Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20 KASIM 1995 PAZARTESİ 12 DIZIYAZI Başbakan Adnan Menderes'in izlediği siyasetten yararlanan gericı akımlar, Ataturk devrımlerıne ve Mustafa Kemal'in kişiliğine saldırmaya başlamışlardı. Diktatörlüközentisi M enderes. Demokrat Partfnın 1951 ekım avındakı vıllık kong- resınde tumağırhğını ortava koymuştu Fransa Buyukelçısı Jean Lescuver. bu durumu şoyle tanımla maktavdı "Adnan Menderes. Turki- ye'nin en guçlu kışısi olarak göriınuvor. Baskıv a v onelik egilimleri onu. sahip oldu- ğu siv asi vetkiv i bır diktator olarak kullan- mava voneltivor. Disiplinli bir duzene alı- şık olan Turkler, Demokratların buvuk vankılardan sonra iktidara geimelerivle, başlarında gormek ıstedıkleri şefi \e ken- dilerinıguvenıçindeduvduklanhukume- ti buldular." (10) Halk egemenlığını one surerek iktidara gelen Genç Demokrat- lar'ın 1951 "den ıtıbaren CHP nın vönte- mını uvgulama>abaşladıklarınıgormek- teyız Iktıdarın guçlu adamı Menderes kok- tendıncılere daha ılerıdekı gunler ıçın oz- lemını duvdukları monarşının gerçekleş- mesı volunda kismı deolsa onemlı bır us- tunluksağlavacaksı> asi gucu ellenne ge- çırmek umudunu vermıştı Nıtekım Demokrat Partı'dekı gencı ke- sımle ışbırlığıne gırışen koktendıncıler. demokratık düzenden >ararlanarak Ata- tiırkçu laiklık ılkesıni yıkmaya başlamış- lardı Demokrat Partı'nın bazı delegelerı. partının 11 Mart 1951 gunuKonya'daya- pılan verel kongresı sırasında Kılık Kıya- fet Kanunu'nun kaldırılmasını ve Arap alfabesinın yenıden uvgulanmasını ıste- mişlerdı Hukumet gelişen bu olaylar uzerıne suskunluğu veğlemış ve gencı akımların varlığını vadsimıştı Bu gelışmeler sırasında Izmır'de De- mokrat Partı'nın bırdelegesı 1924yılın- da son halıfeve >apıldığı gıbı Inonu'nun ulkeden atılmasinı îsteyetek kadar ılerı gıtmıştı (11) Demokrat Partı. tslamcılara karşı gos- terdığı hoşgoru v e halkın ozlemlerını ıçe- ren tıtız gozlemlerı sonucunda bırçok kı- şıde >arı teokratık bır duzene geçebılmek umudunu u>andırmıştı Gericı basın Ataturk devrımlerıne ve Mustafa Kemal ın kışılığıne yönelık şıd- detlı bır karalama hareketı başlatmıştı Cn-'iuler Ataturk'un hevkellenne sal- dırıyorlardı Fransa Buvukelçısı. 30 Mart 1951 gunlu raporıında olayı şo> le değer- lendırıvordu "Bu eğilimlerin. her şevden once gele- nekçi çe\ relerin tepkısinden kav naklandı- ğınıaçıkça bılrnelivb. Ancak, çoğunluğu- nu Ataturkçu sınıfiann oluşturduğu de- mokrat v oneticiler. şımdilik rejim için v a- kın bir tehlike oluşturmavan bu egilimle- ri. rejimin tehlikeve girmesi halinde, sert bir şekilde durdurmav ı ihmal etmevecek- Ierdir"ıl2) Nıtekım Başbakan gencı unsurların varlığını kesinlıkle vadsımaktaydı (13) Bununla beraber Ataturkçuluğe karşı vapılan belırgınsaldınlar uzerıne Ataturk un kışılığıne ve devrımlerıne karşı gelınmesinı onleven bır yasa çıkarılmıştı Cericilerin teokrasî özlemi Menderes ın ızledığı siyasetten vararlanan Nak- şıbendı Sule>mancı ve fıcanı tarıkatlan gıbı ba- zı Islamcı ve gericı akımlann asıl amacı teokratık duzenı veniden kurmaktı Bu tarıkatlar gunumuz