Katalog

r SAYFA CUMHURIYET 7EKİM1994CUMA 8 DIŞ HABERLER Kuçma'dan nükteer öneri •KIEV(AA)-Ukrayna Cumhurbaşkanı Leonid Kucma, parlamentodan ûlkenin Nükleer Silahlann Yayılmasını Engelleme Anlaşmasına (NFT) katılmasına izin verilmesini istedi. Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Mykhailo Doroshenko, Reuter'e yaptığı açıklamada, Kucma'nın konuya ilişkin öneriyi birmektup halinde pariamentoya sunduğunu büdirdi. APden Rûşdû'ye •BONN(AA)-Avrupa Biriiği Dışişleri Bakanlan, Iran yönetiminin hakkında ölüm fetvası verdiği Ingiliz yazar Salman Rüşdü'ye resmen görüşme davetinde bulunmayı kararlaşürdı. AB Dönem Başkanlığı'nı yürüten Almanya'nın DışişJeri Bakanlığj tarafından önceki gün yapılan açıklamada, Rüşdü'nün istemesi halinde ABTroikas'nın İngüiz yazarla görüşme yapmaya hazır olduğu bildirildi. Sugörüşmeleri OsJo'da başfladı •OSLO (AA) - Ortadoğu Banş Konferansı çerçevesinde, bölgedeki su sorununa birçözüm bulmak için gerçekleştirilen su görüşmeleri önceki gün Norveç Dışişleri Bakanı Bjoern Tore Godal. toplanünın açılışmda yaptığı konuşmada Ortadoğu'daki hidroelektrik santrallenn yaratüğı problemin çözülmesinin bölgedeki banş sürecine büyük katkı sağlayabileceğini söyledi. Oslo'daki su göriişmelerine FKÖ, İsrail, Urdün, Mısır, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlıkleri. Umman, Tunus ve Fas katılıyor. ABDbüyükelçisi ocakta Ankara'da • NVASHINGTON(AA)- ABD Başkanı Bill Clinton tarafından Ankara'ya büyükelçı olarak atanan Marc Grossman, ocak ayı başında Türkiye'de olacak. Grossman, Türkiye'de, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e güven mektubunu sunduktan sonra, büyükelçi olarak resmen görevine başlayacak. Arnavutfuk'tan Halya'ya göç • DİRAÇ(AA)- Arnavinluk'ta Dıraç limanından İtalya'ya göç etmek isteyen yaklaşık 14 bin kişınin, polis tarafından engellendiğı bildirildi. Arnavutluk güvenlik güçleri tarafindan yapılan açıklamada. polisin ülkenin çeşitli kesimlerinden gelip Dıraç kentinegirmek isteyen yaklaşık 10 bin kişiyi geri döndürdüğünü, kentte bulunan ve İtalya'ya kaçmaya çalışan yaklaşık 4 bin kişiyi de engellediği kaydedildi. ABD-G.Afrîka • VVASHINGTON (AA) - ABD Başkanı Bill Clinton, ABD ile Güney Afrika Cumhuriyeti arasında işbirliği komisyonu kurulduğunu açıkladı. Clinton düzenlediği basm toplanusında. komisyona ABD adına başkan yardımcısı Al Gore'un, Güney Afrika adına ise Cumhurbaşkanı Yardıması Thabo Mbeki'nin başkanlık edeceklerini bildirdi. ABD Başkanı basm toplantısında, Güney Afrika Cumhuriyeti'nin Rusya'dan sonra ABD'nin ortak işbirliği komisyonu kurduğu ikinci ülke olduğunu da kaydetti. Ukrayna: 20 kişi koteradan öldü •LONDRA(AA)- Ukrayna'da kolera salgırunın 20 kişinin ölümüne neden olduğu bildirildi. BBC, Ukrayna Haber Ajansı Unian'adayanarak verdiği haberde, Ukrayna Sağlık Bakanlığı yetkililerinin son 24 saat içinde 19 yeni kolera vakası bildirdiklerini ve ülkedeşimdiyedek kaydedilen kolera vakalannın 773'e ulaştıgını belirtti. Ukrayna hükümeti tarafından dün yapılan açıklamada, kolera salgmını durdurmak için önceki gün bir