Katalog

X KASIM 1995 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA HABERLER Silahsızlanma yolunda birçok anlaşma imzalanmasına karşın 100 yıldır somut bir gelişme elde edilemiyor Dünya silalıadoymadı• ST\RT-I.START-II, JSALT-I, SALT-II ve AK.KA gıbı arJaşmalann ırczalanmasına karşın sılahlanma tum hızıyla suruyor 3 Dunya Banş Konferansfnın, 92 yıl aradan sonra 1999 yılında yapılması planlanıyor \ISKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Dunvada genel ba- nş n sağlanmasına yonelık olarak ulkelenn asken guç poıansıyelını sinırlama \e azaltma çabası dıve nıtelen- _dınlen "silahstzlanma" ıçın "dünya 100 yıldırçaba harcı- yor Buçalışmalarkapsamın- da START. SALT v e AKKA •gıbı anlaşmaların ımzalan- masına karşın. sılahlanma tum hızıyla su- rüyor Dunyadakı guç dengesı, uluslararası jıyuşmazlıklan barışçı yollardan çozme- yı sağlay acak tam bır sılahsızlanmay ı zor- laştırıyor Bu nedenle silahsızlanma po- lıtıkalarının uretımı \e sılah uretım tek- noloıısının gelıştınlmesının en aza ındı- nlmesı de silahsızlanma çabalan kapsa- mında ele ahnıyor Bu bağlamda sılahla- nn denetımı de bırolçude sılahsızlanma- va katkıda bulunuyor Silahsızlanma. uluslararası duzeyde ılk kez 1899 yılında yılında Rus Carı II. \i- colas tarafından onerıldı Avrupa ulkele- rının onerıye olumlu bakmasi sonucu La- Vıey 'de sılafiMzlanma konulu ılk banş kon- feransı duzenlendı 19 vuzvılınsonların- da devletlenn »uvenlıklerını kurulacak Dünya Almanağı verileri durumu gözler önüne seriyor 2000 de silaha 300 milyar dolarANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Dunya. 1899'da Lahey'dekı l" Dunya Banş Konferansı ıle başladığı silahsızlanma çalışmalannı surdururken, 1999'da sılahlanmaya harcanacak paranın 300 milyar doiara (15Ö tnlyon TL) ulaşacağı kaydedıldı 700 mılyon ınsanın açlıkla karşı karşıya kaldığı dünyada, dev letler. kayrtaklannm onemlı bır bölumunu, "savunmaya" aktarma eğılımıne gırdıler "Dünya Silahlanma ve Silahstzlanma YıluğT ve " Dunya Almanağı" venlenne gore, sılahlanma ıle ılgılı bazı rakanılar şoyle - 1990-1995 rakamlarına gore, ulkelenn bırbırlennden satın aldıklan sılahlann toplam mahyetı 160 rrulyar doiara ulaştı Türkıye. 6 milyar 167 mılyon dolarlık sılah ıthalıyle dünyada 6 oldu Yunanıstan. 6 milyar 200 mıl>on dolarlık ıthalatıyla dunya 5'tncısı durumunda Hındıstan Japonya. Suudı Arabıstan ve Afganıstan. en fazla sılah satın alan ulkeler arasında ılk dordu oluşturuyorlar Irak, Almanya. Ispan>a \e Iran da. sırasıyla 7 , 8 , 9 vc 10 oldular En çok sjlah satanlar siralanıaMnda ıse ABD. Rusya, Fransa ıik üçu oluşturdular - Turkıye, 560 bını hazır. 1 5 mılyonu hemen seferberedılebılıraskerı personelu 5000e yakın tankı, 19 denızahısı. 