Katalog

19TEMMUZ1993PAZARTESI CUMHURIYET SAYFA EKONOMI 11 DÜNYADAN KISA KISA Avrupa Merkez Bankası Frankfurt'ta • Ekonorai Servisi- Alrnan ekonomı gazetesı Handelsblatt Av rupa Topluluğu lıderlennın Avrupa Merkez Bankası'nın Frankfurt'ta olmasını kararlaştırdıklannı >azdı Gazete bukarann Bruksel'de >apılacak sonbahar zırvesinde açıklanacağını belırttı Rusya'da faiz yüzde170 • Ekonomi Servisi- Rusv a Federasyonu Merkez Bankası faız oranlannı >uzde 170'e yükselttı Bu, bıray öncekı faız oranının bır katınaeşıt Merkez Bankası'nın bu hareketı pazarılkelennın kabul edılmesı olarak değerlendınldı veçok olumlu karşılandı Pnocter- &Gamble'da işten çıkarma • Ekonomı Servisı- Amenkan tuketıcı unınlen firması Procter&Gamble venmlılığı arttırmak \e gıttıkçe şıddetlenen kuresel rekabete ayak u>durabılmek amacıyla onumuzdekı uç dort>ılıçındebutun dunyada ışgucunü \ uzde 12 oranında fabnkalannı yuzde 20 oranında azaltacak Procter&Gamble boylece butun dunyadakı 106 bın kışılık ışgucunün 1 ^ bınını ışten çıkartacak Şırketın 147 fabnka^ından 30 u kapanacak İşcı çıkarmalannın yansı fabnka kapatmalardan kaynaklanacak Japonya'nın dış ticaret fazlası • Ekonomi Senısı- Japonya nm dış ticaret fazlası bu yılın ılk altı a>ında yuzde 17 6 oranında yukselerek 57 1 mılyar dolara ulaştı Bu artışta, Japon Yenı'nın değer kazanmasının onemlı bır roluoldu Yenın değer kazanması ıhracat fijatlannı yukseltırken ıç pazardakı ekonomık yava^lama ıthalat talebını azalttı İngiltere'de işsizlik azalıyop • Ekonomi Servisi- Ingıltere deışsızsayısı üst üste beşıncı kez azalarak 2 mılyon 909 bıneduştü Bununla bırlıkte hazıran ayındakı azalma 7 bın 600 ıle duşükbırduzeydekaldı Işsız. sayısında azalmanm başladığı ocak av ından bu yana 81 bın duşuş oldu Coca Cola'da işleriyî • Ekonomi Servisi-Coca Cola nın Kuzey Amenka'dakı \egelışmış pazarlardakı satışlannın yukselmesı, ıkmcı ceyrekte net gelırlenn yûzde 20 artarak 678 -nılvon dolara çıkmasını sağladı Geçenyıl ıkıncı ceyrekte net gelırler 565 mılyon dolar olmuştu Coca Cola'nın satışlan vuzde 10 artarak 3 9 mılvar dolara yukseldı Apple'da zarar • Ekonomi Senisi- Apple Computer uçuncuceyrekte 188 3mıl>ondolarzarar açıkladı Bılgısayar şırketı, zarann jTiklü bıryenıden yapılanma faturasından kaynaklandığını belırttı Ötekı nedenler arasında bılgısayar sanayıındekı fiyaı kırma savaşı ve Avrupa ekonomısınm zayıfolrnası gostenldı ÇAPRAZKURLAR 1 ABD DOLARI 17250 14736 121550 6 7144 58046 58930 19420 135 75 8 0377 15193 1597 35 108 35 12817 7 3673 3 7501 Mnaı Markı FtaMarfekM FrmDFraıgı 1ECU: SOR: SDR: Ispanyol Paata» inaçKrMU tsviçrt FPW|I ftalyMLJnti JapnYeri KaaaiaMlapı NomçKrou SJlraftistaıRfyaN 14805 ABD Delan 1 1271/UOMaii 13841 ABOOeton 15597 12TI. DUNYA EKONOMISINE BAKIŞ ERGEV YILDIZOGLU LONDRA Avrupa'da işsizlik artıyor, hükümetler kararsız bir görünümde... Avrupa da 22 mılyon kısı ıssız Gelecek yıl buna en az bır mılyon kışının daha katılması beklenıyor Ne var kı son bırkaç ayda bırbırını ızleyen ve gerek AT gerekse