Katalog

SAYFA CUMHURIYET 19NİSAN1994SAU OLAYLAR VE GORUŞLER AçılanpaketTurk ekonomısınde hastalığın ılk belırtılerı, 1989 yılının ıkıncı yansında görülmeye başlandı. Başıboş serbest pıyasa uygulamalannın ozellıkle azgelışmış ülkelere yarar değıl, zarar getırdığı dünya deneyımlenyle sınanmıştır Prof. Dr. ERDOĞAN SORAL B itmeyen ka>ga: Aylardır beklenen ekonomık pa- ket sonunda açıldı Pa- ketten çıkan ve ekonomı- de kararlılık sağlamak amacıyla halkımıza su- nulan onlemlen dort başlık altında toplayabılınz • Devlet tarafından uretılen >a da satış fıvatlan devletçe belırlenen çeşıtlı tuketım \e ara mallanna y apılan ve ar- tış oranlan % lOO'lere kadar varan zamlar •Gcrçek ve tuzel kışılerden hakça alınacağı \aatedılenek vergılervever- gı artışlan • Kamu kuruluşlannın bır kısmı- nınfaalıyetlennızamanıçındedurdur- mavı, bır kısmını. ozelleştırme kapsa- mı ıçınde haraç mezat satmavı çok sayıda ışçı çıkarmayı ongoren tasa- nmlar • Ücretlenn enflasyonun altında tutulması gıbı harcanabılır gelın bu- dayan ve gelır boluşumunu daha da bozan gınşımler Butun bunlar ekonomıde bozulan gcnel dengeyı yenıden kurmak savıyla alınan onlemlerdır Klasık demokrası- nın koruyucu kanatlan altında aba altından sopa gostererek topluma ka- bul ettınlmeye çalışılan acı reçeteler- dır Onemlı olan bu tur onlemlere baş- vurmadan ulkeyı yonetmeyı bılmek. bu becenyı gostermektır En azından mantık bu önlemlenn daha onceden alınmasını. gecıkmenın alternatıf ma- lıyetını odemekten halkın kurtan- Imasını ısterdı Çunku halk varsa de- mokrası vardır Ulus çozulup gıttıkten sonra ne demokrası ne de seçım \ardır Turk ekonomısınde hastalığın ılk belırtılen, 1989 yılının ıkıncı yansında gorulmeye başlandı Başıboş serbest pıyasa uygulamalannın ozellıkle azge- lışmış ülkelere yarar değıl, zarar getır- dığı dunya deneyımlenyle sınanmıştır Ideolojık tutkulann ve kolay ka- zanç saplantılannın ulkemızı nerelere getırdığını 1993 yılının uygulama so- nuçlanna bakarak gormek olanakh- dır Turkıye 1993yıhnı % 7 3oranında > uksek bır buyüme hızıyla kapatmış- tır Ilk bakışta ulusça kutlayacağımız çok olumlu bır sonuçtur Bu madalyo- nun bır vuzundekı mutluluk. oburyu- zunde mutsuzluğa donuşmektedır Çunku bu buyume hızının nasıl ger- çekleştığıne ve nereden kaynaklandı- ğına bakıldığında mal ureten sektor- lerde anılmaya değer bır artışın olma- dığı gozlenır Tanmda sağlanan buyu- me hızı eksıdır (% 3 6) (*) Sanayıde bu oran °o 8 2 olarak gerçekleşmıştır Bır başka anlatımla tanm sektoru bır oncekı \ıla gore kuçulmuş, sanayı sek- toru buyumuştur Buna karşın hız- metlerde 1993 buyume hızının % 14'- lere vardığı gorulur Turkıye bır once- kı yıla gore 1993'te daha çok tıcaret. tunzm. serbest meslek vb hızmetler uretmıştır 1987 fıyatlanyla gayn safı mıllı hasıla bır başka açıdan. toplam harcamalardan gıderek ırdelendığınde toplam harcamalardakı gelışmenın yıllık buyume hızını doğruladığı goru- İur Gorelı olarak ekonomıde az mal çok hızmet uretılmıştır Bu harcama- lar acaba hangı mallar ve hızmetler ıçın hangı kaynaklar kullanılarak vapılmıştır' Bu sorulann yanıtlannı 199^ vılı dış odemeler bılançosundan \ermek olanaklıdır Turkıye 1993 yılında dış ülkelere yaklaşık 15 mılyar ABD Dolan karşıhğı mal ıhraç etmış, 30 mılyar dolar değennde ıthalat yapmıştır Dış tıcaret bılançosunu. 