Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
.29 ARALIK 1995 CUMA • • • • CUMHURİYET SAYFA
HABERLERIN DEVAMI 19
Ordu, laik
• Baştarafı 1. Sayfada
• neral Karadayı. askerlere hi-
taben bır konusma yaptı.
TSK'nin A:atür'k milli-
yetçilığine bağ ı. O'nun ilke
ve de\rimlencin yorulmaz
bekçisi olduğunu belirten
Karadayı. şöyle konuştu:
"İçeriden vedışandan ge-
lebiJecek her tiırlü tehdit ve
tehlikeye karşı demokratik.
laik ve sosyal bir hukuk dev-
leli olan Tiirkiye Cumhuri-
yeti devletinin güvenliğinin
de teminatıdır. Daha önce de
sö> lediğim gibi, TSK, çağ-
daş, laik ve demokratik bir
dünya görüşflnü benimse-
yen, her türlü bağnazlık ve
gericiliğin karşısında bulu-
nan ve ilerici bir karaktere
sahip sarsılmaz bir güçtür."
Ege'de Türk F-4'ü
• Baştarafı L Sayfada
ye göre THK've aıt ıki F-4
savaş uçağı Sakız Adası
açıklanndan gev-erek ulusla-
rarası sularda görev uçuşu
yapmaya basjadılar. L'çak-
lann Limni ile Skiros Adası
açıklanna geldıkleri sırada.
AhiaJon Ha\aalanı"ndan
kalkan Yunan savaş uçakla-
n iki Türk uçağından kımlik
istediler. Bu temas sırasın-
da. görev uçuşuyapanuçak-
lar Türkiye'ye doğru uçuşa
geçtikleri sırada F-4'lerden
, birisi havada vanmaya baş-
Jadı. Pılotlar. uçağı otomati-
ğe bağlayarak terk ettıler.
Atlayan pilotlardan bınsı
daha sonra Yunan helikop-
terlerı tarafından kurtarıla-
rak Midılli hastanesinde te-
davi altına alındı. Diğer pi-
lotun ise aranmasına devam
.edıliyor.
_• Arama çalışmalanna. Yu-
• nanıstan'a aıt ıki F-16 ile 3
Yunan gemisi ve Türkiye'ye
• ait iki helikopter\ebiruçak
katılıyor. Çalışmalann güç-
' lükle sürdıiriildüğü bildiril-
di. Genelkurmay yetkilile-
rinden edinüen bılgiye göre
ise dün Akhisar'daki üssün-
den eğitim uçuşu içııı kal-
kan bir F-4 tıpi savaş uçagı.
bilinmeyen nedenden dola-
vı. E«e Denizi'nde Midilli
Adası'nın 6 mil güneybatı-
sında düştü. Türk pilotlar.
Kıral ile Karaburun. para-
şütle atlayarak uçağı düşme-
den önce terk ettiler. Aynı
bölgede eğitim uçuşu yapan
Yunan Hava Kuvvetleri'ne
bağlı F-16 pilotlannın. ola-
y ı merkezlerine bildirmele-
ri üzerine. Mıdilli'den kal-
kan Yunan helikopterlen ile
gemiler. Türk pilotlan ara-
mava başladılar. Türk heli-
kopterlen \ e bir uçağının da
katıldığı çalışmaiar sonucu
Kıral kurtanlırken. Karabu-
runu arama faaliyetlerinin
sürdüğü bildirildi.
Yaşanan bu olay sırasında
bulundugu Bakanlar Kurulu
toplantısını alelacele terk e-
den Yunanistan Savunma
Bakanı Gerasimos Arsenis
daha sonra yaptığı açıkla-
mada. uçağın Midilli'nin 6
mil açıklannda uluslararası
sularda düştüöünü bildirdi.
Türkiye Dışışleri Bakan-
lığı da dün akşam üzere bir
açıklama yaptı. Açıklama-
da. ~Bugün(dün)saat 14J0
sıralannda Ege'nin ulusla-
rarası hava sahasında eğitim
uçuşu yapan Türk Hava
Kuvvetleri'ne ait bir F-4
uçağı teknik arıza nedeniyle
Midilli açıklannda düşmüş-
tür" denildi.
G U N D E M Ml STAFA BALBAY
• Baştarafı 1. Sayfada
Eskiden iktidan kapmak için yarışılır-
dı. Şimdi muhalefette olma yarışı var.
"Ben kurmam, o kursun...", "Bana ne,
istemem, ona verin..."