24 savaş uçağı fılosu (her fılo 12-18 uçaktan oiuşuyor) ıle dünyada en büyuk orduya sahıp ulkeler sıralamasında 9 oldu Çın, Rusya ve ABD ılk uçu oluştururken. Almanya 11 , Fransa 12 sırada yer aldı - NATO ulkelen arasında. askerı personelm toplam ışgucune gore oranı bakımından Turkıye yuzde 4 I ıle ıkıncı sırada yer aldı Yunanıstan yuzde 5 7 oranı ıle "en asker" topluma sahıp ulke oldu Asken personelın ışgucune oranlamasında ABD yuzde 2 3, Ingıltere 1 6. Almanya 2 0 duzeymde kaldılar uluslararası bır denge ıle sağlaması gün- deme geldı Banş konferansında. ulkele- nn sılahlarını aynı anda azaltmalanna y ö- nelık çalışmalar yapılmasına karşın. ba- şan elde edılemedı Ikıncı Banş Konferansı da Rusya nın ınısıyatıfınde. 1907"de vıne Lahe> de ya- pıldı Silahsızlanma ıçerıklı toplantıda Hakemlık Mahkemesı (Dı\ anı) kurulma- sinın kararlaştınlmasından başka somut bır gelişme olmadı 19 yuzyılın sonlan ıle 20 yuz> ılın başlannda sılahsızlanma- nın buyuk bır ekonomık yuk \e ulkelen savaşa surukledıgı goruşu kapsamında gı- rışımler goruldu Ancak bu donemde "toprak empenalızmr revaçta oldugu ıçın sılahlanma da hız kazandı Bınncı Dunva Savaşı nın ardından ılk silahMzlanma gırışımı ABD taratından giındeme getınldı ABD Başkanı \\ood- rm WUson'ın 1918 yılında \a\ımladıgı 14 madde ıle 1928 de yayımlanan Kel- logg-Bnand Paktı "ahlaki veinsaniamac- larla sa\aşı önleme" duşuncesıntn ızlerı- nıtas.ıyoıdu BırleşmısMılletier ın(BM) gırışımlerıvle 19^2'de Cene\rede topla- nan silahsızlanma konferansında alınan kararlar da ızleyen donemde A\rupa ul- kelennınhızlaMİahlanmasınedenıvleso- nuçsuz kaldı 4 mıKon ınsanın olumuy le sonuçlanan II Dun\a Sa\asi nda ılk kez atom bom- basının kullanılması vetopyekun \ıkıma vol açabıleı.ek bırnukleerMİahİJiıma va- rısının başlaması silahsızlanma çabalan- na \enı bovutlar kazandırdı Ancak "so- ğuksa\aş"donemınde nuklcer sılahlann kaldınlmdsına \e denetımtne vonelık Lancaster Silahsızlanma Konferansı (1954) ıle Rapackı Planı (1957) gıbı gın- şimlerveBM >ebaglı Atom Enerjısı Ko- mısyonu'nunçalışmalansonuçsuz kaldı ABD ve SSCB arasında 1960'larda ba£ layan \umuşama\la bırlıkte Mİahsızlan- ma konusunda karşılıklı göruşme yoiu açıldı Bo\lece Helsınkı ve Vıyanadakı silahsızlanma toplantılannda antıbalıstık flıze Mstemlennın \e stratepk saldırı sı- lahlarının sınırlanması yonunde bazı olumlu adımlar atıldı 1980 lenn sonla- rında nukleer sılahlarda belırlı bır ındırı- mın benınisenmeMyle silahsızlanma umutlan daha da arttı Yaklasik 100 vıl- dır surdürulen silahsızlanma goruşmele- nnde bugune dek, aşağıdakı 5 ana anlaş- ma ımzalandı - SALT-I (Stratejık Sılah- lann Sınırlandırılmasi Anlaşmasi-I) ABD ıle SSCB arasında 26 Mayıs 1972 yılında Moskova da ım- zalandı Anlaşmav a gore. ıkı taratta da antıbalıstık füze ıs- tasyonlan ıkı bolgeyle sınırla- nacak \ e boy