Katalog

Cumhuriyet tmtiyaz sahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yönetmeni: özgen Acar •Genel Yayın Koordinatörû: Hikmet Çetinkaya • Genel Yayın Danışmanı: Oriıan Erinc • Yaa- işleri Müdürü: Celal Başlangrç • Haber Mer- kezi Müdürü: Mustafa Balbay Görsel Yönetmen. AK Acar • Düzenleme Mustafa Sağlamer • tstanbul Habeıien Şenay Kalkan *Dış Haberler Ergım Bakrı • tş - Ekonomr Dinç Tayanç •Yurt Haberien Mehmet Saraç • Makaleler Sami Karaören »Spor AbdOkadir Yöcehnan •Dû- zeltme- Abdıdlah Y&ocı Ankara Temsilcısr Cüneyt Arcayörek •Haber Müdurlen Işık Kaısu, Hakkı Erdem AtatûrkBulvanNo 125. Kat: 4, Bakanhklar-Ankara Tel 4195020 (7 Hat), Tetex: 42344. Fax.(4)4195027 •lzmır Temsilası Senlar Kmk, H.Zıya Blv. 1352 S.2/3 Tel: 831230Telex: 52359, Fax (51)895360 •AdanaTerasılcisı: Çetin VığemğlulnönüCd. 119S.No: 1 Kat: l.Tel 522550-522601-522492,Telex:62155.Fax:(71)522570 Müessese Müdürü: Erol Erkut •Koordinatör Atanet Konisan »Muhasebe Bâfent Yener • tdare Höseyin Gürer • Işletme önderÇetik • Bılgı-Hlem: NaO lnal •Bılgısayar Sıstem: Mûrüvet Çfler • Reklam. Reha Işıtman YayBbyMTeBasnYenıGün Haber Ajansı.BasmveYaymcılık AŞ Tûrtocağı Cad 39,41 Cajaloğlu 34334 lsl PK 246 tstanbul Tel SI2O5O5Telex 22246, Faı (1)5138595 3TEMMLZ1993 Guneş. 5.29 Öele 13 13 Ikındı P 12 Akşam 20.46 Yatsr 22.36 öğrendlere ateş kusuyor Patlamalar öğle yemeğine oturduğumuz dakikalarda başladı. Bir> ıkiuç.. derken koca kent patlamalarla sarsılmaya başladı. Tehditler gerçekti demek. Birileri bayranu gerçekten kana boyamak istiyor -ı- 4 Nisan 1992. Cu- martesi. Dünkü bahar yağmurunun ıslatuğı sokaklar henüz kuru- du. Yürüyorum ve düşünüyorunr. Umanm bu çılgınlann savurduğu tehditler gerçekleşmez. Umanm... BayTama çok az kaldı ve "Bu bayram kanb bır bay- ram olacak" dediler. Ana postanenin k^rşısındaki köprüden geçıyonız. Yanımda kanm Tanya ve küçü- cük kızım Rea var. Ama ben kafamda bir- biri ardına akıp giden düşüncelerime gömüş- müşüm. Yürüyor ve düşünüyorum. Bu gece sakin. Ama ürkütücü bir sükûnet bu. Bu sakin gece tehditlerle dolu. Hava, alabildiğine so- ğuk. Üçümüz de çok üşüdük. Bir an önce eve ulaşmak için hızlanıyo- ruz. Şaraybosna' da ge- celeri dolaşmak tehlike- li. Başımıa yastığa ko- yarken silah sesi duyul- du. Önce bir el ve uzak- tan, epey uzakıan. Son- ra daha yakından Bir- kaç el üst üste. Bir pat- lama. Ardından yeni- den sessizlik. Ama bili- yoruz. Aldatıcı bu. Daha sabahtan Sa- raybosna'da "iyıye ala- met olmayan" bir ses- sizlik egemendi. Ürkütücü bır sessizlik. Radyo, önceki akşam Sırplann, kenti birçok yönden kuşattıklannı duyurmuş- tu. Yollara bankatlar da kurmuşlardı. Geçmek isteyenlerin ınceden ınceye de- netlendiği barikatlardı bunlar. Şu açık. bu barikatlan aşıp eve ulaşamayız. Tan- ya'nın anababasmın evine yerleşmeye karar veriyoruz. Orası daha yakın ve şimdilik ulaşılabilir. O ürkütücü sessiz- lik sokaklarda da sürüyor. Yanm