Turkıyesfnde Refah Partısı'nınaşın tslamcı kesımınındeıstedığı Fran- sız modelıne benze>en manevı dunva uzerınde dev let denetımının kaldınldığı dın v e duşunce oz- gurlugunun tamamen egemen olduğu bır laıklığın gereğını vurguluvorlardı Gencıler. Ataturk dev nmlerıne saldırabılmek v e kendı etkınlıklerını gelıştırebılmek ıçın >enı de- mokratık düzenden >ararlanmak îstemışlerdı Sonuç olarak Demokrat Partı ıbadet konusun- da uvgulama ve kışısel ozgurluğu garantı eden yasalar çıkarmıştı Fransız Buvukelçısı Jacques Tarbe de Saint-Hardouin'ın bu konuya ılışkın vo- rumu şo>levdı "Bu ulke. dini duv gulanna o> lesine bağlı kalmış- tır ki, teokratik duzenin veniden doğuşu. modem Türkive'nin orgutlenmesinde temel oluşturan tum Ataturk devrimlerini tehlikeve atacaktır. Demok- rat v oneticiler, genelde laik sayılsalar da gelenekçi olan seçmenlere verdikleri odunler dışında, cami- lerin bakımı \e din gorev lileri için oldukca geniş kre- di olanaklan varatmışlar ve soz konusu gelişmele- re katkıda bulunmuşlardır. Bu odunler, fanatiklerin aşın hareketlere vonel- melerine vol açmıştır. Belli bır sureden beri Ata- tiırk'un anısına ve onun esenne karşı bir hareket gozlemekteyiz. Ataturk'un biı ,«k heykeli saldın- • îktidann güçlü adamı Menderes. köktendıncılere, özlemını du>duklan monarşının gerçekleşmesi yolunda sıvası gücü ellenne geçırmek umudunu vermiştı. Demokrat Partı'dekı gencı kesımle ışbırlığıne gınşen köktendinciler, demokratık düzenden yararlanarak laiklık ılkesıni yıkmaya başlamışlardı Gericı basın, Ataturk devrımlerıne \e Mustafa Kemal'in kışılığıne yönelık şıddetlı bır karalama hareketı başlatmıştı • Fransa Büyükelçısı Jean Lescuver. Bakan R Schuman'a gönderdığı 24 Ekım 1951 tanhlı raporda şöyle yazıyordu. "Adnan Menderes. Türkıye'nın en güçlü kışısi olarak görünüyor. Baskıya yönelık eğılımlen onu. sahıp olduğu si>ası yetkıyı bır diktator olarak kullanmaya yöneltıyor. Dısıplınlı bir duzene alışık olan Turkler, Demokratların iktidara gelmelerıyle, başlarında görmek ıstedıklen şefi buldular." FRANSIZ GİZLİ BELGELERİNDE Menderes^ Dönemi MENTER ŞAHİNL Genç Demokratlarhn ihaneti Kanımızca Genç Demokratlar aşağıda belırtılen nedenlerle gencı kesımın e^kı duzene donuş sıvasetını ızlemek zorunda kalmışlardı 1. Demokratık duzen her şevden once halkın ıradesının onemını vunjulamaktavdı Oysa halk 2^ vılhkCHP ıktıdanndan sonra artık demokratık haklanndan vararlanarak geleneksel ozlemlerını gerçekleştırnıek îstıvordu Genç Demokratlar Ataturkçulerın aksıne halkın ısieğıne karşın hareket edebılnıek ıçın gereklı sıvası guce ve ko^ullara vahıp degıllerdı 2. Genç Demokratlar CHP nın vapısı ıçınde laık bır kulturle yetismislerdı Ancak seçım zafennın buvukluğu laıklığı ıkıncı plana ıtmıştı CeJalBa\arl9S0deen tazla 240 mılletvekılı çıkarmav ı beklerken Demokrat Partı gencı seçmen kesımının desteğıvle 418 mıllet\ekılını seçtırmıştı Ovsa Demokrat Partı ancak 200 kadır mılletvekılı adavın- tıtızlıkle hazırlamıştı Demokrat Partı'nın gerçekleştırdığı atılımdan vararlanan ve partının vonunu koklu olarak degiştırecek gut.e sahıp olan