Görünen o ki, bu konuları daha çook
konuşacağız. Bugünü "dünyanın gün-
demine" ayıralım.
Fransa'yı bilirsiniz. Demokrasiye, in-
san haklarına, çevreye, sağlığa âşıktır.
Onlara en küçük bir olumsuzluk geldi
mi, dayanamaz. Hemen müdahale
eder. Kutuplarda üç balina sıkışsa Fran-
sagündemi kilitlenir...
Aynı Fransa, bugünlerde, "insanlık
ayıbı" sayılabilecek girişimler içinde.
1995 yılı içinde beşinci kez nükleer de-
neme yaptı.
Büyük Okyanus'un güneyindeki
Fransız Polinezyası'nda yapılan nükle-
er denemelerde kullanılan bombanın
gücü, 1945'te Hiroşima'ya atılandan
daha fazla. Beşinci deneme, önceki gün
Fransız Polinezyası'ndaki 130 adadan
biri olan Fangataufa'da yapıldı.
Üçüncü deneme 21 ekimde, dördün-
cüsü de 21 kasımda Mururoa Ada-
sı'nda yapılmış ve diğer ülkeler konuyu,
"Tepki göstermezsek aytp olur" türün-
den kınamalariageçiştirmişlerdi. Sade-
ce, bu denemelerden doğrudan etkile-
nen bölgedeki 16 ülkenin oluşturduğu
Güney Pasifik Forumu, Fransa ile ilişki-
lerini dondurmuştu.
Fransa Cumhurbaşkanı Jacques
Chirac, tüm dünyaya meydan okurca-
Fransa'nın Nükleer Denemeleri
sına, nükleer denemelerin devam ede-
ceğini ilan etmişti. Zira Fransa. toplam
sekiz deneme yapmayı, böylece nükle-
er silah gücünün en üst boyutunu sap-
tamayı planlıyordu.
Bu herkesçe bilindiği halde, ABD Dı-
şişlerı Bakanlığı sözcülerınden Julie
Reside, son denemenin ardından dün
bir açıklama yaptı:
"Fransa'nın nükleer denemeleri sür-
dürmesi, bizi hayal kırıklığına uğrattı."
Butümce, "Ne denemesi ulan... Yok
böyle birşey" tepkisinin, "dıplomatça-
sı" olsa gerek.
Ingiltere de duymazlıktan geldi. Ne-
den? Çünkü, Avrupa'da nükleer silah
bulundurma hakkına sahip iki ülkeden
biri de ingıltere.
Dünyada nükleer silah bulundurma
ve deneme yapma hakkına sahip beş
ülke var:
ABD, Rusya. ingıltere, Fransa ve Çin.
Neden bu ülkeler? Ikinci Dünya Sa-
vaşı'nın kazananları olduklan için. Bu
ülkeler nükleer deneme yaparsa "barış
için", başka ülke yaparsa "terörist" de-
mektir. Hemen haddi bildirilmelidir.
Bunun yaşanan örneği, Irak. BM'nin
Irak'a uygulanan ambargoyu kaldırma-
masının temel nedenlerinden biri, bu ül-
kenin nükleer silah yapımında kullandt-
ğı malzemelerin tümünü bildirmemesi.
Geçenlerde Dicle'de "parça" aradılar.
Belki oraya bir şeyler atılmıştır diye.
Fransa, 5.3 şiddetinde depreme ne-
den olan bir nükleer deneme yapacak,
"Aaa, hayal kırıklığına uğradık, aşkol-
sun...'' Ama Irak, tıpkı Fransa gibi ba-
rışçı olmayan amaçlarla nükleer silah
üretmeye girişecek. "Aşağılık, şeytan,
terörist..."
Zararsız bomba!
1945 yılından bu yana, atmosferde
ve yeraltında yapılan nükleer deneme
sayısı, 2026. Bunun ülkelere göre dağı-
lımı şöyle:
ABD 1030, Rusya 715. Fransa 193.
Ingiltere 45, Çin 43.
Ikinci Dünya Savaşı'nın kazananı Al-
manya, Japonya gibi ülkeler olsaydı bu
ülkelerin nükleer silah yapma hakkı ola-
cak. diğerlerine yasaklanacaktı.
Ne kadar düzenli bir dünya düzeni...
En haklı olan, en ezeni...
Fransa'nın deneme için kullandığı
yerler, "atol" adı verilen mercanadaları.
Mercanların bir araya toplanmasıyla
meydana gelen bu adaların su üstünde
kalan kısmı. çok alçak. Yüzeyleri genel-
likle küçük bitkilerle ve hindıstancevizi
ağaçlarıyla örtülü.
