Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13AĞUSTOS1993CUMA 8 DIŞ HABERLER Kabil: Rusya ile savaş olabilir • DüŞANBE(AA)- Afganistan Dışışlen Bakanı Hidayet Emin Arsala. Rusya'nın sivıl Afganlann ölûmüne yol açan bombardımanlannı sürdürmesi halınde Afganıstan ile Rusya arasında yenı bır savaş çıkabileceğjni söyledi. Tacikıstan'ın başkentı Duşanbe'de bulunan Arsala, Tacikistan'da konuşlandınlan birliklerin "Afganistan'a saldınlannı yeniden başlatmalannın çaüşmanın tınnanmasını kaçınılmaz kılacağmı" behrtti. Tacıkistanıle Afganistan sınınndaki çaüşmalara çözüm bulmak amacıyla ıki günden bu yana Duşanbe'de temaslarda bulunan Afganistan Dışişlen Bakanı "Durumun iyileşmesine katkıda bulunmayan" sınırdaki Rus askeri potansıyelini arttırmaktan kaçmılmasını istedi. Mitsofakisin demeci •ATİNA(AA)- Yunanistan Başbakanı Konstantin Mitsotakis, bu dönemde Türkiye ile ilişkilerde gergınlık olmamasını ülkesı için büyûk kazanç saydığını söyledi. Mitsotakis haftalık "Ikonomıkos" dergisine verdiği demeçte "Şu anda Türkiye ile ilişkilerde gerginlik olmamasının Yunanıstan'a sağladığı kazana anhyor musunuz? ' Kuzey sınırlanmızda bunca şey cerayan ettıği bir sırada Türkıy e ile ilışkılenmiz Papandreu dönemindekı gibi kalsaydı ne olurdu" ifadesini kullandı. Çînde sel: 36 ölü • PEKİN(AA)-Çin'ın doğusundaki Shandong eyaletinde son günlerde meydana gelen şiddetli yağışlann yol açtığı sellerde en az 36 kişinın öldüğü bildirildı. Halkın Günlüğü gazetesinin habenne göre sellerde 125 bin kışı evsiz kalırken 850 hektar tanm arazisi de sular alünda kaldı. Çin'de seller geçen ay da 360 kışinîn ölümüne yol açmıştı. DoğuAlmanya'da 58 bin Rus askeri •BERLİN(AA)-Doğu AJmanya'dal989 yılındakırun altıda biri kadar Rus askerinin kaldığı biklirildi. Tuğgeneral Harmut Foertsch, önceki akşam gazetecilere yaptığı açıklamada, temmuz sonu itibanyla eski Doğu Almanya topraklannda 58 bin 415 Rus askerinin kaldığını söyledi. Eski SSCB'nin, Doğu Almanya'yı işgal etmesınden ıkı AJmanya'nın birleşmesıne kadar bu ülke topraklannda 380 bin askeri bulunuyordu. ABlTdebir Mamdaha •HUNTVILLE(AA)- ABD'nin Texas eyaleti Huntsvillekenti hapisanesinde, iki kadını öldürme suçundan idama mahkum edilen bir hükümlünün cezası önceki sabah infazedıldi. Eski bir banka guvenlik görevlisi olan 58 yaşındaki David Lee Holland, 1985 yılında bir banka şubesini soymaya çalışırken iki kadını öldürdüğü için idam cezasına çarptınlmıştı. İnfazdan önce hiçbir açıklama yapmayan ve avukatının cezası nın ömürboyu hapse cevrilmesi amaayla yüksek mahkemeye başvurmasıru da istemeyen mahkum, zehirlı şınnga ile hayatavedaetti. Tfflis'teki suikast • LONDRA(AA)- Gürcistan'da görevli Amerikah dipîomat Fred WoodrufTun hafta sonunda öldürülmesi olayı ile ilgili soruşturma çerçevesinde şimdıye kadar 3 kişınin tutuklandığı bildirildı. Interfax ajansı, kimliğinın açıklanmasını istemeyen yetkililere dayanarak verdiği haberde, Tiflis savalığının tutuklanan kışılerin adlannı açıklamadığını belirttı. Tiflis'tekiABD BüyükelçiliğVnde siyası bölüm bölgesel ışler Dairesı Sorumlusu olan ve CIA elemanı olduğu öne sürülen WoodrnıT. pazargünü Tiflis yakınlannda, Devlet Başkanı Eduard Şevardnadze'nin koruma bırliğı başkanının kullandıgı bırotomobılde başına sıkılan