Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26ARALIK1995SAU 2 OLAYLAR VE GORUŞLER Vakıf ÜniversiteleriVakıflann oğretımde araç olarak kullanılmasını onleyecek en \alin cnlem, \akıf unıversıtelen ve vakıf ortaoğretım kurumlan hesapla-nın ıyıce saydamlaştınlarak kamuoyuna açıklanmasıdır Bu onlemın öğrencı ücretlennı de düşüreceğıne ınanmaktayım Prof. Dr. Mehmet BAKİOGLU Ltanbul Teknık Vnıversıtesı S on zamanlarda vakıf vükseköğ- retım kurumlan kurmak ıçın ya- pılan başv uru sayısında bır artış görulmekledır Başvurular ıçın- de bazı ortaoğretım kurumlan- nın unıversıte olmak ıçın tek başlanna ya da bır yabancı unıversıte ıle ^zptıklangnşımlerçoğunluktadır Bırkı- Min kuruİJ^lar ıse gereklı ıznı almadan ya da ba^v ur J \apmadan oğretıme başladılar Gelen tepMİer sonunda, MEB'den kurs aç- ıru ıznı alarak "kurs adı altında" öğretım- lenne devarr> ettıler Başvuruda bulunma- \an!ar i!>e v akıf olarak orgutlenıp gereklı ış- îeınlere b»şladılar Tiirkıye'dekı unıversıtelenn ıstemı (tale- bı karşılamaması nedenıyle heryıl önem- lı mıktarda ogrencı yurtdışınagıtmektedır Avrıca de\ leî unıversıtelennde de orta va- dede onemlı bır kapasıte artışı beklenme- mektedır BunedenlerleTurkıye de vukse- koğretım \apmak ısteyen ve bunun ıçın ge- reklı ucretı odemeye hazır ogrencılenn oluşturduğu bır pazar bulunmaktadır Bu pazar vakıf unıverMtelerıne bütçelennm yüzde 45'ı kadar yapılacak devlet desteğı ıle daha da çekıcı duruma gelmektedır Para kazanmak ısteyen sermavenın ve malı bakımdan zor durumda bulunan bazı yabancı ünrversıtelennboylebırpazan ka- çırmaması doğaldır Aynca bazı haklı ge- rekçelendebulunmaktadır Bupazaroka- dar çekıcı kı bazı kurumlar başv uru sonu- cunu beklemeden kurs adı altında oğretıme başlayarak pazardan pay almaya başladılar Geçmışte yaşanan ozel yuksekokullar deneyımıyle Türk toplumu yukseköğretı- mın "kâraracTolarak kullanılmasınakar- şıdır Bunedenle gereklı yasal duzenleme- ler yapılarak ozel yukseköğretım kurumu kurma ıznı sadece bu ışten kendılerıne ka- zanç sağlamavan vakıflara \erılmekredır Olaylann analızını vapabılmek ıçın on- ce vakıflann tanhıne ve bugunkü durumu- nakısacagozatalım Doğu toplumlannın en ıyı gelıştırdıkle- n kurumlardan bın olan vakıf kuruluşlan gerek Doğu'da gerek Batı da ayn ayn gelı- şerek ve zaman ıçınde bırbırlennı etkıleye- rek bugunku durumlanna geldıler Antıkçağda gorülen vakıf okulları, kı- taplıklan ve hayır kurumlannı destekledı- ler Ortaçagda kurulan vakıflar, çağdaş va- kıflann onculendır Ortaçagda Doğu da ve Batı da kurulan vakıflann ıkı onemlı ortak ozellığı bulunmaktadır Bınncibi vakıf kavramı ıle hayır ve sadaka arasındakı sıkı bır ılışkının bulunmasıdır Bu ılışkı Do- ğu da çok ayrıntılı olarak şekıllendınldı Vakıfiar camılerın okullann kütuphane- lenn vetımhanelerın ışletılmesınde hatta voksullann vergılennıodemesındeyardım amacıyla dahı kullanıldı Batı'da ıse vakıf- lar. manastırlann, okullann ve aşevlerının ışletılmesınde kılıselere baglı olarak ışlev- lennı surdürdüler Ikıncı ortak özellık ıse ortaçagda başlı- ca zengmlığın kavnağı olan toprağın Do- ğu da 'mın arazi'v ı padışahın Batı da ıse kralın >a da senyomn denetımınden çıka rıpvakfı kuran kıijilennaılesı vadaçocuk- lannın denetımı altında tutmak ıçın vakfın kullanılmasıdır Kısaca bu ı^lem vakfaaıt mulklenn >a da gelırlenn mevcut mulkı- yet denetım ve boluşum sıstemının dışına çıkarılmasıdır Bu ı»lem tanfı boyunca \a- pılmı-jtır ve