15 mılyar dolar tutannda açıkla ka- patmıştır Bunun buyuk kısmının dış borçlanmayla yapıldığını artık şokak- takı çocuk bıle bılmektedır İthalat uzennden alınan vergı gelırlenndekı buyuk artış bunun kanıtıdır Turkıye sağladığı borçlarla bol yatı- nm malı. bır o kadar da ara ve tuketım malı almış gorunmektedır Mal aldığı gerçektır Hangı maldan ve mıktarlar- da aldığı gerçekdışıdır Çunku 1993 sonuçlanna bakıldığında soylemleey- lemın çakışmadığı gozlenır İstıkrar paketı açıldıktan sonra Turk ınsanının daha az tuketeceğı açıktır Ne mıktar- da ureteceğı bellı değıldır Bu tablo, Turk ekonomısıne ne getınr ne gotu- rur9 Yanıtlanması zorunlu sorular bunlardır Bu tablo ekonomıde bugunku nıspı fıyat yapısını daha da bozar Neyı ne oranda gotureceğını bu bozulmanın duzeyı belırleyecektır Boyle ıse yapı- lacak ış nıspı fıyat yapısı uzennde cıd- dıyetle durmaİc, ondakı değışmelen kısa aralıklarla ızlemektır Nedır nıspı fıyat yapısı9 Ekonomı kuramının ve sosyal yaşantımızın en gızemlı sozcu- ğu değer kavramıdır Malın değeri Ekonomıde bır malın değen, ınsan- lann o mala verdıklen onemı behrtır Bır malın ıkı tur değen vardır Bınncısı "kullanım", ıkıncısı "dolaşım" değen- dır Dolaşım değen gorelı (nıspı) bır kavramdır Bır malın değennın bır başka malın değen uzennden olçul- mesını ıfade eder Bu boyledır de aca- ba ıkı malın değennı olçmede kullanı- lacak olçüt nedır 0 Klasık kuramcılar bu sorunun yanıtını emek dıye venr- ler Olayı daha dasomutlaştırmak ıçın bır ornekle açıklayalım Ikı mendılın değen bır çıft çorabın değenne eşıtse bu eşıtlıkte ortak olçut ıkı malın uretı- mınde kullanılan emektır Kullanılan emeğın beümlemesı normal zeka ve becenye sahıp bır ışçının emeğı olarak yapılır Normal zekada ve becende bır ışçı bır mendılı bır saatte uretıyorsa \e bır çıft çorabı uretmek ıçın aynı ışçının ıkı saat çahşması gerekıyorsa bır men- dılın dolaşım değen bır çıft çorabın yansı kadardır Bır mendılın çoraba gore nıspı değen I 2'dır Paranın dola- şım aracı olarak kullanıldığı gunumuz ekonomılennde bu değer malın reka- bet pıyasasında oluşan fıyatı ıle belırtı- lır Klasık kuramalara gore tam kulla- nımdakı bır ekonomıde para mıkta- nnda °o 100 oranında bır artış, mal- lann fıyatlannın aynı oranda artması- nanedenolur Dıyelım kı bır mendılın fıyatı 10 TL"dır Bır çıft çorabın fıvatı da20TL'dır Fıyatlar°o 100oranında arttığında mendılın fiyatı 20 TL, ço- rabın fıyatı 40 TL olacaktır Fıyatlar artmış, ama ıkı mal arasındakı nıspı fı- yat ılışkısı değışmemıştır Klasık ku- ramcılar bu ılışkının sabıt olduğu go- ruşundedırler Bu mantığın, anılan mallann nıspı fıyat ılışkısı ıçın geçerlı olduğunu varsayalım Avnı olgu aca- ba soz konusu mallann uretımınde kullanılan bınncıl uretım faktorlen (emek. sermaye, doğal kaynaklar, gın- şırn) fıyatlan ıçın de geçerlı olabılır mı° Orneğın ucretle faız ya da faızle kâr arasında boyle bır sabıt nıspı fıyat ılış- kısı kurulabıhr mı9 Boyle bır olgu ka- pıtahzmın ve gunumuz pıyasalannın ışleyıne ters duşer Kapıtalıst bınkı- mın varlığını tehdıt eder Kapıtalızmın yoksullan sevmedığı bır gerçektır Ama yoksulsuz bır toplumda kapıta- lızmın gelışmedığı de bır başka gerçek- tır Özıinde, yoksul Turkiye'ninondört vüdır \arsü bir ülkeymiş gibi dunyaya hava basmasının acı sonuçlarını ulke olarak vaşadığımız bugunlerde daha buyuk bir tehlikenin kapımızı çalmakta olduğunu bilmeliyiz. Yoksulluk madal- yonunun ıkıncı yuzu de yokluğu çağı- nr Dunva fıyatlanvla mal