Katalog

3AYFA CUMHURİYET 1 NİSAN 1993 PERŞEMBE 8 DIŞ HABERLER Ankara'dan Rusya'ya uzlaşma çağrısı •ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-Türkıye, Rusya'daki kanşıklıklann "uzlaşı temelinde çözümlenmesi ve Rusya'nın ıstikrar ıçıhde ıler!?mesini sürdürmesi" dıleğınde bulundu. Ankara, Rusya Federasyonu Başkaru Boris Y eltsin'ın adını anmadan, •'demokrasi ve pıyasa ekonomisi" cabalarını destekledığini açıkladı. Dışışlen Bakanlığı Sözcü Vekilı Ferhat Ataman, Rusya Federasyonu halklannın geleceğe ydnelik siyasi ve ekonomık tercihlerini demokrasi ve serbest piyasa ekonomisi ilkelennden hareketle behrleyerek, "daha huzurlu ve mürefTeh" günlere enşeceklerine inamldığını sövledi. KuzeyKore yumuşuyor •SEUL(AA)-Kuzey Kore'nin, nükleer tesislerinin incelenmesine geçicı olarak ian verebıleceğı bildınldi. Kuzey Kore'nin Avusturya Büyükelçisi Kim Kwang Sup.Güney Koredevlet televızyonuna verdiği demeçte. ülkesınin, nükleer tesislerin incelemesine geçıci olarak ızin verebılcceğini sö>ledi. Büyükelçi Svvang Sup. ülkesinın Uluslararası Aıom Enenısi Ajansı'ndan (IAEA), rcsmı olarak çekileceği tarihin 12 haziran olduğunu. bu süre içindc IAE Vnın gcçici bir süre için teftiş yapabıleceğıni. bunun içın görüşmelere başlanabılecegini belirtti. Somairdeyine kan döküldü • MOGADİŞU(AA)- LJluslararası Yardım Operasyonu'nun yapıldığı Somalı'dedün ıneydana gelen çeşitli olaylarda. dört kişi öldü,aralannda Fransız Yardım Orgütü güvenlik şefınin de bulunduğu üç kişı yaralandı. Mogadişu'daki asken ve tıbbi kaynaklardan edinılen bılgilere göre başkenttemeydana gelen bir olayda, Fransız Açlığa Karşı Uluslararası Yardım (AICF) adlı örgütün güvenlik şefi sııtından yaralanırken iki korumasıöldü. Cezayir'de 5 kişiye idam •CEZAYtR(AA)- Cezayır'de radikal tslama örgüt üyesi beş kışi ölüm cezasına çarpünldı. Cezayir Haber Ajansı, Konstantin kentinde özel bir mahkemede yargılanan sanıklann, cinayet ve terörist bir örgüte üye olmaktan suçlu bulunduklannı bıldırdi. Söz konusu beş kişı ıle birlikte şimdıye kadar Cezayir'de idarna mahkûm olan aşın dincılerin sayısı 76'ya vükselmiş oldu. Kremlin'e karşı yerel yöneflmler Rusya Federasyonu'ndaki özerk cumhu- riyetler, pastadan daha büyük pay isti- yor. Rusya'da 100'den fazla etnik grup yaşıyor. Bu >erel yönetimlerden çoğu. , , Mosko>a'daki iktidar kavgasını fırsat bi- £ MOLOOVA lerek kendi yetkilerini genişletiyor. Rus ' ~' kökenli bölgeier bile >ergi gdirlerinin daha bü>ük bölümünü kendilerine ayırmak, dış tkaretlerini kendi denetimleri altına aunak istiyorlar. V/tETÇlNYA LITVANYA* BEYAZ' RUSYA- Karelya: Yettsin'in 20 Marfta •Özel Rejim" üanını kınayan ilk etnik Cumhuriyet Kereste bakımından çok zengin olan Karelya, Moskova'dan daha tazla ekofiomık.Jözefklik istiyor. UKRAYNA Moskova İktidann day anaklan Mtrtaz Bankm: Parlamentonun