Fransız bilim adamları. ısrarla son de-
nemelerin çevreye hiç zarar vermediğı-
ni açıklıyorlar. Hiroşimadan daha güç-
lü bir atom bombasım bu adalardaki su-
yun altında deneyeceksiniz ve çevreye
hiç zarar vermeyecek. Doğru olabilir.
Bomba zaten her şeyı yok ertıği için.
ortadazarargörenbirşeykalmamıştır...
Zararın boyutlarını saptamak bizim
işimiz değil. Ancak, nehre atılan küçük
bir dinamitin bile binlerce balığın ölümü-
ne neden olduğu düşünülürse Fransız
bilim adamlarını inandıncı bulmak güç.
Belki bu bilim adamları, Aziz Nesin'e
öykünüp dünyanın kaçta kaçının aptal
olduğunu saptamaya çalışıyor.
Son olarak Fransız Polinezyası'nın si-
yasi durumunu aktarahm. Önemli ihraç
ürünleri arasında kültür incisinin yer al-
dığı bu adalar. geçen yüzyılda Fransız
okyanus sömürgelerınin bir parçasıydı.
Ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra deniza-
şırı topraklar statüsü kazandı.
1950'li yıllarda özerklik yanlısı De-
mokratik Halk Birliği kuruldu. Lideri Po-
uvanaa, Fransa tarafından tutuklandı.
1960-70'h yıllarda özerklik istemleri
yükseldi. 1970lerin sonunda ''sınırlı
özerklik" verıldı. Mururoa ve Fangata-
ufa adalan ise tamamen Fransa'ya bı-
rakıldı ve nükleer denemeler. 1960'ların
ikınct yansından itibaren burada yapıl-
maya başlandı. Bugün de devam edi-
yor.
Bu durum demokrasiye, çevreye say-
gı ilkelerine uyuyor mu? Bu soruyu Chi-
rac paralelındeki Fransız bilim adamla-
rına sorsak. sanırım şöyle bır yanıt ve-
rirler:
"Yoğun denemeler, araştırmalar ya-
pılmış, bu ilkelerın o iklimde yetişmedı-
ği saptanmıştır..."
Yılmaz, Çiller'în restini gördü
Kulak koparan
• Baştarafı 1. Sayfada
lu'nda. Anadolu AiaıiM
Şemdinlı muhabiri Irfan
Sehi'nın bırincı sınıföğren-
cı:;ı kızı S.S. (7). önceki gün
yaramazlık yaptığı gerekçe-
siyle öğretmenı Hülya Ka-
raağaç tarafından dövülur-
ken. kulaöı yanya kadar
kopru. Hülya Karaafaç'ın.
söz konusu öğrencisinı dok-
tora görürmeyerek yaralı şe-
kılde e\ıne gönderdiği öne
.sürüldü.
' S.S."nin babası Irfan Sel-
\\. aafar içinde kıvfanan
çocuğunu doktora götüre-
rek yanya kadar kopan ku-
lağına 5 diki> attırdı. Şem-
dinli Merkez Sağlık Ocagı
Tabipliğı'nden sol kulak kı-
kırdağı ile kafa kemiği ara-
sında yaklaşık 3 santimetre
uzunluğunda darp ızi oldu-
ğuna ilışkın rapor alan kü-
çük ögrencinin kulağının,
çekilirken mi >a da darbe
anında mı yırtıldığı anlaşıla-
madı. Küçük S.S'nın ailesi.
öğretmen Hülya Karaağaç
hakkında. savcılıga suç du-
> urusunda-bulundu.
• Baştarafı I. Sayfada
ğı başbakanlık konusunda Yılmaz'ın makul
ve uzlaşmacı bir tutum sergilediginedikkat
çekti.
