Katalog

SAYFA CUMHURİYET 24 MAYIS1993 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER Özelleştirilmeyi Beklerken... (Vzelleşurme konusunda gereklı ortam haar değilken, KÎTlenn önemlıbır bolümünün özelleştınhne beklenüsı ıçıne sokulması büyük sorunlar yaratmaya devam etmektedır. Prof. Dr. SADIK KIRBAŞ Hacettepe ÜniversitesiÖğretim Üyesi de ve ulkenın ekonomık, mah \e stratejık yararlan gozetılerek behrlenmesı ve uygulamanın olabıldığınce çabuk ve saydam- lık ıçınde gerçekleştınlmesıdır Özelleşürme dışı bırakılan ku- ruluşlann da ıyıleştınlmesı ve vağdaş teknolojıye uyum sağla- şabılmesı ıçın gereklı onlemler abnmabdır KIT'ler, Turkıye'nın kalkın- masında onemb gorevler yuk- lenmış kuruluşlardır Bunlar- dan bır çoğu daha uzunca bır donem bu mısvonlannı surdu- rebılırler Bunun ıçın de "ne pahasına olursa olsun tasfıye edılmesı gereken kuruluşlar"' konumundan kurtanlmalan gerekmektedır Ilende ozelleşü- nlmesı planlananlann ıse gorü- cu>e çıkanlabılmelen ıçın ge- reklı onlemler bugunden alın- maya başlanmalıdır (*) Halıl Suıçmez Dun>ada özelleşür me Ûygulamalan fktısat Işletme ve Fı nansDcrgjs Y8 S84 1993 Sh 50 vd PENCERE Perinçek'in Davası Çoğu kışının kafası bugun Türkıye'de gerçek demok- rası varmış samsıyla tutsuludur Eskı bır tutsu bu Ikıncı Dunya Savaşı'ndan sonra sozde çok partılı rejı- me geçtık, kırk yıldan berı demokrasıyı kuramadık Ge- • Arkası 15. Sayfada <f T ürkıye'de özellık- le 1983'ten sonra ozelleştırme kav- ramı sık sık kulla- nılır duruma gel- dı Gıderek. ozel- leştırme, ulkenın ıçınde bulun- duğu enflasyon, ışsızlık. kamu açıklan, gelır dağılımındakı dengesızlık, sermaye pıyasası- nın gelışmemesı gıbı sorunlann tek çozum yolu gıbı gorülmeve başlandı Gerçekten özelleşürme tum bu sonınlann ustesınden gele- bılecek bır araç mıdır 9 Yabana ülkelerdekı uygulamalar ne gıbı sonuçlar vermışür" 7 Ulkemızde gınşılen sınırlı sayıdakı özelleş- ürme uygulamalanndan ıstenı- len sonuç elde edılrruş mıdır'' Yabana ulke uygulamalan- na bakıldığında Arjantın, Bre- zdya, Meksıka ve Venezuela gıbı gelışmekte olan ulkelerde temel makroekonomık goster- gelerde cıddı bır duzelmerun olmadığı, butçe açıfn dış borç- lar gıbı sorunlann surduğu. kamu kesımının ekonomıdekı payının azalmadığı görülmek- tedır(*) tngıltere gıbı ozelleştır- me konusunda bır laboratuvar olarak kabul edılen gelışmış bır ülkede de ozelleştırme, ışletme- lerde venmhlık ve kârhfık açı- sından kavda değer bır ıyıleşür- me sağlamamıştır Çok yönlü sorunlar Ulkemızde de 1983'tegınşıle- ceğı bıldınlmesıne karşın ozel- leşürmeye ancak 1988'debaşla- nabılmış ve uygulama çok sınır- b kalrruşür Yabana bır kuru- luşa hazırlatılan master plan doğrultusunda gınşılen uy gula- manın ılk ayağı olan Teletaş'ın ozclleştınlmesınden beklenen başan sağlanamamıştır Tasar- rufçu umduğu getınyı bulama- dığı gıbı hısse senetlennın onemlı bır bolümu de devredıl- mıştır Çıtosan Çımento Fabn- kalan ıle USAŞ'ın ozelleştınl- mesınde de yabana kurumlara blok satışlar, sermayenın taba- na yayılması açısından sorunla- ra yol açmışur Özelleşünlen çımento fabnkalannda da tek- nolojık açıdan onemlı bır lyıleş- tırmenın gerçekleşmedığı go- rulmektedır Aktaş