vapılmaktadır Doğuda Fatih gıbı guçlu bır hukumdar, bu >ekılde vakıf- laşan toprakları müsaderc ederek tekrar "min arazı've katmıştır Ingıltere de ıse bu şekılde vakıflaşma sonunda büyük lordla- rın ve kralın uğradığı vergı kavbı nedenıy- le zaman zaman vakıflann yasaklanması gınşımlennde bulunulmuştur Kapıtalızmın gelışmesıvlet vakrfkurum- Un' ıle 'hayır'arasındakı bağıntı çok azal- dı 1750 yıllanndan ıtıbaren 'vakıflar' ko- tu yonetım ve bazı amaçlardakı güncellığın kavbolmaM nedenıyle Batı da cıddı eleştı- nlere ugradı Vakıflann çağdaşlaştınlması, ABD'de yapıldı Vakıflann venmlıyonetılmesı şır- ketlennın kurulması ve bağış toplama yet- kılennm venlmesı ABDdeortayaçıktı Ba- ğış toplama savesınde vakıflar ABD'de onemlı sObval ısler vaptılar ve vapmakta- dırlar Başka ulkelerdeyapılandüzenleme- ler, genış olçûde ABD'de vapılan düzenle- melerden esınlenmıştırGünumuzde 'kir amaa olmayan' vakıf denıldığınde, vakfın karetmevecek bır hayır kurumu olması an- lamma gelmektedır Vakıf obur tıcan ku- rumlann kullandığı vöntemlen kullanarak karedebılır Yalnızvapılan kar vakıfkuru- culanna gıtmez, vakfın ıçınde kalır va da vakfın amaçlan doğrultusunda kullanılır Gunümuzde çok dıkkat edılmesı gere- ken nokta gelısmış tıcan ılı^kıler ve ıç ıçe şırketlervardımı ıle bazı vakıflann kân va- kıf dısına çıkarmalannı onlemektır K-ann vakıf dışına çıkanlması sanıldıöından da- ha kolavdır En basit şeklı bazı mal ve hız- metlenn belırlı şırketlerdcn alınarak ıspatı mûmkun olmayacak şekılde kaynak aktar- malannın vapılmasıdır Bu konuda belırgın ışaretler karamaçlı bazı kuruluşlann tered- düt etmeden vakıf halıne gelıp unıversıte kurmak ıçın başvurularını vapmalandır Aynca 60 lı yıllardayaşanan özel yükseko- kul olavında, bazı yuksekokullar kamuoyu tepkısını azaltmak ıçın kapanmadan önce •\-akifkunna guışımİennfk' bulunmuşlar- dırTurkıye'de -yazınm başmda belırtılen pazar mevcut olduğu surece- polısıye ön- lemlerle vakıflann araç olarak kullanılma- sını uzun sure onlemek mumkun olamaya- caktır Aynca 'kurs' adı altında oğrenım goren oğrencılenn sıyasılere yapacağı bas- kılan da gozardı etmemek gerekır Vakıf- lann araç olarak kullanılması sürdukçe va- kıflar savgınlık vıtırecek, tanhınde zaman zaman duştüğu kötu dunımlara düşecektir Bundan en fazla zaran da gerçek vakıf uru- versıtelerı görecektır Vakıflann saygınlık yıtırmesıne neden olan başka bır olay da unıversıtevakıflanndavaşanmaktadır Unı- versıtelere malı ozerklık venlmemesı nede- nıyle vonetıcıler bazı unıversıte gelırlennı mevcut sistemın dışına (devlet genel mu- hasebesı) unıversıte vakıflan ıleçıkarmak- tadırlar Genelde ıyı nıyet ıle yapılan bu uy- gulamalar bazen mahkemelere ıntıkal et- mektedır Ünıversıtelere malı ozerklık ve- nldığınde bu vakıflann çoğu kapanacak, kalanlar ıse gerçek vakıf anlamı ıle çalışa- cak, vakıflann ve unıversıtelenn saygıniık yıtınşı onlenecektır Vakıflann oğretımde araç olarak kulla- nılmasını onleyecek en yalın önlem vakıf unıversıtelen ve vakıf ortaoğretım kurum- lan hesaplannın ı>ıce saydamlaştınlarak kamuoyuna açıklanmasıdır Bu onlemın oğrencı ücretlennı de düşüreceğıne ınan- maktayım PENCERE jshal-i Kelam!.. Gazetemrzın Imtıyaz Sahıbı Benn Nadi, Ataturk- çu bır Osmanlı kadınıdır Nasıl oluyor bu9 Yaşından degıl, başından oturu1 Çunku tumcenın bağlamında 'Osmanlı' sozcuğu 'bılgılı, görgulu'an- lamına donuşuyor Benn Hanım, eşı Nadir Nadi'yle babası Celal Sahır arasında geçen