Katalog

SAYFA CUMHURİYET 28MART1993PAZAR PAZAR KONUGU Leyla Tavşanoğlu, Istanbul Menkul Kıymetler Borsası Başkanı ile konuştu Törüner: Borsa kumarhanedeğildir- İstanİHJİ Menkul Kıymetler Borsası (İ\IKB) bugüne ka- darki performansıj la başanlı mı başansız mı? TÖRÜNER - İMKB bugüne kadarkı performansiyla çok başanlıdır. Gideceği yolu çizmıştir. Ve önümüzdeki yıllarda dünyanın ilk 10 borsası arasına girecek- tir. Ben bu başarı\ı şu bazlarda açıkla- mak istiyorum: İsıanbul Borsaşı'nda ve- rimlilik ciddi şekilde artmıştır. İstatistik- sel örnck \erilmck gcrckirse bir günde el değiştiren hisse senedi sayısı 1990 yılında 6 milyon adetkenbusayı 1991 yılında 18 milyon adede, 1992 yılında 41 milyon adcde çıkmıştır. Verdiğim bütün bu ra- kamlar orıalamadır. Şu anda. 1993 yılı- nın ilk üç aylık döncminde günde ortala- ma 70 milyon adel hisse senedi el değiş- tirmektedir. - Bir kıyaslama \apmak gerekirse N'ew York Wall Street Borsaşı'nda günlük or- talama el değiştiren hisse senedi adedi ıte kadardır? TÖRLNER - Wall Strect'egöre kıyas- larsanız biz onlann hemen hemen yüzde I"i civannda işlcm yapıyoruz. Ama bir Paris Borsası'vla kıyaslarsanız biz onla- nn altıda bıri durumundayız. Zürih Bor- sası\Ia hemen hemen eşitiz. Londra Borsası'nı kesin olarak biimiyorum, ama sanıyorum bizden 50-60 misü bü- yük. Ama bizim şu anda önünde olduğu- muz Avrupa borsalan; Avuslurya Bor- sası. Milano Borsası, Lizbon Borsası. Bclçika Borsası. Oslo Borsası. Bcn. bılgisayarlaşmayla birlikte çok daha hızlı bir gelişme öngörüyorum. Di- ğer piyasalann da devreye girmesiyle iş- lcm hacmınde ve derinliğinde büyük bir gelişme olacak. Tabıi bütün bunlann göstergcsi sadece ışlem hacmi de dcğil- Bilgisayar devri Borsada bilgisayarlasmayaiki aşamalı olarak geçilecek. İlk aşamada, şuanda bulunduğumuz binanın(Karaköy'deki borsa binası) üçüncü katındaherüyeyebir bilgisayar kullanım olanağıvermek - kaydıyla 2-2.5 ay *"'içinde geçeceğiz. dir. Borsanın başka göstergelcri de var. İMKB geçen yıl Dünya Borsalar Birliğı"- ne üye oldu. Dünya Borsalar Birliği'nin 34 tane üyesi var. Bu 34 üye asıl üyedir. Bütün üyelerin sayısı 6O'ı geçer. Yazışma üyeleri de vardır. Ve bu platformda dün- ya borsalan başkanlan, bizzat gelerek dünya kapitalizminin geleceğini tartışır- lar. İMKB. beşyılbk biruğraşıdansonra buraya üye oldu. Buraya üye olması için Zürih ve Viyana borsalannın başkanlan bizzat gelip bizim borsamızda araştırma yapülar ve rapor düzenlediler. Paris \e Amsterdam borsalan da bizim üyeliğe abnmarruz için teklifte bulundular. Bu dört borsanın, bizim gclişmiş borsalar arasına girmemizi istemeleri birçok ob- jektif kıstaslarla da desteklenmektedir. Bu objektif kıstaslardan birisi, borsanın denetiminin ve borsadaki kurallann cid- di biçimde belirleniyor olmasından geç- mektedir. Bir ülkede Sermaye Piyasası Kurulu'- na benzer bir kurum yoksa bu ülkede borsacıhğın çok da temelsel olarak geliş- tiğinden söz edilemiyor. Bunlan incele- diler. Borsada ahşveriş yaparsınız. fakat bu- nun teslimatlan nasıl olmaktadır? Geçen yıl başında biz takas sıstemini yürürlüğe koyduk. Yeni birşirket kurduk. 