dığer mılletvekıllen ıse gerıcı kesımden oluşmuştu 3. Genç Demokratlar ın en uvu^mazolanları. eskı sıvası duzene karşı kışısel ıhtıras \e kınlerınden kavnaklanan bır duşmanlık gostensı ıçındevdıler 4. Sıvası denevımden voksun olan Genı, Demokratlar halkvada sahıp oldukları seçmen kıtlesı adına demokraMnın onlara her turlu hakkı tanıdıgına ovlesine ınanmışlardı kı Menderes eğer halk ısterse halıfelığın venıden getırılebıleceğını bıldırecek kadar ılen gıdebılmiştı (16) Ote yandan başta tarım olmak uzere bırçok alanda gorulen ekonomık gelışıne Genç Demokratlar ıçın bır başarı olusturmuştu Bu aşamada Amenkan vardımının onemlı bır rol ovnamış olduğu açıktır lar sonucu v ıkılmış. bııyuk adamın anısına v onelik saldınlara karşı geneJ bir tepki doğmuştur" (14) Osmanlıcaya donuş Demokrat Partı de gencı kesımden geldığını be- lırttığımız mılletvekıllerı A.taturkçulerın gerçek- leştırdığı eserlen vozlaştırmava kararvemıışlerdı Nıtekım 1952 mart avında Demokrat Partı nın 203 mılletvekılı ana>asada yer alan Turk kokenlı de- vımlenn Osmanlı sozcuklenvle değıştınlmesını ongorenbırvasatasarısı uzerınde anlaşmiştı Fran- sa Buvukelçısı Jacques Tarbe de Saınt Hardouın 1952 gunlu raporunda I944vılın- da anavasadakı dev ımlerın Turkçeleştınlmesı one- nsını ımzaldvan Menderes ın nasil olup da 8 >ıl sonra bov le bır donuşu destekleyebıldıgını bır tur- lüanlayamadığını belırtmektedır Aslında Demokratlar muhalefetın bu>uk bır ıs- rarla uzerınde durduğu. anayasa ve reformlar ko- nusuna duvulan ılgı>ı başka vonlere çekmek ıstı- vorlardı Fransa Buvukelçısı gerı kalmışkırsal ke- sım uzerındekı etkılennı pekıştırmek ıçın Demok- ratlar ın bu kesıme ek bır guvence sağladıkları mancını sovle açıkhvordu "*\nlaşıldığı kadar bu olav. demokratlann kırsal kesımi memnun etmek ıçın aldıklan son oıılenı olarak kalmav acaktır. Onii- mu/deki avlarda muhalefet. Menderes'in partisi- nin gencı ruhunu veniden ortava kovmakfırsatı- nı mutlaka bulacaktır" (1 ^) Başlangıçta \taturkçuluğun ozune tamamen sa- hıp çıkacagını bıldıren Demokrat Partf nın. 1952 vılında Osınanlı Imparatorluğu nun ort ve âdetle- nne donuşu restnı olarak başlatmiş olduğunu vur- gulamalıvız Menderes ın ızledığı sıvaset CHP nın haklı ve beklenen tepkısı> le karşılaşmıştı İnonu, bır seçım turnesı sırasında Kuzev Atlantık Antlaşması'nın askerı yardımı ıçeren bolumunun doğrudan uvgu- lanması ve ozel garantıler sağlanmasi konusunda hukumetm bazı noktaları avdınlatmamış olmasına şaşırdığını belırterek Menderes hukumetını partı- cılık ve zorbalık >apmakla suçlamiştı Bu sozlerı Menderes "maksatlıiddialar.baskılarveifriralar" olarak vorumlamıştı (IO)DIB ivrupa - Tuıknt \eıı ^ Bımıkelç: J Lescu\er ın Bakan R Schumon a eondeıdıgı 24 Fkıın I9îl gıınlıı rapoı << 124 II1) Şe\Ul Suıe\\a A\demıı Ikıncı Adam ctge i cılt s ^ (12) DIB a ge Bu\ ukelçı Lı \c;/ıeı den Bakan R SclnııiHin agöndenltn 30\laıt 19^1 gunlutapoı s 44 (lî)DiB age Bmııkelçı J Lescınerden Ba- kan R Sihııman a gondeııltn 10 \laıt 1951 gunlu ı apoı \ 41 (14)DİB Buuıkeli,! J Taıbe de Saınt-Haıdo- umdeıı Bakan R Schuman a gondeıılen 