Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
İmtiyaz sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmenı: Özgen Acar •Genel
Yayın Koordinatörü: Hikmet Çetinka>a • Genel
Yayın Daruşmaru: Ortıan Erinç •Yaaişlen
Müdürleri: tbrahim Vıldız (Şorumlu). Dinç Tayanç
•Haber Merkezı Müdiirü: İpek Çabşjar
• Görsel Yönetmen: Ali Acar • Dış Haberler: Ergun
Balcı • Ekonomi: Abdurrahman Yıİdmm • İstihba-
rat: Yalçın Çakır • Yurt Haberleri. Mehmet Saraç
• Makaleler: Sami Karaören • Spor: Abdülkadir
Yücebnan • Düzeltme: Abdullah Yazjcı
Ankara Temsücisı: Mustafa Balbay •Haber Müdürü: Doğan Akın Atatürk Bul-
van No:125. Kat: 4. BakanlıkUr-A'nkara Tel: 4195020 (
7
Hatl. Telex: 42344, Fax
4195027 •İzmir Temsilcısr Serdar Kızık. H.Zıva Blv 1352 S 2 3 Tel:4411220
Telex: 52359, Fax:4419117 • AdanaTemsılcısi:Çetin Yiğenoğhı İnönüCd. 119S.
No: 1 Kat: 1. Tel: 3522550-3522601-3522492, Telex: 62155, Fax 3522570
Müessese Müdürû. Erol Erkut •Koordinatör
Ahmet Koruisan •Muhasebe: Büfent Vener
• Idare. Hüseyin Gürer • tşletme önderÇetik
• Bılgi-lşlem Naü tnal • Bılgısayar Sıstem:
Mürûvel Çiler •Reklam: Reha Işrtman
Yayanlayan ve Basan: Yenı G ü n Haber Ajansı, Basın ve Yayınahk A.Ş
TürkocağıCad 39 41 Cağaloğiu 34334lst. PK 246 İstanbul Tel (0.212)51205 05(20 haı)Telcx 22246. Fax (0 212ı
!
30ARALIK1993 Imsak: 5.50 Guneş
7
22 Öğle. 12.11 İkindi 14.30 Akşam: 16 50 Yatsı: 18.17
Yılbaşı biletleri
satıldı
ANKARA (AA)-Milli
Piyango İdaresi'nin
düzenlediği Yılbaşı Özel
Çekilişi'nde, bastınlan 1.6
trilyon liralık biletlerin
tamamı satıldı. Önceki
akşam itibanyla biletlerin
tamamını sattıklannı belirten
Millı Piyango İdaresi Genel
Müdürü İlham
Küsmenoğlu. "Yılbaşı özel
çekilişine ılgi. son beş yılın en
yüksek düzeyinde. Geçen yıl
çekilişe üç gün kala biletlerin
yüzde 92.7, genelde ise yüzde
95. l'lik kısmı satılmıştı.
Halbuki buvılüç gün
önceden elimizde bilet
kalmadı. Bu bizim için
sevindırici bir sonuç" dedi.
Küsmenoğlu, bir soru
üzerine de özel çekilişin
Diyarbakır'da yapılması
nedenıyle yöre insanının
yılbaşı biletlerine ayn bir ügi
gösterdiğini belirterek
"Sadece bizim kendi
şubelerimiz aracılığıyla
Diyarbakır'da
gerçekleştirdiğimiz bilet
saüşlannın tutan, lOmilyar
656 milyon lirav ı buldu" diye
konuştu.
Kadın aile
reisJeni
• ANKARA (ANKA)-
Dünyada savaşlar nedeniyle
erkeklenn ölmesi. iş bulmak
için başka kentlere ve
ülkelere göç etmeleri
nedeniyle aıle reisliği görevi
kadınlann üzennekaldı.