kontrolunda. Rublebasarak Rusya'da enflasyonu körüklemekle suçlanıyor. Yeltsin, Merkez Bankası'nı yürütmenin denetimine alıp sürekli ruble basmasını önlemek istiyor. • Mtiyi: Hasbulatov'un medyanın parlamentonun kotrolu altına alınmasını önermesinden sonra Yeltsin, radyo, televizyon ve gazete bınalannın çevresine asker yerleştirdi. MHdMrtaŞMda1 vt ırtK Ordu. bölünmüş vegüçsüzdurumda. Yeltsin, Savunma Bakanlığı aracılığı ıle 19 bin nükleer başlığı denetımi altına alrmş durumda. GİVtlil BabMbİp: Güvenlik Bakanı Vıktor Barannıkov (Rusya Gızlı Servisi'nın Başkanı). kongreye, kendi bakanlığı nın iktıdar kavgasının dışında kalmak istedığini bıldirdı. Ancak Yeltsin'den emir aldığında ne şekilde davranacağını söyledi. Newsweek'ten alınmtşhr GUPCİSTAN r Saha (Yafcut»tan): Rusya'nın elmas Oretiminin yakJaşık %90'ını sağlayan zengin bir bökje. 360 bin Yakut ve 550 bın Rus yaşryor. Yakutistan 1991 yılmda kend anayasasını kabul etti. Yakutlar Orta Asya Türtc haNan arasında. Kaflcasya: Çsçen Cumhuriyeti 1991 'de Rusya'dan bağımsızlığmı Han edelıberi, Moskova ile gergin işki içinde. 1991'd«Çeçenyadar aynlan fnguslar da komşu Kuzey Osetya 9e toprak anlasmajjığı yûzûnden çarpısıyoıiar. Tatarntan: Petrol zongpni bölge geçen yıi Rusya içinde "hükümran devlet1 olduğunu açıktadı. Tataristan da Ceçanya gibi Boris Yeltsin'in federasyon anlasmasını imzalamayı reddetti. Tataristan zengin kaynaklan nedeni üe Rusya içtn çok önemli KAZAKÎSTAN Siıirya: Rusbrm yasadığı bazi bölgeler özerk Cumhuriyetler gibi, Moskova'dan daha fazla ekonomik I bağımsıziık istiyor. Kimi yöneticHer, | Rusya federasyonu içinde bir Sibırya Cumhuriyeti kunilmasından | yana. Bazı Radikal gruplarise bağımsız Sibirya istiyor. SafıaHn: Sahain adası son zamanlaıda petrol ve dogal gaz kaynaklan ûzerinde daha fazla denetim sahibi oldu. Sahaünii Ost dûzeyde bir yönetka Moskova'nın SahaSn'e 'esir* muametesi yaptoğmı söyted. SahalinJrtor Yeltsin'i Rusya'da istikran bozmaMa suçiadılar. OZBEKISTAM TURH X. GOney Sibirya Cumhuriystferi: Etnik ve siyasal özertdUderini ojönişlettiler. Ama, Rusya'dan aynlmak istemiyoriar. RUSOLMAYANLAR RUS KÖKENÜLER ESKİ SOYYET . CUMHURIYETLERI 5TAN Rusy a"da Devlet Başkanı Boris YeltsinTe HaJk Temsilcileri Kongresi arasmdaki iktidar ka> gasının en tehlikeli sonuçlarmdan biri, merkezi yönetiminin otoritesinin zayıflaması ve yerel yönetimlerin giderek daha bağımsız dat ranması oldu. Si\ asai gözlemdler, bu sürec devam ederse Rusya Federasyonu'nun parçalanabileeğini belirtiyorlar. Yukandaki haritada özerfclik istemlerinin giderek güçlendiği önemli bölgeier görüJûyor. 