saat bekledikten sonra zor bela bir taksı dur- durmayı başardık. "Neler olup bittiğini biliyor musunuz siz?" diye soruyor taksi şoforü. Ardı- ndan ekliyor. "Nereye gideceksiniz ?". "Eve" diyoruz. "Eve gideceğiz". Şoför kederle gülüyor, "Benim de son turum bu, diyor. Bankatlarda durduruyorlar ve arabalara el koyuyorlar. Zaten sana bir şjey yapmayıp. yaya da olsa gıtmene izin verirlerse şansh sayılıyorsun. Onlan her yerde görmek mümkün. Her yerde. Kenün her köşesinde, her kavşağında, her caddesinde..." Şoförün "onlar" dediği, bu yanm mıl- yonluk kenti bir ay kadar önce tümüyle felce uğratan silahb Sırp çeteleri. Şimdi anlıyoruz ki bir ay önceki salt bır genel provaydı. Oyun yeni başbyor. Uğuldayan bir sessizlik Şonunda Tanya'nın anababasının evine ulaştık. Konuşmaksızın birbiri- mize bakıyoruz. Her birimizin kafa- sında ayru zehirli soru dönüp duruyor: Kulaklanmızın zannı patlatacakmış- çasına uğuldayan bu sessizlik nelere gebe? Nelerin habercisbi? Ne olacak ve nezaman? Patlamalar öğle yemeğine oturdu- ğumuz dakikalarda başladı. Bir. ıki üç.. derken yer gök ınlemeye, koca kent pat- lamalarla sarsılmaya başladı. Tehditler gerçekti demek. Birileri bayramı gerçek- ten de kana boyamak istiyor demek. Bosna Sırplannın lideri Radovan Ka- raciç'in kısa süre önce parlamentoda yapoğı konuşmayı anımsadım birden. B O S N A K L A R ' I D R A B O S N A C E H E N N E SUNUŞ Ergin Hacıosmanoviç Şaraybosna 'vı biBr mi$iniz?A vrupa 'ıun engüzel' kentlerinden biridir. Kenti bir çiçek ve ağaç cennetine dönüştüren parklan, bakırnh, çok bakımb caddeleri, sokaklan ve binalan ile ilk görenlere yaşama sevinci, içindeyaşayanlara muüuluk aşılayan bir kenttir.Şaraybosna 'run güzela'ğiin- sanhğın trksalve dinselönyargıları aşabilcüği, Boşnak, Sırp, Hırvat, Arnavut, Sloven ırkmdan insanlannyanyana ve kardeşçe yaşadığı, bir Katotik 'Padre'siilebir Ortodoks 'Pap'ın ve Miislüman imatnın kiiçük bir mahalle kahvesinde keyifle sohbet edebiUüği, değişik ırk ve JinlerJen insanlarm birbirlerinden kız altp veretikleri ve buna kimselerin şasmadığt bir kenttir Şaraybosna... Ve dünya Siav asıllı Müslüman bir halkın, Boşnakların kentleriyle, köyleriyle birtikteyok edilişini televizyon ekranlarından,gazete sayfalanndan seyrediyor ve sadece seyrediyor. Oysa orada, halkların dinsel re ırksaJönyargılan aşarak bir arada yaşayabikceklerine ilişkin umut saçan bir deneyin dinamitlenmesine tanık oluyoruz Bosna-Hersek 'te. 'Büyük Sırbistan düşü'ikgözüdönmüş Sırp çetnikleri, Hitler'ekarştoşanh partizan destanlarımn yazıldığı topraklarda çocuk-kadınyaşb-genç demeksizin bir soykmm uygubıyor. Günümüzde buna duyarstz kalmak suç. Ama salt seyirci kalmak da suç. Türk basuunda "BendebirStrp vurdum" diye yazabilen utanç veriâgazeteciBk<!) örneklerine tanık olunurken,Saraybosnahgazeteciarkadaşınuz Ergin Haaosmanoriç'in 'Saraybosna'dasavaş güncesi' önemtaşıyor. Çûnküeski Y'ugoslavya'nın da en büyük vesaygıngazetekrindenbiri olan Oslobodenje nin muhabiri Hacıosmanoviç ile kuşatıbnış Şaraybosna kentinin öz çocuğu Ergin, bir ve ayru kişi. Biryandan küçük kızı Rea 'yt bombalanan evlerinden sığınağa ulaşttrmak için çtrpınan baba Ergin Hacıosmanoviç ile acımasız Balkan kara kışında donan eUerine eUBven giyerek daktilosunda savas güncesini kıskanılast bir gazeieci nesneltiği ileyazan Hacıosmanoviç bir ve aynı adam. 