1992 ba- şından beri bu şirket takas hizmetleri vermektedir. Ve tamamen uluslararası çalışan bir şirket görûnümündedir. Me- vadelipara piyasası ülkemize kazandırılan en önemli şey, vadeli para piyasasının yavas yavaş doğuyorolmasıdır. Repo piyasasında artıkpara, vadeli olarak alınıp satılmaya başlanmıştır. sela biz bugün yapılan işlemin takasını yann yapıyoruz. Ama tahvil ve repo pi- yasalannda. saat 14.00"e kadar olan iş- lemlerin takasını ise aynı gün yapıyoruz. Biz. bu uygulamalanmızla Avrupa orta- lamalannın çok üstündeyiz. Şöyle söyle- yeyim: Takas süresi İngiltere'de 28 gün, ABD'de yedi gün. birçok Avrupa ülke- sinde dc yedı gündür. 1994 için AT'nin verdiği hedef iki gündür ve bir günlük hedefîn 2000 yılının ortasına sarkacağı düşünülüyor. Yani günlük hedefi biz şimdidcn gerçckleştirmiş durumdayız. Takas sistemindeki başanmız bcnce bi- zim Borsalar BirliğTne kabulümüzde çok öncmli bir rol oynadı. Borsalar. bü- yüklüklcrini bclli enstrümanlara bağla- makla vapama/lar. Dünvada sadece 30"a yakın borsada lahvil piyasası var- dıı. Bizim tahvil pi\asamız 1.5 yıl önce devreye girdi. Bu yıl repo piyasası devre- ye girdi DoiaviMyla bi/ım dünya stan- dartlannda borsa olabılmemi/i sağlayan unsurlardan b'rısı dc hıssc sjnetlcnnın yanındo diğcr uwn..man!ann da alınıp satıldığı bir borsa olahilmemizdı. En önenıli bir ctkcn dc hcm urz. hem lalep yönünün çok ı\ı du/cnlcnmi'j. veterli $ir- ketin borsada alınıp satılabiliyor olması \e o borsanın asgari önümüzdeki 20 yıl mevcudiyetinı koruyacağına dair ciddi delillerin bulunması gerekiyor. Bunlann hepsi Türk borsası için hiçbır eksiği kal- maksızın bulunmuşiur. Ve Türk borsası da Borsalar BirliğYne kabul edilmiştir. Örneğin Atina Borsası daha jazışma üyesi durumundadır. Bizim sadece, borsa gelişmiş mi. geliş- memiş mi diye kendi kendimize hüküm vermck yerine borsanın gelişıiğı ve ciddi şekilde gelişeceği uluslararası otoriteler tarafından da kabul edılmiş durumda ol- duğuna bakmamız gerek. Zaten yabana yaünmcılann da önemli ölçüde geliyor olması bunun başka bir kanıtıdır. - Peki, borsada kazanmak için ne yap- malı? TÖRÜNER - Borsada kazanmak için bilınçli yatınmlar yapılmalıdır. Borsa hiçbir zaman kumarhane. "belki kaza- nırsa alınm' dive düşünülen herhangi bir ycr değildir. Borsada yatınm yapılırken portföy yöneticilerinizin de tavsiyesine uyarak şirketlerin bundan sonraki per- formanslan hakkında geçrniş perfor- manslanna da bakarak belli tahminlcr içinde bulunmanız gerekir. Herhangi bir şirketin hisse senedini alacaksanız diğer hisse senedi getirileriyle de aynı bazda bir karşılâştırma >aparak tahvil. para, döviz hesaplanndan elde edebileceğiniz getiri- lerle de bir karşılâştırma yaparak ve yatı- nmlannızın tümünü aynı kefede tutma- maya dikkat ederek yatınm yapmanız lazımdır. Hisse senedine yatınm yapacaksanız borsa bugünden itibaren sizlere çok en- teresan bir hizmet sunmaktadır: Karan- YAMAN TÖRÜNER 1949 Ankara doğumlu. 