kurşunla öldürülmüştu. Moskova Tacikistan batağmdaDış Haberler Senisi - Rusya. Afganistan'dan çekildikten dört yıl sonra "ikinci Afgan batağma" saplanma tehlıkesiyle karşı kar- ya. Orta Asya cumhuriyetlerinden Tacikistan'da Islamcılann, Af- gan topraklanndan düzenledikleri saldınlann giderek yoğunlaş- ması, Moskova'yı ciddi biçimde kaygılandınyor. Son olarak İslamcılar iki gün önce 5 Rus askerini kaçırdı. Tacikistan'da Moskova yanlısı hükümete yardım ettnek ûzere 10 bin dolayında Rus askeri bulunuyor. Afganistan yönetımınin desteklediği İslamcılarla Rus birlikleri arasmdaki çatışmaiarda şimdiye dek 30'dan fazla Rus asken öldü. İslamalann da 400'e yakın ölü verdiği bildiriliyor. Newsweek Afganistan savaşında 13 bin asker kaybeden Rus- ya'nın bir ikinci Afgan batağına sürükJenmenin eşığinde olduğu- nu bildıriyor. Tacikistan'da tslamcılann önderliğindeki koalısyon hüküme- tınin Moskova yanlılan tarafından geçen yıl devrilmesinden son- ra yaklaşık 60 bin Tacik Afganistan'a sığındı. Aynca Duşanbe'- dekı yönetıme karşı olan yüzlerce Tacik de Afganistan'a kaçtı. Bu Tacikler, şimdi sürekli olarak Tacikistan'daki Rus birliklerine karşı saldın dü- zenJjyor. Afganıstan'- daki Islamcı hü- kümet .ıse Tacik gerillalannı el al- tından destekJi- yor. Newsweek dergisi. Kabil yö- netıminin Tacik genllalara çeşıtlı silahlann yanı sıra Stinger füzeleri de Afganistan da 60 bin Tacik gocmen var. verdiğini bildiri- yor Stinger füzelen Afganistan savaşı sırasında ABD tarafından Ruslara karşı kullanılmak üzere mücahitlere verilmişti. Böylece Tacik gerillalar Rus uçaklanna karşı son derece etkili bır silah ele gecirmiş oluyorlar. Tacikistan'daki savaş Moskova'da derin kaygı yaratıyor. Rus- ya Parlamentosu Başkanı Ruslan Hasbulatov, geçenlerdc yaptığı bir konuşmada Tacikistan'daki ısyanın Radıkal İslam'ın dığer Orta Asya cumhunyetlerine yayılmasma yol açabıleceğinı, bu oluşumun bir süre sonra bızzat Rusya'yı da tehdıt edebileceğını söyledi. Hasbulatov şöyle dedı: "Eğer şimdi kararlı davranmaz- sak. gelecekte Rusya'nın sınıriannın L rallar'a kadar gerileyişine tanık olabiliriz." Hasbulatov'un kaygısının Moskova'da bir dızi yetkili tarafırt- dan paylaşıldığı bildirilıyor. Bir Rus yetkılı şöyle diyor: "Tacikistan askeri açıdan Rusya'nın ileri karakoludur. Eğer ülke radikal İslamcıların etkisi altına girer- se bunu Özbekistan, Kazakistan ve Kırgızistan izler. Son aşamada ise Radikal İslam Kremlin'in kapıiarına dayanabilir. Moskova böyle bir tehlikeyi göze alamaz."' Moskovas Tacikistan'da İslamcılan durdurmaya kararlı görii- nüyor. Ancak İslamcı Tacıklerin Kabil hükümetince desteklendi- ği düşünüldüğunde, Rusya'nın ikinci kez Afganistan batağına saplanması olasılığının da giderek güçlendiğini görmek mümkün. Rusya OrtaAsya'da harekeüendi HAKAN AKSAY MOSKOVA - "Kremlin, sonunda Orta Asya'yı anımsayabudi." Bu, bir Rus gazetesinin geçen cumartesi Rusya ve beş Orta Asya cumhuriyetinin yönetıcilen arasında Moskova'da düzenlenen toplantıyla ilgılı olarak kullandıgı başlıktı. Kremlin, bu toplantıyla yalnızca kendisine koşulsuz olarak tesKm olmuş "en zayıf küçük kardeş" durumundaki Tacikistan'ın Rusya'ya bağh birçok cumhuriyete oranla çok daha "Moskova yandaşı" olduğu gerçeğıni kanıtlamakla kalmadı; aynı zamanda