dizi önlem alındığı belirtilerek Ukrayna vatandaşlannın bazı ülkelere seyahati geçici bir süre için yasaklandı. Avrupa İnsan Haklan Komisyonu DEP'in başvurusunu incelemeye aldı DEPicınsayunmaisfcendi ERGÜNAKSOY ANKARA - DEP'in kapaülması ko- nusunda Avrupa İnsan Haklan Komis- yonu'na (AİHK) DEP hukuk müşavir- lerince yapılan başvurunun incelemeye* alındığı bildirildi. AİHK'nin en kısa za- manda Türkiye'den 'DEFin kapaülma- sı' konusunda savunma isteyeceği belir- tilirken Halkm Emek Partisi (HEP) ile ilgili olarak, Dışişleri BakanLğı İnsan Haklan Dairesi Başkanlığı'run da Aİ- HK'ye 50 sayfalık savunma gönderdiği kaydedildi. Savunmada, Anayasa Mahkemesi'nin HEP'i kapatma gerek- çesi haklı bulunarak "Parti kapatmanuı düşünce özgürlüğünü engellemediği" gö- rüşü dıle getınldi. DEP'in Anayasa Mahkemesi'nce ka- patılmasından sonra. DEP hukuk mü- şavirleri Hasip Kaplan ve Feridun Yazar tarafından AIHK'ye yapılan başvuru- nun incelemeye alındığı ve Komisyo- nun Türkiye'den DEP'in kapatılmasına neden olan gerekçeleri ve kanıtlan talep edecegi belirtildi. Yaklaşık 1,5 ay önçe DEP hukuk mü- şavirlerince Avrupa İnsan Hakian Ko- misyonu'na yapılan başvuruda, par- tinin kapatılmasının DEP Genel Başka- nı Yaşar Kaya'nın konuşmalanna da- yandınldığı belirtilerek, uygulamanın uluslararası sözleşmelere aykın olduğu savunulmuştu. Komisyon tarafından kabul edilerek incelemeye alınan başvu- ruda, şu görüşlere yer verilmişü: "Düşüncenin açıklanması suç savüamaz. Bunun suç sayılması Türkiye'nin taraf olduğu Avrupa İnsan Haklan Sözleşme- si'ne aykındır. Düşüncenin açıklanması nedeniyle parti kapatılamaz. Kapatılırsa, partiler o zanuuı kitlelere düşüncelerini nasıl açıklayacak? DEP'in kapatıünası tamamen siyasidir, haksızdır >e hukuka da aykındır. Kürt kimliğini dile getir- mekte kapatma gerekçesi savüamaz. Yasal, demokratik piatforumlarda > apı- lan konuşmalar, suç unsunı olarak algı- lanamaz. Bu Türkiye'nin demokratikleş- mesi bakımından önemlidir. Kürt realite- sinden Özal ve Demirel başta olmak ûze- re, birçok politikacı söz etmiştir. O za- man bu insanlann da yargüanması gere- kir. Bu konuda çifte standart uygulanı- yor." Başvuruda, Türkiye Anayasası ile partiler yasasının değiştirilmesi gerekti- ği vurgulanarak, Türkiye'den tazminat talebinde bulunulmuştu. HEP'inkapatılması Parti yöneücilennın "bölücülük" pro- pagandası yaptıklan savıyla geçen yıl kapatılmasına karar verilen HEP'le ilgi- li. AİHK'ye DEFhlerce yapılan baş- vurunun dava aşamasına geldiğı öğre- nildi. Türkiye'nin DEP'in kapatılması konusunda komisyona 50 sayfalık sa- vunma gönderdiği, savunmanın Dışiş- leri Bakanlığı İnsan Haklan. Dairesi Başkanlığı'nca hukukçulara haarlatıl- dığı bildirildi. zirveye Azeri, Kazak, Türkmen, Ozbek ve Kırgız liderler katılacak : 21 milyon 871 bin (1993) YüzöJcümir: 447 bm 293 km : 17 milyon 242 bin (1993) Yüzökümü: 717 bin 428 km Etnik daöılım: %40 Kazak, %38 Rus, %6 Alman, %5 Ukraynalı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla: 39.24 milyar dolar (1992) : 3 milyon 908 bin(iW3) Yözölcvmü: 488 bin