünün üretimi yüzde 10.7 arttı. Onceki aya göre artış Toplam sanayi üretimi ni- sanda bir önceki aya göre de yüzde 9 arttı. Mart ayına gö- re artış oranı imalat sanayi- inde yüzde 9.8, elektrik, gaz ve su sektöründe yüzde 8.2, madencilikte binde 8 düze- yinde gerçekleşti. Önceki aya göre en iyi performansı gösteren imalat sa- nayiinde alt sektör- ler itibanyla gıdada yüzde 38.2, taş ve toprağa dayalı sanayide yüz- de 18, tekstilde yüzde 14.6 düzeyinde üretim artışlan gerçekleştı. İlk çeyrekte kapasite kul- lanım oranı kâğıt sanayiinde yüzde 68.4'ten yüzde 85.4"e, metal ana sanayiinde yüzde 78.8'den yüzde 83.3'e, kimyada yüzde 77.4'ten yüzde 77.9'a, or- man ürünlerinde yüzde 71.2*den yüzde 71.3'e yük- seldi. Kapasite kullanımı, gıdada yüzde 70.4'ten yüz- de 67.5'e. metal eşya sektö- ründe yüzde 73.3'ten yüzde 67'ye, tekstilde yüzde 81.9'dan yüzde 30.5'e geri- ledi. İŞÇİNtN EVRENİNDEN ŞUKRAN SONER Bir Yılda Bir Milyon İşsiz Genç cumhuriyetin kuruluşunun 10. yılında, yaşa- mın her alanında ulaşılan başarı noktalannın övüncü ile yazılmış, okul yıllanmızda, göğsümüzü gere gere okuduğumuz marşımız vardır; "Çıktık açık aJınla" di- ye başlar. Bugün geriye gidişlerin yerinmesinin mar- şı yapılabilir mi? 10. Yıl Marşı'nda 10 yılda 15 milyon umutlu insan yaratmanın övüncü. Bugün bir yılda bir milyon yeni işsiz yaratmanın ayıbı. Dün Petrol-iş Sendikası'nın gelenekselleşen, çok sayıda uzman ve bilim insanının katkılan ile hazıria- nan yıllığının, tanıtım basın toplantısı vardı. Olup bi- tenin çalışanlar cephesinden sonuçlannı ortaya ko- yan bilimsel çalışma çok bol değil. Sözde özerk üniversiteler bile, çoğunluk bilimsel çalışma ve arastırmalar, sermayenin emrinde. Türki- ye'deki ekonomik gelişmelerin işveren cephesinden olumsuzluklannı her gün kamuoyunda duyabilıyo- ruz. 12 Eylül, işveren örgütlenmesinde bir sıçrama aracı olmuş; işveren örgütleri her tür bilimsel veriyi çıkarlan doğrultusunda kullanabilme konumuna gel- miştir. Kamuoyunu oluşturacak medya, ayaklannın altındadır. Çalışanlar, işçiler, milyonlar açısından olup biten- leri kamuoyuna ulaştıran bilimsel çalışma ise yok denecek kadar az. Çalışan cephesine yüzünü dön- mek, ne araştırmacı ne medyacıya para getiriyor. Yükselen değerlerde moral güç de kalmadı. Olayla- nn sosyal boyutuna bakmakta direnen bilim insanla- rı, araştırmacılar, gazeteciler, nerede ise horlanıyor, dinozor" damgasını yiyoriar. Sendikacı, çoğunlukla havlu atmış; kendi işçiden kopuk düzenini yürüt- mekten başka bir şeye kafa yormaz olmuş. Sonuç olarak toplum, kendi yaşamındaki güçlükleri, sıkıntı- lan bilse bile, olup bitenin çok fazla bilincinde, algı- lamasında olamıyor. Topluma tek yanlı ideoloji pom- palanıyor. Arada bir, kenardan köşeden bir yerden, gelişme- lerin çoğunluğa dönük yüzünü yansrtan bir çalışma ortaya çıktığında, gerçekler insanın yüzüne çarpıyor. Tabii ki bu çarpıcı gerçekler, kitlelere, bilinçlerini et- kileyecek boyutlarda asla ulaşmıyor. Çalışan, işçi cephesinden, Harb-iş'in sesini bu yıl ağıriıkh duyur- maya başlayan araştırma grubu çalışmalannın ya- nında, yıllardır belki de en ciddi çalışmalann başında Petrol-lş yıllığı geliyor. Petrol-lş