'Bosna Cehennemî'dizimiziokudukça, bize hak vereceğinizi umuyoruz. Dramın günlüğü Duvarlan delik deşik. elli yılhk anti-faşist gazete Oslobodenje tam bir harabe. Adı gibi bir özgürlük ç tğlıgı, sığınağa çekibniş masalar, daktilolar, rotatiflerden her gün mutlaka ama mutlaka Saraybosnalılara ulaşıyor. Çıkaranlarına içtenükle teşekkûr ederek gazeteyi alan her Bosnalı için Oslobodenje ekmek, hava, su kadar önemli. Çünkü Oslobodenje ülkenin onurunu. varolduğunu simğeüyor. Savaş var diye susulacak mı? BERAT GÜNÇ1KAN Rotatifle tanklan bırbirinden mayın ayınyor. Tanklardan acılan ateş 2. Dünya Savaşı sırası- nda, Nazi işgali altmda kurulmuş anti-faşist Os- lobodenje gazetesınin (Türkçesı: özgüriûk) du- varlannı dövüyor. Elli yıllık bina yıkıldı. yıkıla- cak. Rotatifler, masalar. daktilolar sığınağa çeki- liyor. Savaş var diye susulacak mı? Nerede, ne kadar kâğıt bulunabibyorsa, öyle sürdürecek yayınını Oslobodenje. Bombalarnalar sırasında üç gazetecının öldürülmesı, yırmi çalışarunın ya- ralanması, yirmi sayfadan sekiz sayfaya düşül- mesi de engel değıl Savaşın ortasındaki Oslobodenje'nın bir mu- habiri. Adı Ergin Hacıosmanoviç. Bu yıl meslekte on sekizinci yılını dolduruyor Mesleğe başlama yaşr On yedı. Saraybosna'daki gazetenin spor servisinde, Gazetecilik Fakültesı öğrencısi bir genç. Kendısinden hep makme muhendisi ol- masıru ısteyen hukukçu bir babanın, evkadını bir annenin oğlu. Bir de ağabey var, o da hukukçu. Doğduğu yer küçük bır kasaba: Yayçe. Konuşmasına Oslobodenje'nın savaştan önce- ki ve sonraki durumunu anlatarak başlıyor Hac- ıosmanoviç. Oslobodenje savaştan örice ikı bin beş yüz kişinin çahştığı bır gazete . Tirajı seksen bin. Eskı Yugoslavya ile bugün Türkiye'deki nü- fus ve tirajla kıyaslanırsa, pek küçümsenecek bir rakam değil bu. Şimdiyse, sadece Saraybosna'da. beş ile on iki bin arasında basılıyor. Tirajdaki bu oynama.kuşatmaaltındakâğıtsağlamasıkınüsın- dan ka> naklanıyor. Ne kadar kâğıt bulunabilirse, o kadar basılıyor. Bu yıl ellinci kuruluş yılını kut- luyor(!) Oslobodenje. Savaş öncesı her gün veri- len on alu sayfalık ek ıse bugün artık lüks. Bombardımanın hedefi Savaşta, sistematik olarak bombalanıvor gaze- te. Sırplann Saraybosna'daki tek ve asıl hedefi neredeyse. Bunun içindır kı bina yerle bir oluyor. tşte bu noktada da savaşa kayıtsız kalmalan- ndan yakınılan Batı toplumlan devreye giriyor. Bugunden, savaş bıtiminde Oslobodenje'nın onanmında kullanılmak üzere yardımlar top- lanıyor Üç-dön