km Etnik doâılım: %72 Türkmen, %12Rus,%9Özbek Govri Sflfi Yurtiçi Hasıia: 8.97 milyar dolar (1992) Etnik doğtfam: %70 Ozbek %10.8 Rus Giıyri Safi Yurtid Hasılo:Smmmraâ Hfyuzev 27.49 milyar dolar (1992) KAZAKİSTAN Nüfus: 7 milyon 384 bin (1993) Yüzölcümü: 86 bin 506 km Etnik dağılım: %82 Azeri, %b Ermeni, %7.9 Rus Goyri Son Yurtid Hasılo: 10.28 miryor dolar (1992) KIR6IZİSTANOZBEKİSTAN TÜRKMENİSTAN Askabat Nüfus: 4 milyon 612 bin (1993) Yüzölcümü: 198 b.n 502 km Etnik doâılım: %52 Kırgız, X21.SRus,X13Özbek Gavri Safi Yurtid Hasrio:ayrı >an Turna nası .02 milyar dolar (1992) İstanbul,TürkzirvesinehazırlanıyorANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye ile Orta Asya cumhuriyetleri ve Azerbaycan arasındaki Türk cumhuri- yetleri a'rve toplantısı, I yıl gecıkmelı olarak 18-19 ekim tarihlerinde İstan- bul'da yapılacak. Ankara. Rusya'yı ima ederek zirve toplantısının hiçbir ülkeye karşı olmadığını bildirdi. SSCB'nın dağılmasıyla kurulan cum- huriyetlen nüfuz alanı olarak görme ça- basındaki Rusya. ilki Ankara'da 1992 yılında yapılan zirvenin geçen yıl Bakü'- de planlanan ikincisinin gerçekleştirile- memesinde rol oynamışu. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ferhat Ataman. Çırağan Sarayı'nda yapılacak zırve toplantısına, Türkiye'nin yanı sıra Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakis- tan, Özbekistan ve Kırgızistan devlet başkanlannın katılacağıru açıkladı. İran'a yakınlığıyla bılinen Tacikistan'ın zirveye katılması beklenmiyor. Ataman. dün düzenlediği basın top- lanusında bir soru üzerine "Bu toplantı hiçbir ülkeye karşı yapılmıyor" dedi. Ankara, toplantıya katılan cumhuri- yetler ile Türkiye arasındaki ilışkilerde 'gcrüeme olduğu' imajını, İstanbul zirve- si ile 'giderdiği' mesajını verecek. Zine sonunda bir 'İstanbul Bildirisi' yayımlanacak. Birinci zirvede yaşanan sorunun yenidenyaşanmaması için An- kara, hazırlanan İstanbul bildirismin bi- rer örneğını toplantıya katılacak ülkele- re ıncelenmek üzere gönderdi. Eski Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın Anka- ra'da yaptığı zırve toplantısında. Türki- ye ile Türk cumhuriyetleri arasında bir ortak pazar kurulması yönünde madde- ler ıçeren bir bildiri sunulması. başta nü- fusunun yansı Ruslar'dan oluşan Kaza- kistan olmak üzere diğer bazı ülkelerin tepkisine neden olmuştu. Dışişlen Bakanlığı Sözcüsü Ataman. 1992 yılındakı zırveden sonra yayımla- nan Ankara bildirisinde öngörülen mevcut ışbirhğının gerçekleştirilmesı yolunda mesafe katedildiğıni söyledi. Ataman. bu çerçevede, Türksoy'un ku- rulduğunu. kültür ve eğitım bakanlan- nın bir araya geldiğinı ve siyasi alanda karşılıklı temaslar yapıldığmı söyledi. TÜRKİYE-İSRAİL Terörleortak mücadeledeilk adım •Ankara ile Tel Aviv arasında uyuşturucu maddeler, terör ve örgütlü suçlara karşı mücadeleyi öngören bir ortak bildiri imzalandı. ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Türkiye ve İsrail, Orta- doğu'daki yumuşama sürecine paralel olarak geliştirdikleri artan ilişkiler çerçevesinde te- röre karşı işbirliğinde de ilk admıı attılar. Ankara ve Tel Aviv arasında dün uyuşturucu maddeler, terör ve örgütlü suç- lara karşı mücadeleyi öngören bir ortak bildiri imzalandı. İlk başta Türkiye ile terörde işbir- liğini kağıda dökmekten çeki- nen İsrail'in, ABD'nin arabu- luculuğunda Suriye ile de bir yumuşama sürecine doğru adım atrnası, bu aşamada iki ülke pob's örgütleri arasında güvenlik işbirliği yapılmasıru mümkün kıldı. Ortak bildiri Emniyet Genel Müdürü Mehmet Ağar ile konuğu İsrail Polis Şefi General Asaf Hefetz, dün düzenlenen bir törenle 'or- tak bildiri' adrnı verdikleri met- ne imza attılar. İmza töreni sırasında bir ko- nuşma yapan Ağar, Ortado- ğu'daki yumuşama süreciyle birlikte Türkiye ve İsrail arası- nda gelişen siyasi ve ekonomik ilişkilerde kazanılan ıvmenin iki ülke arasında güvenlik alanında işbirliğine de imkan verdiğini vurguladı. Ağar, Başbakan Tansu Çfl- ler'in bu ülkeye kasım ayında yapması beklenen ziyareti sı- rasında gündeme geleceğini belirttiği ortak bildirinin, iki ülke arasındaki güvenlik iş- birliğinin temelinı oluşturdu- ğunu söyledi. Ağar, ortak bildiri ile bütün dünyada mücadelesi için fikir birliği bulunan u> r uşturucu madde kaçakçıhğı, uluslara- rası terör ve örgütlü suçlara karşı İsrail ile işbırlığinin teyit edildtgini de vurguladı. Turistik yöreler Ağar, bu çerçevede çok sayı- da Israilli'nin geldiği turistik yörelerdeki güvenlik önlemle- ri, karşılıklı olarak diplomatik misyonlann korunması ve iki ülke emniyet görevlilerinin karşılıkh olarak kurumlannda çalıştınlması dahil, bir dizi konuda işbirliği yapılacağını söyledi. Hefetz de konuşmasında, Ortadoğu banş sürecinin iki ülke arasında daha iyi işbirliği- ne imkan sağladığını belirte- rek, Türkiye ve İsrail arasında terörist eylemlerin önlenmesi ve uyuşturucu maddelerle mücadelede işbirliği yapıla- cağım söyledi. MetindePKKyok Türkiye ve İsrail iki ülke topraklannın birbirlerine karşı terör amaçlı kullanılmasına karşı da mücadele edecekler. İsrail, kendisine yönelik terörist örgütler listesine bir yenisini ekleme endişesiyle Türkiye ile PKK'ya karşı mü- cadelede işbirliğini metne ge- çirmiyor. Japon medyası felaketi önledi ftV&EtZgi yol açtığı hasar üzerine dün bir açıklama \ apan yetkililer, Japon mcdy asının deprcmden en az zararla kurrulmalarında büyük etkisi olduğunu belirttiler. Şiddetli dcpremin merkezi olan Kuz- sev'deki Kushiro kcnti yetkilileri, 'süratli ve doğru uyanlarla büyük bir felaketi önlediğini' be- lirittikleri medya kurulıişlannın "ellerindeki gücün çok etkileyici olduğunu' ifade ettiler. Ermenistan'da muhalefet, hükümete karşı birleşti Petrosyan'akarşı ittîfak ERİVAN (AA) - Ermenistanda, önde gelen muhalefet partileri siyasi bir ittifak oluşturarak hükümeti istifaya çağırdı. Yeni siyasi ittifak, parlamento ve devlet başkanlığı için erken se- çim yapılması çağnsmda bulundu. Ülkedekı en büyük milliyetçi muhalefet par- tisi Daşnak-Sutyun ve diğer dört muhalefet partisi, yayımladıklan bildiriyle Ermeni işgali altındaki Dağlık Karabağ sorununun çözüme ulaştınlması çağnsıyla birlikte Devlet Başkanı Levon