Birleşmiş Milletler verilerine
göre haklannda istatistiksel
bilgi bulunan 78 ülkeden
24'ünde, her dört aileden
birinin reisinin kadın olduğu
bildirildi. Dünyada kadın
aile reisi sayısı en yüksek olan
ülkelerin başında Bostvana
ve Granada'nın geldiği
belirtildi. Bu ülkelerde her
yüz aileden 45'ınde kadınlar
aile reisi iken bu oran
Norveç'te yüzde 38,
Avusturya'da jiizde 31,
Küba'da > üzde 28. Polonya,
İsveç ve Gana'da yüzde 27.
tngiltere ve Kanada'da
yüzde 25 olarak raporedildi.
Yazar ve tarihçi
Shirer öldü
• BOSTON(AA)-
Amenkalı yazar. tarihçi ve
gazeteci VVilliam Shirer (89)
öldü. Özellikle, yazımını on
yılda tamamladığı "Nazi
Imparatorluğunun Yükselişı
ve Çöküşü" adlı kitabıyla
tanınan Shirer. 1920,30 ve
4O'lı yıllarda Avrupa ve
Hindistan'da gazetecilik
yaptı.Budönemde,
Avrupa "daki izlenimlerini
anlattığı "Bir Yabancı
Gazetecinin Günlüğü" adlı
kitabını yayımladı. Shirer'ın
dijğereserleri şunlar:
"Uçüncü Cumhuriyet'in
Çöküşü". "1940'ta
Fransa'nın Düşüşüne Bir
Soruşturma". "Hain", "Eve
Gelen YabancTve
"Konsolosun Eşi."
IHuslararası
yayınlara teşvik
• TRABZON(AA)-
Karadenız Teknik
Üniversitesi (KTÜ)eserleri
uluslararası düzeyde
yayımlanan bilimadamlannı
teşvik amacıyla maddi destek
sağlayacak. KTÜ Rektörü
Prof. Dr. Aydın Dumanoğlu.
yaptığı açıklamada.
uluslararası dergilerde
yayınlan çıkan 125 öğretim
üyesine, yaklaşık 7'şer
milyon lira teşvik primi
verileceğını bıldırdı. KTÜ
Rektörü Dumanoğlu.
uluslararası konferanslara
giden öğretım üyelerinin
yolluk ve ödeneklerinin de
üniversite tarafından
karşılandığını ıfade etti.
Yılbaşı gecesi sanatçılar geçidiyle milyarlar dağıtılacak
TV Servisi- 1994'e evlerinde,
ekran başında gireceklere TV
kanallan 'canlı' ve •zengin' bir
gece vaat ediyor. Bu yılbaşında
da 'gazino ekranlar' sabaha ka-
dar açık kalacak. Türkiye'nin
neredeyse bütün sanatçılannı
bir gece içinde ekrana getirecek
olan TV kanallan, süper yan-
şma ve çekilişlerle de ev, araba
ve milyarlarca lirahk para ödü-
lü dağjtacaklar.
TRT. yeni yıla saat
20.45'ten başlayarak
yayınlayacağı 'Yıl-
başı Kokteyü' prog-
ramıyla girecek. ömer Önder-
in sunduğu program. 5 bölüm
halinde ekrana gelecek ve Jale,
Fatih-Sinan Erkoç. Grup Gün-
doğarken, Bora Ebeoğlu, Fer-
da, Aıul Yarkın, Erdal Çeiik,
Soner Anca, Çelik Erişçi ile iz-
leyici karşısına çıkacak. Prog-
ramın ikinci bÖlümünde yer
alacak dans gösterisi ise Burçin
Orhon'dan.
Ryılbaşında
da 'gazino
ekranlar
1
sabaha
kadar açık
kalacak.
Dörtgünsürecek
Hülya Avşar - Show, tnterstar ve KanalD'de Levent Yüksel - atv'de
Huzur önlemleriHaber Merkezi- Yurttaşlann, yılbaşını huzur ve güvenle
geçınmeleri ıçın tüm yurtta çeşıtli önlemler alındı. Yılbaşı
önlemlennin, 30 aralık gününden başlayarak 3 ocak 1994
gününe dek süreceği belirtildi.