Yılmaz da hükümet kurulana kadar Eeevit
ilebirliktedeğeriendirmelerinisürdürecekle-
nni söyledi. Tıkanıklıgın sorumlusunun DYP
ve CHP olduğunu kaydeden Yılmaz, çözüm
konusundaki sorumlulugun ise merkez sag ve
soldaki birinci parti olan ANAP ve DSP'nin
olduğunu söyledi. En uygun çözüm olduğu-
nu v urguladıgı ANAP-DYP-DSP hükümeti-
nin DYP ve Çiller'in uzlaşmaz tutumu ve
DSP'yi reddetmesi nedeniyletıkandığını an-
latan Yılmaz. Başbakan'ıntutumunugözden
geçirmesini istedi. Koalisyon konusundaki
ikinci formülünün ANAYÖL olduğunu kay-
deden Yılmaz, bu önerisinınde Çiller'in ba^-
bakanhk konusundaki ısran nedeniyle yaşa-
ma geçirilemedıgini söyledi. Üçüncü öneri-
sinin ise DYP'nin dışandan destekleyeceği
ANAP-DSP hükümeti olduğunu kaydeden
Yılmaz. "DYP, önceki günkü önerisinde sa-
mimivse. biz bu sonımluluğu üstlenmeve ha-
zınz. Bu çözüm en tercih ettiğimiz çözüm de-
ğil, ama DYP tutumunu değiştirmezse tek çt-
kışyoludur" dive konuştu.
--*-.— Eeevit, -bir soruyu yanıtlarken, Çiller'in
DSP'nın dış politikadaki kararlı tutumundan
rahatsız olduğunu söyledi.
Ece\it. Yılmazın ANASOL önerisini de
grubuna ve Partı Meclisi'ne götüreceğini.
iyiniyetlı ve yapıcı olarak konuyu değerlen-
dıreceklenni söyledi. Eeevit, yetkili kurulla-
nndadegerlendirmeyapmadan bir yanıt ver-
meyeceğıni bildirdi.
Yılmaz. "ANASOUa DYP'nin vereceği
desteğin sürekliolacağındancnıin misini/"so-
rusuna »u yanıtı \erdi: "Fevkalade tor bir
Meclis tablosundan hükümet çıkarmak zo-
nındavız. A^AP-D^'P-DSP en gerçekçi çö-
zümdür. Ancak buna Çiller enoeldir. ANA-
\'OL için de engel, yine Başbakan'ın tutumu-
dur. Gerive kalan tek altematif. ANAP-DSP
hükümetinin DYPtarafındandesteklenmesi-
dir. Bunu engelkmek ve söz verdiği halde des-
teklememek büyük bir sorumluluktur. Bu
desteğin sürekli olup olnıadığı DYP'nin soru-
nudur. Biz onlann taahhütlerine davanarak
sommluluğa hazır olduğumuzu söylüvoruz.
D\ P bu konuda kamuovu önünde angajeot-
mustur."
CHP konusunda ANAP'ın bir çekıncesı
olup olmadığına ili^kin bır soruyu da yanıt-
layan ^ılmaz. "DYP'ninönerisinde,ANAP-
DYP-CHP koalisvonu da vardı. ÇilleT,
DSP'nin içinde veraldığı koalisyona ne kadar
soğuksa. biz de CHP'li koalisvona o kadar
mesafeli baknoruz" dedı
fc
RP özûr dilesin'
Yılmaz, bır gazetecinin. "RP'vi devreden
çıkardınız mı" sorusuna. Türkiye'nin hükü-
metsız kalmayacagını belirterek "Tüm iyini-
yetli çabalardan sonuç çıkmazsa. elbette baş-
ka formüller de gündeme gelebilir" yanıtını
verdi. Yılmaz. şu görüşlerı dıle geıirdi:
"Seçinı sonrası tüm vapıcı açıklamalar, se-
çim öncesindeki söv lemleri mazurgöstermez.
RP, başta ben ve benim partime iftira atmış-
tır. Gazetelerindc benim mason olduğumu va-
zıp milvonlarca kişive dağıtarak tek başına
iktkiar istemiştir. Benim birinci şartım. kamu-
ovu önünde bize iftira ettiği için özür dileme-
lidir. İftiralan nedeniyleözürdilemezierseon-
larla masava oturmam."
'»'ılmaz, basbakanlık konusunda önşartı ol-
madığına göre Çiller'ınbaşkanlığında bir hü-
kümette yer alıpalamavacaklarına ilışkın so-
ruy a da "Benim onşarrımın olmamasL benim
başbakanlığımla ilgilidir. Tansu Çiller de tu-
tumunu gözden geçirip ısrarcı oimaz ve benim
gibi esnek bir tavır serğilerse, meseleve çözüm
bulunur" \anıtını verdi.
Yılmaz. CHP'nın koalisyonda yer almasi-
na neden mesafeli baktığına ilışkin bır soru-
ya da şu karşılğı verdi: "Bizim koalisyonda-
ki önşartımız. uyumlu, başanlı ve ülkenin so-
nınlanna çözüm getireceği kanaatine ula$-
mamızdır. CHP'nin hükiimetteki performan-
sını ve milletin tercihini dikkate aldığımızda
CHP've karşı daha mesafeli davranıyoruz."