lece karşı tarafın stratejık sılahlannın caydırıcı gucu azaltılacaktı Geçıcı an- laşma ıse 5 yıl sureyle taraf- ların sahıp olabıleceğı kıtala- rarası balıstık fuzelere (ICBM) \e denızaltından fır- latılabılen balıstık fuzelere (SLBM) ust sınırlar getınyor \ e konunun daha aynntılı ola- rak ele alınmasinı SALT-II goruşmelenne bırakıvordu -SALT-II (Stratejık Sılah- ların Sınırlandınlması Anlaş- ması-ll) SALT-I'ın devamı şeklındekı anlaşma. 18 Hazı- ran 1979 tanhınde Vıyana'da ımzalandı -START-KStratejık Sılah- lann Azaltımı Anlaşması-I) SSCB Devlet Başkanı Mikhail Gorbaço* ıle ABD Başkanı GeorgeBushtarafından 31 Temmuz 1991 de Moskova"da ımza- landı Anlaşmadagore ıkı tarafın da stra- tejık sılahlannı 7 vıl ıçınde yuzde 30 ora- nında azaltmaları ongoruldu - AKKA (Avrupa 'da Konvansıyonel Kuvvetlerın Azaltımı Anlaşmasi) NATO \e dagılan Varşova Paktı arasında **At- lantik'ten Irallar'a" A\rupa'dakı kon- vansıyonel kuv\etlerın ındırımını ongo- ren anlaşma 19 Kasim 1990 da Pans te ımzalandı - 3. Dunya Banş Konferansı: Rusya Fe- derasyonu Başkanı Bons Velrsin, 1899 \ e 1907 yılında yapılan ılk ıkı bans konfe- ranMnın ardından 3 Banş Konferan- sı'nın, 92 yıl aradan sonra 1999 yılında yapılmaMnı onerdı Küfürü hakca paylaştırıyor Can Yücel, sözcükleri dizginlemiyor ECE TEMELKl RAN AMvARA - "Buynk mı- zah yazan Mark Tv. aın Arizo- -nâ'da bır kasabava gitmiş. Daha konuşması ıçın \akit "varmış Bır berbere gırmış. Aakıt geçırmek ıcin mecbu- ren tıraş olmuş. Berber sor- muş: Mark T\\aın denen pez ı dınlemeye mı gel- dın' diye. Twain. "O pez konuşurken ben av akta duru- rum' demiş. Ben pez_ otura- rak konuşacağım, kusura bakmayın." Şaır Can \ ücel Çağdaş Sanat Merkezı nın duzenle- dığı programa boy le başlıyor ODTL DansTıvatrosu'ndan sonra 'sahne alan' Can Ba- ba"va yıne liep unı\ ersıtelıler gelmış O, vınemıkrofondan "ba^lıvor kufîıre "Bu mıkro- fon da b-tan bır şc\. şerefeden czan okur gıbı. Ama bu kok- tendıncıler denmoruın ben onlara, temel dinciler. yanlış makamdan okuyorlar. Ame- rikan makammdan okuyor- lar." \e gundem konuşmasına gınlı\or "Oksurukler şiire dahil değıL Ben bu »ece aca- y ip bır şekılde polıhka \c şiır- den bahsetmek ısti\orum. Hayatımda, kanm hanç, ikı şey se\ dım: Şur « polınka.ŞH ir nedir. diye sorarlar. Şıır goklerdeuçannazenınbırba- lon ° değil: o balon çoktan pat- ladı. Benım için şiır akıl \e he- yecan meselesıdir. İnsan bey- • Can Baba nın kufurlennden herkes payını alıyorbu gece Turkıye'vı Clınton'ın telefonuna endeksleyenler sıgara \e ıçkıden \ergı t alanlar gumnık bırlığı • ı<jm ulke onurunu satanlar. 