9.Kongrenin ardından • Gündemde duran referandumu kimin düzenleyeceği, kimin sorula- nnın oy pusulasına yazılacağı belli değil. Bu konuda kongre ile Yelt- sin'in arasında anlaşmaya vanl- mazsa aynı günde iki referandum düzenlenmesi, siyasal gerginliği büsbütün arttırabilecek. HAKAN AKSAY MOSKOVA - Rusya Halk Temsilcileri Kongresf nin bir ay içinde ikincı kez olağa- nûstü toplanmasının iki temel amacı vardı. Birincısi, başkan Yeltsin'in olağanüstü du- rum ilan ederek kongreyı dağıtma. parla- mentoyu yenıleme ve başkanlık sistemınc geçme giri^imini durdurmak. İkincisi. Yelt- sın'ı görevdeB atmsk ya da er> anndarr ona- bir daha hiçbir zaman böyle ginşımlerde bu- lunamaması için büyük bir ders vermek. Kongre. birinci amaca ulaşlı; ancak ikincisi- ni gerçekleştırmeye gucü yetmedi. Devlet başkanına gelınce. Olağanüstü du- ruın ılanıyla attığı adımı geri almak zorunda kalan Yeltsin. elindeki yetkılerden bir kısmı- nı daha yitırdı. Zamanında kendısine dört kez olağanüstü yetkılcr veren kongre ve par- lamento ile ılişkilerinı bılinçli bir çabayla bo- zan Yeltsin. yargı organını da (Anayasa Mahkemcsı) karşısına aldı. Kendisini des- tekleyen reformcu mılletvekıllennden bir kısmını daha kaybettı. Yanlışlar Yeltsin'in yaptığı bırkaç yanlışa dıkkat çekmek ıstıyorum: - Belkı de en temel yanlış, Rusya liderinm OZKL Rusya'da bıuıabııı büyüdü Batüdar, Rusya'nın borçlaniçin toplamh PARİS / MOSKOVA (AA) - "Paris Kulübü" adıyia bilinen, Rusy a'dan alacaklı 18 iükenin yetkilikri, bu ülkenin dış borclannı görüşmek üzere bir aray a geldiler. Paris Kulübü'nün daha sonra Rus üst düzey yetkililerle yapacağı gorüşmelere hazırlık rateliğindeki bu toplantıda. eski SSCB'nin dtş borçlannın \ ü/öe 84 kadannın geri ödemesinin ertelenmesini üstlenen Rus> a'nın dış borçlannın > adesinin uzatılması konusu ele aiınryor. Paris Ekonomi Bakanlığı'nda sürdürülen bu topiantida, Paris Kulübü üyesi, Rus> a'dan alacaklı ISiUkenin Hazine ve Maliye Bakanhğı yetkihleri, Rusy a'nm dış borçlaruım önemli bir bötümünün geri ödemesinin erteleıunesi icin ön hazırlıklan yürütüyoriar. Paris Kulübü çevreleri, muhtemelen bugün ) a da cumartesi günü vanlacak anlaşrnayla, Rusya'nın, Paris Kulübü iilkelerine olan 33 mih ar dolarlık borçlannın. 1992-93 döneminde vadesi dolan 17 milvar dolarlık kısmmın geri ödemelerinin erteleneceğini bildiriyorlar. Rusy a'nın dış borçlarının geri ödemelerindeki bu ertekmenin 5 ydı ödemesiz dönem olmak üzere, 10 yria kadar uzatüabileceği konuşuluyor. L luslararası Para Fonu, Rusya'daki siyasi kriz karşısında kesin tavrını ortaya ko> du. IMFnin Rusya'daki temsikisi Jean Foglizzo, basın mensupianna yaptığı açıklamada, Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin ile Halk Temsilcileri Kongresi arasındaki iktidar kavgası devam ettiği, ekonomiye çekidüzen verilip, ortak ekonomi potitikasında karara > anlmadığı sürece, IMFnin Rusy a'ya taze kredi vermeyeceğini söyledi. Foglizzo, "Yakın gelecekte Rusya ile mali > ardun konusunda anlaşmaya varabileceğimi/i pek mümkün görmüyorum" diye konuştu. IMFnin