Katalog

1NİSAN1993 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Islami terör örgütlerinin eylemlerinden bıkan Batılılar, şirket turizminde Mısır'ı gözden çıkarttılar Şeriattan kaçan TürkiyeVe• Mısır'da Baülı turistlere yönelik yoğunlaşan terör olaylan nedeniyle, özellikle çokuluslu büyük şirketlerin bu ülkeye 'üst düzey yöneticiler" ve "başanlı bayiler* için düzenlediği 'özel turlar' yüzde 80'e varan oranda iptal edildi. Bunlann üçte birinin Türkiye'ye yöneleceği ve turizmcilerin ölü sezonda bile 'zengin turiste" kavuşacağı belirtiliyor. BÜLENT KIZANLIK Türk turizmi belki de ilk kez Ortadoğu'daki olumsuz geliş- melerden zarar görmeyecek, hat- ta kazançlı çıkacak. İran-lrak Sa- vaşj sırasında rezervasyon iptal- leri ile karşılaşan. 2 yıl önceki Körfez Knzı sırasında de adeta 'iflasın eşiğine gelen' turizmciler. bu kez Mısır'da yaşanan terör olaylan nedeniyle bu ülkeye git- tnekten vazgeçen Baülı gruplan' ağırlıyorlar. Bu yıl Mısır'a git- mekten kaçınan Avrupalı ve Amerikalı turist gruplannın yak- laşık üçte birinin Türkiye'ye gel- mesi bekleniyor. Mısır'da 'İslamcı" olarak bili- nen terör örgütlerine bağlı bazı gruplann başta Alman gruplan olmak üzere Batıh turistlere yö- nelik saldınlan. yabancı tur ope- ratörlerinin bu ülkcyı büyük öl- çüde gözden çıkarmalanna yol açtı. Dünyanın en büyük ve önemli organizasyonu olan ITB Berlin Turizm Fuan'nda gerçek- leştirilen başanlı tarutımın da et- kisiyle Mısır'a yönelik "alterna- tif arayışında yabancı turizmci- ABD'nin ünlü CNN televiz- yonu da Mısır'da gelişen olaylar- İa ilgili yorumunda bu ülkenin yûzde 70"lik bir turisl kaybına uğ- rayacağı ve bunlann vüzde 4O'ı civannda bir bölümünün Türki- ye"ye yöneleceği görüşü dile geli- rüdi. Turizmciler Mısır'da yaşanan olaylann etkisinin hissedilmeye başlandığını belirterek Türkiye'- nin kendısıne yönelecek bu po- tansiyelden birkaç yönlü ka- zanımı olacağmı vurguladılar. Mısır'dan Türkiye've ""insentiv" olarak adlandınlan kapalı grup- lerin dikkatleri Türkiye üzerinde lann yöneldiğıni belirten Türkiye toplandı. Seyahat Acentalan Birliği (TÜR- SAB) Genel Sekreten Talha Ça- maş, bunlann büyük bölümünü başanlı çalışanlanna ya da satış örgütlerine teşvık turlan düzenle- yen büyük şirketlerin oluşturdu- ğunu kaydetti. Otomobil üretici- leri, sigorta şirkeıleri gibi çeşitli alanlarda faaliyet gösteren bu kuruluşlann. teşvik turlannı 3-6 ay. hatta 1 >ıl öncesinden plan- ladıklannı belirten Çamaş, "Buna rağmcn, son günlerde bir hafta-15 gün sonrasına rezervas- >on öngören ani taleplerle karşı- laşmaya başladık. Bunlann önce- den Mısır'a tur planlayan, ancak son anda \azgecerek altematif arayışına giren vabancı şirketler or Nekadarçok turist, okadardöviz 1993 turizm mevsimi4 10 milyon turist, 10 milyar dolar' sloganıyla bugün açılıyor REMZİ GÖKDAĞ Kılometrekrce uzunluğundakı sahılleri. gökyüzüyle kucaklaşan dağlan, binlerce yıllık tarihiyle Türkiye bir turizm mevsimine daha merhaba diyor. Değişen turizm anlayışına göre 1993 yılı hedeflerinı üç ana başlık altında toplayan Turizm Ba- kanhğı. öncelikle rekabete dayal: bir tunzm politikasının geliştiril- mesini hedefliyor. Deniz, kum ve güneş mantığjy- la yapılan tatilin ikinci plana itil- diği, doğal. küitürel. sosyal de- ğerlerin ajnrlık kazandığı yeni tu- rizm anlayışına göre hedeflerinı belirleyen bakanlık. "10 milyon turist. 