Katalog

S MAYIS 1993 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA HABERLER Hocaoğlu: İstemiyorlarsa giderim • Haber Merkezi- Cumhur- başkanlığı seçıminde Süley- man Demirel"e oy vereceğini açıklayan ANAP'lı TBMM Başkanvekili Yılmaz Hoca- oğlu, partisinden baa milletvekillerinin sert tepkı göstererek, "disipün ku- •rulu"na verilmesinı >istemelennden üzüntü duy- duğunu söyledi. Demirel'i desteklemek için hiçbir pazarhk yapmadığını ve ANAP'tan aynlmayı dü- şünmediğini belirten Hoca- oğlu, " Aflcak, ANAP beni istemiyorsa, istenmedığim yerde kalmam" dedi. Hocaoğlu dünkü ANAP grup toplantısına katılmadı. Deımrel'e önerge reddedildi •ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-ANAP Trabzon Jviilletvekili EyüpAşıkve arkadaşlannın İLKSAN olayı nedeniyle Başbakan Süleyman Demirel hakkında soruşturma açılmasına ilişkin önergesı dün TBMM'degörüşüldü. Önerge 130'a karşı 188 oyla Teddedildi. ANAP Trabzon Milletvekıli Eyüp Aşık. "Başbakan'ın devletin parasını Kemal Ilıcak'r kurtarmak için kullanma yetkisi yoktur. Koalisyon pazarlığıyla, hükümetın devam etmesi korkusuyla burada oturan SHP bundan sonra hükümet ortağı değil olsa olsa suç ortağı olacaktır" dedi. Başbakan Demirel de Kemal Ilıcak'a "para falan vermediğini" belirterekJLKSAN'a aktanlan parayla ilgili bilgi !verdi. Demirel', "İLKSAN'ın bu paralan ne yaptığını müfettişleraraşünyor. Bir suistımal varsa yargıya teslim etmek. hükümetin boynunun 'borcudur" dedi. Önerge 1130a karşı 188 oyla reddedildi. Deniz Gezmiş anıbyor • ANKARA (ANKA) - İdam edılen Deniz Gezmiş ve arkadaşlan. 68'liler Vakfı tarafından düzenlenecek çeşitli etkinliklerle anılacak. 68'liler Vakfi'ndanyapılan açıklamada, Deniz Gezmiş ve arkadaşlan anısına 6-18 mayıs günleri arasında açık kalacak "Fotoğraflarla 68" •konulu resim sergisi düzenlendiği bildirildi. Devlet Güzel Sanatlar Galerisı Eşref Üren Salonu'nda açılacak sergjde Deniz Gezmiş ve arkadaşlan ile 68'lilere ilışkın gazete kupürü ve fotoğraflar yer alacak. Aynca 68'liler Vakfı, 6 mayıs günü Deniz Gezmiş ve arkadaşlannın Karşıyaka'daki mezarlan başında da anma törenı düzenleyecek. Gezilereseçinı engeli•ANKARA (ANKA) - Cumhurbaşkanı seçimi, bakanlann yanı sıra milletvekillerinin yurtdışı gezilerini de olumsuz etkiledi. Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi'nin 10-14mayısta Strasburgda yapacağı toplantılarda Türkiye'nin lemsıl edılmemesi gibı bir durumun ortaya çıkabileceği pildirildi. Cumhurbaşkanı seçimi turlan nedeniyle Avrupa Konseyi ParlamenterlerAsamblesi toplantılannaTürk grubunun tüm üyelerinin katılamayacağı kesınleşmekle birlikte Türkiye'nin toplanüda temsil edilip edilmeyeceginin henûzaçıklıga Jcavuşmadığını behrttiler. 