1966 'da Ankara Mustafa Kemal Lisesi, 1971 'de A Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi İktisat ve Maliye Bö'lümü'nübitirdi. Çalışmayaşamına 1972'de TC Merkeı Bankası 'ndatnüfettiş yardımcısı olarak başladı, daha sonra müfettiş, Kambiyo Genel Müdürlüğü Uluslararası Kuruluşlar Müdürü, Genel Müdürlük Banker İşlemler Müdürü, Londra Temsilci Yardımcısı, Emisyon Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı görevlerinde bulundu. 1987'de kurulan Para Piyasaları ve Fon Yönetimi Genel Müdürlüğü'ne genelmüdür olarak atandı. Mart 1990 'dan bu yana İstanbul Menkul Kıymetler Borsası t İMKB) başkanlığı göreviniyürüıüyor. yatınmcı. sadece yüzde 5 oranında şahı- slar bulunuyor. Onlar da şahıslann gir- mesini özendirici önlemler peşinde koşu- yorlar. Yani bir borsada kurumsal yaünmcılann yanında şahıs- sada kişilenn ille de profesyonel olarak yaünm yapmalan gerek- mez. Portföy yöneticileri, port- föyleri yönlendiren kişiler vardır. Amatör de olsanız bun- lardan fıkir ahrsınız. Bunlann yönlendir- meleriyle her türlü yatınmınızı en iyi şe- kilde yapmaya çalışırsınız. Biz şu andaki durumla, kurumsal yatı- nmcının borsaya girmesine çalışıyoruz. Zaten hükümetimiz de bunu sağlamak amacıyla bu yılbaşında vergi kanunla- ya da belli bir oranda yükseleceğı ya da düşeceği diye önceden belirlenen her- hangi bir durum yoktur Önceden belir- lenen durum bizim sabıt getirili dediği- miz tahviller, bonolar gibi enst- lann da olması gereklidir. Bor-1 ^ k : ı rümanlardır. Yani gittıkçe artan I .^HL I oranlı bir gelir elde etmek isteyen yatınmcı. tahvil alabilirya da bir mevduat hesabı açabilir. Böylece de kendini daha muhafazakâr bir yaünm araanda tutabilir. Daha yüksek getiri elde etmek isteyen bir yatınmcı da borsaya gelir, borsada en iyi sayabileceği bir hisse senedine parasını yatınr. Eğer yanılmışsa belki para kay- bedebilir. ama yanılmamışsa da diğer ge- tirilerin çok üstünde para kazanabilir. - Borsada şimdiye kadar iki büyiik çıkış rum bundan yaklaşık bir yıl sonra borsa- nın bilgisayarlaşması iyice yaygınlaşma- ya başlayacak. Türk borsası kısa bir za- man içinde bütün Türkiye ve Avrupa'ya yayılmak suretiyle hiç İstanbul'a gel- meden ülkenin her şehrinden ve Avrupa merkezlerinden borsada işlem yapma olanaâ doğacak. Aldığımız sistem şu anda dünyanın bütün büyük borsalann- da uygulanan, bana göre dünyanın en gelişmiş sistemi. Vancouver. Caracas ve Meksika'da uygulanan bir sistemin bi- raz değışiklıklc kcndi bünyemıze uygu- lanması\la gerçekleşiyor. - Yakİaşık 1.5 yıl önce açılan tahvil pi- yasasında nereden nereve gelindj? Tahvil piyasası istenen düzeyde geüşirseTürkiye olarak elde edilecek kazanç ne olıır? TÖRÜNER - Bundan hemen hemen bir buçuk