Rus> a'daki temsflcisi Foglizzo'nun bu açıklaması, ABD, Japonya, Almanya, fngiltere, Fransa, İtalya >e Kanada'nuı Rusya') a 24 mih ar dolar mali yardım vaadinj, "Rusya'nın IMF ne ekonomi programı konusunda anlaşınaya yacnası" . şartına bağlaması bakonından hayati önem taşryor. karaktenyle ihşkıh. Polıtik geçmişiyle "yapı- a değil yıkıcı" işlevı daha büyük bir başany- la yenne getirdiğıni kanıtlayan Yeltsin, sü- rekli olarak bir "düşman imajı" yaratmaya gereksinim duyuyor. Komünıst partisi, Gor- baçov, kongre ve parlamento. Başkanın uz- laşmayı tercıh etmesme seyrek rastlanıyor - Yeltsin "düşman imajı" ile savaşırken her türlü yolu "mübah" sayıyor. Bir gün anayasayı savunduğunu açıklarken ötekı gün "Ben. bu Brejnev anayasasını tanı- mam" diyerek kendisıne destek vermeleri için savaşkan Kazak bırliklerine (Güney Rusya'daki oldukça kntik denge>ı bozma pahasına) özerk cumhuriyel vaat ederek ga- İeyana gelmeye hazır durumdakı yandaşlan- na kongre üyelerinı "ne pahasına olursa ol- sun aşılması gereken kızıl tehlike" diye hedef göstercrek oldukça tehlikeli adımlar atabili- yor. - Yeltsin, büyük bir ülkenin bir numaralı yöneticısinin hiçbir zaman yapmaması gere- ken baa şeylen rahatlıkla yapabiliyor. 20 marttaki konuşmasında olağanüstü durum ilan eden bir karamamc yayımladığını söy- lerken dört gün sonra 20 mart tarihmi taşı- yan, ancak bambaşka içerikte bir kararna- me yayımlayarak "Ben aslında öyle deme- miştım" lüründen acıklamalar yapabiliyor. Ya da örneğın. cumartesi günü. kongreye dönmeyeceğinı belırtükten sonra akşam üzen kendi taraftarlannı ve yardımcılannı bile şaşırtarak mılletvekılennin önüne çıka- rabıliyor. - Rusya liden. Sovyet tarihinin verdiği önemli bir mesaja kulak vermiyor: Kendi h- derliğinı (somut olarak kcndisiyle bağlı baş- kanlık modelini) mutlak bir çözüm olarak dayatırken kendisinden sonra yönetimi dev- ralabilecek aday veya adaylar hazırlamak ıçm hiçbir çaba göstermiyor. - Ve son olarak, halk arasında 1989-1990 yıllanndaki ve özellikle 1991 darbesınden sonraki popülaritesınin hala güçlü olduğun- dan en ufak bir kuşku bile duymuyor. Son 15 ay içinde uygulanan radikal ekonomik re- formlann halkta kcndisine karşı yarattığı tepkileri ya da en azmdan düş kınklığını his- setdirmiyor. Sekızinci kongrenin ana sonucu. ülkede iki başlı bir yönetimin ortaya çıkmasıydı. Do- kuzuncu kongre. iki başlı yönetimden kay- naklanan bunahmı dennleştırdı. Taraftar- lardan birinin dığerini yok etmesi, ya da her iki başın da düşmesı ihtimalını güçlendirdi. Uzlaşma yollannı tümüyle tıkadı. Yasalan, anayasavı. Anayasa Mahkemesini kolayca tartışıhr % e mücadelenın gidişıne göre gerek- tiğınde reddedilebilir bir duruma getırirsek ülkedekı gcnç demokrasiye cıddı darbe in- dır«ı "Yukandaki' iktıdar kavgası. halkı devlet yönetımınden bir adım daha uzak- laştırdı. Rusya