'Olmedendevnmı gormeveceksem' devıp , oturup duranlar. "maçolar , \e faşolar", artık kım I \ arsa nimnvalnızvuzde 10'ubilinır, gensi mechul kıta. Şiır. beynın işlemeven \uzde 90'nını ha- rekete geçirmektır." . Hemen bır ofke parantezı I "ÎSecipFaalvelsmetOzeldı- şında butün şairier solcu- dur!" - Sarapla tadlandınpdevam edıyoruz jiıre "Doğruvebu- yük şunn ıçinde poiıtıka da otur. Ekonomı-polıtık dedığı- miz şey zaten şıinn bunyesin- de \ar. Çunku şiır, SOTU azal- tarak vazılır. Bu da şunn eko- nomık oldugunun kanıtıdır" Poiıtık siıre "slogan şiır" dıyenler utansın Can Baba şoyle dıyor "lnsanlar oldu- rülürken. icap ederse slogan şiır de yanlır." Ama dev rım arıfesı değıl- se Can Baba nın onerısı çok açık Poiıtık şiırden globalleş- meye ekspres geçış Gobek- leşmeveG leklerBırlıgı Bu konuda uzun bır kurur arası Derken sorular Can Baba arkalardan gelen kısık sesı duv amav ınca patlatıyor "Bu sosvalistlerin suçu, sonılan yüksek sesle sormuyoriar." Soru soranın savunması "Ben sosyalist değüim." Can Baba'nın açık yanıtı "lyib_yedinşündi.'* Yanı bu soru geçılıyor Ikıncı soru ıntıhar uzenne Can Baba ağırdan anlatıyor ıntıhar oykusunu "Çokkotu- yum. İnrihar edeceğım. \en- nı de sectım: \\aterloo Kop- rusu. Butun paramla ıçkı ıç- tım. Tam koprüve geldim. Bır fahışe gordum. Hıç param yok Benımle sevışırmisin' diye sordum. •Olmaz.'dedı ama senı sevdım.opuşelım Ayaküsru opuştuk. O zaman ınrihardan \azgeçtim." Pıvasa olumden açıldı va olum nedır diye soruyor bın de Can Baba yı korkutamı- yor "\ahu bu ınsanlar. 150 yaşına kadar y aşasa, gençlere yer kalmaz. Zaten gençlere yer bırakmıyorlar. Demırel Erbakan.. neyse. Ben de dıyo- rum. bir an once olerek fay da- lı dabilirim. Acelem yok. ama kendıme de IM bakmıyonım. Bu kadar gayretıme rağmen siroz olamıyorum. Vanı Ke- malist olamıyorum." Ama sonunda bın Can Ba- ba nın damarına basıyor "Kadınlar olmasa dunya na- sıl olurdu?" "Bomb.. olur- du!" Can Baba dayanamıyor de\ am edıy or "Bu kadın me- seltsı çok onemli. Beni korku- tan taraf. yaüyorum, kalkıy o- rum, bakıyorum. kadın be- nim ıçın yıne mechul bir şey. Erkeksen, kadın meçhuldur. O merak olmasa mahvolu- rum. Acayip bır şey kadın. Ama Turkiye'de bir kadın hareketi \ardL Tansu Hanım kadar bu harekete zarar ve- ren bır kadın gdrmedım. Bu kadar paracı bır kadın. ka- dın imajını da mahvetti. Ka- dınlar bu memlekeön halin- den çok şıkâyetçı. O yuzden RP bunlan orgutluyor. Çun- ku denizeduşen, ya Allah'a ya silaha sanlır." Son soru "Olmeden once devrimi goreceğinıze ınanıyor musu- nuz?" Can Baba'nın derdı gormekdeğılkı "Hayır.Dev- rim, vaşhlar ölmeden. gcnçle- nn gençlığı bıtmeden gorul- mez. Bu ış. ne gençierin ne vaşulann acelesıy le olur." Kadından lyı şaır olur mu Can Baba' "Kadmınyapma- vacağı iş vok. Veter ki bu ma- çolar ve faşolar bu işın başın- dan çekıkınler. \eter kl ana- sınu çocuğunu seven, iyı er- kekierie se\işen. ıvi politika bılen, guzel kadınlar yetissin. Kadınlar, Turkiye'de devn- min onunu