17 Maıt 1912 gımlii ı apnı s 184- /M (lî/DIB Bıı\ukel(,ı J Taıbe de Samt-Haıdo- ııın ın BakanR Schuman agondeıdı$t 1" Uaıt 1952 gunlu ıapoı s ]8"-lK>\ tl6)Ptc*t Ccılut Taınol Laiklık \elılıca Istanbıd Altııı kıtaplaı htanhıd 19f\9 s 9 iktidann güçlü adamı Menderes, siyasi yetkisine güvenerek dıktatorluğe ozenmıştı. SURECEK POLİTİKA VE OTESİ MEHMED KEMAL Güleriz Ağlanacak Halimize... işte sıze bır dıze Gulerız ağlanacak halimize Boyle mı dıze'' Boyledeolabıhr şoylede "Ağlanz, yadıma geldık- çe guluştuklerımız " Bır de, "Duşman aglarbızım ahval upenşanımıza " var Onu da soylerız Ağlamayla gulme çelışkısını anlatan bırçok dıze ve ıkılı (beyıt) vardır. Boyle dıze ve ıkılıklerı Ertuğrul Ayaydın, "Bugunun Dılıyle Dıvan Şıırı'nden Seçme Beyıtler' dıye bır kıtapta toplamış İşte Ziya Paşa'dan okkalıca bır beyıt Çok mukbılı gordum kı guler, ıçı kan ağlar Handan gorunen herkesı hurrem mı sanırsın Bır dıze daha Bugun şadım kı yâr ağlar benımçun. Ertuğrul Ayaydın bu beyıtlerı sıralarken tutmuş dı- lını sadeleştırmış, bılmeyenler ıçın anlaşılır bır kılığa sokmuş SadebırTurkçe, açıkbırdıl KaramanhKâ- ni'den bır ornek verelım Gule gûş ettıremez yok yere bulbul ınler Varak-ı mıhr u vefayı kım okur kım dınler Sadeleştırmesı şoyle, aslından daha guzel değıl mı1 ? Bulbul gule soz dınletemez oysa kı dert çok Dostluk dedığın eskı kıtaptır okuyan yok Beyıtler ustune çağrıştırmalar yapar, zıhınde kalmış olanlan tazelerken gazetede bır haber gordum Şaş- madım desem yalan soylenm Demırel'le Cındoruk, Koşk te başbaşa bır yemek yemışler afıyet olsun' Oğle rakısı olacak değıl ya oğle yemeğı Tuhaf bır raslantı, oğle yemeğı Tansu Çiller'ın Er- zurum da seçım kampanyasını başlattığı gune denk gelıyor Erzurum toplantısı kalabalık bakımından bır fıyaskoyla sonuçlanıyor Erzurum'da seçım kampan- yası başlatmak, 1950 lerden kalma bır gelenek Boy- le bır gelenek elbette ıddıalı olur Ama uzuntuyle soy- leyelım parlak olmuyor Okul çocuklarından ve dev- let memurlanndan oluşan bır kalabalık toplanıyor. Durur mu otekı partıler, boyle okullu, memurlu top- lantıya rezalet" dıyorlar Tansu Çıller, her ne kadar kalabalığı abartıyorsa da Erzurum'un memurlu, oğrencılı sayısı bellı Demok- rat Partı'den kalma Erzurum başlatmasını herkes bı- hr Yemekten sonra Demırel'le konuşan Yavuz Do- nat, dışe dokunur bır yanıt alamıyor lkı eskı arkada- şın buluşması, konuşması yanıtını alıyor Bu seçımde şımdilik devre dışı kalan Cındoruk olu- yor Cındoruk vaktıyle Demırel den başbakanlık ıçın bır ışık gormese ortalığa atılır mıydı"? Aralarındakı dostluk kolay çokmeye gelmezdı Doğru Yol Partısı'nı kurmuş onu seçımlere kadar taşımış, seçımlerden sonra sosyal demokratlarla bır ortaklığa getırmış, Başbakanlığa kadar çıkarmış Cumhurbaşkanlığı'na kadar yukseltmıştır Bunun elbette bır bedelı olacak- tı O bedel uzaktan gorunumuyle Tansu'dan sonra Başbakanlık koltuğu olmalıydı Cındoruk, Meclıs Baş- kanlığı'ndan ayrılırken gozune DYP'nın başkanlığını, ardından Başbakanlığı kestırmıştı Uzaktan uzağa demeçler doğrudan doğruya Tansu Çıller'ı amaçlı- yordu Ne çare kı tabanı