10 milyar dolar"a ulaş- rnayı amaçlıyor. Yeni lurizm sezonu,"bol turist j | döviz"i hedeflerken sektörü :Oekleyen sorunlar da lurizmcileri kara kara dûşündürüyor. Yatı- nmlarda küçük ışletmelerin ikin- ci plana itilmesi. nitelikli perso- nel. dış talep dalgalanmalan ve yatak kapasitesinin yetersizliği başlıca sorunlar olarak nitelendi- rilıyor. Turizm Bakanı AbdOUuıdir Ateş, sadecc ekonomık hedeflere öncelik veren, başanyı döviz ge- lirleriyle ölcen yaklaşımlann terk edılmesiyle yola çıktıklannı. tu- rizmi bir kalkınma aracı olarak gördüklerini belırtti. Son 10 yıl içinde turizmde önemli gelışmeler kaydedilirken geri dönülmesi zor yankşlann da yapıldıjnnı kayde- deri Ateş. "Kıyılanmızın beton- laşması maalesef en bariz önıcği teşkil ediyor. Biz ise. turizmi bir kalkınma aracı olarak kullana- rak dengeli ve sürekli bir gelişme- den, kaynaklann akılcı kul- lanımından. uzun vadeli plan- lann yapılmasmdan ve bunlara uyulmasından yanayız" dedi. Eldeki \erilere göre 1991 yı- lında Türkiye'yi 5.4milyon turist ri> aret etti ve 2.6 milyon dolar döviz bıraktı. 1992 yılında bu ra- kam 6.5 milyon turist ve 4milyar dolardı. Sonmlavçözülsün,hedeflerkolay...Seyahat acenleJcri vesektöriin içinde buiunan kunıluşiann gözlenrierine göreTnrk rurizntinin sorunları şöyte: • Belgdı tesislerde toplam gecelemeler icindc >erli ruristlerin pa> 11980'lcrde yüzde 68iken 1990larda bu oran > üzde 35'lere düştü. İ Ikt halkuun tatil olanaklannıo azaMığını >e sektöriin dış talep dalgalanmalarma a>irı duyarlı hale gelmesi Türk rurizminiıı önemlibirsoruqu olarak: -" * kabuledili>or. Türki>e'ninçok çeşitli turizm türlerine imkân veren potansiveline karşuı arzçeşitliliği \ aratüama> arak turizm faali vetk-rinin beiirli bölgelerde sınırlı kalması bu bolgtkre > ığıbnaya neden oluyor. • Turizm eğitim kunımlan ve yetiştirilen elemanUnn niteüği sektöriin ihn'\ acını kar>ılama> a vetrni)or. İşietınedeki tesisJerin ihti> acı olan nitelikli personel yüzde 30 diizeyinde karşılanabiliyor. Sorunlar Tunzm Bakanliğı.sektördeöncelikü yaklaşımlan şöylesırahyor. •Güncydoğu Anadolu Bölgcsi'ndc •"turizm envanteri ve geliştırme planlan"nın altyapı uygulamalannı destcklemck. • Yal turizminin gelişlirilmesini sağlamak amaayla >cnı yat lımanlan vecekck yerlerinin projelendirilmesi. •AvrupaÇevrcEğitinıVakffncayürürüten 'plajlardavemarinalardadernzsuyu "• *»' • temizliğinin yclcrliliğini özendirmeyoluyla sağlamayı amaçlayan "Ma\i Bayrak Kampanyast" çalışmalanna hız \ennek. • İç turizmi birkitlc turizmi halinc getırebilmek ıçin bazj kamu kamplannın beiirlidönemlerde kurumdışı kişılerin kullanımına açılması. • Kıştunzmıne>önelikPalandöken,Zigana ve Kopdağı kayak merkezleri ıle ilgili çalışmalann sonuçlandmlması. Hedefler Turizm Bakanlığı.Türkhe'ııin turizm politikasmı üt; ana