Ter Petrosyan'ın ve hükümetin de istifa etmesinı ıstedıler. Milliyetçi Daşnak-Sutyun panisinin sözcüle- nnden Ruben Akopyan. yeni siyasi ittifakı "Yaklaşımlanmızdaki farklılığa bakmaksızın ana siyasi konularda anlaşmaya vardık" diye açıkladı. Ermenistan'da 5 bin civannda, dünyanın di- ğer bölgelerinde de 25 bin kadar üyesi olduğu ıleri süren Daşnak-Sutyun partisi, Levon Ter- Petrosyan'ı Dağlık Karabağ sorununa ve ülke- deki ekonomik sorunlara çözüm bulamamakla suçluyor. 1991 yılında göreve gelen ve görev sü- resi 1996 yılında dolacak olan Devlet Başkanı Petrosyan'ın sözcüsü ise konuyla ilgili açıkla- ma yapmayı reddetti. İNSAN HAKLARIHEYETİ GELİYOR Baü,Türkiye'ye baskıyıarttınyor LALE SARIİBRAHtMOĞLU ANKARA -Türkiye'ye yö- nelık insan haklan baskısı ağı- rlaşarak sürüyor. Avrupa Par- lamentosu'nun TBMM ile iliş- kileri askıya almasının ar- dından bu ay içinde de iki ayn heyet Türkiye'yi ziyaret ede- cek. Son Türkiye ziyaretınde cezaevlerinde Filistin askısı ve elektrik verilen karyola bulan Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesi'nden bir he- yet. bu ay içinde Ankara'ya gelecek. Geçen mart ayında DEP milletvekillerinin TBMM'den "yaka paça" götürülerek yar- gılanmalan ve demokratikleş- me paketınin çıkanlamaması Türk dış poliükasının, dış bas- kılar karşısmdakı mücadelesı- ni önemli ölçüde sekteye uğra- tıyor. Ani baskın Cumhuriyet'ın görüşlerini aldığı Batılı diplomatik kay- naklar, DEP milletvekillerinin demokratik bir ortamda ara seçımlere katılmalarının Tür- kiye tarafından atılacak ilk adımı_ teşkil edeceğini belırte- rek "İlk adunı sizden bekliyo- ruz, sonraki adunı da biz ataca- ğız"dedı. Avrupa Konseyi işkenceyi önleme komitesi 2 yıl önceki Türkiye ziyaretinde işkence- nin sistematık olarak yapıldı- ğını belirtmış ve yaptığı ani baskınlar sırasında Ankara Merkez Cezaevi ile Diyarbakır cezaevinde ele geçirdiği işken- ce aletlerini basına teşhir et- mişti. Türkiye'nin üyesı bu- lunduğu Avrupa Konseyi'nin işkenceyi önleme komitesi ani baskınlar yapma hakkına sa- hip bulunuyor. Ankara'nın bu ay sonlanna doğru ağırlayacağı bir konuk da ABD insan haklanndan so- rumlu Dışişleri Bakan Yar- dımcısı John Shattuck. Shat- tuck ziyareti sırasında, Tür- kiye'ye verilen düşük faizli kredi yardımının yüzde 10'luk şarth bölümünün kaldınhp kaldınlmaması konusunda hazırlayacağı insan haklan ra- poru için bilgi toplayacak. Avrupa Konseyi Yıllık toplantılanna başla- yan Avrupa Konseyi'nin gün- deminde Türkiye de var. An- kara, Konsey'den DEP'li mil- letvekılerinin yargılanmalan- na tepkı olarak seçilmiş Türk milletvekilerinin üyeliklerini askıya alması yolunda bir ka- rar beklemiyor. Ancak Türki- ye aleyhine Konsey'den bir karar çıkması da ihtimal dahi- linde. AGİK toplanıyor Avrupa'da Güvenlik ve İş- birliği Konferansı (AGİK) ise 10 ekimden itibaren üye ülke- lerde insan haklan uygulama- sını gözden geçinnek üzere toplanıyor. I ay kadar sürecek toplantıdan sonra Kasım'da devlet ya da hükümet başkan- lan düzeyınde zirve toplantısı yapılacak. Ankara. bu toplantılar sıra- sında "bol