yıl öncesine kadar ülkemizde tahvil piyasası yoktu. Tahvil piyasası ilk olarak 199rinhaziranayında başladı. O sırada günlük ortalama işlem hacimleri çok düşüktü. Bende şu anda aylık veriler var. Haziran 1991'de 31 milyar, tem- muzda 226 milyar liralık bir işlem hacmi gerçekleşmişti. Şu anda şubat ayında 5 trilyon 821 milyar liralık bir işlem ger- çekleştiğini görüyoruz. Buna ek olarak vine şubat ayında repo piyasası açıldı. Bu pıyasada da sadece 15 günde 485 mil- yar liralık işlem gerçekleşti. Bu iki piya- sanın toplamı hisse senetleri piyasasına yakın, hatta bunu geçen bir işlem hacmi- ne ulaştı. Burada ülkemize kazandınlan en önemli şey, vadeli para piyasasının yavaş yavaş doğuyor olmasıdır. Repo piyasasında artık para. vadeli olarak alı- nıp satılmaya başlanmıştır. Tahvil piya- tMKB Başkanı Törüner, borsada süratü ç*ışlann, sürarli düşüşlere yolaçacağı görüşönde.f Fotoğraflar: HATİCE TUNCER) lıkta göz kırpmanızı engelleyecek ve siz- lere bilgi açısından son dcrece faydalı olacak bir hizmet devreye girmiştir. Bu da borsanın getirdiği 'veri bankası' hiz- metidir. Bugünden ıtibaren artık siz bi- zim borsamızın üyelerine gittiğiniz za- man, ki borsanın üyeleri sadece ban- kalar değil, araa kurumlardır, borsada- ki şirketler hakkında çok aynntılı ola- rak, borsa tarafından hazırlanmış, doğ- ruluğu belirlenmiş ve gözden geçirilmiş bilgiler sizlerin hizmetine sunuluyor. Bu bilgiler arasmda borsada alınıp saülan şirketlerin üç yıl öncesindcn başlayan yalnız bilanço verileri değil sektörel kar- şilaştınnalan, yönetiminin yapısı, şirkc- tın bankalarla olan ilişkileri, şirketin geri ödenemeyen borçlannın durumlan, sek- tör içindcki paylan. malına arz ve talebin ne yönde olacağı gibi aynntılı veriler Devlet İstatistik Enstitüsü'nden alınan resmi rakamlann ve bağımsız denetim raporlanndan çıkan kesin rakamlann ışığında birbirleriyle karşılaştınlabilir ve 40'tan fazla rasyoyla değerlendirilmiş olarak halkımızın ve yatınmcılanmızın emrine verilmiştir. Bu rasyolann ne an- lama geldiğini portföy yöneticileri açık- layabilir. Dünyada sadece 12 borsada böyle bir sis- tem bulunmaktadır. - Bizimki alışdmışın T^£'M*W(a1 dışında bir borsa. Kör- M M m " * * , fez savaşı sonrasında dünyada bütün borsalar düşüş kaydetti. Bizim borsa da kısmen düştü. Ama ondan hemen sonra yükseldi. İkinci bir nokta. bu borsada amatörlerin de oynaması. Bun- lan nasıl değerlendirijorsunuz? TÖRÜNER - Borsalardaki iniş çıkış- lar tabii ki ekonominin genel seyrine önemli ölçüde bağlıdır. Körfez savaşı, yakın komşumuzda olan bir savaştı. O yüzden bizim borsa, ABD'deki bir bor- sadan daha değişik şekilde etkilenmiş olabilir. Ancak savaş. politik gelişmeler borsayı etkileyeceği gibi diğer enstrü- manlarda olan rekabete açık gelişmeler de yine borsada önemli etkiler yaratabi- lir. Ekonomıdeki enflasyonist baskının azalması ya da artması. sektörel gelişme- ler. her bir borsa şirketinin kendine