mılyon dolarbk yardım bugün- den kesinleşmiş gibi. Bu ABD, Avustury a. îspan- ya. Fransa, tngjltere arasında bir yanşa dönüştü. Yardımlann toplanmasında öncülüğü çeşıtli ül- kelerden otuz üç gazeteyi bunyesmde toplayan "Sınır Tanımayan Muhabirler Organizasyonu" üstlendi Batılı meslektaşlanmız savaşa rağmen gazete çıkarmayı da odüllendirdiler Osloboden- je'nın ıki muhabirine, ^ecen yıl "ABD Düriist >e Objekrif Gazeteciiik Ödülü" venldı İngıltere'de aralannda BBCnin de bulunduğu yayın or- ganlan, "Ydın Gazetesi Ödülü'*ne Oslobodenje'- yi değer gördü. Iskandinav ülkelennde venlen '•Enfomıasyon ve tstihbaratta özgürlük Ödülü"- nü de, üstelik on beş bin dolar gibi sembolik bir para ödülüyle desteklenerek Oslobodenje aldı. Bır yandan kayıtsızlık, bir yandan ödüllendır- me. Ve sılahlann. bombalann, mayınlann. ölüm- lerin ortasında kâğıda, rotatıfe ve gerçeğe dayana- rak yaşamı sürdürme. Ergin Hacıosmanoviç renklı bir gazetecı. Dire Straits tutkunu. Bir ka- >ak hastasu Öyle amatörce değıl ama. Kayakta bir zamanlann Avrupa ikıncısi. Bir kitap kurdu. Haaosmanoviç'e bir dizi soru yönelttik. - Neden gazetecilik? HACIOSMANOVİÇ- Eski aşkım o benım. - Nasıl başladı bu aşk ? HAClOSMANOVtÇ- Oslobodenje'de. Spor muhabiri olarak başladım mesleğe. Sonra birinci sayfa, son sayfa ve politık sayfalarda çalışüm. Bir ara Sviyet isımli bır gazetede şef yardımcılığı yapüm, ama yıne Oslobodenje'ye döndüm. Kim çıkardı bu sa>aşı ve neden ? HACIOSMANOV1Ç- En önemli neden Sırplann "Buyük Sırbistan" rüyası. Ama asıl önemli olan dünyanın bunu durduramaması. Dünya, bövle bir savaşın patlayacağını biliyordu. Ama çıkarlan yüzünden müdahale etmediler. Bız onlar için küçük, önemsız bir ülke. bır halktık. SÜRECEK Bosna - Hersek'te dün, bugün, yarın raybosna Gorazde ^ Karadağ Ploçe: Müslûmanların serbest limanı Karaçiçşöyle demişti: "Sonuç bizitn istediğimiz gibiolmazsa, bunayol açanların hepsi yokedilecek". Karaciç yapılacak halk oylamasmdan söz " ranka k a r 3' Ç'P lak e> ediyordu. Halkın bağımsız ve egemen bir Bosna için oy kullanması durumunda olacakları haber veriyordu. rum Sanıyorum orası Yugoslav Halk Or- dusu'nun hlâ ele geçiremediği stratejik önem taşıyan son nokta. O yüzden var güç- leriyle yüklemyorlar. Sırplann deneti- mındeki Polis BakanhğYnın özel birlikleri topçu desteğınde saldınyor. Polis Okulu'- nun bulunduğu bu tepeyi ele geçirebilirler- se. oradan kenün büyük bir kesimini dene- tım altında tutabılirler. 15 yaşım bile dol- durmamış gencecik öğrencilerin üstüne böy lesine insafsızca ateş etmelerinın nedeni de bu zaten. Sonunda generaller işe kanştı."