Katalog

14EYLÜL1993SALI CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Bir yorum Tek Avrupa idealinin köküııe kibrit suyu LEMONDE diplomatigue Haziran 1989'da bir fotoğraf, türa dünyayı sarsnuştı: Bu, geniş bir bul- vann ortasında tek başına bir dizi tankı çıplak ellerini havaya kaldıra- rak durduran beyaz gömlekli bir adamın fotoğrafıydı. "Pekin Ba- harfnın bu unutulmaz sahnesi. sûn- gesei gücüyle gezegenin demokrat- lanıu heyecanJandınrnştı. İnsancıl bir bahsi özetliyordu: \ alnızca haklany- la donanmış bir vatandaş karştsında, devlefin kaba giicü gdrülüyordu. Çin'de özgürlük savunucularınuı üzerine daha sonra çökecek baskıya ka/şın, bu görünrüden ne hayaüer, ne umutlar doğdu. Bu sıradan vatan- daşın cesur tutumu karşısında in- sanJık, karanlıklara, suiistimallere, adaJetsizliklere ve aşırüıklara karşı laik savaşuu yürütmek için kuvvet aiır gözüktö. Avrupa'da. 1989'un ikinci yansmuı doğurgan olavlan, özellikle Prag'daki "kadife devrim", Berlin Duvan'nm çöküşü. Bükreş'- teki zorba yönetimin sona ermesi, bu savaşonı taçiandırdı. I Tanklan durduran I çocuk nerede? Bir anda, Ağustos 1914 ı'le Mayıs 1945 arasında savaş alanlannda, yok etme kampiannda, siirgünlerde ya da savaşa bağlı ortaya çıkan salgın has- talıklarda ölen 70 milyon kişinin bo- şuna adamnadığı görüşü egemen okJu. Çek Cumhurbaşkaııı Vaclav Havel, demokratik erdemler, etik ve sorumluluk üzerine kurulmuş, ka- zanç ve iktidann her şeyûı öniinde geimediği, insanların birbirlerine ve topluma saygı duydukları bir toplum inşa eimeıûn zamanı geldiğiıu düşü- nerek "Tarüı ve ahlak banşıyor" dedi. Bu, kısa süren, yanıltKi bir andı. Çünkü, o zamandan bu y ana, sel gibi değişimler birbüini izledi ve cesur ol- maktan uzak birçok görüntii geierek Çinli direnişçininkini toprağa göm- dü. Özellikle Avrupa'da bu tür gö- rüntülerie sık karşılaşuku; örneğin Bosna'da bugiine kadar 140 bin ölü, 70 bin sakat ve 3 milyon sığınmacı yaratan bir şiddetin altında ezilmiş insanlan sergüeyen sahneler izleni- yor... I Demokrasi düşüncesi I maskarava dönüyor Eski Yugosbaya'da. sadizmin ve barbarlığın zincirlerini koparması, zamanımızın filo/oflarının insanlık koşulu sorusunu bir kez daha sor- malarına yol açıyor; etnik temizlik, dernokrasi düşiincesitıi maskaraya çeviriyor. Biitiin bunların nedeni olarak, eko- nomik bunalım gösteriliyor. Fransız büyük sanayi ve bankacılık grup- lannın sorumlulanna göre, bu "bugii- ne kadar göriilmemiş", "İkinci Dün- ya Savaşı'ndan bu yana büdiğimiz geleneksel durgunluklara benze- meyen" ekonomik bunalmdan çıkfiuunız, "Batı ekonomileri derin bir ölgünlük içinde olduğu ve hala tü- nelin ucu görülmediği içüı" hayli zor olacak. Gunümü/ün topluınsal takıntısı olan işsizliğin artışı sürecek; hiçbir büvüme planı buna gerçek bir çözüm getiremeyeeek. Fransız Senatosu'- nun Başkanı Rene Monory, "Biiyü- menin, işsizliği düşureceğine inan- mak. gerçekleşmediği zaman top- lumsal bir patlamaya neden olacak bir umudun yükselmesine yol aça- caktır" diyor. Ancak