özgü gelişmcleri. faiz oranlanndaki gelişme- ler. devlet iç ve dış borçlanmasındaki ge- lişmeler borsayı etkiler. Yani bütün dün- ya borsalannın birbirlerine aynı paralel- îiktc harcket ctmelen bcklcnemez. Kaldı kı hadise. borsalann derinliğinc de önemli ölçüde bağlıdır Hı/ım borsamı/da hemen hemen yüz- de 90 eı\jrında kişılcr alım satım yap- maktadır. Yüzde 10 cıvarında da ku- rumsal yatınmcılar vardır. Londra Bor- sysı'nda isc vüzde 95 oranında kurum^al nnda değjşiklik yaptı. Ve buna bağlı ola- rak içinde yüzde 25*ten fazla hisse senedi bulunan yaünm fonlannın çoğalması sağlanmaya başlandı. Bu, giderek borsa- ya olan ilgjyi ve kurumsal yatınmcmın borsaya olan ilgisini arttıracak bir öğe olarak karşımızda duruyor. Zaten yeni Sermaye Piyasası Kanunu"nun çıkması, borsanın bütün kanuni düzenleyici yaşandı. Bunlardan birisi 1987 ağustosu, ikincisi de 1980-90 dönemiydi. Bir de iki büyük düşüş yaşandı. 1993'ten başlaya- rak borsada bugünkü eğilimi nasıl değer- lendiriyorsunuz? Bu. üçüncü büyük çıkışın ilk hareketleri olabilir mi? TÖRÜNER - Bir borsa başkanının, hisse senetleri düşecek ya da çıkacak, bi- çiminde görüş bildirmesi yanlıştır. Ben böyle bir görüş bildirmiyorum. Daha ımak Içln neyapmalı? Borsada kazanmak için bilinçli yatınmlar yapılmalıdır. Borsa hiçbir zaman kumarhane, 'belki kazanırsa alırım' diye düşünülen herhangi bir yer değildir. Borsada yatırım yapılırken portföy yöneticilerinizin de tavsiyesine uyarak şirketlerin bundan sonraki performansları hakkında geçmiş performanslarına da bakarak belli tahminler içinde bulunînanız gerekir. önce İMKB'deki ani çıkış ve ani düşüşler derinliğin yeterince sağlanamamış olma- sı nedeniylc yaşanmıştı. İMKB zaman içinde kendi derinliğini sağlamış durum- dadır. Ve tabii çok süratü çıkışlar borsa- larda genelükle sürallı düşüşlere neden olabilir. Bu, daha çok sığ borsalarda ya- şanan bir olgudur. Tabii büyük borsa- larda da bu, çok sık olmamakla birlikte zaman zaman yaşanıyor. Fakat bunlar pek de olağan hadiseler değildir. Borsa- larda bir dalgalanma her zaman söz ko- nusu olabilir. Biz bunlan. mevsimlik dal- galanma olarak adlandınyoruz. Bunlar, ekonomideki dalgalanmalara paralel olarak belli bir zaman farkıyla birbinni izleyen dalgalanmalardır. Çok büyük ol- mamak koşuluyla faydalı olarak nitelen- dırilebilecek iniş ve çıkışlardır. - Borsada bilgisayarlaşmaya ne zaman geçiliyor? TÖRÜNER - Borsada bilgi- savarlaşmaya iki aşamalı geçile- cek. İlk aşamada şu anda bu- lunduğumuz binanın (Kara- köy'dcki borsa binası) üçüncü katında her üyeye bir bilgisayar kullanım olanağı vermck kaydıyla iki-iki buçuk ay içinde gcçeccğiz. Burada hcm bir deneme, hem bizlerin ve üyelerin eği- tileceği. eksikliklerini tamamlayacağı bir sistem olacak ve burada en az ışlem gö- ren 60-70 hisse senedinin alışvenşi bilgi- sayarla yapılmaya başlanacak. Oransal olarak yüzde 10-15 oranındaki bir ışlem yoğunluğunu ifadeediyor. ikinci