başlık altında tuplujon • F.konomik bedef: Rekabete da> ab etkin bir turizm poltikasınm gcliştirilmesini amaçta) an ekonomik hedefe göre rckabet gücü > üksek \e\erimli bir turizm ekonomisinin > aratılması amaçlanıyor. • Çe>re boyutu: Doğal >eWüItüreldcğerlerin korumnaM, geüştirilmesi »esürckliliğinin sağianması başlığı altında toplanan çe>reselbo>utta, doğal >e küitürel kaynaklann konınması doğa turizminin cantandınlması hedefleniyor. •Turist ik yervl halkı kaynaştıtmak-.Sektör açısından son derece önem taşıy an iç turizmin. kitle turizmi haline gelebilmesi için bazı kamu kampları %e ikinci komıdarın turizme kazandırılma.sı ik bunlarm belgek'ndirilmelerine ait çalışmaiarın arttırılması hedeıfeni>or. Politikalar olduğu anlâşıldı" dedi. Mısır'ın turizm sezonunun mart ile kasım aylan arasında olduğunu ve Tür- kiye ileçakışmadığını vurgulayan Talha Çamaş, Mısır'ın özel tur- lardan yûzde 80 civannda bir kayba uğradığını, bunun yüzde 30'unun da Türkiye'ye gelmesi- nin beklendiğini ifadc etti. Ölü sezona zengin turist Mısır'dan Türkiye'ye kayacak gruplarla Türk turizminin iki önemli somnuna çözüm bulacağı umut ediliyor. Beklentilere göre. özel gnıplar Türkiye'nin hem "çok döviz bırakan turist" ihti- yaanı karşılayacak hem "ölü se- zonu" değerlendirecek. Talha Çamaş. Batı'da çok po- püler olan özel turlarda faturalan gezıyi düzenleyen şirketlerin öde- diğini belirtü. Bu şirketlerin tura davet cttikleri konuklan için hiç- bir harcamadan kaçınmadıklan- nı ve otelden yerneğe her şeyin en iyisini istediklerini kaydederek bu gruplann çok yüksek döviz bı- raktıklannı vurguladı. Uluşlararası İnsentiv Seyahati Yöneticileri Derneğı Genel Sek- reteri ve Pamfılya Turizm tstan- bul Şube Müdürü Orkun lşık isc Tûrkıye'nin Mısır'da turizmin canlı olduğu man-kasım döne- minde tesislerini kapalı luttuğu- nu vc ölü sezon yaşadığını hatır- laltı. Işık, Mısır'ın kültür turiz- mine Türkiye'nin en güçlü al- ternatıt olduğunu savunarak özellikle Istanbul'un hem tarihi hem doğal zenginliklcri hem de abşveriş olanaklan ile avantajlı olduğunu söyledi. Yunan vergüeri Orkun Işık, Yunanistan'ın da bu yıl havaalanı vergilerini 32 marka yükseltmesinin Türkiye için bir diğer ek potansiycl ya- rattığını kaydetti. Fiyatlann ön- ^eden deklare edildiğini dile geti- ren Işık. Yunanistan'ın yaptığı bu zamansız zammın yabancı tur operatörlerinı zor durumda bıraktığını ve kimsenin bu farkı cebınden sübvanse edemeyeeeği- ni ılcri sürdü. Bu yüzdcn Âlman- ya'nm önde gelen turizm kuru- luşlanndan Neckermann ve TLJI'nin Yunanistan'a olan char- ter'lannın yüzde 15'ini iptal ettik- lerini. Almanya'nın tümünde ip- tallerin yüzde 30'a ulaştığını kay- dcden Orkun Işık, buradan da Türkiye"nin ucuzluğuna yönelim beklendiğini ifade etti. DUtkat Seçenek çok A, Mısır'dan vazgeçme eğilimin- dcolan Batıh turistlerinTürkıye'- ye gelmesini sağlamak için tu- nzmcilerin de hazırlıklı olması ve cllerini çabuk tutması gerckiyor. Mısır'ın terör olaylan nedeniyle büyük kayba uğrayacağının açık olduğunu kaydeden Paşa Tur Gcncl Müdürü Fikret AtaJay, Türkiye gibi