BDT'nın Müslüman cumhuriyetleri arasındaki etkisini arttırdı. Kazakıstan ve Özbekıstanın ruble temel alınarak kurulacak olan "Ortak Para Sistenri"ne katılması da aynı gerçeği vurguluyordu. Bu, son zamanlarda etkınleşen Rusya yönetıminin yenı bır stratejıye başladığının işaretı oldu. Iki yıl önceki rejim değışıkhğınin ardından gözlenen şaşkınlık ve Batı'ya yaranma polıtıkası, şımdı yennı toparlanma inisıyatiflerine bırakıyor. Slav devletlerin yakınlaştınlması girişimlen de Ortodoks birliğinin yaraülması -£Vusya, Orta Asya'da istikran savunmaya yönelik girişimiyle kendi ekonomik, sosyal ve etnik sorunlannın artmasını engellemeye çalışıyor. Batı, Rusya'nın bu girişimini sessizlikle karşılıyor. 1/ / / Çatışroa bötgesi. Tacik-Afgan smınnda Rus askerleri gece gündüz nöbet ruruyor. Tacikistan'da 15 bin dolay ında Rus askeri bulunuyor. islamcı gerillalarla çatışmaiarda şimdiye dek 30'dan fazla Rus askeri öldü. çabası da bunu gösteriyor. Batı'ya pek çok konuda boyun egilmeyedevam ediliyor; ama Bosna ve Azerbaycan örneklerinin de gösterdığı gibı artık Rusya'dan "çatlaksesi" çıkabıliyor. Ote yandan, şu ^ — — ^ - ^ — ^ 1 ^™"'"^"™"™ anda ıki milyonu aşkın göcmenin akınına uğramış durumdaki Rusya, Orta Asya'da istikran savunma girişimiyle kendi ekonomik, sosyal ve etnik sorunlannın artmasını engellemeye çahşıyor. Tacikistana gösterilen büyük ilgı, yalnızca İslam'ın Orta Asya cumhuriyetlerini Rusya'dan kopararak Afganistan, Pakistan, İran ve Türkiye gibi ülkelere yakıniaşürmasını önleme isteğiyle sınırlı kalmıyor; Rusya İslamcı Yeniden Doğuş Partısı türünden örgütlenmelerin "tehlikeyi iceri taşnnasT'na karşı da ötekı Orta Asya devletlerinin korunması yolunda da cıddi bır adım nıteliği taşıyor. Rusya'nın Orta Asya'yla ilgılı girişımleri karşısında Batı'nın tutumu da ılginç. Yehsin'in, Tacikistan sınırlannı "Rusya sımrlarr olarak değerlendırmesi, Batı'da sessizlikle karşılandı. O>sa Baltık ulkeleri, Moldova,Gürcistan veAzerbaycan'la ilgili tavır bambaşkaydı. Bu, Rusya gibı İslam köktenciliğinin yaygınlaşmasından çekinen Batılı ülkelerin bölgedekı güçsüzlüğünden ve uzun erimü hesaplanndan kaynaklanıyor. Bunynla birlikte ABD, İngiltere ve bazı Müslüman devletlenn daha 1976 yılında "komünizme karşı İslam" programı oluşturduklan, bölgedeki dini örgütlenmelerle gızlı ilişkiler kurduklan biliniyor. Batı, ekonomik ve politık çıkarlan yolunda her çeşit ideolojik ve dini araan kuHanılmasmını "miibah" sayıyor, her türlü ittifaktan yararlanıy or. Rusya. Türkiye ve ötekı ülkeler, Batı'nın gözünde "gecici atlama tahtalan"ndan fazla bir anlam taşımıyor. Yeltsinparlamentoyarestçekti Rusya Devlet Başkanı parlamento onaylamasa da sonbaharda seçim yapılacağını söyledi MOSKOVA (AA) - Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, "Parlamento iste- se de istemese de sonbaharda parlamento secimkri yapılacağını" açıkladı. Yeltsın, Moskova'da radyo ve tele- vizyon kuruluşlannın genel kurulunda yaptığı konuşmada. "Erken genel se- çimler sonbaharda yapüacak. Eğer par- lamento bu yolda karar almazsa, devlet başkanının kendisi bu kararı >erir" dedı. Seçimlerin hangı tarihte yapılacağını belirtmeyen Yeltsin, "Çok dikkatü ol- mak ve ey lülde seçim y apmak üzere kesin önkntler almak gerekiyor. Ağustos ayı