80 bingeçici işçi kadrosu *• ANKARA (ANKA) - •HÜKÜmet, 1992 yüı içinde 9 kuruma yaklaşık 80 bin işçi için geçici kadro sağladı. -Devlet Bakanı Şerif Ercan, sürekli ve geçıcı kadrolar için 19S2 yılı ekim ayı sonuna kacaf 15.7 milyar lira ödeme yapddığını açıkladı. ICidrolann dağılımı şö}le:"DSİ Genel Midürlüğü 8 bin, Orman Ba:ardığı 6 bin 675. İUer Baıkası Genel Müdürlüğü, KLa-ayollan Genel Nlıdürlüğü, Bayındırlık ve İskın Bakanhğı 5 bin 600'er O>man Genel Müdürlüğü 3 •biı40.GAPİdaresi Bakanlığı300". Jufus cuzdanıım kaybetrım. Hükumsüzdür. ERDEM AKÜN Yılmaz, Demirerin adaylığının istikrarsız bir dönemin başlangıa olacağını söyledi ANAPadayınıaçıklayacak POIITIKA GUNLUGU HIKMET ÇETEVKAYA ANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Başbakan Sükyman De- mirerin adaylığını açıklaması, muhalefet partilerinde farklı deeerlendirmelere yol açtı. ANAP Genel Başkanı Mesut Yılmaz, Başbakan Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olacağını açık- lamasının, Türkiye siyasetinde çalkantıh ve istikrarsız bir dö- nem başlamasına neden olaca- ğını ıddia etti. Yılmaz, muhale- fet partileriyle görüşmelerini sürdürdüğünü ve ortak bir aday konusunda uzlaşma sae- lanmadığı takdirde bugün ken- di adaylannı açıklayacaklannı • ANAP'ın dün TBMM grup toplantısında konuşan Mesut Yılmaz. Başbakan Demirel'in Cumhurbaşkanlığı'na aday olduğunu açıklamasına tepki göstererek, "Sayın Demirel, Cumhurbaşkanlığı makamını bir sığınma yeri, erken seçim tehdidiyle elde edilen bir ganimet olarak görüyor" dedi. bıldirdı. CHP Genel Başkanı Deniz Baykai. 1980 öncesi mıl- liyetçı cephe (MC) koalisyonla- nnın sorumlusunun Cumhur- başkanlığı'na çıkarmalannın mümkün olmadığını dıle getir- di. MHP Genel Başkanı Alpas- lan Türkeş, Demırel'ı destekle- diklennı açıklarken. BBP Ge- nel Başkanı Yazıcıoğlu, peşın hükümlü olmadıklannı, karar vermek için önlennde bır süre daha bulunduğunu bildirdi. ANAP'm dün TBMM grup toplantısında konuşan Mesut Yılmaz, Başbakan Demirel'in CumhurbaşkanlığYna aday ol- duğunu açıklamasına tepki göstererek, "Sayın Demırel, Cumhurbaşkanlığı makamını Başbakanlığı dönemmde ger- çekleştiremediği taahhütlerin- den kaçıp bır sığınma yen ola- rak. erken seçım tehdidiyle elde edilen bir ganimet olarak görü- yor" dedi. Demirel'e Cumhur- başkanlığı'na aday olmaktan vazgecmesi önerisini yıneleyen Yılmaz, bütün parülenn uzlaş- masıyla inrleştiricı ve partile- rüstü özelliklere sahip bir Cum- hurbaşkanı'nın seçilmesinın sağlanabıleceğini söyledi 7 mu- halefet partisi olarak yapuklan görüşmelerde. bu özelliklere sa- hip bir ısım olarak Cindomk'- un çıküğını belirten Yılmaz, Demirerin çekilmesi halinde Türk demokrasisinde yeni bır sayfa açılacağını kaydetti. Mesut Yılmaz, bugün ANAP olarak kendi adaylannı açıklayacaklannı söyledi. Bü- tün milletvekilleriyle görüşerek konu hakkında konuşacağını söyleyen Yılmaz, diğer partiler- le uzlaşma