ureteme- yen bır ulkenın emekçısını bekleyen dram ışsızlıktır Imalat sanayıının ıtıcı gucunu oluşturan alt sektorlerde (oto- motıv, makıne teçhızatı vb]gozlenen uretım kısılmalannı cıddı bır gelışme- nın tehlıke çanlan olarak algılayalım Ozelleştırme masalını uykulu ço- cuklar gıbı dınlemeyelım Bu gelışme- nın ardında da yıne nıspı fıyat yapısın- da son yıllarda gozlenen bozulma vardır Bu kez emekle sermaye arasın- dakı nıspı fıyat ılışkısı değıl, faızle-kâr arasındakı nıspı fıyat ılışkısıdır soz ko- nusu olan Kavga. emekçı ıle mal ure- ten arasında değıl, mal uretenle serma- ve ureten arasındadır Turkıye nın so- zumona sanayıcılen \e onlann med- yadakı koşe yazarlan daha bunun ayırdında (farkında) değıldırler Cum- hunyet hukumetlen uzun yıllar bınn- cıl uretım faktorlen arasındakı nıspı fi- \at yapısını başıboş serbest pıyasa ekonomısının ışleyışınde değıl, devle- tın akılcı yonlendırmesındekı pıyasa- larda kurmuşlardır Akılcılığı planla- mada bulmuşlardır Bu da devlet kad- rolanndakı nıtelık sorununu çağ- nştınr Bır malın değen ıkı oğe tarafından belırlenır Bınncısı kıtlık ıkıncısı o mala duyulan ıstemdır Bu sadece mal ıçın değıl ınsan ıçın de geçerlıdır Gu- numuzde gıderek daha az kullandığı- mız sozcukler arasında değer kavra- mını ıçerenler yer alır "Değerli Dos- tum", "Saygıdeğer Hanımefendi", "Saygıdeger Efendim" sozcuklen artık ulkemızde daha az kullanılan sozcuk- ler olmuşlardır Bunun nedenı, toplu- mumuzda bu nıtelıklen yakıştırdığı- mız kımselenn her geçen gun azalma- landır Başta devlet yonetımınde ol- mak uzere toplumun tum kesımlenne saygıdeğer kışılenn değıl, sıradan kım- selenn egemen olmava başlamasıdır Tablo uzennde duşuncelenmızı v az- maya dev am edeceğız (•) (%3 6) cksı deger ıfddccikr Kavıuk DİE Haber Bultcnı 11 03 1994 sf 3 TARTIŞMA "Izindeyiz" demek yetmez! S ol, tanhınde gorduğu en buyuk yenılgıyı 27Martyerel secımlennde yaşadı V enılgının dışındakı \ahım gerçek. dınsel gencılığın sımsıy ah Dir ortu gıbı ulkemızın uzennıkaplamaya başlamasıdır Şımdıden normal gıvımlı kadınldrrahatsız edılmeye, toplu taşıma araçlanna alınmamaya başlandı Refah Partısı\ le beraber M H P debaşankazandı Onlann bu başansında kendı çabalannın vanında'sol'un bolunmu^luğunun de payı \ardır Refah ınkazanmasıyla bazı sol seçmenler. kendı partılenne verdıklen oylara bıle pışmanolmuş "Keşke <VNAP'averseydimdeRP * kazanmasaydı" değerlendırmesını bıle yapmıştır Sağ herzamandm somurusu yapmıştır Bu nedenle hıçbm çozum değıldır Ne var kı solun bolunmuşluğu seçmenı bu duyguya suruklemıştır Acaba bunlar sosyal demokrat partılere bır şeyler anlatmıyor mu 9 Şenatın başansı yıllardır vapılan yatınmlara ve venlen fldunkre bağlıdır elbette Ancak SHP-CHP-DSP bu gıdışe karşı bırleşmeyı başaramadılar Bırbırlenyle çekışmelennın. bırbırlennı rakıp gorup karalamalannın gencılere yaradığını bıle bıle bu ınadısürdurduler Olaylara hâlâ yalnızca kışisel çıkarlannın penceresınden bakıyorlar Enazoyalanıbıle "bana gelin, birleşme bende olsun" dıyor Oysa Turkıye'nın çıkarlan bunlann ustünde olmalıdır Sayınbaşkanlann bencıllığı bırakıp bırazda bu cepheden hareket etmelennı beklemeye hakkımızyok mu 9 Seçmenlerı olarak bırleşmelen SatılıkDevreMulk Bodrum, AkçabukTatıl Koyu Tel (0212)2526314-15 çağnsında bulunuyoruz Bu kotu sonucun. sağlayacağını umduğumuz tek yaran bu olacaktır Sormak ıstıyorum Kafalan ve bedenlenyle Uğur