de en zengın 7 ulkenın lıderlerını kapsa- yan toplantılarda ıssızlığın artma- sını onlemek gerektığı uzerıne cok laf edılmesıne rağmen herhangı so- mut bır tedbır gundeme gelmedı işsizliğin nedenleri Işsızlığe yol açan etkenlerın ne- ier olduğu konusunda bır anlayıs bırlığının olmaması bu ba- şarısızlığın onemlı sebeplerınden bın Avrupa da ıssızlığın artmaya devam etmesının sebeplen uzerıne genelde uç yaklaşım var Bunlar- dan bırıne gore ıssızlığın artışı dev- revı bır dığerıne gore ıse yapısal Uçuncu bır yaklaşım ıse ıssızlığın artışınm sebeplerının kısmen dev- bır para kredı ve devlet harcamaları pohtıkası ıle ekonomıyı bır an evvel canlandırmak Ikıncı goruş kendı ıçınde ıkı alt yaklaşımı taşıyor Bın- A vrupa'da 22 mılyon işsize 1994'te en az 1 milyon kişinin daha katılması bekleniyor. AT ve G-7'de somut bir tedbir ortaya konamıyor. revı kısmen de yapısal olduğunu ılerı suruyor (The Economıst, 26 Hazıran sf 19) Bırıncı goruşe gore durgunluğun yerını toparlanma almaya başlayın- ca işsizlik kendılığınden azalacak Bu gorusun reçetesı, daha gevşek ne gore yapısallık emek pazarının esneksız olmasından kaynaklanı- yor işsizlik tazmınatı, yoksulluk yardımı, sağlık hızmetlen vb gıbı sosyal harcamaların yuksek olması emek pazarını esneksızleştırıyor ve ışçılerı pıyasanın kendılerıne uygun gorduğu (daha dusuk) ucretı kabul etmekten caydırıyor Bu goruşe go- re sosyal harcamaların artması ıle ıssızlığın artması arasında doğru- dan ıstatıstık (tarıhsel) bır bağlantı var (Wall Street Journal, 14 Hazı- ran sf 10) Öyleyse sosyal harca- maları kısmak ışçılerı daha duşuk ucretlerde ve daha uzun zamanlar- da çalışmaya mecbur etmek bu yaklaşımın reçetesını o.'işturuyor Ikıncı yapısallık yaklaşımı scrunun AT'nın gelışmekte olan ulkelere Japonya ve ABDye karşı rekabet gucunun genlemesınde yaîtığını duşunuyor (1) Bu yaklaşım da ça- reyı gumruk duvarlartnı yukseltme- ye çalışmakta buluyor (Devamı 15. Sayfada) ream indirim! Rüya gibi alış-veriş yapmak isteyenler! YKM'de Muhteşem Yaz İndirimi Dünyanın ve Türkiye'nin en ünlü markaları 19 Temmuz'dan itibaren Yeni Karamürsel Mağazaları'nda rüya gibi fiyatlarla sizi bekliyor! • ~ Aradığınız yerli yabancı her marka YKM'de Muhteşem Yaz İndirimi fiyatlanyla. "Bu rüya hiç bitmese!" YENI KARAMURSEL "Büyük Mağaza" • İSTANBUl ŞişH Tel 248 41 21 • Sultanhamam Tel 526 82 50 • Beyoğlo Tel 251 7600 • Faüh Tel 525 94 21 • Kadıköy Tel 336 28 15 • Usküdar Tel 3333941 •PendikTel 3^54657 • Büyükçekınece Tel 68342 52 • ANKAKAKızılay Tel 4172092» UlusTel 3116191 • İZMIK KonakTei 416103* Bornova Tel ^ 72 96 • BURSA Tel 21 02 43 • ADAPAZARI Tel 434 50 • İZMIT Tel 129 24 • İSKENDERUN Tel 752 56 • ANTAKYA Tel 367 91 • ADANA Tel 592 477 • MERSİN Tel 23 023 • AOTALYA Tel 41 56 12 • KARADEMZ EREĞLİSİ Tel 612 79 • SAMSUN Tel 152 15 • TKABZON Tel 199 42 • MAUTYA Td 152 72 • ELAZIÖ Tel 879 78 • KARAMAN Tel 399 54 • BALIKESIRTel 48 482 • AYVAUK Td 21048 • EDREMİTTel 354 55 • GEBZE Tel 15798 •ERZURUM Tel 311 92* KIRIKKALETel 