arayacağını söyledi. Baykai SHPyi suçladı CHP Genel Başkanı Baykai, dün partisinin gmp toplantısı- nda SHP'nin Cumhurbaş- kanlığı seçimi konusundaki tavnnı eleştirerek, şöyle dedi: "Türkiye'yi 3. MC'den sakı- nacağım diyerek. MC'lerin en önde gelen sorumlusunu, baş mimannı Cumhurbaşkanlıgı'- na çıkarmayı anlamamız, ka- bul etmemiz mümkün değil. MC'nin Başbakanı Demirel, Cumhurbaşkanlığı'na DYP- MHP ve SHP desteğiyle çıka- cak. Buna alet olan SHP, kendı konumunu açıklay a bilmek için, 'MC'leri önlemek istiyo- rum' diyecek. MC'leri önlemek istediğini söyleyen SHP. MC- nın içindedir." Muhalefetin toplantısı Bu arada ANAP'ın önerisiy- le. muhalefet partilerinin Demi- rel'e karşı aday çıkarmak için dün yapügı toplantıda da uzlaş- maya vanlamadı. Sekizpartiyle başlayan uzlaşma görüşmeleri- nın sonuncusuna, CHP'nın ar- dmdan HEP, MP ve MHP de katılmadı. Mesut Yılmaz, Nec- mettin Erbakan. Bülent Ecevit ve Muhsin Yazıcıoğlu yaklaşık 1 saat süren toplantıdia ortak bır aday üzerinde anlaşamadı- lar. ANAP ve RP kendi adayla- nnı belirleme karan aldı. NASIL BİR CUMHURBAŞKANI?ICUMHURBAŞKAN1KİMOLMALI? omatikbeceri ve deneyimsahibiHaber Merkezi - Mustafa Şa- hin (Malatya): "1- Yansız, bir- leştirici, az ve öz konuşan, Ana- yasa'da edilen yemine tam ve gerçekten bağlı, dürüst, Ata- türk'ün kurduğu cumhuriyeti layıkıyla temsil eden bır ınsan olmalî. 2- Yekta Güngör Ozden." Salih Egemen (KKTC Cnı- versıteliler Kulübü Başkanı): "1- Cumhurbaşkanı içte, taraf- sız, objektif. ulus çıkarlannı herşeyden üstün tutan. dışta, saygın, dıplomatik beceri ve de- neyim sahibi olmalı. 2- MüıtıUz Soysal." Şeref Önder (İstanbul): "1- Cumhuriyeti ve demokrasiyi inançla koruyacak. Atatörk il- ke ve devnmlenne gönülden bağlı, hukuka ve hukukun üs- tünlüğüne inanmış, laik ve ye- nilikçi bir kişi olmahdır. Çağ- daş Türkiye'yi dünya ülkelerine temsil edebilecek yetkinlikte, yabancı dil bilen, kültürlü, say- gın kişiliğiyle topluma örnek ol- muş bir insan olmalı. Topluma hakim ohnaya başlayan 'uzlaş- ma' tabanını sarsmayacak, yeni siy asi kaoslar yaratmayacak bir aday umudumuz ve beklenti- miz. 2- Nejat Eczacıbaşı." Fıkri Karaerkek (Bolu): ' 1 - Hırsızlığı, vurgunculuğu, yol- suzluk ve soysuzluğu Çan- kaya'da kurumlaştırmayacak, şaibesiz, laik cumhuriyete. de- mokrasiye, insana. hak ve öz- gürlüklerine saygılı, hukukun temel ilkelerine inançlı, saygın. onurlu, onur duyabıleceğimiz. halkın içinden yetişmiş. 2- Yekta Güıîgör Özden." Nilgün Havur (Ankara): "1- Tarafsız. dürüst, kişilikli, dikta- törlük heveslisi olmayan, laik, demokrat, şahsi çıkarlannı ön planda tutmayan. ilerici, ger- çekten devrimci, halka, toplu- ma, emeğe, yapılması gereken demokraük anayasaya saygılı. hukuk devletinin sosyaladale- tin anlamını bilen. gericiliğe. din tacirliğine, turanaliğa ödün vermeyen, devlet adamı ciddi- yet ve saygınlığını taşıyıp bu- lunduğu makamı doldurabilen, kültürlü bir şahsiyet. 