çekeıierse harika bir şey olur. tlk defa Turkı- yv'de kadınlı erkeklı bır bu- yük hayat kurulur." Can Babadılınden bır hoş- çakal "Kafanızıs-meıMmde- ğflmi?" - , T E N Diana Arjantin'destres atıyor Tum dünyada olay yaratan açıklamalanndan sonra bir anda dikkatleri ü/erine çeken Prenses Diana, Arjantin gezisini surdüruyor. Turun 3. günunde Patagonya'daki Puerto Piramido koyunda dişi bir balina ile 4 aylık yavrusunu bdeyen Diana, gecen haftanın stresini üzerinden atmış görûniivordu. (Fotoğraf:Reuters) OKURLARA ORHAN ERINÇ Genel Yayın Yonetmenımız Orhan Erınç şehır dışın- da bulundugundan yazısını yazamamıştır 1998'de üretime başlanacak Orduya yeni tüfelderANKAR.A(AA)-Turk Sılahlı Kuvvetlen'nın (T- SK) halen kullandıgı G-3 ve MG-3 tufeklennın yen- nı alacak ve ordu tarafın- dan 2000'h yıllarda kulla- nılacak olan 5 56 mılımet- relık (mm) tufeklerle ılgılı açılan uluslararası ıhalede. yapılan ılk eleme sonucu dort fırma kaldı Ihaleye6 fırma katılmıştı ABD'nın Colt fırması ıle Sıngapur un Unıcom fırması. kara Kuvvetlerı \e MK.E tarafından yapılan performans deneylerı so- nucu teknık olarak 'yeter- sb'bulundu Ilk eleme son- rası. G-3 lenn patent sahı- bı Alman Hecker and Koch fırması 'HK33E' sensı ıle Belçıka FN Herstal firma- sı -FNC* tuteklen Fransız Gıat fırması 'Famas G2* tufeklerı. ve Israıl ın Taas fırması *Galn" tufeklen ıle yeterlılık testını geçtıler Bu fırmalann teklıflen ve sılahlannın teknık ozellık- lennın ıncelenmesi en geç Mayıs 1996'ya kadar ta- mamlanarak ıhalenın so- nucu bellı olacak Off-Set taahhudu çerçe\esınde 'teknoloji >e ürerim hartı" şeklınde uretım teklıfı ge- tıımcsı beklenen rırmalar- dan tatmın edıcı bır yanıt alınamadığı ıçın de Turkı- ye. Off-set dışında. tınans- manı karşılamak suretıyle firmalardan yenı teklıfler ıstedı Bunun uzenne fır- malar. 31 ekımde son bul- ması beklenen teklıf sure- sının. 1 aralıga kadar uza- tılmasını ıstedıler Ihaleyı kazanan fınna ıle ortak uretıme, Sılahsan fabnka- sında 1998 yılında başla- nacak Ilk etapta 350 bın adetpıvadetufegının uretı- mı planlanıyor Orduda ha- len kııllanılmakta olan G-3 pıyade tufeklen. Alman Heckler-Koch patentını ta- sı>or Mühimmat için uluslararası ihale Ote \andan avnen •> 56 nım'lık tufekler ıçın oldu- ğu gıbı ıhale sonucu sc\ı lentutek ıle bırlıkte bu tu- teklenn muhımmatı ıçın de uluslaı ırası bır ıhale açıla- cağı oğrenıldı Muhıınmat ıçın Fışeksan'da •» 56 mm'lık tufeklenn uretı- mınde yenı uretım hatları- nın gerektığı kaydedılıyor 5 56 mm'lık tufekler 'ba- nşçü" tufekler diye bılını- yor Oldurmekten çok vara- lama etkısıne sahıp bu tu- fekler duşmanın yaralıla- rını taşımak ıçın \akıt kay- betmesı esasına davanıvor Aynca 5 5o mm'lık tulek- lerın en onemlı ozellıkle- nnden bın de hatıflığı Bu tufekler. emsallanyle