aşama. sanıyorum yine bu yıl sonlannadoğrugerçeklcşccek. Oda yenı binada (İstinye sırtlannda yapılmakia olan borsa binası) olacak. Büıün üyclerı- mizin kendi işyerlerine vc borsanın için- de bulunan bürolanna bağlanabilcn bir sistem olarak yürürlüğe girccck. Sanıvo- eksiklenni tamamlaması da yine bu yıl- lara rastladı. Dolayısıyla sanıyorum önümüzdeki yıllarda kurumsal yatınm- cının payı gittikçe artacaktır. - Borsa bileşik endeksi neden birden 6000'in üzerine çıktı? TÖRÜNER - Borsalarda endeksler düşer ya da çıkar. Fakat borsa endeksini daha değişik bir açıdan değerlendirmek gerek. Çünkü bizim birçok değerlendir- memizde borsa endeksi daha değişik bir açıdan ve genel endekse bakılarak borsa- lar düştü ya da çıktı. biçiminde değerlen- dirilmektedir. Bizim 1992 yılı başından beri uygulamaya başladığımız üç tane endeks var. Birincisi her zaman baktığı- mız bileşik endeks, ikincisi sınai endeks. üçüncüsü de mali endekstir. Geçen yıl başında 4000 civanndaki bir seviyeden başlayan bu üç endeks. bu yıl çok değişik bir performans gös- termiştir. Bileşik endeks şu anda 5716 seviyesindedir. Fakat sınai endeks 7007 civanna gelmiştir. Eğer siz sınai mallara yatınm yaptıysanız sizin endeksiniz 5700 değil. 7000. Fakat siz mali şirket- lere yatınm yaptıysanız sizin endeksiniz 3496. Yani yapılan yatınmlar endekslere bakılarak değerlendirilmez. Bunlar doğ- rudan doğruya şirketlere yapılmıştır. Burada gösterge, bir baz oluşsun diye ve- rilen göstergedir. Endüstriyel gösterge dediğiniz 50-60 şirketin bulunduğu bir gruptur. Bu 60 şirketten birisine ya da ortalama olarak bu 60'ına yatınm yapmış olsaydınız sizin endeksiniz cnf- İasyonun da üstünde, gayet iyi perfor- mans sağlayan birendeksti. Ama siz gidip de değeri düşen şirketle- re yatınm yaptıysanız tabii ki onun değe- ri düşmüştür. Çünkü borsada hiçbir şe- yın değennin mutlak surettc yükseleceği sası da yine o tahvihn vadesine göre faiz tahmininin yapıldığı bir piyasa niteliğin- dedir. Dolayısıyla ülkemizde yavaş ya- vaş hem tahvilin alınıp satıldığı, özeîlikle özel sektör tahvillerinde değerlendirme kuruluşlannın yavaş yavaş devreye gir- me ihtiyacını arttırdığı bir piyasa doğ- muş hem de hemen bunun arkasından yürürlüğe girebilecek olan vadeli işlemle- rin yapılabilme olanağı. yani piyasasının yaratılabilmesi imkânı ortaya çıkmıştır. - Anadolu insanınm geleneksel tasarruf aracı olan ve yastık altında saklanan altı- nm paraya çevrilip tah>ile yönelinmesi olanağı varatılabilir mi? TÖRL"NER - Evet. Biz bu yılbaşı- ndan itibaren vatandaşa bu piyasalann dışında iki tane daha değişik imkân sunduk. Bunlardan bir tanesi, yılbaşında başlayan kupon alışvenşi sistemi. Bundan sonra hisse senetleri kuponlan aynlarak alınıp satılabilecek. Biz böyle bir sistem geliştirdik. Yine 15 ocakta getirdiğirniz bir sistem- le piyasalararası geçiş imkânı verdik. Ta- kas sistemimizde bunun için bir değişik- lik yaptık. Yani hisse