umut olmadığı zaman, ko- lektif yaşamın anJamı ne olacak? Te- miz yürekli hayalperestler, ideal pe- şinde koşanlar, uzmanların iian ettiği yazgıyı reddeden düş dünyasındaki beyinler olmadıkça, kötümserlikten nasd kurtulunaeak. kaos uygarlığı- ndan nasıi kaçınılacak? Capcanlı bir toplulukta bir topiumsal sıçrayış, uniudun sessizce gömülmesine yeğ- tenmez mi? Ignacio Ramoner Ukrayna'da alacakaranlık-m- bor Volokhov başanlı, fakat bı- I raz düşkjnkhğıyla dolu bir Uk- JL raynalı. Kansıyla birlıkte ışlet- tiğı dükkanda ithal çay, kahve. içça- maşın ve giyecek sau>or. VoJokhov, söz bağımsız Ukray- naya geldiğınde, "Bence bir ha- taydı" diyor. Bağımsızlığını ıki yıl önce kazan- mış olan Ukrayna'da enflasyon tır- mandıkça, işçiler greve gıttıkçe, ıyi bir hasada karşm ekmek kuyruklan uzadıkça, benzer yakınmalar daha fazla ışıtilmeye başlandı. Giderek yoksullaşan Ukrayna- nın Rusya ile ekonomik bir birlik kurması. petrol ve benzın borcu- na karşılık Ka- radenız'dekı do- ' nanmasının yansını Moskova'ya teslım etmesı, pek çok Ukraynalı'- nın kafasında, uzenne övgüler dü- zenlenen egemenlığin, buna değıp değmedığı sorusu- nu uyandırdı Aslında ınşaat mühendısi olan. ailesinı geçındırebılmek içın, eğıtı- mını gördüğü mesleğı bir kenera bı- rakan Volokhov. butun bunlar ıçin Rusya'dan avnlmayagerek oimadı- ğını duşunu\or Kansı İnna, **Üç çöcuğumu ve geleceklerini düşünüyo- rum. Rusya'da yaşam koşulları çok daha iyi" dıvor Bırleşmış Mılletlcr ve Dıinya Bankası gibi uluslararası kuruluş- lar. 52 mılvon nüfuslu Ukrayna'nın eğitım düzcyınm yukseklığı, endüst- JJarlantu, bugüne dek İsrail-FKÖ anlaşmazhğma üişkin yüzlercekarikatür çizmiş uluslararası bir usta. Bu anlaşmaylabirlıkte, hayli önemlibir kaynağını da yitirmiş oluyor. Dileğimiz, Plantu nun bundansonraki kaynaklarının daha barışçılolması. Aralık1987: Işgal edilmiş topraklarda Intıfada hareketı başladı Görüyorsun ya, bunların hepsı terorıst' Sıze soyledım suıkastyok' /Bunlar leylek, göçmenkuşlar Aralık1988:FKO. terorızmden vazgectığını acıkladı Aralık 1988: Yaser Arafat, Avrupa Parlamentosu'na kabul edildi Tamam; herseyı kabul ' edıyorum Sana soylemıştım. Bunlarlagoruşulmez Yalnızca medya yanlarında olsa ıyi, havayı bıle yonlendın- yorlar Ekim 1991: Izak Şamır, barış goruşmeleri ıçın Madrid Konferansı nagitti Aralık 1992: İsrail 415 Fılistınlı'yi sınırdışı ett< Oslo'da yaz — O ; Evet, çok guzel. Pekı Kudus'te ıkı odalı bir ev mumkun mu 7 Eylül 1993: Rabın hukumetı FKÖ yu, Arafat da Israı/'ı tanıdı . J » Ağustos 1993:ÖncelıkleGazze veErıhanınözerkliği ıçin Oslo'da görüşmeler Çok erken değil mt? £t MonÖt riyel zenginlıkleri. bereketJi toprak- lanyla gelecek vaat cttiğını düşünü- yordu. Dunya Bankası"ndan ekonomist Anders Zeijlon, ûlkede geçen iki yıl içinde üreümin iiçte bir oranında düştüğünü söyliiyor. 