omrunde gozle- rını yumsaydı bıle, bıryaşam boyu neler gormezdı!.. Kaldı kı gozlennı açmış 24 aralığı 25'e bağlayan seçım gecesı çeşıtlı tele- vızyonlarda saatler boyu suregelen laf salatasının soğan sırke kokusu ekranlardan yıtmemışken Benn Hanım dedı kı "- Ishal'ı kelam' " Ishal ne9 Olağanustu sık ve sulu dışkı çıkarma1 Dıyare, cırcır1 Kelam ne9 Soz, lakırdı1 Ama kela- mın saygın anlamlan da çoktur Dervış ne dıyor Yaratmıştır on sekız bın âlemı Cebraıl ındırdı arştan kelamı Dort kıtabın yazıldığı kalemı Dıyen bılmez, bılen demez ne seyran Kelam, Anadolu'da tanhın hangı donemınde bun- ca değersızleştı Oturup butun gece boyunca konu- şulanları havanda dovsen, elınde bır tutam oz kalır mı? Konuşmada ve yazmada ıshal salgını hepımı- • Arkosı 19. Soyfada •M TELEFON, ELEKTRİK, SU, DOĞALGAZ, KABLOLU TV,- CEP TELEFONU FATURALARINIZI • - V * t t rv ODEMEK IÇIN NE KADAR KOŞUŞTURUYOR- SUNUZ? Hemen bır Telecard alın ve tek bır talımatla, tum bu faturalannızı hıç koşuşturmadan, faturalannız kayboldu mu, kaybolmadı mı derdıne duşmeden, gecıkme ucretı vermeden, ıster Otomatık Odeme ıle otomatık olarak, ıster Tele24 lerden bırkaç tuşa dokunarak, ıster AloBanka'dan bır telefonla odeme ımkânına kavuşun. hıırarln WE Gelin, kendinize bir iyilik yapm, hemen bir Telecard alın. "hizmette sınır yoktur" • Istanbullular telefon elektrık (AKTAŞ TEDAŞ) su do^algaz kablolu TV ve cep telefonu faturalanm Ankaralılar »elefon doğalgaz kablolu TV ve cep telefonu faturalar nı Izmirlller telefcı eleKtrık KablOiu TV ve cep telefonu faturalarını Bursalılar telefon elektrık ve su faturaıannı Ciresunlular te efc ve su faturalarını Adana. Adapnan Aksaray Amasya Antalya Aydın Balıkcslr, Bolu, Çorum D«nlzll. Diyarbakır Edlrne Elaııfl Esklsehlr Gaziantcp Hatay Isparta Içel. lımlt Kıhramanmara? Kars Kayscrl. Kırklartll Konyı Manlsa, Mufila Ordu Smaun Slvu. Şanlıurfa Trabzon, TeKirdaJ. Tokat, Yalova ve Zonguldaklılar teıefon faturalarnı Otomatık ödeme ıle Tele24 leraen ya da (AloBanKa nır hızmet verdıg llerde) AloBanka dan odeyebıi r er • AloBanka numaraları Adana (0322)359 0101 Ankara (0312)480 0101 AnUlya '0242 248 0101 Aydın 0256 214 0101 Balıkeslr (0266)244 0101 Bur«a (0224)2210101 Diyarbakır (0412)224 0101 Esklsahlr (0222)2210101 Caılanttp. (0342) 231 01 01. Içel (0324)238 0101 Istanbul. (0212) 280 01 01 lımlr '0232)480 0101 lunlt (0262)322 0101 Kayserl (0352)2310101 Konya (0332)353 0101 Samsun (0362)432 0101 Trabıon (0462)326 0101 YapıKredinin Telecard sahlplerine telefon. elektrtk, su doğalgaz. kablolu TVvecep telefonu frtura ödemelerl Içln ûcretslz olarak sunduğu ûç bûyûk kolaylık nedir? Otomatlk Odeme kotayitğı nedir? Te/ecard sahıplennın Yapı Kredıye vereceklen bırtahmatia faturalannm tutan her ay hesaplanndan almır odemelen vapı Krai tarafmöan onlaradım otomatık olara* yapılır 1ele24 kotayiığı nedir? Te'ecard sat~ plen faturalanm Turkıyemn dört bıryanmda tam 900 noktada tuzmet veren Tele24 leröen gece günduz. bayrarı tahl dıledıklen an. Telecard larıyla oderler Odeme sırasında hangı tuşa basacaKİannı odeme ışiemını nasıiyapacaktannı Teie24 ekranmda tek tek gorürler AloBanka Ç A Ğ D A Ş K O L A Y G U V E N L I AloBanka kolayhğı nedk? Telecardsahıplen faturalann: AloBanka dan günun dıledıklen saatmde bır telefonla Oderier AloBanka da dığertum ışlemlerde olduğu gıbı fatura oderre ışlemı de telefonun tuşlanna dokunarak yapüır Odeme sırasında AloBanka adım adım yol göstenr l l l l