• Ankara Valiliğfnden yapılan açıklamada, şehiriçi ve şe-
hirlerarası yollarda, gar, otogar, alışveriş merkezleri. hava li-
maru, eğlence yerlerinde gerekli önlemlerin alındığı kayde-
dildi.Vatandaşlann tatil süresince başvurabilecekleri ku-
rumlar ve telefon numalan şöyle:
Nöbetçi Müdürlük: 341 45 61-341 45 75-341 23 55
Polis imdat: 155
Trafik:319 33 8i
Sağlık Müdürlüğü: 309 1348
• Istanbul Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi de yeni yıl için
tüm olanaklannı seferber etti. Buna göre alışveriş merkezle-
ri nin yoğun olduğu bölgelerde emniyet ve trafik tedbirleri
arttınldı. Yurtdışından gelecek yurttaşlar için havalimanı,
gar ve terminallerde danışma bürolan kunıldu.
Ne kadarkanal,okadargazinoYine TRT'de yayınlanacak 'Bir
Başka Gece'nin yılbaşı prog-
ramında ise Emel Saym, Sibel
Can. Muazzez Abacı, Nilüfer,
Zülfij Livaneli, Aylin Livaneli,
Aşkm Nur Yengj, Harun Kol-
çak, Hakan Peker, Sinan Özen.
Seher Dilova, Fedon ve Burhan
Çaçan ekrana gelecek.
Kanal 6'nm yılbaşı
özel programı saat
18.00'debaşlayıp sa-
baha kadar sürecek.
Sunucuiuklannı Mehmet Ali
Erbil. Çiğdem Tunç, Atilla Şe-
reftuğ ve Tolga Gariboğlu'nun
yapacakJan programa Sezen
Aksu, Ajda Pekkan, Kayahan,
Bülent Ersoy, İbrahim Tatlıses
konuk olacaklar.
Shovv TV'nin yılbaşı
özel programı saat
15.00'te başlayıp
saat 04.00'e kadar
Evcilik Oyunu, Çarkı-
Çok Özel program-
SH#W
IV.
sürecek
felek ve
lannın ardından saat 21.00'de
yayına girecek yılbaşı eğlence
programını Tank Tarean ve Ayşegûl .Al-
dinç sunuyor. Programa Hülya Avşar,
Muazzez Ersoy, Ebnı Gûndeş, Suat
Suna, Tarkan, Yonca Evcimik. Deniz,
Hayko katılıyorlar.
Interstar'ın yılbaşı özel
programı saat 20.00"de baş-
layacak. Defne Samyeli,
Yddırun Memişoğlu, Eli'f II-
gaz, Ebnı Cündübeyoğlu, Bülent Karpat,
Yddo ve Figen Akbaşoğlu'nun sunduğu
Sezen Aksu(solda) Kanal 6'nm, Muazzez Abacı TRTnin ağır topları..
programa konuk olacak sanatçıiardan
bir bölümü şöyle:Zeki Müren. Tanju
Okan, Tarkan. Erdal, Coşkun Sabah,
Mahsun kırmızıgül. Emel Sayın. Hülya
Avşar, Ebru Gündeş, Zerrin Ozer, Sey-
yal Taner.
atv ise \ılbaşı özel eğlence
programına saat 20.00"de
başlayacak. Gecenin sunucu-
lan Nükhet Dunı, Şebnem
Dönmez, Savaş Karakaş. Meltem Cum-
atv
bul ve Emel Müftüoğlu. at\'nin prog-
ramında ise Muazzez Abacı, Safiye Soy-
man, Aylin Li>aneli, Oya-Bora, Cem
Karaca, Le>ent Yüksel, Sertab Erener,
Adnan Şenses. Emrah'la bırlikte çok
sayıda sanatçı yer alacak.