46656 ANKARAPAZARI YAKUP KEPENEK Ders" Vermek11 Bu koşede bıre bır tartısmalara gırrnıyorum Ancak son gunlerde meslektasım Prof Dr Mehmet Altan ın Sabah takı kosesınde yazdığı 'Sosyal Demokrası Derslerı baslıklı uc yazı bu kuralın bır yana bırakı- Imasını gereKtırıyor Yıne de bu kosenın boyutları ko- nunun olab.ldıgınce sınırlı tutulmasını zorunlu kılıyor Burada Sn Altan'ın sureklı olarak alaya aldığı, ku- çumsedığı ve asagıladığı SHP nın hukumet ortaklığı- nda Kultur Bakanı nın danısmanı' olmasının uzerı- nde durmayacağım Unıversıteler uzerınde 12 Eylul fasızmının YÖK ka- ranlığı coktuğunde oğretım uyelerı gorevlerınden sorgusuz sualsız kovulduğunda buna karşı neler yaptığını da sorgulamıyorum 12 Eylul rejımıne baskaldırının onemlı bır sımgesı olan 'Aydınlar Dılekcesı ne neden ımza atmadığı da konumuzun dısındadır Tum bu noktaların otesınde Sn Altan ın sosyal de- mokrasıye gerek dusunce ve gerekse eylem duzeyı- nde hangı katkıları yaptığını da sormuyorum Yıne de Sn Altan ın sosyal demokrasıye ılıskın olarak yazdı- klarını tumuyle yanlıs ve yanıltıcı buluyorum Cunku Sn Altan sosyal demokrası konusundakı yazılarında acıkca sağcılık yapıyor Sol sozcuk ve terımlerı kullanarak sağa hızmet edı- yor Sol gorunup sağ vuruyor Elma ıle armudu toplamakla kalmıyor, boluyor, çarpıyor ve ozellıkle de carpıtıyor Sn Altan ın sosyal demokrası uzerınde yazdı- klarının baslıca ıkı oğesı vardır Sosyal demokrasının kokenlen ve ekonomık onermelen Turkıye sosyal demokratlannın yerlı tarıhsel ko- kenlerınden kopmaları ya da koparılmaları, Sn Altan ın ozenle ve ısrarla vurguiadığı goruşudur Gercekten sosyal demokrasmın evrensel yaklaşı- mları vardır Ancak Sosyalıst Enternasyonal'ın ılke olarak da benımsedıgı gıbı her ulkenın kendıne ozgu kosullardan doğan nıtelıklerı de bulunuyor Hemen her Avrupa ulkesınde sosyal demokrası/demokratık sosyalızm o ulkenın ozellıklerıne gore gelısıyor Bu doğrular karşısmda, yuz yıl oncesının gec kalmış Al- man kapıtalızmının urunu olan Kautsky ve Bernsteın'ı Turkıye sosyal demokratlannın onculerı olarak oner- menın bılımsel bırdayanagı bulunamaz Sosyal demokrasının yerlı dusunsel dayanaklan, Ataturk Devrımlerı baslığı altında toplanan toplumsal donuşumler ıle bunlara kaynaklık eden gelışmele- rdır Ekonomık sıyasal ve toplumsal ılışkılerın dm ku- rallarından kurtarılması bu donuşumlerın en onemlı halkasıdır Hayatta en buyuk yol gosterıcı olarak, bı- lım ve teknolojının alınması bu ıdeolojının temelıdır Çağdas değerlere ınsan olarak tumumuzun sahıp çıkması gerekırken sosyal demokratları bunlara sa- hıp cıktıkları ıçın suclamanın anlamı yoktur Sn Altan'ın ekonomık onerılerı bu noktada yoğun- teşıyor Altan, 'Koyluluk bıtırılmelıdır' dıyor lyı de koyluluğun sona ermesının obur anlamı kapıtalıst ge- lışmenın çok ılerı bır asamasına ulasmaktır - Koyluluk sona ermeden ne laıklık ne de demokrası olamayacağına gore sosyal demokratların gorevı, Sn Altan a gore once sermaye bırıkımıne destek ol- maktır Kuskusuz bu