bu önlemlerin hazırlanacağı ay olacak- ör" şekbnde konuştu. Son zamanlardaki suskunluğu nede- niyle liberal basında endişeler uyandı- ran Yeltsin, yoğun alkışlar arasında yaptığı konuşmada, "Durumdaki gelis- meyi büyûk dikkatie izliyoruz. Ne yapa- cagmızı beliriiyoruz ve alacağmıız ka- rarlar uygulanacaktır" dedi. Parlamentoyu ve muhafazakar çevre- leri "KendJsmin altını oymaya çalışmak- la" ve sağhğının bozuk olduğu söylenti- leri yaymaya kadar ileri gitmekle suçla- yan Devlet Başkanı, "Kimligini acıkla- mayan kişiler 'Başkan hasta' diye tele- fonlar ediyor. Arkası araştmlırsa belki de telefon eden kişi Parlamento Başkanı Ruslan Hasbulatov çıkar" dıye konuştu Devlet Başkanı, hükümetin ve Krem- lin'in "Altını oyma" çabalanna Devlet Başkan Yardımcısı Aleksandr Ruts- koy'un da katılmasından üzüntu duy- duğunu sözlerine ekledı. Yeltsin'e karşı girişim Rusya'da muhalefet muhafazakarla- rin çoğuniukta olduğu parlamento, Devlet Başkanı Yeltsin'ın, savıınma, guvenlik, içişleri ve dışişleri bakanlan- nın belirlenmesi konusundaki yetkileri- nı kısıtlayan bır yasayı kabul ettı. 4 olumsuz ve iki cekimser oya karşı 153 oyla kabul edilen yasa ile ilgilı oyla- manını, Yeltsin erken seçimlerin sonba- harda düzenleyeceğını açıkladığı sırada yapıldığına dikkat çekti. Yem yasaya göre söz konusu dört ba- kanlıktan biri istifa ya da görevden al- ma ile boşaldığı takdirde devlet başkanı bir ay içinde yeni bakan adaylarmı par- lamentonun onayına sunmak zorunda. CHRISTOPHER UMUTLU: Oıtadoğıı'dabaoş içinışıkgöründü \VASHINGTON (AA) - ABD Dışişleri Bakanı NVarren Christopher, Ortadoğu banş görüşmelerinin 11. turunun ağustos ayının sonunda ya da eylülün başında yeniden başla- yabileceğıni söyledi. Christopher televizyonda kendisiyle yapılan bir röportaj- da, Ortadoğu banş görüşmeleri ile ilgili bir soruyu "Taraflann banş masasına oturmaya karar verdiklerini düşünüyorum ve bu- nu gerçekleştireceklerine de ina- nıyorum" dıye varutladı. Tüne- lin sonunda "zayıf bir ışık" gör- düğünü belirten Christopher "Onu çok sıkı takip etmemiz ge- rekriğine inanıyorum" dedi. Daha önce bır açıklama ya- pan Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü MJchael McCury de banş gö- rüşmelerine katılan taraflar ve Rusya ile yeniden başlayacak olan görüşmelerin zamanı ko- nusunda müzakerelenn başla- dığmı belirtmiş, ancak henüz tarihin kararlaştınlmadığını kaydetmiştı. McCury aynca banş görüş- melerinin 11. turunun Was- hington'da yapılmasmın bek- lendığini söylemişti. Esad: İsrail hâlâ düşman Bu arada Sunye Devlet Baş- kanı Hafız Esad, .banş görüş- melerine rağmen İsrail'in hala düşman olduğunu ve Şam'ın İs- rail'ı Güney Lübnan'dan çıkar- mak içını savaşan mılıtanlan söyledi. Beyrut'ta yayımlanan Safır gazetesine bir demeç veren Esad, "Düşman (İsrail) hala düşmandtr ve arabulucu (ABD) bizim muttefikimiz değildir. Fa- kat düşmarumızın dostudur" dedi. Güney Lübnan'da İsrail'e karşı savaşan militanlan des- teklemek ve korumak zorunda olduklannı belirten Esad, "Bd- ki de bazı zamaniar. onlara ren- berlik yapmahyız, fakat yalnız- ca etkinlilderini arttmnak için'' diye konuştu. Sürgünler dönüyor İsrail, 17 aralıkta sınır dışı ederek Lübnan'ın güneyine sürdüğü 400 dolayında Filistin- li'den 200'ünün eylül başında