^ - ^ Bu vılbaşında Mehmet Ali
Z h Erbiİ. Ozan Orhon. Sinan Er-
3 A ^°t ^
a
>^
u n
> Burhan Çaçan,
* -^ Miislüm Gürses, Yüksel Lizel,
Kenan Doğulu. İbrahim Tatlıses, Hülya
A*şar da D'li olacak. Kanal D'nın saat
21.00'de başlayacak yılbaşı özel eğlence
programında 1994 adet ödül verilecek.
HBB'nin saat 20.15'te başla-
yacak özel yılbaşı programı-
nda ise Fedon, Alpay. Deniz,
Tayfun, Nil Burak, Akrep
Nalan ılk anda göze çarpan isimler ara-
sında.
Flash TV ise Bursa'dan canlı yayınla
yeni yıia 'merhaba'dijecek.
İstanbul Valiliği yapüğı açıklamada, alınan önlemleri şöy-
le sıralandı:
"Emniyet tedbirleri 31 Aralık 1993 Cuma günü saat 21.00'-
den sonra eğlence yerlerinin voğun bulunduğu bölgelere kaydı-
rılacak. Ünitelerimiz 1 Ocak 1994 Cumartesi günü sabaha
kadar göre\lerine devam edecektir. \ ılbaşı gecesi fazla alkol
alnıış > atandaşlarımız talepleri halinde ve trafikle ilgili diğer
şikayetlerinde kendilerine yardımcı ohnak amacıyla birimler-
de beklcrilen personeü,' 154 Alo Trafik'ten talep edebiiecekle-
ri gibi. İstanbul yakası için (Bayrampaşa) 576 34 86-612 38
12, Beyoğlu >akası ve 1. Çevre Yolu için (şube merkezi Mas-
lak) 276 14 20. Anadolu Y akası (Selamiçeşme/ Kadıköv) için
356 04 85-86, Kartal ilçesi \e civan için 353 48 13, havaİimanı
ve civarı için 663 46 66 nolu telefonlardan yardım isteyebile-
cekler. V'atandaşlarunız asayişle ilgili istek ve şikavetlerini de
155. 266 24 25-26 nolu telefonlara bildirebUecek. Ayrıca 266
24 12- 266 57 21 nolu nöbetçi emni\ et müdürlüğü tele'fonlanna
da başvunılar halinde vatandaşlanmıza her türlü konuda yar-
dımcı oiunacak."
• İzmirEmniyet Müdürlüğü ıle Anakent Belediyesi'nce de
yılbaşı için sıkı güvenlik önlemlen alındı. Emniyet Müdür-
lüğü"nde haftalık izinlerin kaldınldığı açıklandı.
Emniyet müdürlüğü yetkilileri. yılbaşı gecesi eğlence yerle-
rinin denetıminin arttınlacağını, trafik görevlilennin araç
kullanamayacak derecede alkol alan sürücülere yardıma
olacaklannı açıkladılar. İzmir Emniyet Müdürlüğü yetkilile-
ri, yılbaşı gecesi yurttaşlann aşagıdaki telefonlara başvuruda
bulunmalannı istediler: Nöbetçi Müdürü : 4252460.
4890500. Asayiş Şube Müdürü: 4822258. Asayiş Ekipler:
4842005. Polis îmdat: 155. Trafik : 4833222. Trafik Denetle-
me; Alo 154. Bölge Trafik Şube Müdürlüğü: 3889210
İzmir Anakent Belediyesi de yılbaşı öncesi çeşitli önlemler
aldı. Yapılan açıklamada et. balık, hindi ve çerez satan işyer-_
lerinde sürekli denetim yapıldığı. fıks mönü uygulayacak iş-
letmelerde de fıyat tabelası kontrolünün sürdürüleceği belir-
tildi. Belediye nöbetçi ekiplerinin yılbaşı gecesi sabaha kadar
gelecek şikayetlen değerlendireceği vurgulanarak yurttaşla-
nn 2568045' 4210874 ve 4834369 numaralı telefonlara baş-
vurabilecekleri bildirildi.