Federasyonu'na bağlı cum- hunyet ve özerk bölgelenn merkezden ayn- Ima isteğıni artırdı. Zor görûnüyor Şimdı gündemde durajı referandumun, iktidar bunalımını çÖzecbğini kesin olarak iddıa ctmek zor görûnüyor. Her şeydenön- ce, referandumu kimin düzenleyeceği, kimin sorulannın oy pusulasına ya7ilacağı ve en önemlisi, sonucun kimin ölçütlenne göre de- ğerlendirileceği belli değil. Inisiyatif kongre- de olursa, secrncn sayısının yüzde 50'sinden bir fazlasının desteğinı alma koşulu getirik- cek. Bu durumda Yellsin'in halktan güven oyu alması ihtımali neredeyse olanaksız görülü- yor. Başkanın önerisi ise, referandumda oy- lamaya katılanlann yansından bir fazlası- nın desteğinin yeterli sayılması gerektiğine dayanıyor. Bu koşullarda çok zor görunen uzlaşmaya vanlmaması durumunda. aynı gün içinde iki referandum düzenlenmesi. yasama ve yürüt- me iklidarlannın birbırlennı geçersiz ilan et- mesi ve yılan hıkayesine dönen bunahmın çözümü doğrultusunda silahlı güç kullanıl- ması olasılıklan öne çıkıyor. J ) DÜZEY DERSHANESİ DÜZEY BELİRLEME SINAV117 NİSAN'DA NOT: HAFTA SONU DEVRESİNE KAYITLI ÖĞRENCİLERİMİZE HAFTA İÇİNDE KREDİLİ SİSTEME UYGUN ÖZEL KURS OLANAĞI ADRES . NEYYIRE NEYYİR SOKAK NO : 20 BAHÇELİEVLER / ISTANBUL TEL 555 59 77 - 575 69 44 FAX 575 86 81 Batı Şeria'ya girişve çıkışlann \asaklanmasının ardından hu bölgeden İsrail'c girmek isteyen Fi- listinlikr İsrail güvenlik güclerince sorgulanıvor. Filistinliler daha sonra Batı ŞeriaŞ a geri gönde- riliyor. (Fotoğraf:REUTER) Güvenlik güçleri. tehdit altında olmasalar da ateş açabilecekler Israilli askerlere ateşyetkisi Drç Haberler Servisi - İsrail'de ve işgal altında- ki topraklarda gerginlik giderek tırmanıyor Başbakan İzak Rabin, İsrail askerlennin Filıs- tinliler'e ateş açma koşullannı kolaylaştırdı. Aşın dınci HAMAS örgütüne üye olduklan gerekçesıyle415 Filistınlı'nin İsrail yönetimi ta- rafından yaklaşık 3.5 ay önce sınır dışı edilme- siyle başlayan gerginlik giderek tırmanıyor. Mart ayı başından bu yana Filistinliler tarafın- dan öldürülen İsraillı sayısı 15'e yükseldi. Aynı dönemde, İsrail güvenlik güçleri ya da yerleşim merkezlennde yaşayan sivil Yahudiler tarafı- ndan oldürulen Fılıstinlı sayısı ıse 24 olarak be- lırlendi İsrail yönetimi. pazar günü Gazze'ye, önceki gün de Batı Şeria'ya giriş cıkışlan yasakla- masının ardından göstena Filistınliler'e karşı daha sert önlemleri gündeme getinyor. Bu çerçevede, Başbakan İzak Rabin, İsrailli askerlenn Fılıstınliler'e ateş açma yetkılennı ko- laylaştırma karan aldı. Reuter'ın habenne göre bu kararla İsrailli askerler, kendılenne yönelik bir tehdit olmasa bile silah taşıyan herkese ateş açma hakkına sahıp oldular. Daha önceki dü- zenlemelere göre İsralli askerler. ancak yaşamsal bir tehlike ile karşı karşıya bulunması durumun- da ateş açma yetkısıne