2- Yekta Güngör Özden ' Ahm Önder (Izmir): "I- Bir koyup yirmi alacağız diye Türk ulusunu kandırmayan, 'savaşa hayır' diyenleri hapse attırma- yan, Anıtkabir'i ziyaret etme- yen yabanaya gerekeni yapabi- len, yağdanlık yaratmayan, ulu- sun onurunu korumayı birinci görev kabul eden, insana değer veren, temel hak ve özgürlükle- re yürekten inanan, bilgjli, kül- türlü, demokrat ve gerçekten dürüst bir kişı. 2-Mûmtaz Soysal." Hasan Annak (Botaş-Dört- yol): "Yekta Güngör özden ol- malıdır. Çünkü, Sayın Özden seçim alanlannda yalan söyle- memış bir değerdir. Kamuo- yunca da bilinen tek güvendı- ğim demokraük ve laik bir bü- rokrattır." . Tuncay Çedner (Elazığ): "1- Özgür ve demokraük bir Tür- kiye için dürüst, güvenilir ve in- san haklanna saygıh bir cum- hurbaşkanı. 2- Erdal tnönfi." Muge Gülses (Ankara): "1- Demokratik düşünceye sahip, Atatürk ilkelerine bağlı, bilgili, onurlu, dürüst, saygın bır kişi olmalı. 2- En uygunu Cindoruk'un cumhurbaşkanı olması ve hü- kümetin devam etmesidir. Bu olmadığı takdirde. Demırel ve İnönü dışından parlamentodan bır başka aday bulunmalıdır." Veysel Eriş (Turhal): "1- Gö- revinın bilinay le ıçte ve dışta ül- kemizi temsil edebilecek, Ata- türkçü. demokrasiye, laikhğe, insan hak ve özgürlüklerine sa- hip çıkacak, kararlı, dürüst. doğru bildiğinden sapmayan, kafatasçı olmayan birisi olmalı. • 2- Yekta Güngör Özden veya Erdal İnönü." Önder Kavakçı (Çorum): "1- Demokrat kışıhğini ve tarafsız olabileceğini kamtlamış, geçmi- şi temiz, dürüst, alçak gönüilü. 2- Erdal İnönü." Bülent özparlak (Antakya): " Yaşayan bir demokrasi.için A, B, C hiç farketmez. Önemli olan, makamın gerektirdikleri- ni yasalar cerçevesinde uygula- mak. Yapıa. uzlaştıncı, taraf- sız, denetleyici olabilmelidir. SÜRECEK KoaHsyon Ayakta Kalır mı? Bir süre önce şu soruyu yöneltmiştik bu köşede: "SHP Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanlığı adaylı- ğını destekleyecek mi?" Yanıtını da bir SHP'li bakanın ağzından vermiştik: "Evet biz SHP grubu olarak Sayın Demirel'i eğer Cumhurbaşkanı adayı olursa destekleriz..." Sormuştuk: "Tabanınız ne der böyle bır desteğe?" Yanır: "Bizim tabanımız koalisyonun sürmesinden yana..." "Yani, koalisyonun bozulmayacağına ilişkin söz mü aldınız Sayın Demirel'den..." Yanıt: "Hükümetin sürmesi, yarım kalan işlerin bitirilmesi gerekiyor..." Biz de bu görüşmeden sonra yazımızı şöyle bitirmiş- tik: "Görülen o ki SHP, Sayın Demirel'i Cumhurbaşkanlığı adaylığında destekleyecek. SHP grubu belki 10-12 fire verecek o kadar..." Başbakan Süleyman Demirel dün DYP Meclis grup toplantısında Cumhurbaşkanlığı'na aday olduğunu açık- ladı. Dediki: "Cumhurbaşkanlığına adaylığ/mı koyuyorum..." Elbet