senedi piyasasında borçlu olan bir kişi, bu borcunu tahvil —j piyasasındaki ala- cağı ilc kapatabilir duruma geldi. Bu sis- J teme altın, döviz ve İ diğer enstrümanlann takaslannın da ek- lenmesiyle artık ge- çişlerin de son derece kolaylaşabileceği birimkânortaya çıkacak. Bunun icinbor- samızda takas şirketı için gerekli hazırlı- klar yapılmışür. Takas şirketinin de bil- gisayarlaşması için bütün imkânlar hazı- rlanmıştır. O da sanıyorum bir iki ay içinde açıklanacaktır. - Bu durumda tahvil piyasasından ba- ğımsız olarak altın piyasası gelişebilir... TÖRÜNER - Tabii gelişebilir. Ve bi- zim amacımız araa kurumlanmıza gelen vatandaşın isterse tahvile. hisse senedine. repoya. altına, dövize yatınm yapabil- mesini sağlayan bir imkân içinde bulun- malannı biz öngörüyoruz. Bunlar sade- ce bizim değil, bizim üst kurullanmızın. Sermaye Piyasası Kurulu'nun (SPK). Hazinc'nin. bakanhğın kararlanyla ger- çekleşebilecek sonuçiardır. Fakat ülkede yatınm yapmak isteyen yatınmcılann bu imkânlan bir arada. bir kül olarak bul- duklan bir finans yapısının hazırlanmış olması bencc önemli bir imkân olacaktır. - Altın Borsası açılacak. Bazı çevreler, 'bu borsanın açılması için gerekli nesnel kosullar hazır dcğil" diyor. Bu arada Vler- kez Bankası da altın ithalatmın devlet bankaları ya da devletin denetleyebileceği kuruluşlar tarafından \ apılmasını savunu- yor. Bakanlar Kurulu da ızten bu yolda bir karar aldı. Sizin bu konudaki gönişü- niiz ncdir? TÖRÜNER - 32 sayılı kararda yapı- lan değişiklıkler he- nüz Resmi Gazete'- de yayımlanmadı. Bildiğim kadanyla bu kararnameyle Merkez Bankası'nın yanında bankalara da altın ithal yetkisi verilmiştir. Dolayısıyla bu aşamada, ta- mamen olmasa bile altın ithal etme ko- nusunda serbestinin sağlanmış olabi- leceği düşünülebılir. Bunun üç tane önemli noktası vardır. Bunlardan birisi halkın elindeki allının ekonomiye ka- zandınlabilmesi nasıl olacak meselesi- dir. Bu konuda 32 sayılı kararla getirilen b^r yenilik, altın hesabı açabilme im- kânıdır. Yani bir kişi herhangi bir ban- kaya gidip bir altın hesabı açıp bu hesap üzerinden muhtemelen. eğer o banka sağlıyorsa faiz alabilecektir. Ve karşılığında da altınını tutabilecektir. Dolayısıyla halkın. elindeki altmın bir bölümünü bankalara yatırması bekle- nebilir. Diğer bir olay ki sanıyorum bu. ışin ikinci aşamasında söz konusu olabi- lir. altın sertifıkalan yoluyla benzer bir enstrüman çıkanlması, bu enstrümanın borsada alımı ve satımının sağlanması ve dolayısıyla halkın elindeki altına faiz verilmeye başlanmasıyla halkın altı- ndan çıkabilmesi imkânının getirilmesi planlanmaktadır. - Yani kâğıt altın... TÖRÜNER - Evet. kağıt altın denile- bilir... Diğer bir önemli hadise, altının yurtdışına ihraç edilebilmesi meselesi- dir. Belli ellerde toplanan bu altının yurtdışına ihraç edilip satılarak karşılığında döviz elde edilmesi söz ko- nusu olacaktır. Diyelim ki halk. banka- lara