20 ay önce Rus Rublesi'neeşitlenen Ukrayna Rublesi (karbovanet). Rus parasından daha hızlı değer kaybet- ti. Kiev'de bir ruble, şımdi 7 karbo- vanetten daha fazla ediyor. Enflasyon ayda yüzde 40 diize- yınde seyredıyor. Buna karşın, dev- let elınde bulunan ve neredeyse iflas etmış endüstnlere aynlan yiiksek miktardakı devlet kredılenru kes- mckten söz edılrruyor. Ukrayna'da özelleştırme, küçük dükkanlarla sınırh kaldı. Batılı bir diplomat. "Parlamentonun özdmül- kiyete karşı bir alerjisi var" diyor ve eklıyor. "Biitiin bir yıl boyunca, he- men hemen hiçbir şey iyiye doğnı git- medi." E)eğışimlerden söz ederken, mer- keayetçi. bürokratik bir ekonomıye dayalı eski sistemın özünü koruma- ya çalışan liderlerin yetersızliği de Ukraynalılann güvensızlik duygu- lannı pekıştiriyor. I Çoğunluk I bağımsızbğa karşı Ukrayna'yı bağımsızlığa taşıyan Cumhurbaşkanı Leonid Kravçuk. birbınyle uzlaşmayan güçlen denge- lemeye. herkesle arkadaş kalmaya çaiışırken popülaritesini büyük öl- çüde zedelıyor. Yapılan anketler, Ukrayna'nın bağımsızlığının ikinci yıhnın kutlan- dıgı 24 ağustosta. Ukraynalılann yalnızca vüzde 47'sinin bağımsızlık- tan yana olduğunu gösterdı. Rusya'ya donanmanm yansını teslim eden Kravçuk, ıstıfa çağnlan arasında kaldı. Kravçuk'tan ayn- Janlann kurduğu muhalefet partısi Rukh'un lıderi Vyaçeslav Çornovil, "Eğer doğru düriist bir parlamento oisaydı, Kravçuk mahkemeye gönde- rilirdi" diyor. Kıevh işcı Oleh Ivanov. "Kravçuk'- un, l krayna toprağtndaki her şey Ukrayna'ya aittir sözleri nerede kaldı o zaman?" dıye soruyor; "Do- nanmayı safmakla işe başladı. Sırada Kınm mı var?" Bir elektrik ampulü fabrikasında çalışan 42 yaşmdakı Anna Maka- rovskaya, yaşadıâ düşkınklıklanna karşın bağ^msızlıktan pışman olrna- dığını söylüyor: "On yedi yaşmdaki kızun Oksana ve onun kuşağmın da- ha güzel günler göreceğine inanıyo^ rum." Bayan Volokhav da Kıev'deki dükkanında. "Bence bu bağımsızlık biraz kötü; bugünkü bağımsızlığımız- dan söz ediyorum. Ben daha farklı olacağını sanmtştıro" dıye yakınıyor. Vekile hanımlar gittikçe azalıyor Haber Merkezi - Dünyadakı parlamenterlerden ancak yüzde l O'unun kadın olduğu. parlamentolarda, kadın mılletvekillennin oranırun son yıllarda giderek azaldığı bildirihyor. Fransa'da yayımlanan "Liberati on"gazetesindeçıkan bir araştırmada, tüm dünyada 35 bin 884 parlamenter bulunduğu, bunlar arasında 3 bin 626 kadın olduğu kaydediliyor. Araştırmada, dûnyadaki kadın parlamenterlerin oranmın beş yıl önce yüzde 15 oranında olduğu belirtildi. Latinbaşkentleripislikrekorunukaptırmıyor K olombiya'nın başkenti Bo- gota. Meksika'nın başkenti Mexico City ve Brezilya'nan belli başlı kentlerinden Sao Paulo ile karşılaştınldığında, 6 mılyonluk nü- fusu ile bir Latin Amerıka kenti ola- rak çok kalabahk sayılmaz. Bogota Ticaret Merkezı'nde planlama uzmanı olarak görev ya- pan Saul Pineda, Bogou'nın gide- rek Mexico ve Sao Paulo gibi dene- tımi olanaksız bir kargaşa kentı ol- maya başladığınj belirtiyor. Uluslararası Yardım Ajansı adın- daki Japon araştırma şırketinin yü- rüttüğü bir çalışmaya göre Bogota, Latin Amenka kentlerinin içinde çevre kirlıliğinde ilk sıralarda