bu bir sürpriz değildi. Beklenen ve kamuoyunca bilinen bir gelişmeydi. Koşullar yani özal'ın "sürpriz ö'lümü" siyasal yaşamımızda otuz yıla damgasını vuran Süleyman Demirel'i "Çankaya'ya uğurlama"y\ günde- me getirmişti. Süleyman Demirel, dünkü konuşmasında "Demokra- sinin geleceğine" ilişkin önemli mesajlar verdi. Kimi ka- falardaoluşan "Çe//ş/c/7erdemeftne"bizceışıkyaktı. Bir anlamda kendisinin Çankaya'ya çıkmasıyla boşalacak koltuk için kavga çıkmamasını istedi. Ne diyordu Demirel. ' 'Ne Çankaya ne hükumet ne parti içinde hiç kimsenin en ufak bir endişeye kapılmasma mahal yoktur..." Demirel sağduyuya bağlı kurallar zincirinden söz ederken hiç kimsenin kuşkuya düşmemesini yıllardırsi- yaset yaptıgı arkadaşlarına anlattı. Üstelik "Fitne" sözcüğünün altını çizmesi de çok önemlıydi. Demirel, işte bu doğrulfuda yanı sağduyuyla hareket edeceğini anlatırken DYP grubunun da bu tür olaylara karşı uyanık olmasını diledi. Evet Süleyman Demirel Cumhurbaşkanı adayıdır. SHP de Demirel'i destekleyecektir SHP lideri İnönü bu kararı çok önceden vermiştir. An- cak, SHP grubundaki sıkıntı ve örgütlerin "Niye bu kadar aceleciyiz" uyarısı Inönü'yü önce bir adım geriye çek- miş, ardından "Henuz Sayın Demirel'i destekleme kara- rı almadık, çünku henuz aday değil ki" deyip iki adım öne itmiştir. Erdal Inönü'nün dün SHP grubunda "Demirel'i des- tekleyeceğiz" açıkfaması önceden bilen bir şeydi. Çün- kü, İnönü Demirel'e baştan söz vermişti. Koşulu vardı elbet bu desteğin. O da zaten önceden ölliniyordu: "Koalisyon bozulmayacak..."' Inönü'nün bu tavrı bize göre doğaldı. Elbet İnönü orta- ğına "Aday olma" diyemezdi. Nasıl olsa Demirel, aday- lıkta ısrarlıydı. SHP liderinin, Mesut Yılmaz önderliğin- deki "ret cephesine" gitmesi de olanaksızdı. Hem ne- den gidip, ANAP'la işbirliği yapacaktı. Deyim yerindey- se "Dolduruşa "gidecekti. ANAP, CHP, RP ve DSP koalisyonun bozulmasından yanaydı. ANAP lideri Mesut Yılmaz, Demirel'in Cumhur- başkanlığı adaylığına "Oh kurtulduk" deyip seviniyor, hem de doğal olarak polıtikanın temel kuralı olan "Ret cephesi" adı altında kendi seçmenini, örgütünü "Dim- dik" ayakta tutmaya çalışıyordu. Şimdi ortada bir gerçek var o da şu: "DYP-SHP koalisyonu 1994 yılı mart ayında yapılacak yerel seçimlere dek ayakta kalır mı?" Bize biraz zor gıbi geliyor... Bir yıllık süre ayakta kalsa bile bundan zararlı çıkacak DYP ile SHP.. Siz bunu bir kenara yazın... Kazançlı çıkacak iki parti ise şunlar: "ANAPile RP..." Bunu da bir kenara yazın... İsmet Paşa, 158 üyenin 158 evet oyu verdiği, Türkiye Cumhurbaşkanlığı seçiminin sonucunu alkışlariçinde açıklıyor Tüı kiye'iıiıı ilk CumhurbaşkanıMustafa Kemal Çankaya'dan gelip geçenler Atatürk'ten Özal'a ALPAY KABACALI lufus cuzdanımı kaybettım. Geçersızdir. ALTAN GÖKMEN Birinci madde okundu, söz