sermaye ozel sermayedır öze- tleSn Altan once ozel sermaye bırıkımını sermaye- nın ' radıkal kanad, ıle ışbırlığı yapacak sosyal de- mokratların katkılarıyla tamamlayalım ondan sonra da laıklık ve demokrasıye ulasabılırız dıyor Sn Altan once kapıtalızm daha sonra da laıklık ve demokrası dıyor Bu onerme\er de gunumuzde Turkı- ye sosyal demokratlarına bırer ders oluyor • • • Sosyal demokratların gecmıştekı ekonomık onerı- lerı yerlı uretımın a<ttırılmasına ozellıkle de sanayıle- şmeye dayanır Gercek anlamda ulusal bağımsızlık, yerlı dokuma seker ve demır-celık uretımıyle ozdeş sayılıyordu O gunlerde amac yerlı uretımdı bunu ozel kesım yapamıyorsa kamu kesımı yapmalıydı Gunumuzde uluslararası gelışmeler bır buyuk teknolojı yarısını gundeme getırıyor Uluslararası du- zlemde buyuk bır teknolojt yansı yasanıyor Cok bu- yuk uretım artısları ve buna bağlı olarak yuksek so- muru oranları ılerı teknolojı ıle sağlanıyor Bu olgu sosyal demokratların tarım ve sanayıde uretım yapısının teknolojık donusumunu onermelerı- nı gerektınyor Ancak asıl yapılması gereken Turkı- ye'nın teknolojı yarısına nasıl katılabıleceğını somut onerılerle belırlemektır Ek olarak da teknolojık değı- şımın getırılerının uretım surecıne katılanlar arasında eşıtlıkcı boluşumunu sağlamaktır Sosyal demokra- tlar teknolojıye dayalı rekabetı esas alan ve eşıtlıkcı bır bolusumu ve ozellıkle vergı duzenını benımseyen, uretken ozel sermaye ıle uyusmazlık ıcınde olmadı- lar Gunumuzde dedeğıllerdır Kuskusuz burada mu- Ikıyet bıcımı değıl etkınlık temel ılkedır Cağdas sosyal demokrasının bu temel polıtıka onermelerının gerceklesmesı ıçın kuskusuz laıklık ve demokrası son değıl, onkosullardır Kamu yonetımı- nın demokratıklesmesı, her seyden once yolsuzlu- klardan uzak ve durust ısletılmesı ve eğıtımden sağlı- ğa, ıs bulmaya uzanan ' ınsangucu' ne yatırımların arttırılması sosyal demokratların yaklasımlarıdır Bunları sağlamanın yolu 12 Eylul fasızmının, tum kurum ve kurallarıyla ortadan kaldırılmastndan geçı- yor Doğruluğun, durustluğun ve erdemın asındınldığı gıderek yok edıldığı gelısmelerı tersıne çevırmekten geçıyor Bu doğrultuda uğraş verme- kten gecıyor MERKEZ BANKASI KURLARI I7TEMMUZIJH» cwsı lABDDolan 1 Alman Markı 1 Avustralya Doları 1 AvusturyaŞılmı 1 Belçıka Frangı 1 Danımarka Kronu 1 Fın Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florını 11sveç Kronu Ilsvıçre Frangı 100ltalyanüretı UaponYenı IKanada Doları 1 Morvec Kronu 1 Sterhn 1S Arabıstan Rıyalı Dönz AUŞ 1124646 651968 763185 92525 31547 1674 97 1937 51 190845 579117 139922 740240 704 07 10380 877465 152654 1665038 299898 SATIŞ 1126900 653275 764714 92711 31610 167833 194139 191227 580278 1402 02 7417 23 ^ 70548 10401 8792 23 152960 1668375 300499 BFEKT1F ALJŞ 1123521 651316 751737 92432 31231 165822 191813 190654 578538 138523 739500 697 03 10224 864303 151127 1663373 295400 1130281 655235 767008 92989 31705 168336 194721 191801 582019 1406 23 743948 70760 10432 881861 153419 1673380 301400