bol çüriik domates yiyeceğini'' belirtiyor. Çürük domatesin de ötesinde AGİK, Türkiye"nın reddetmeye de- vam eünesi halinde zorunlu mekanizmayı çalıştırarak 10 üyenin onayıyla Ankara'ya bir gözlemci heyet gönderebile- cek. ABD'li bakan yardımcısından suclama: AnkaraIrak'a ambargoyudeliyor VVASHINGTON (AA) - ABD Dışişleri Bakan Yardtm- cısı Robert Pelletrau, Iraktan Türkiye'ye kamyonlar ile ya- kıt getirilmesinin, BM yaptı- nmlarrejimininbir ihlali oldu- ğunu söyledi. ABD Temsılciler Meclisi'- nin Dış İlişkiler Komkesi'nde üyelerin sorulannı yanıtlayan Pelletrau. komıte üyesi Tom Lantos'un "Irak'tan dönen kamyonların Türkiye'ye yakıt getirdiğine ilişkin haberlere" atıfta bulunarak "Doğru nnu" şeklindeki sorusu üzerine şun- lan söyledi: "Habur kapısından bir sız- manın olduğu doğrudur. Konu- yu Türk hükümeti ile görüştük. Irak'a gıda malzemesi ve üaç taşıyan kamyonlar 'bu normal bir faaliyettir' dönüşlerinde di- zel yakıt getiriyorlar, kamyon- cular, bu yakıtın büyük kısmını Güneydoğu Anadolu'da satt- yorlar. Bu teknik olarak >aptı- runlar reüminde sızma demek- tir, ama yaptırımlara önemli bir darbe vurmak demek değildir. Türk hükümeti ile görüşmeleri- miz sürüyor. Türkive'ye getiri- len vakıt Güne>doğu'da satılı- yor. Bu petrolün uluslararası ti- caretin bir parçası haline gel- diğine ilişkin bir kanıt bulun- muyor." BM Güvenlik Konseyi, Irak'a yaptınmlan son kez ge- çen ay uzatmıştı. Konsey ko- nuyu iki ayda bir yeniden göz- den geçiriyor. DIŞ BASIN % k XrV^'M ^ ^ ^ •A • HflL E k 4- m .1 *m -HeraJd Tribune'den Batı, Bosna'yı terk etti BM Güvenlik Konseyinde Bosna konusundaki son manevra, geleceğin tarihçilen tarafından Amerika'nın, Avrupa'nın peşinde Müslümanlan terketmesinın örneği olarak nitelendırilecektir. Avrüpa'nın Boşnaklan önce savunmasız bırakma. sonra "etnik temizlik" kampanyasına mahkum etme, daha sonra da bölünmeyi kabul etmeye zorlama şeklindeki politikasını VVashington ne yazık ki kabul etmiştir. Clinton yönetimi, BM Güvenlik Konseyi'nden Boşnaklar'a karşı silah ambargosunun kaldınlmasını isteyecekti. Böylece Müslümanlar banş anlaşmasını kabul etmeyen Sırplar'a karşı hiç olmazsa kendılerini savunma olanağına kavuşacaktı Ne var ki Clinton yönetiminin Güvenlik Konseyi toplantısında bu sorunu gündeme getirmekten vazgeçmesi üzerine. Müslümanlann son umudu da kayboldu. Clinton yöneu'mi bu tutumuna gerekçe olarak Müslümanlann ambargonun kaldınlmasının ertelenmesini kabul ettiğini öne sürdü. Ancak Washington'un bu iddiası geçerli değildir. Clinton yönetimi, Müslümanlann Avrupa'nın yoğun baskısı altında silah ambargosunun kaldınlmasının 6 ay ertelenmesini kabul ettiğini gayet iyi biliyor. VVashington buna rağmen Güvenlik Konseyi'nden silah ambargosunun hiç olmazsa 6 ay sonra kaldınlması için bir karar çıkartılmasına çalışmadı. Bu edilgin politikanın sonucu Sırplar'ın daha uzlaşmaz tutuma girmesi ve Müslümanlara karşı baskıyı arttırması olacaktır. Böyle bir gelişme ise Bosna'ya gönderilecek Banş Gücü'ne Amerika'nın daha fazla asker verrnek zorunda kalmasına yol açacaktı. (4 ekim)