yer alan Mexico. Sao Paulo ve Santia- go'dan sonra en kırlı dördüncü yer- leşim merkea Dünyada ise 20. sıra- da yer alıyor. Günün bazı saatlenn- de Bogota Vadisi, fabrika vemotor- lu taşıtlann havaya saldığı 30 bin ton zehirli toz ve gaz nedeniyie gri renge dönüşüyor. Bogota Nehri ise son on yıldır > aşam belirtisi göster- miyor. Çevre kirlilığinc yol acan fabrika- lar denetim altına alınınca. kırlilik önemli oranda azalmış, ancak mo- torlu taşıtlann uymalan gereken ku- En güzelfotoğrafı çekin 95milyonlirakazanınHaber Merkezi - Fotoğrafçılar, amatörler, fotoğrafkuJüplerine üye olanlar, olmayanlar; duyduk duymadık demeyın! Uluslararası fotoğraf yanşması "Ballantine's Finest International Photography Avvard". onuncu yılında toplam 11 bin sterl'in (200 milyon lira) değennde ödül dağıtıyor. "The European" gazetesinin dedesteklediği fotoğraf yanşmasının hamisi Ballantine's Viskileri, fotoğraflannızı bekliyor. Beş kişiden oluşanjürinin değerlendirmeleri sonucunda binnci gelen yanşmacıya 5 bin sterlin (95 milyon h'ra), 10 yanşmacıya da 5"er yüz sterlin verilecek. Bin sterlin değerindeki özel ödül, kulüp adına. yeni fotoğraf maizemeleri almak ıçin kullanılacak. Yanşmaya katılmak ısteyenlerin, fotoğraflannı, aşağıdaki adrese, en geç 22 ekım akşamı ulaşacak biçımdegöndermeleri gerekıyor \ anşmayla ılgili ek bılgılerde a>nı adresten edınılebılır Ballantine's Finest International Photography Avvard. 26 FıUroy Sı^uare. LondonWlP6BT. İnaıltere. rallar henüz belirlenmemış. çesinden bir ödenek koparabildikle- Son günlerde kurulan Kent Çevre rini söylüyor. Kurumu, başkent dolaylannda, Bogota büyüklüğünde bir kent çevrenin korunması içın gerekü ön- için çok fazJa sayılmayacak araba lemlerin alınrEası ve uygulanması sayısı, yollann yetersizliği nedeniyie ıçın çalışmalar yapıyor. Kurumun sorun yaratıyor. Kentin merkezınde başkanı Elizabeth de Rodado, çevre yol kenarlanndaki kaldınmlann koruma çalışmalan için devlet büt- çok dar olması, yayalann caddeler- de yürümesine yol açıyor. Araba sü- rücülen, lcurallan hıçe sayan diğer sürücükri, yayalan, eşek araba- lannı, yol onanm çalışmalannı dik- kate almak zorunda. Bogotalılar, kendilerinı tanımlar- ken, evlerinde son derece konukse- ver olduklannı, sokakta düsmanca tavırlar sergilediklenni belirtıyorlar. Bogota da ölüm nedenlennin ba- şında araba kazalan ve cinayetler geliyor. Bu yıl 36 kişinin yaşamını yitirmesine yol açan uyuşturucu te- rörü, uzmanlar tarafından fazla önemsenmiyor. Banka soygunlannın giderek art- ması, bankacılann bir araya geierek ortak savunma önlemleri almasına yol açıyor. Yasal yetkısi olmadan zorla düzen sağJamaya uğraşan "ölüm mangaları" ise, sokaklarda fahişe ve kimsesiz çocuklan öldüre- rek kenti pisüklerden temizledikleri- nı önc sürüyor. Tüm sorunlanna karşın Bogota, Kolombıya'nın ekonomik ve siyası Kanadalı Gaog Feng Wang'uı bu fotoğrafı, 1992'de, 56 ülkeden 9 bin 600 yarıyııacı arasında birinciliği kazanmıştı. merkezi olmayı sürdürüyor. TheNewYorkTîmcs