diğcr Akdcniz kıyı şcridi ve özellikle Tunus, Fas gibi ülkelerin önemli alternatif olabi- leceğine dikkat çekti. İŞÇÎNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN KETENCl Ihşişierî'nm Dışişleri'nden büyükelçıliklere. daımi temsilciliklere ve başkonsolosluklara gereği yapılmak üzere gönderılen 19 mart tarihli bir yazıdan söz eîmek ıstiyoruz. Yurldışında yo- ğun sayıda sözleşmeli olarak çalıştırılanlann sözleşmeleri- nin yenilenmesi ile ilgili. Ülke «^pında çok az sayıda çalışanı ilgilendiriyor belki, ancak hak ve hukuk yaklaşımı anlamında çok önemli bir örnek. Ozet olarak Maliye ve Gümrük Bakanlığı nin 1992 yılında düzenlenen çalışma sözleşmelerini aynen vize ettiği. bu ne- denle hiçbir ücret artışı yapılmadan sözleşmelerin aynen ye- nilenmesi zorunluluğu doğduğu vurgulanıyor. Dışişleri'nde sözleşmeli çalıştınlanlar eskı ücretleri ile yaşamaya mah- kum edilmekle de kalmıyor. Bakanlığın sözleşmeli çalıştın- lanlara daha önce söz vermiş olduğu bazı çok önemli sosyal haklara ilişkin düzenlemeler de yapılamıyor. örneğin sözleşmeli çalışan kadırvsa ve anne olma hakkıru kullanmaya kalkışırsa, dogum iznı alamıyor. Bu hak 1991 yılında yürürlüğe sokulan ve aynen yenilenen sözleşmeler ile kakjırılmış bulunuyor. Bakanlık giyecek yardımı, kadro tahsisi gibi konularda örv gördükleri değişikliklerın kabul edilmediğıni de belirterek sözleşmelerin aynen yenilenmesini istıyor. Sözleşmeli çalı- şanların durumlannın düzeltilmesi için çaba göstermeye de- vam edecekleri, ancak tavan yükselmesi ilerıde sağlanabil- se dahi birikmiş ücret farkı alınabilmesının söz konusu ola- mayacağı anımsatılarak elden bir şey gefmeyeceği soylenı- yor. lyıniyet ve çaresizlik üstubunda yazılmtş yazıntn anlamı ve sonuçları kabul edilır gibi değıl. Dışışleri 657 sayılı yasanın 4/8 bendine dayanarak Dışişleri'nde özel statüde sözleşmeli çalıştırıyor. özel bir genelge kapsamındakı uygulamada çalıştınlanlar, ne ışçi, ne memur, ne de bildiğımiz sözleşmeli naklarından yararlanabıliyorlar. Onlara şu çok eksık, yasal güvencelerden yoksun, sonradan yasaya dönüşmüş genel sözleşmeli uygulamasırvda sağlanmış hak ve güvenceler dahı çok görülmüş. Ücretleri tamamen keyfi olarak belirleniyor. Söz konusu edilen bir tavan varsa da uygulamada büyük eşitsizlik, haksızlık ve keyfilıkler var. Kaldı ki bu yıl zamsız yenilenen gecen yılın tavanı, Dışişleri'nde aynı işi yapan memurların ücretlerinin ortalama üçte biri anlamında bir değer taşıyordu. Ücret dondurması ile bu haksızlık daha da büyumüş oluyor. Dışişlerı'nin sözleşmelıleri, aynı işi yaptıkları memuriarın çok altında ücretie çalıştrıldıklan tçin sadece ezilmiyorlar, sözleşmeleri her yıl yenilendiği için, hem ış güvenceleri hem de kıdemlerı yok edılmış bulunuyor. Yıllık izinleri 20 günle sınırlı. SSK'ya primleri aldıkları ücretten değil. Türkiye'deki asgarı ücretten yatırılıyor. Sağlık nedenı ıle 30 gün ışinden uzak kalanın otomatıkman sözleşmesi sona eriyor. Sözleş- melerinin tek yanlı her an feshedilmesının söz konusu olabil- diğini de vurgulamak gerekiyor. Dışişleri'nde ışlerı "kotaran ınsanlann çok önemli bir ço- ğunluğunun çalıştırılma düzeni her şeyi ile hak ve hukuka aykırı. O ülkelerin geçerli hukuk düzeni içinde çalıştırılabil- m^leri söz konusu bıle değıl Ancak sözleşmeyi uygulayan kuruluş diplomatik kimlik taşıdığı için, o ülkelerin sendika- larının duruma müdahalelerı söz konusu olamıyor. Konunun yabancı basının eline geçmesi halinde Türkiye'- nin, insan hakları, çalışan hakları anlamında hıç de iyi bir ör- nek ve gösterge olamayacağı apaçık. Üstelik uygulama Ulus- lararası Çalışma Örgütu ILO'ya şıkayet konusu da yapılmış. Türkiye aleyhınde önemli bir propagandaya konu olabilır. 12 Eylül düzeninde bu ış boyle sürüp gitmiş. Koalısyon hü- kümetinın aynen sürdurmesi, Dışişlerı'nin "elimızden bir şey gelmiyor" diyerek uygulamayı yenılemesi savunulabılir mi? . Söz konusu hak, hukuk dışı genelgenın iptalı, çalışantann- memur, işçi ya da hiç değilse genel sözleşmeli statüsüne alı- nmaları, yasal güvence ıçınde olmaları, ıstense bir günlük bir çaba içinde gerçekleştırılebilir. Biz olayda bir çaresizlik de- ğil, bir seçimin söz konusu olduğu kanısındayız. Galıba Dışiş- lerı'nin yönetici kadrolan ıçınçoğunluğu, kaöerlen ıkı dudak- larına bağlı bir statüde çalıştırmak çok büyük bir keyıf, iktıdar olayı oluyor. İktıdarlanrtdan, saltanatlarından vazgeçemıyor- lar. Sözün kısası en eğitimli, en kültürtû ve dünyaya en açık bir bakanlıkta bile, iktıdar ve çağdışı egılimter hak ve hukukun yerine hala geçerli olabıliyor. Türkiye'ye demokrasi, insan hakları, sendikal haklar kavramlarının kolay kolay yerleşme- mesi boşuna değil. B a m arkasındaBosonvdır,.,Vakıfbank'ın 1992 bilançosu, gerçek bir başan belgesi. Tum rakamlar, Vakıfbank'ın 1992'de gösterdiği büyük performansı yansıhyor. Bil ' M Örneğin büyüme hızı: % 88 1992 yılı sonunda aktif toplamı 29 trilyon 235 milyar liraya ulaştı. Örneğin net kâr artışı: % 795 Vergi sonrası net kâr 372 milyar 846 milyon liraya ulaştı. Önteğin toplam mevduat artışı: % 87 Vadeli mevduat % 71 artışla 14 trilyon 96 milyar 734 milyon liraya, Vadesiz mevduat % 123 artışla 8 trilyon 235 milyar 979 milyon liraya ulaştı J99] 579.376 433.573 1.886.611 125 408.000 • Ye örneğin öıkoynaklar artış eranı: % 60 1992 yılı sonunda özkaynaklar 1 trilyon 533 milyar 138 milyon liraya ulaştı. Vökıfbank, bu başanbrı nasıl gerçekleştirdi? Başanlarla... Ba^anya yanlızca başanyla uloşılabilecegini bilerek! 1.350.011 4.974.984 337.189 104.574 1 042.251 32.958 496.397 937395 287.304 784.675 666.038 4547.818 125 712.300 6.091791 2.402.284 266.237 110.820 2932.828 49.745 1.350A58 3^6.797 205.299 232.465 2.681.207 304.300 3.395.442 1.052.273 3340.029 -70.952 6.246 1.890.577 16.787 192.291 412.763 29.493 J99İ U.931.073 22 0 166.775 389.948 401.938 632.502 164.200 263.860 127.139 0 94.121 377.154 956.743 41.644 '.332.711 0 113.620 493.301 1.172.713 1.195.078 304.947 44V.7C9 693.986 0 191.381 389887 1.533.138 372.846 10.401.638 0 -53.155 103.353 770J75 562.576 140747 177.849 566.847 0 97.260 12.733 576.395 331.202 BÜMÇOTOM» ^ 3 m60872_6 47£8£ YnkrfBank21. Yüzyıl Bankacılığı