Çaüşan taraflan ayırmak ve durumu sakinleştir- mek" gerekçesiyle (!) kuvvet kullanacak- lannı açıkladılar. radyodan bu açıklama- lan duy uyor. pencereden de olanlan izliyo- rum. Generallenn taraflan "ayırdıktan" sonra kımin yanını tutacaklannı biliyo- rum. Bildik bir senaryo bu. Tıpkı Hırvatis- tan'daki çatışmalar sırasında ızlediğimiz senaryo yani. Şöyle demişti: "Sonuç bızim istediğimiz gibi olmazsa, buna yol açanlann hepsi yok edilecek". Karaciç yapılacak halk oyla- masmdan söz ediyordu. Halkın bağımsız ve egemen bir Bosna için oy kullanması durumunda olacaklan haber venyordu. Oysa halk yüzde 92,68'lik bir çoğunlukla "Egemen ve bağımsız bır Bosna" için oy kullandı. Şimdi, kendi de bir psikolog olan Karaciç'ın "manyakça" tehditlenni ger- çekleştireceğıne gitgide daha çok inaruyo- rum. Ama o "deli"ye engel olacak birilerinin de var olduğuna ınanıyorum. İnanmak is- tıyorum. Şimdi toplar da birbiri ardına ateşlenme- ye başladı. Pencereden, Polis Okulu'nun bulunduğu tepelere aieş edıldiğıni görüyo- Nıtekim ordu bırliklen Polis Okulu çev- resinde mevzilenmeye başladılar. Okulun içindeki öğrenciler ordu birlıklerine direne- meyeceklerini bihyorlar. Teslim olmaya başladılar. Ateş sesleri, patlamalar kesildi. Şaraybosna savaşımn birinci günü böyle bitti. Savaşı Hırvatıstan ve Slovenya'dan Bosna topraklanna taşıyan ordunun tek- nık üstünlüğü ile Bosna'ya kendini adamış halkın olanaklannı karşılaştırmak bıle ola- naksız. Çıplak ellerle tanklara, toplara ve eğitilmış birbklere nasıl karşı konabilir ki ? Kente yönelen namlular her an ölüm saç- maya. her dırenişi kanla kırmaya hazır gibi görünüyor. Nitekım banş istemlerini dile getinnek için kentin banliyölerinden kent merkezin- dekı parlamento binasına doğru yürüyüşe gecen halka yönelen saldın bunun göster- gesı. Kent merkezıne yaklaştıkça sayılan artan göstencılere tam da parlamento bi- nasının önünde ateş açıldı. Ölüler, ölüler, ölüler ve çok sayıda yaralı... YARUV: Hava bahar değfl, barotkokuyor 26 HSdPM 1M1- Hırvatistan \e Slo- venva bağımsızhğını ilan etti. 25 Eylft İ991- Bırleşmiş Milletler Yu- goslavva'ya karşı ambargo ka- rarı aldı 1 Bdm 1981 - Yugoslavya Federal Ordusu. Doğu Hırvatıstan ve hbfayatık kıyılarında harekât lattı. 21 AfflHk 1991- Bosna-Hersek sınırları içindeki Sırplar, düzenledikleri referandumun ardmdan bağımsızlıklarını ve ayrı bir cum- huriyet kurduklarmı ilan etti. 16 Odk 1992- A T, Slovenya ve Hırva- rısran 'ı tanıdı. 4 Şlhlt 1992- Bosna-Hersek sıntrları içinde Hınatlarla ilk etnik çatı- şma hasladı. 21 Şlftat 1992- BM, Güvenlik Konse- yı, oybirliğivle Hırvatıstan'a 14 bin kısilık güç göndermeye karar verdi. 29 Şjtet 1992- Bosna-Hersek'te bağımsızlık için oylamayapıldı ve halkın büyük bir çoğunluğu bağmısızlıktan yana oy kullandı. 8 Mart 1992- Bosna'mn bağmsızhğı. Sırpların katılmadığı bir referan- dumla bır kez daha onavlandı. 4 NtSU 1992- AT- Bosna-Hersek i tanıdı. Hemen ardmdan, Bosna sınırları içindeki Sırplar kendi cumlnıriyetlertni ilan etti. Aynı gün, ılerleyen saatlerde, Sırpların önderliğindeki Federal Ordu Bos- na-Hersek'in baskenii, Şaray- bosna 'da harekât baslatiı. 