alan olmadı. Oya sunulup kabul edildi. Sürekli alkışlar arasında, 'Yaşasın Cumhuriyet!', 'Yaşasın Türkiye Cumhuriyeti!' sesleri yükseldi. İkinci maddeye geçildi. Karahisar-ı Şar- ki (Şebinkarahisar) Milletvekıli Mehınet Emin Bey (Yurdakul) söz aldı: "Bu hükümetin temellerinin dünyanın te- melleri kadar sağlam olmasını, bu hüküme- tin adalet güneşinin büyük ve küçük her yana, zayıf ve güçlü her alına eşit olarak ışı- ğını saçmasını dilerim. Bu duamın kanatlan altında ayağa kalkıp 'Yaşasın Cumhuriyet' seslenişleriyTe bu şekli kutlamanızı da rica ederim." Bu coşkulu konuşmadan sonra bütün mil- letvekiUeri ayağa kalkıp üç kez 'Yaşasın Cumhuriyet!' diye bağırdılar. Urfa Milletvekıli Şeyh Saffet Efendi söz alarak. tasandaki maddelerin hepsinin 'İs- lam dini esaslanna dayandığını' açıkladı. Öteki maddeler üzerinde konuşan olmadı. Oylanarak maddelerin hepsi kabul edildi. Saat 20.30 olmuştu. 'Yaşasın Cumhuriyet!' seslen Meclis bina- sı dışına taşıyordu. Ankara halkı binanın önünü doldurmuştu... Meclis zabıtlanna göre, Başkan İsmet Bey >tunımu şu sözlerle sürdürdü: 'Cumhurbaşkanının hemen seçilmesini ve yüz birpare top aülmasını ısteyen önergeler vardır. Kabul edenler? Kabul edılmıştir. Yoklama yaparak gizli oyla cumhurbaşkanı Atatürk eşi Larife Hanmı'la birlikte Edremit'te yurt gezisinde. seçeceğiz. Arkadaşlar oylannı kullansınlar." On beş dakika sonra İsmet Bey, coşkulu alkışlar arasında sonucu açıkladı: 'Oylama son bulmuştur. Türkiye Cum- hurbaşkanlığı için yapılan seçime katılan üye sajası 158'dir. 158 üye oybirliğiyle Mus- tafa Kemal Paşa'yı cumhurbaşkanlığına seçmişlerdir.' Mustafa Kemal Paşa alkışlar arasında kürsüye gelerek teşekkür etti: 'Yüzyıllardan beri Doğu'da haksızlığa ve kötülüğe uğrayan ulusumuz, Türk ulusu, gerçekte yaratılışında bulunan iyi huylardan yoksun sayıbyordu. Son yıllarda ulusumu- zun çylemlı olarak gösterdiği yetenek. bece- ri, anlayış kendı hakkında kötü şanısı olan- lann ne kadar her şeyden habersiz ve ne ka- dar ıncelemeden uzaİc, gösterişe kapılmış ın- sanlar olduklannı kanıtladı. Ulusumuz, sa- hip olduğu üstün niteliğini ve yararlılığmı hükümeünin yeni adı ile uygarlık dünyasına daha kolaylıkla göstermeyi başaracaktır. Türkiye Cumhuriyeti dünyadaki yerine layık olduğunu eserleriyle kanıtlayacaktır. Milletin hakkımdaki iyı görüşünü daıma da- yanak noktası sayarak. hep birlikte ileriye gideceğiz. Türkiye Cumhuriyeti mutlu. ba- şanlı ve muzaffer olacaktır." 1921 ve 1924 Anayasalanna göre cumhur- başkanlığı süresi dört >ıldı. Büyük Millet Meclisi'nin her yenilenişınde (1927. 1931, 1935) Mustafa Kemal Atatürk oybirliğiyle cumhurbaşkanı secildı. 1931 'de seçimler bırkaç ay erkene almmış- tı. Dördüncü TBMM'n'in açılışından sonra oybirliğiyle cumhurbaşkanbğına getinlen Mustafa Kemal'e kısa bir süre sonra Paris'- teki Türkiye Siyası Mültecıler (sığınmaalar) Cemiyetı'nin telgrafı ıletildi. Bunda. 