aynı ağırlıkta daha çok savıcja mermı taşıyabılme kapa- sıtesıne sahıp bulunuyor 20 milyon Meluncan 6 Biz Türküz' diyor \\ASHINGTON (AA) - ABD'nın Vırgınıa. Ken- tucky \e West Vırgınıa e\a- letlerınde vaşavan ve savıla- rı vaklaşık 20 mılyonu bulan Meluncanlar (Melungeon) Turk asıllı olduklannı belır- tıvorlar Kokenlenyle ılgılı kap- samlı araştırmaları surduren Meluncanlar 1500'lu yıllar- da Ingihzlertarafındanodo- nemdebırkolonı olan Vırgı- nıa ya getırılmışlerdı Bura- dançeşıtlıbölgelereyayılan Meluncanlar "gorunıim ola- rak farklı" olmalamıın ne- denlerını araştırma\abaşla- vınca, Akdenızlı \e Turk kokenlı oldukları volundakı teonlerdeağırlık kazanma- \a başladı D\A testlerıne kadar \ aran araş,tırmalar de- \am ederken ılk kez. ABDdekıTürk\etkılılerde V1elunı.anlar ıle temas kur- du vVashıngtondakıTunzm Muşa\ın MustafaSKahhan Meluncanlann va^adığı. kentlerden bın olan Wıse ı zı\aretettı kentın Beledue Ba>kanı CaynorSmıth. "SH dozlemıştik" derken Sıvah- han da "Turkıye ikıncı e\i- nizdir"dedı Sıyahhan ken- tın tahn hem^erısı oldu Vırgınıadakı ClınchV'jl- le\ College adlı unneısıte- de. Meluncanlann geçmı^ı \e kokenlerı ıle ılgılı olarak genetık bılımıııı dc ıçeren araştırmalar bızzat rektor Brent Kennedy tarafından \urutulu\or mm OLSUN EFENDIM" Konu sağlık! Zamanında konan teşhis, doğru ve eksiksiz te- davi, beklenen ve hak edilen ilginin görulmesi... Hepsinin bir bedeli var. Teknik gelişmeye, yaşlarm ilerlemesine, ailenin genişlemesine bağlı olarak, giderek artan bir bedel... Önceden planlanması imkan- sız bu giderlerin karşılanması için, beklenmedik bir gelişmenin düzenli hayaünızı sarsmaması için planlı tek bir hazırlık yapılabilir: Sigorta. Sağlık Sigortalan, sağlıkla ilgili beklenmedik giderleri teminat kapsamına abr. Giın gelir hayat tatsız haberlerle karşınıza çıkar. Sigortanız yoksa, sigorta yapttnn. Sigortanız varsa, iyi haber sigortadan gelir. İYI HABER SİGORTADAN GELİR. AGFGaranaSıgora AGFGaranbHaya' Aksgota "menc=>n Hofre Sıgorta Vnencanl/e Anadci/ Sjgorts Arvîdolu Haja» Ankaraigona Asıaa «jıa Oyak H?/a E^5^K igora Bat igora Bavındır Sığora B^ndrHayaı Büiıkigora Ogna-SA igof3 OTtnerc^l Urnor igoca Camercıal Urnon Ha>a Demr Sıgora DpnırHa>at Dogaragc^ Ege igora Emet Sıgora Emek Hayat Emır Sıgora General igona Guneşigofa Guneş Hayat GuvenSgorta Ha*Sıgoıta Halk v asam Hur Sigorta Ihlas Sıgofta ImtaşSıgorö kntaş Hayat Inan Sigorta Isvice iıçona Isvıcre Haya Magcfeourger Sıgofta Mertez Sıgorta Nordste^ı Sigorta Oyak Sigorta PFASıgorta RayS<gorB Rume» Sigorta Rume»Hayaî SarkSıCOrta SarV Hayat SekerSjgorta T aremgota T Genel Sigorta Tjrk-N ppon Sıgcca Unıvereal Sıgofta Umvefıal Hayat Destek Reasuran< Ha* Reasurans lstantxi Reasurans MDı Reasurans TURKIYE SIGOf?TA VE REASURANS SIRKETLERI BtRUGl