Mumcu'nun ardındanvuruyen. Ata ya bağlılık andı ıçen, on bınler halınde Anıtkabır'e akan mılyonlar nereve gıttıler 9 Anlaşılan "Atam izindeyiz" demek veterlı değılmış Nilgün Havur PENCERE Yazık Istanbul'a!..Istanbul un Refahlı Beledıye Baskanı Recep Tayyip Er- doğan Beledıye Meclısı nı fatıha okuyarakaçtı ANAP, SHP DSP DYP lı uyelerın Ataturk e saygı durusu yapıl- ması ıçın verdıklen onergeyı oylamaya sunmadı Refah dısında kalan Meclıs coğunlugu ayağa kalktı saygı duru- sundan sonra Istıklal Marsı nı okumaya basladı Beledıye Başkanı ayağa kalkmak zorunda kaldı Yazık Istanbul'a Neden yazık? Cunku 6 Ekım Istanbul un dusman ısgalınden kurtuluş bayramıdır eğer Mustafa Kemal Atatürk olmasaydı Is- tanbul elımızden gıdecektı Refah Partılı Tayyip Erdoğan da bu guzelım kente beledıye baskanı seçılemeyecektı, Refahlı Baskan ya Ulusal Kurtuluş tarıhımızı bılmıyor ya dabıldığıhaldereddedıyor Istanbul Beledıye Meclısı nde Ataturk e saygı durusu nu hasıraltı etmek ıstıyor Yazık' • Istanbul Beledıye Meclısı fatıhayla açılırsa ne olur? Bu kocaman kentte Katolıkler Ortodokslar Gregoryenler ve Musevıleryasamıyorlar mft Kılıse ve sınagog yok mu"? Nerede hosgoru? Nerede laıklık1 ? Musluman beledıye mı kuracagız? Hıç kımse kendını aldatmasın1 Refah ın amacı budur Başta Erbakan olmak uzere Refah ın onde gelenlerı ben serıatcı degılım dıyemezler Çunku Sunnı mezhe- bının polıtıkacıları ıcın Islam ıle serıat ozdeştır ve tumu de serıatçıdır Refah Islamcı değıldır Sunnıcıdır Serıatçıdır Serıat Kuran dan kaynaklanan Islam hukukudur Ne var kı bu hukuk ınsanın her şeyını kapsadığı gıbı devlet duzenınıdesaptar hırsızlıgıncezasını evlılıgınyadamı- rasın koşullarını devletın orgutlenmesını duzenledıkten sonra kadınların nasıl gıyınmesı gerektığını de soyler Serıatın sonu yoktur Çağımızda Islamı yasamak dıye one surulen dunya gorusu yalnız ozel hayata donuk kosulları ıçermıyor ka- mu hukukunu da ınceden ınceye ayarlıyor, serıat kadını çuvala sokar mıras hakkından eksık bırakır ceza huku- kunda aşağılar kocasmı aldattıgında taşlayarak oldurur Islamda kımı mezhep serıata bağlı değıldır en başta Alevıler serıata karsıdırlar Refah da Alevılere karsıdır RP nın felsefesı ozunde serıattan kaynaklandığı ıçın ne Osmanlı hosgorusunden nasıplenıyor ne de cağdaş- lıktan payını alıyor Anadolu Muslumanlığı ıse Turkıye Cumhurıyetı nın kurulusundan ve Atatürk'un laıklık devrı- mınden once de serıatı butunuyle bır yaşam bıçımı olarak benımseyememıstı Refah Muslumanlığın sıyaset pazarındakı satışını yapı- yor ama tutarsızbır ıdeolojınınsallantısındakendı kendı- sını yalanlamak zorunda kalıyor Refah Partılı dıyor kı - Ben serıatcıyım Oysa sıyasal partı gerçek bır serıatcı ıçın bıd at tır Is- lamda partı olmaz Oyleyse Ben şerıatçıyım dıyen Refahlı ya şerıatı bılmıyor ya yalan soyluyor ya da 'ta- kıyye"mn hıle-ı şerıyesınden yararlanıyor • Istanbul Beledıye Meclısı nı fatıha okuyarak açan Re- fahlı Beledıye Baskanı Ataturk e saygı duruşuna karşı çıkarakzamırını ortayadoktu Istanbul u kurtaran kahra- ' mana saygı duymayan Beledıye Başkanı Istanbul un ba- sındadır Cumleye mubarek ola* 1 S yılda, dünyada gerfekleştirilen en büyük yapım.- Kurtuluş Savaşımızın Destanı... Yönetmen : Ziya OZTAN Senaryo : Turgut ÖZAKMAN Mûzik : Muammer SUN Yapım : TRT Rutkay AZIZ... Mustafa Kemal Savaş Dinçel... İsmet Paşa AydaAKSEL...Halide Mahmut CEVHER.. .Fevzi Paşa