gitti, elindeki bilezikleri sattı. Ban- kalar da bunu yurtdışına ihraç edebil- Kâğıt altın altın sertifikalan yoluyla benzer birenstrüman çıkarılması,bu enstrümanın borsada alımıve satımının sağlanması ve dolayısıyla halkın elindeki altına faiz verilmeye başlanmasıyla halkın altından çıkabilmesi imkânının getirilmesi planlanmaktadır melidir. Bu aşamada biraz zorluklarla karşılaşılması mümkündür. Bildiğim kadanyla şu andaki 32 sayılı kararda, işlenmemiş altın tarifı olarak sadece it- hal edilen altın verilmekte ve işlenme- miş altının sadece dış tıcaret rejimi dahi- linde ihraç edilmesi öngörülmektedir. Tabii bu da altının belli bir elde top- lanıp ondan sonra yurtdışına gönderil- mesi ve sadece belli kanallarla ihraç edi- lebilmesi imkânını şımdilık biraz kısıth olarak tutmaktadır. Fakat önümüzdeki yıllarda, günlerde bir rafınerinin devre- ye girmesiyle ve bu rafınerinin uluslara- rası kabul görür bir rafineri olmasıyla bu darboğaz da ortadan kalkabilecek- tir. - Gerçi sizi direkt olarak ilgilendirmi- yor, SPK'vı ilgilendiriyor, ama borsada işlem gören bir şirkcti (Çukurova Elekt- rik) vekâlet toplavarak, bu vekâlet karşı- sında para vererek s\e geçirmek sizce normal mi? Türkiye'deki piyasada nasıl sonuçlar doğunır? Bu, benzer ömeklere yol açarsa, sermaye piyasasım nasıl etki- ler? Böyle bir ortamda ne gibi önlemler almmalıdır? TÖRÜNER - Bu konuda dünyadaki uygulamalan almak üzere Dünya Bor- salar BirliğTne başvurduk. ABD ve İn- giltere'den bu konuda yazılmış olan bü- tün kitaplan getirttik. Konuyu kendi hukukçulanmıza incelettirdiğımiz gibi bu konudaki uygulamalann ne biçimde olduğunu da üst makamlanmıza bildir- dik. Bu konudaki yetki. yeni Sermaye Piyasası Kanunu'na göre tamamen SPK'ya aitur. Sadece kendimizi ilgilen- Cukurovaolayı Borsada işlem gören bir şirketKCukurova Elektrik) vekâlet toplayarak ele geçirmek ancak sermaye piyasası kurulu iznine bağlıdır. direbilen bölüm olduğu ve bizden görüş sorulduğu için biz bu şekilde bir arasür- ma yapmak durumunda kaldık. Bu çeşit uygulamalar Fransa'da tamamıyla yasaklanmış durumdadır. ABD ve İngiltere'de. bunlann arkası- ndan da Almanya ve İsviçre'de ta- mamıyla SPK'ya benzer kurullardan izin almak gerekmektedir. Bazı uygula- malarda izinlerin hangi koşullarda veri- leceği belirtilmemiş (Almanya ve İngil- tere'de olduğu gibi), fakat ÂBD'de bu iznir. koşullan ortaya konulmuştur. - Bu koşuüar nedir? TÖRÜNER - Her halükârda SPK - - dan izin alma mecburiyeti vardır. Bu ko- şullardan en önemlileri: öncelikle izin al- mak, bu iznin hangı gerekçelere daya- nılarak istenildiğini belirtmektir. Bu iz- nin ne şekilde vcnleceği ülkeden ülkeye göre değişen kurallara bağlanmıştır. Bu, hukukçulann inceleyeceği bir konudur. Bizim borsa olarak tamamıyla dışında olduğumuz bir olgudur. Bu konuda bil- diğim kadanyla SPK'nın ciddi haarlık- lan vardır. Ve sanıyorum önümüzdeki günlcrdc Hııniar da açık sccik ortaya çı- kacaktır.