dönmesine izin vereceğini açı- kladı. Savunma Bakanlığj sözcü- sünce yapılan açıklamada, 1 şu- batta ABD ile yapılan anlaş- maya göre 60-80 Filistinlı'nin sürgün süresinin 9 ayla sınırlan- dınlmasımn kabul edildiği be- lirtildi. Açıklamada bu sürenin eylül ortasında dolduğu haü- rlaüldı. Sözcü, bu gruptan ayn ola- rak 120 Filistinli sürgünün da- ha aynı süre sonunda gen dön- mesine 10 mayısta yapılan ikin- ci bir anlaşma ile izin verdikleri- ni vurguladı. Ancak bu Filistin- lilenn gen dönmeyı reddettikle- rirü ve BM'nin 799 sayılı karan uyannca tüm grubun dönmesi- ni şart koştuklanm anımsatü. İsrail işgalindeki Gazze Şeridi'nde Han Yunus camisûıin minaresindc FUistin bayrağı dalgalanıy or. DIŞ BASIN LE FIGARO Cezayir9 de durum kritik Kendi kendinı aldatmaya hiç gerek yok; Cezayir'de Batılılaşmış aydın ve gazetecilenn öldürülmesi, birbirleriyle bağlantısı bulunmayan olaylar değil. Bu. açıkça kasıtb bir stratejiden başka bir şey değil. Çeşitli suıkastlardan sonra İslamı Selamet Cephesi'nın (FIS) daha speküler bir yöntem bulması gerekiyordu. Yani özgürlüğü düşleyen şu Cezayir'in kımi sözcülerinı öldürerek terörü uygulamak. Bu olayın anlamı çok ciddıdir. Totaliter mekanizmalann Avrupa'nın çeşitli yerlennde boy göstermesınden kaygılanıyordu Ama şimdilerde galiba Akdeniz'in öbür tarafında meydana çıkmış,durumdalar. Fransız Dışişleri Bakanı Alain Juppe, Cezayirdeki statükonun devamına olanak bulunmadığını. birbirlenyle tartışan demokratik güçlenn artık birlikte durum değerlendırmesi yapmalannın gerektığıni söyledi. Akdenız'in öbür yakasındaki dunım. her geçen gün fanatizm karşıtlanmn kontrolünden sıynlıyor. Bu fanatikler paradan yoksun değil. Polis, kuşkusuz bazı başanlar kaydedıyor. Ancak FlS'ın veya kendisine bağlı örgütlerin de çok sayıda gönüllüleri var. Yeni savaşın bu militanlan kendilerine gösterilen hedeflere vurmaya hazır. Fakat aydınlara karşı tavır koymanın özel bır anlamı var. Bu kez Batı ve Fransa ile bağlan bulunanlar oluşturuyorhedefleri. FlS'ın yöneticılerimn düşlenndeki Cezayir'de, bu tür aydın kadın veya erkeklere yer yok. Demek ki ya ölmebler ya da gitmeliler. Cezayir'in bağımsızlığı için orada savaşmış olanlar bu yeni çalkantılan tahmin etmiş miydi? (12 ağustos) Frankfurter ADgemeine Irnıa ve ingiltere İngiltere basmı ve hükümeti bugünlerde bir iyilik yapmış olmamn verdiği vicdanı rahatlığın keyfini çıkanyor. İngiltere, Saraybosna'da Sırplann attıgı birel bombasıyla ağır yaralanan 5 yaşındakı kızçocuğu İrma'yı Krahyet Havakuvvetleri'ne ait bır uçakla kuşatma altındaki kentten kurtardı. İrma Saraybosna'da kalsa kurtanlamayacaktı. Çocuk şimdi Londra'daki bir klınikte tedavi ediliyor. Majestelerinin hükümeti bu konuda az çabayla kamuoyunda büyük etki yaraünakta doğrusu çok cömert davrandı. Peki Londra'nın cömertliği, bir süre önce çok sayıda yaralı Bosnalf nın İngiltere'ye kabul edilmeyi istedığinde neredeydi? İngiltere hükümeti neden evlerinden edilen milyonlarca mülteciye yeni yurt bulunmasına ilgjsiz? Balkanlardaki savaşın acımasızbğı karşısında çaresizce yardım bekleyenler Britanya kıyılanndan uzak tutulmalı. Ancak vicdani rahatlığın sağlanması için bazen bir çocuğun yaşamımn kurtanlması gerekir. İnsanlığın en yüksek değerleri bunlar değildır. (11 ağustos)