uygulama- sında da çok yonlu sorunlar yasanmaktadır özelleştırmenın sorunlan tartışılırken bır konu genellıkle gozardı edılmektedır Özelleş- ürme karan venldıkten sonra u>gulamadakı geakme onemlı makyetlere neden olmaktadır özelleşürme tartışmalannın yoğunlaşüğı 1983'lerdenbuya- na KİTler genel bır beklenü ıçıne gırmışlerdır Bu kuruluş- lardan bazılan da 'gorucüye çıkanlacak kuruluş' olarak be- Urlenmıştır Morgan Raporu ıle USAŞ, Turban, THY. Çıtosan ve Yemsan, Kamu Ortaklığı Fonu kurulduktan sonra da Netaş, Teletaş, Çıtosan, Tur- ban, Sûmerbank ve Petkım özelleşürmeye aday olarak gos- tenlmışur "Gorücûye çıkma' deyımı. toplumumuzda evlenmeye aday genç kızlar ıçın kullanıl- maktadır Genç kız gorucüye çıkanhrken ozel bır hazırhk ya- pılır Gıydınlıp süslenerek be- ğenı toplayacak duruma geün- hr KİT'ler yönunden çok değı- şık bır tablo soz konusudur. Özelleşürme tarüşmalan sürer- ken bu kuruluşlann ışcı ahmla- nna sımrlamalar getıntmıştır Bu kuruluşlar. var olan ışgucü ıle ureüm yapmaya devam et- mektedırler Işçı azaldıkça ma- kınelenn uzenne örtu örtul- mektedır Yeru teknolojıye uyum sağlama konusunda zo- runlu revızyonlar çoğu zaman yapılmamışür Devlet desteğı- nın gen çekılmesı nedenıyle pı- yasadan Al Baraka, Faısal Fınans gıbı kuruluşlardan yük- sek faızlerle kaynak sağlamak durumunda kalmışlardır özel- lıkle özelleştınlmesı kararlaştı- nlan ve kamuoyuna açıklanan kunıluşlann yonetıcılen ve ışçı- len, büyuk bır moral bozuklu- ğu ve huzursuzluk ıçıne gırmış- lerdır Bu durum, venmı büyuk ölçude duşürduğü gıbı malı du- rumlannı da ağırlaşürmışür Uygulama suresı uzadıkça bu sorunjar katlanarak artmakta- dır Öte yandan satışa çıkan kunıluşlan beğenen gorücu de pek bulunmamaktadır Son sa- tış ışlemlen başansızlıkla so- nuçlanmışür Özelleşürmeye tumüyle karşı çıkmak doğru değıldır Devle- un bazı alanlan ozel kesrme bı- rakması ve baa alanlarda da küçulmesı, hedefler doğru kon- duğu ve hukuksal çerçevesı ıyı çızıldığı takdırde bazı yararlâr sağjayabılır Özelleştırme. çok yonlu so- runlan da berabennde geür- mektedır Bır kentte KİTler- den bınne aıt bır fabnkamn özelleşmesı, memuru, ışçısı, es- nafı, bayılen ıle tum kenü ılgı- lendırmektedır KİT'ler bırlıkte duşunuldüğünde tüm toplum kesımlen bu sorunla ıç ıçedır Olayın ekonomık boyutu ya- nında sosyal ve sıyasal boyutu da onem taşımaktadır Halen özelleşürme mevzuaü tam bır karmaşa durumunda- dır Kımın hangı konuda yetkılı olduğu pek bellı değıldır Yapı- lan özelleşürmelenn kımılen Danıştay'da ıptal edılmışür Hedefler sağüklı bır bıçımde belırlenmemıştır Seçımler doğ- ru yapılmamışür Ozelleşürme konusunda gereklı ortam hazır değilken KıT'lenn önemb bır bolumunun özelleşünlme bek- lenüsı ıçıne sokulması buyuk sorunlar yaratmaya devam et- mektedır Bu sorunlann mab- yeü, ozelleşürmenın ılende geü- rebıleceğı yararlan da şımdıden ıpotek alüna almaktadır Yapılması gereken... Bu konuda yapılması gere- ken ılk şey, özelleşürmeye ıbş- kın yasal duzenlemeye gıdılerek yetkıb ve sorumlu organlann saptanmasıdır Özelleştınlecek kunıluşlann gerçekçı bır bıçım- 1986 YILI VE 86'10911 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARINA GORE SIGARA SAĞLIĞA ZARARLIDIR