'Ana- yasaya aykın olan Meclis seçimi ile kanun- suz başkanlık seçimini şiddetle protesto ede- riz' deniliyordu. Cumhurbaşkanı, bu telgrafı Meclis BaşkanlığYnagönderdi. 14 Mayıs 1931 günü başkanın bu telgrafı okumasından sonra görüşme açıldı Millet- vekilleri söz alarak telgraf çekenleri lanetle- diler. İçlerinden bin. 'Mustafa Kemal ömrü- nün son^una kadar Türk ulusunun doğal başkanıdır, yapılan seçim yalnızca bir for- maliteden ibarettir. Bu formalite yapılmmış olmasaydıbileMusatfaKemalyineulusuldo- ğal başkanıdır' dedi. Görüşmeler sonunda, Türk ulusu adına Meclis'in ilgi ve sevgisini bildirmek üzere Başbakanlık Divaruna yetki venlmesı' yolundaki önerge oybirliğiyle ka- bul edildi. İsmet Paşa, Mustafa Kemal'inen yakın ar- kadaşıydı. Savaşın kazanılmasından sonra Rauf Bey (Orbay) kabinesinde Dışişleri Ba- kanı olan İsmet İnönü, büyük önem taşıyan Lozan Banş Antlaşması görüşmelenne dele- geler kurulu başkanı sıfatıyla katılmışü. Antlaşmanın imzalanmasından ve Fethi Bey'in çok kısa süren başbakanlığı döne- minden sonra Cumhuriyet ilan edilmiş, Mustafa Kemal ilk cumhuriyet hükümetini kurma görevini İsmet Paşa'ya vermişti. 1927. 1931. 1935 seçımlerinden sonra kuru- lan kabinelerin de başında bulunan İsmet İnönü 1937'de istifa etti; başbakanlığa Celal Bayar getirildi. • Atatürk'ûn ölümû Atatürk'ün hastalığı ve ölümü Celal Ba- yar'ın başbakanlığı dönemine rastladı. Bu dönemde İsmet İnönü. Şevket Süreyya Ay- demir'ın deyışiyle, "bir parlamento üyesi ve bireski başbakan için günlük hayatın gerekli kıldığı görünüşler dışında, çevresinden ken- dini çekmiş gibiydi. Pembe köşkünün üstü- ne, bir taraftan içerden sızan çekingenliğin, diğer taraftan dışardan gelen merak, teces- süs. hatta kontrollann havası sinmişti." Dolmabahçe'de yatan Atatürk'ün kurta- nlamıyacağının anlaşılmasmdan sonra gizli kubs çalışmalanna girişenler oldu. Cumhurbaşkanı'nın komaya ilk kez girdi- ği günlerde Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras. İçişleri Bakanı Şükrü Kaya ve kimi bakanlar, Meclis Başkanı Abdülhalik Ren- da'yı nedenini bildırmeden İstanbul'a çağırdılar. Haydarpaşa istasyonunda büyük saygı gösterileriyle karşılanan Mechs Baş- kanı. Pera Palas'a götüriilerek bir odaya alındı. Bakanlar, birtakım giriş sözlerinden son- ra. Cumhurbaşkanı adaylığını ortaya atmak için kendısinden izin istediler. Daha önceden Meclis'te gereken ortamın hazırlanacğını da söylüyorlardı. Renda, 'devlet adamından ziyade bir bü- rokrat, bir şekil adamı'ydı; hiçbir zaman bu çerçevenın dışına çıkmamıştı. Öneriyi kesi- nhkle reddettı, özürdiledi. Dolmabahçe'ye gidip Atatürk'e sağlık di- leklerinin ve saygılanrun sunulmasınıricaet- tıkten sonra aynı gün Ankara'ya döndü. SÜRECEK