sahıptı. Bu arada Gazze ve Batı Şeria'ya gınş vc çıktşlann kapatılması, Filıstinlı lıderlcrcc kınandı. AFP"nın habenne göre lıderler. kapal- ma karannın gerginliği daha da artlıracağını bc- lirttiler. K1BRIS 4. tur görüşmeler 24 mayısta başlıyor • Denktaş ve Klerides, 24 mayıstan itibaren New York'ta yapacaklan dördüncü tur görüşmelerden önce Kıbns'ta hazırlık görüşmeleri yapacak. NEW YORK (AA) - Birleş- miş Mılletler Genel Sekreteri Butros Gali'nin gözeuminde KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'la Kıbns Rum toplu- munun yeni lideri Glafkos Kle- rides arasında yapılacak 4. tur görüşmelerin New York'ta 24 mayısta başlayacağı bıldirildi. Görüşmelerden önce iki üder Kıbns'ta hazırlık görüşmeleri yapacaklar. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş. önceki akşam TSt 24.00'ten sonra New York'ta gerçekleşen ve 35 da- kika süre üçlü görüşmeden sonra, Rum toplumu lideri Glafkos Klerides'le Ada'da yapacağı haarlık görüşmele- rinde fıkirler demetinin dışına çıkabıleceklerini ve kaygılannı dile getireceklerini söyledi. Denktaş, bu hazırlık çalışma- lannda, ortakhğa federal ege- men Kıbns devleti olarak da gireceklerini belirtti. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş, "24 mayısta buraya gelmemiz istendi. 'Bu hazırlık çalışmalannda bir ne- ticeye varamazsak gelmenin ne yaran var' sorusunu sorduk. Yaran, bir neticeye varamadı- ğınızı bize duyurrnaktır ve biz de size nasıl yardımcı oluruz. 24 mayısta buraya gelerek bize fırsat tanımış olursunuz dedi- ler" diye konuştu. Görüşmeden sonra BM Ge- nel Sekreterliğı tarafından ya- yımlanan ortak bildiride de, Genel Sekreter'in temsilcileri- nin de katılacağı hazırlık gö- rûşmelerinın yapılacağı belir- tıldi. BM'deki çeşith diplomatik gözlemdler, BM Genel Sekre- terlığı'nin önce hazırlık görüş- meleri yapılmasını kabul etme- sınin, görüşmelenn ağırlığının giderek Kıbns'a kayması şek- linde yorumlanabıleceğıni be- lirtüler. Süperstar KKTC Cumhurbaşkanı, BM Genel Sekreteri'nın New York'taki Kıbns temsilcisi Gustave Feissel'ın. özel temsil- ci yardımas] statüsüyle Kıb- ns'a atandığını belırttikten sonra, "Onun üzerine de bir süperstar atanacağını bıldirdi. Süperstar olarak kimi düşün- düğünü bize zamanında bildi- rir. Bir oldu bittiyle bizi kar karşıya bırakmayacağını o. garantilemiştir" dedı. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş ve Glafkos Kle- rides, daha sonra Rum yöneti- minin kaldığı otelde başbaşa bir yemek yediler. Yemek iki saat sürdü. Denktaş ve Kleri- des, dün Genel Sekreter'in BM'de verdiği öğle yemeğine katıldılar ve akşam New York'tan aynldılar. Ankara memnun Türkıye, Kıbns'takı iki top- lum liderinin Nevv York'ta Gali gözetiminde bir araya gel- melenni ve 4. tura hazırhk gö- rüşmelennin Ada'da yapıla- cak olmasını olumlu bir adım olarak değerlendirdi.