Yılmaz. seçimle ilgilı bır soru üzerine. fi-
ılen 4 aydan önce erken seçım olmasının
mümkünolmadığını veolası bırerken seçım
tanhini bugünden kestırebilmenin zor oldu-
ğunu «loyledı. DSP liden Eeevit de yenı bir
Seçim Yasası. anayasaya uyıım yasaları. seç-
men sayımı ve kütüklenn düzenlenmesinden
önce seçıme gıtmenin doğru oimayacağmı
bildirdi.
RPGenel Sekreten Oğuzhan Asütürk. Yıl-
maz'ın açıklamalannın ardından düzenledi-
ğı basın toplantısında. "Kendi kendimizege-
b'ngüvev olınakistemi>onız"diyerek, koalıs-
yonçalışmaları içınCumhurbaşkanrnınyet-
ki vermeMnı beklediklerını söy ledi. Asiltürk.
Yılmaz'ın. "mason" suçlaması nedeniyle
RP'nın özürdiiemesını istemesi konusunda.
"RP'liresmibirağızdanbövlebirsuçlamaya-
pılmamıştir. Milli Gazete'deçıkan birvazıne-
deniv le özür dilemev iz" dedı.
OLAYLARIN
ARDENDAKT
GERÇEK
• Baştarafı 1. Sayfada
Dışişleri Bakanı Deniz
Baykal. dün Cumhuriyet'e
yaptığı değerlendirmede,
Kıbrıs'ta ödün verilmesınin
kesinlikle söz konusu ol-
madığını, ancak GB An-
laşması'nın yürürlüğe gir-
mesine birkaç gün kala,
konunun netleşmesi ama-
cıyla böyle bır girışimde
bulunulduğunu söyledi.
Baykal, bir süredır bu ko-
nuların tam ortasında yer
alan bir kişı olarak haklı
olabilir. Ancak. kamuoyun-
dakı genel kanı aynı yön-
de degıldı. Deklarasyonla
bu belırsizlik ortadan kal-
dırıldı.
Arkadaşımız Lale San-
ibrahimoğlunun haberı-
ne göre. konunun önceki
aylarda yapılan Milli Gü-
venlik Kurulu toplantıların-
da da gündeme geldıği ve
Başbakan Tansu Çiller'in
uyarıldığı anlaşılıyor.
Sonuç olarak. Demirel-
Denktaş deklarasyonu.
Kıbrıs'ta önümüzdeki dö-
nemde izlenecek polıtika-
nın GB'ye endeskli olma-
dığını, tüm "garantorlükle-
rin" devam ettiğini açıkça
ortaya koyarak bu konuda
belıren soru işaretlerını or-
tadan kaldırmıştır.
• • *
• Baştarafı /. Sayfada
31 Aralık 1995 çekılişine
ait 0770039 \e 7050984 nu-
maralı biletleri >atın alan bır
yurttaşın şüplıelenerek du-
rumıı Milli Pıyango Idaresı
iznıir Koııak Şubesi'ne bil-
dırmesı üzerine yapılan ın-
eelemede. bu bıletleriıı de
salıte ûiduğunun aııla^ıldığı
belirtıldi. Milli Pıyango bı
lctlcrinin işiğa tutulduğıında
içinde renklı "Milli Piyango'
veya bu hartler ve heceler-
den ohı^an 'fligran* bulun-
dugu. sahte bıletlerde ise
•fligran' olıııadığı belirtıldi
Biletın arka yüzüııde kalın
çerçeve çızgisınır: dişında
ınce çerçeve çızgısının yer
aldığı. sahte bilette ısc kalın
çerçev e dışında ınce çerçe\e
olnıadıöı kavdedildi
Başka kanalda aramayın,
yılbaşında onlar yalnızca Kanal ö^da!
Kanal 6'nın özel yılbaşı
proaramında en ünlüler bir
arada! Onlann en güzel
parcalarını ve birjikte
söyleyecekleri /y
Ozel yılbaşı
şarkısını" kaçırmayın!
Burak Kut, Çelik, Erdal/<aİzel, Kenan Doğulu,
Mahsun Kırmızıgül, MFÖ, Mirkelam,
Mustafa Sandal, Orhan Gencebay, Pınar
Aylin, Rafet El Roman, Seda Sayan, Seren
Serengil, Sibel Alaş, Songül Karlı, Tarkan.
Sana^ıJar alfabotik sıraya göre dmlmiftir.
i