Başkanı Adnan Özcan'ın, yıllığa daya- narak sunduğu özet, veriler, rakamlar ınsanı ürkütü- yor.. "* Çalışma Bakanlığı istatistiklerinde 1994'te işten aynlan 1 milyon 192 bin içinde, atılanlar sayısı 262 bin 500'dür. Sendikamız araştırma servisine göre ise 1994'te işten atılan sayısı 808 bin 402'dir. * Net asgari ücret 1994'te aylık ortalama 61.8 do- lar olup 1 kg et için asgari ücretli 2 gün çalışmak durumunda kalmıştır. Aynı asgari ücret Yunanis- tan'da 430-457 dolardır. * Gerçek ücretler 1994'te 2. Dünya Savaşı sıra- sındakine yakın, kamu çalışanlannda daha yüksek oranda düşüş göstermiştir. Ücretler kamu işçilerin- de yüzde 34.1, kamu çalışanlannda yüzde 36.7 oranlannda düşmüştür. ' Kamu işçileh, sadece sözleşme farklannın 6 ay geç ödenmesi ile 100 trilyonluk bir gelir kaybına uğ- ramışlardır. * özel sektörde kriz gerekçesi ile 500 bin üzerin- de işçi ücretsız ızne çıkanlıh<en, yaratılan kriz psiko- lojisi içinde, özel sermaye krizden zarariı değil, kâriı çıkmıştır." • • • Sermaye ideolojisini topluma pompalama misyo- nunun üstlenmiş, kendisi her tür kirtenmeye bulaş- mış medyanın, çalışan cephesindeki olumsuzluklara ilişkin kamuoyu oluşturmasını bundan sonra da beklemek saflık olur. Çalışan cephesinin, giderek boyutları artan olumsuzluklara karşı durabilmek için, öncelikle olup biteni doğru algılama, sorunlannın bi- lincine varma, sonra da gidişi değiştirmek üzere ya- pılabilecekleri belırlemenin bir yolunu bulması gere- kiyor. Sıcak gündemde anayasa değişikliği taslakları var. Yılan hikâyesine dönen yılların çalışması sonun- da, az ya da çok, bir şeyler değişebilecek diye umutlanmak, sevinmek istiyorduk. Bunca tartışma, bunca vaat sonrası, kamu çajışanlarının sendika hakkına ilişkin anayasaya sokuşturulmuş koca bir paragrafı dehşetle okuyorum. Kamu çalışanlarının sendikalan, anayasaya konmak istenen metne göre, toplu görüşme adı altında ancak tutanak değeri olan bir anlaşma yapabilecekler. Taraflarca imzala- nan bu tutanağın idare ve Meclis için hukuki bir bağlayıcılığı olmayacak. Meclis komisyonlannda, sözde hukukçu uzman- lann kaleminden çıkmış bir metin bu. Tannm, bu na- sıl bir kafa, nasıl bir bakış açısı? Ne ilginç bir zamanlamadır ki kamu çalışanlannın yıllardır dişi ile tırnağı ile kazandığı sendikal örgüt- lenme hakkı da daha önceki sayısız yaıgı karan ile çelişerek ve de üstüne üstük imzalanmış yeni ILO sözleşmeleri dururken, üst yargı karan ile ellerinden alınmak isteniyor. Bir yandan da daha önceki kamu çalışanlan eylemleri ile ilgili arka arkaya cezalandır- malar geliyor. Yargısı, Mecltsi, siyasi partileri, yönetimleri ile dev- let adına güç sahibi, bir sürü çağdışı, sorumsuz kafa, kamu çalışanlanna "Çıldınn, sokağa dökülün, ne is- terseniz yapın" diyor. Önümüzde sosyal, siyasal ba- nş adına karanlık gelişmeler, günler gözüküyor. Başbakan Çiller, bütçe genelgesinde 'Kemer sıkmaya devam' dedi 1996'da da yatının yok Intormafıon Sotutıons Butûn haklan sakhdır Get II, Move It Use It AT&T Global Infonnabon SoKıtıons'ın hamet ve tıcan mamasıdır Globalyst AT4T GI063I Infocmatıon Solutrons'ın ticari ma*asıdır Intel insıde logosu ırrte) Corporatonın tescıllı markasıdır. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Başbakan Tansu Çîller, 1996 malı yılı bütçe- sinin hazirlanması için ya- yımladığı genelgede, yine tüm kamu harcamalarda kı- sıtlamaya gidilmesı talimatı verdi. Genelgede, kuruluşlar- dan, sadece en önemli ana hizmetler için ödenek iste- minde bulunmalan, diğer programlar, alt program, fa- aliyet ve projelerin ise tasfi- ye edilmesi istendi. Çiller'in genelgesinde, bütçeden personel ödenekle- rine aynlan miktann yüksek olduğu belirtilerek, kamuda- ki istihdam fazlasinın azaltı- lacağı, özelleştirme kapsa- mındaki KlT'lere kısıtlı öde- nek aynlacağı bildirildi. Resmi Gazete'nin dünkü sayısında yayımlanan 1996 mali yılı bütçesine ilişkin ça- lışmalann başlatılmasını ön- gören Başbakanlık Genelge- si'nde, ekonomide istikrar şağlanması için, kamukesimi borçlanma gereğinin düşü- rülmesini öngören, faiz ve vade yapısı açısından istik- rarsızlığa yol açmayacak bir borçlanma politikası izlene- ceğı kaydedildi. Mevcut kaynakların etkin ÇiDer'in genelgesi haar. kullanımırun sağlanarak ge- reksiz harcamalardan kaçını- lacağı belirtilen genelgede, şöyle dendi: "Bu nedenle kuruluşiann ödenek tekHflerinde hizmet- nuüiyet iltşkisini gözetmeleri, en önemli ana hizmetleri için ödenek tekh'findc bulunma- lan, önemini kaybetmiş prog- ram, faaliyet ve projeîerini tasfiye ederek gereksiz öde- nek talebinde bulunmamala- n önem taşunaktadır." Kuruluşlann ödenek ge- reksinimlerini, geçmiş dö- nemlerin Fıyat artışlan doğ- rultusunda değil, ileriye dö- Çiller'in bııtce talimatlari: • Projeleri tasfiye edin • Kamu personeli azaltılacak • Personel ödenekleri kısılacak • KİT ödeneklerinde kısıntı yapılacak nük enflasyon hedefi çerçe- vesinde belirlemeleri öngö- rülen genelgede, kamu kuru- luşlanndan, büyüme eğilimi- ne girmemeleri istendi. Genelgede. personel öde- nekleriyle ilgili olarak da şu talimatlar verildi: " Personel giderierinin ka- mu harcamalan içindeki pa- yının son vıllarda giderek art- bğı gözönünde tutularak, aşt- n istihdam yükü altindaki kuruluşbrdaki fazla persone- lin azaltılması yönünde ön- lemler alınacak, mümkün ol- duğu kadar yeni personel alnunayacak, fazla personel, gerektiğindc gereksinim olan birimlere ka> dınlacak." Yurtiçi ve dışında geçici görevlendirilecek personel sayısının azaltılması, demir- baş alımınm zorunlu haller dışında durdurulması istenen genelgede, taşıt alıtnlannda- ki sınırlamalann da sürdürii- leceği belirtildi. Genelgede, yatınm öde- neklerinde. kamu yönetimi- nin yeniden yapılandınlma- sına ilişkin projelere öncelik tanınacağı, kaynakların ön- celikle, eğitim, sağlık ve alt- yapı çalışmalan için kullanı- lacağı belirtildi. Ileri teknolo- ji ve fazla kaynak gerektiren bazı altyapı yatınm ve hiz- metlerinin yap-işlet-devret modeliyle yaptınlacağı vur- gulanan genelgede, özelleş- tirme uygulamalan çerçeve- sinde kamu iktisadi kuruluş- lanna aynlacak ödeneklerin kısıtlı tutulacağı belirtilerek. şöyle devam edildi: "1996 yılında özeOeştirme uygulamalanna hız ve etkin- lik kazandınlması temel he- deflerden biri olduğu ndan, kamu iktisadi kunıluşlanna bütçeden yapılacak kaynak transferleri asgari seviyede rutulacaktuv."