genış bır hukumet kurmak, Çıller'ı altederek ANAP'la ıktıdar olmak gorulen duş- lerdenbırıydı Buduşsuyaduştu Bırgungeldıkı Cın- doruk kendını partı başkanlığında değıl partının dı- şında buldu Pekı. bu yemek neydı 1 ? Bu yemek bırgonulalmaydı sıneyeçektı Bundan sonra Cındoruk un başarısı Tansu Çiller'ın başarısız- lığı olacaktır Bırtahterevallı oynamyordu, bırı ınerken, otekı çıkıyor BUUV1ACA SED\T\AŞA\A^ SOLDVN h l/\abangulu aga- cı ve mevvesı 2/ Denızcılıkte 'açıktanaeç vak- laşma ' anlamında kullanılan bır soz- cuk Bır nota 3/ 4 Tahıl kepek\eke- ten tohumu kan^ı- mından oluşan at 6 jemı Buvuk ko- naklarda mutfak \e vemek hızmet- lerınde çalıştınlan usak 4/ Bız kım- seve tutmavız alem bırdır bıze" (\ unus Em- re) Gozlerıgornıeven 5/28 Ocak ta baslavan tırtına 6/ Lzaklık ışaretı Judoveka- ratedekı en UNt derecelere \e- rılenad Bır nota 7/Normal sıcaklıkta gaz durumunda bulunan bır element Sebze bahçesı 8/^arışatlannmba kımıvla vukumlu ve antren- man n,ın zaman zaman onla- ra bınebılecek vetenekte se- vis 9'Gumusun sımeesı Yunan mıtoloıısınde kır tanrısı YUKARIIMN \Ş4ĞH A: 1/ Rusva'nın dogu utunda buvuk vanmada II Yluğla'nın bırılçesı Ruzgarvadadalgalannetkısı>legemının ıkı va- na vatıp kalkmasi 3/ Rus ordusunda kullanılan Kafkas kı- lıcı K.la\velı bır çalgı 4/Brezılva'nın plaka ışaretı En buvuk Hınttannsı 5/Afrıkadabır ülke Çıplak vucut res- mı 6/Demırvolu Durust ıvı ahlakh 7/Vurdumuzda bır göl Çok onemlı kışı' anlammda kullanılan uluslararası kısalrma 8/Kategon Radyumunsımgesı 9/Akut losemı-. lenn teda\ ısınde kullanılan antıbıvotık PETROL OFİŞİ A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ'NDEN İNKJET YAZI YAZMA MAKİNESİ SATIN ALINACAKTIR 1 OfisiTiızu-*elen hty acı olar6adetınk|et>az vazmacnakınesı darnet'ek nık şartna-nelen esaslan öah lınde ç ve i ş p >asadan kaoalı teklf usuluvle ıhale ed tecektır 2 6ade'(azi)azmamakınesnınmuhammenbedelı3 1C0 000 000 TL oljp geçıcı tem nat mıktar 93 0C0 000 TL dır 3 ŞarinameJer 3 000 300 TL ıKDV hanç) ocr et karşılıjında ventecek o up ucretı Petrcl Ofis A Ş Gere Mııdurluğu Merkez Muhasebe Şube Mudur1u3ıj Bestekar Sk No 8 Bakan klar Ankara adresne yatırılacak buradan alınacak ırakbJZ karş ıgınca Ma ze-ia Alım S.be MuOu'luJu B^stckar Sok No 25 t Ba kanlıkja- A^kara acres nden temır eti lecektır - l^a 6ye şt raK ^decek fırma ar teklıf mektup ani en geç 12 12 1995 gunu saat 12 3C a kadar dışzarfın uzefine S adet ınk|et) az vazrr<= mak nesı rhalesıne aıt teklıftır" ıbaresını yazarak Petrol Ofisı A Ş Ger»! Mudurtuöı. Haberieşme Şu be Mudurtugu B-st-kar Sk Nc B Bakan klar Ankara adresıne posta le gonde recek ve^a elden er*:e* erdır Postadakj gecıkmetef kabu ed mez o Teklıf mektuplar 15 1^1995 gunu saat 4 0C te Ihale Komısyo" Kurulu rda açılacaktr Fırna temsılc er halede ha*. < Dolunabılrter 6- Ofeımız Devlet Ihale Kanynu na taia değıldır Ihale konusunu teşkıl eden ışı ıhale edıp e^emekte k smen ve>a bclufrler ha nde ıhale etmekte yafiüt tercıh ettığıne /ermekte serbest* r SATILİK CONCORDE Sahıbınden 1994 model çok temız Renault Concorde satılıktır. Tel:514 07 02