27 MSM 1992- Yugoslavva Federal Cumhuriyeti'ne bağlı iki özerk cumhuriyet olan Sırbistan ve Karadağ, eski cumhuriyetlerin temsılcüermin kendileri olduğunu ilan eııi. 22 MayiS 1992- Bosna-Hersek, Hırva- tıstan ve Slovenya BM'ye kabul edıldi. 27 MaytS 1992- Şaraybosna da ilk Sırp saldırıst. Ekmek kuymğunaa bekleyenlere saldın düzenlendi. 20 kisi öldürüldu. 70 kişi yara- landı. 30 MtyiS 1992- BM, Sırbistan ve Ka- radağ a karşı tam yaptırun uygu- lanmasını kararlaştırdı. 29 HaHrU 1992- Muterrand, Sırp saldırılarına rağmen Saraybos- na'ya gittı, ardmdan bölgeye in- _. . sani yardım başladı. 17 TMMZ 1992- Bölgede ilk ateşkes imzalandı. Londra'dabiraraya gelen Hırvatistan. Bosna-Hersek ve Sırbistan temsUcderi ateşkese ımza attı. 2 AfVStK 1992- ABD, haztrladığı bir raporla Sırbıstan'daki toplama kamplarmı uiuslararast karmto- yuna ilan etti. BM Güvenlik Kon- sevi raporu onavladı. 13 AÎKStSS 1992- BM Güvenlik Konsevı etnik temizliğiktnadı. 29-27 MPBtSS 1992- Londra'da Yu- goslavya Konferansı toplandı. 29 AİKtK 1992- Sırpların bütûn ağır sılalüarı BM'nm denetimine ver- mesı kararlaştırüdı. 15 EyMM 1992- BM, birkaç bin kisüik banş gücünü daha Bosna ya gön- derdi. 9 Brfli 1992- BM, Bosna semalarmıas- ken uçuşa yasak bölge ilan etti. 28 EkİM 1992- Uluslararası arabulucu- lar Bosna-Hersek içm merkezi bir hükümeı ve on özerk bölgeden oluşan veni bir model önerdi. 30 EkiN 1882- Bosna-Hersek smırlan- ndakı Sırplar, Müslümanlarm güçlü olduğu bölgekrde ilerleme- ve başladı 18 Arâhk 1992- ABD Dışişieri Bakanı Laurence Eagleburger, Sırbistan Devlet Başkanı Slobodan Milo- se\ iç i savaş suçhısu ilan etti. 1-A Ocak 1988- Cyrus Vance- Lord O\\ en banş planı taraflara sunul- du. 8 Sjtttt 1893- Bosna'daki Müslüman- lar ve Sırp liderler, Vance-Oveen '- ın sunduğu Bosna haritasuu red~ detti. 1 MlPt 1993- Amerikan insani yardvnı Doğu Bosna'ya hava \olu\la ulaştırıldı. 25 Mart 1983- BosnchHersek Cum- hurbaşkanı Alia İzzetbegoviç ile Hırvatistan temsilcisi Mate Bo- ban arasında New York 'ta barıp anlaşması imzalandı. 12 NİSM 1993- BM'nin ardından NA TO da Bosna-Hersek üzerin- de askeri uçuşu yasakladı. NATO, yasağı ihlal eden uçak- ların düşürüleceğini duyurdu. 17 NlSai 1998- Güvenlik Konseyı, eski Yugoslavya 'ya uyğutanan yaptırımları sıkılaştırmayı karar- laştırdı. Sırbistan ablukaya alındt. 21 Pflsai 1993- Savaşan taraflar Se- rebrenika'yı silahlardan arındvnlmış bir bölge olarak ka- bul etti. 28 MMfl 1993* Sırbistan Devlet Başkanı Miîoseviç'in kabul etmesine rağmen, Bosna Sırplan Owen banş planını reddetti. 1 MaytS 1993- Clmton, Sırbısıan'm bolgedeki hareketmı durdurmak için askeri olanlar dahil, ek ön- lemlere basvurulmasını karar- laştırdı. 2 MayiS 1993- Bosna'dakiSırplarm li- deri Karadziç, parlamentonun da onaylaması kaydıyla Atina zir- vesinde hazırlanan banş planını kabul etti. 8 MayiS 1888- Bosna'daki Sırpların parlamentosu. Atina'da Karad- ziç'in kabul ettiği banş planını onaylamak yerine halk oyuna gö- türmeyi kararlaştırdı.