'Osmaıılrdaııbir gram alüıı almadık'
Paşa, 1950'de alünla dolu olarak bıraktıklan hazinenin 10yılda yok edildiğini söylüyor
V E R G I A D A
-5-
Ve İkinci Cıhan Harbi çıkıp Türkiye'de
tamamıyla muhtaç bir vaziyet hasıl olunca-
ya kadar. yardım bahsi yalnız akıl vermeye
münhasır kalmış, para hususunda hıçbir açı-
lma. kolaylık gösterilmemıştir. Bu zihnım-
dedir. Dışandan yapılan hiçbir para yardımı
yoktur.
İkincisi. Lozan Muahedesi birtakım
takıntılarla beraberçıktı. Bunlann hepsi ha-
fif görünür. fakat güvendikleri şey şu>du.
Bunlar yapılmayacaktır. Türkiye. içinden
bırçok keşmekeşlere girecekür. Bu
kanşıkbklar içinde hıçbir şey yapamayacağı
düşünülerek ta>in edilmiş olan adalet müşa-
virleri, kabotaj hakkının ancak iki sene su-
receği, hülasa kapitülasyonlara ait diğer me-
selelerin fîilen kendi kendine sürüklenip gi-
derek eskı rejimin iadesi sonucuna vönele-
ceği kuruntusuna kapılrruştır. Bu ümit sonu-
na kadar onlarda yaşadı. Ama bu benim zih-
nimde daima bir görüntü olarak tehlike ola-
rak belirir-yaşar. taze bir halde durur ve ben
onunla idareye geçerim. Asıl zihnimde kesin
olarak verdiğim karar. mutlaka esaslı ihtı-
yaçlara dair bir
şey yapmak lazım.
Bütçemiz nasıl
olacak? Bütün
mesele maliyeye
bağlanıyor... Ben
zihnimde ilk gün-
den itibaren ka-
rarlıydım. Bütçem
zayıf olacak... Ne
kadar zayıf olursa
olsun, ondan bi-
razdaha zayıf hale
getirip bir mik-
tannı yatınm ola-
rak ayırmak ve za-
man içinde mem-
leketın ilerlemesi-
ni bu yatınm ile
sağlamak; ağır
tecrübelenn il-
hamı olarak düş-
man içinde, düş-
man karşısında en
ağır baskılar altı-
nda edinilmiş bir
kanaattı bende...
Onun için mutla-
ka esaslı ihtiyaçla-
ra para ayırmak
lazımdı. Bu esaslı
NAZMI KAL
ihtıvaçlann başında memleketin şimendifer
ihtiyaa gelir. Buna devam etmek lazımdır.
Bu esaslı ihtiyacin da memleketin bütçe
muvazenesi içinde olması gerekir. Mesela
demirjolu, bizim zihnimızdc olgun bir ihti-
yaç halındeydi. Paraya ihtiyacı vardı. Mut-
laka bunu \abanci yapardı. Halbuki biz
mutlaka bunu millileştirmek karan ile
çıkmıştık ve mutlaka yeni yollar yapmak ka-
ran icindeydik. Keza endüstrileşmede. mut-
laka bir adım atmak lazımdı. Bu meseleleri
yapabilecek bir \atınm usulünü bulacağım
ve onlan tatbik etmeye başlayacağım.
Borcu reddedebilmek
Bu kanaat bana hakim olarak başba-
kanlığa başladım. Ve bu kanaatte isabet etti-
ğimi hadiselerle birer birer kendim tecrübe
ettim. anladım. Mesela, birmisal olarak söy-
leyeyim. Başbakanlığım esnasında bir sene.
Hazıne için Osmanlı Bankasf ndan. o sene
içinde iade edilmek üzere borç para almak
istemiştik. Osmanlı Bankası "Baş üstünde"
diye cevap verdi. "Yalnız bu dediğiniz bir is-
tikrazdır. O istikrazı görüşelim'' dedı. Bu ce-
vabı bana getirdikleri zaman meselenin başı-
ndan sonuna kadar geleceğini, bunun sonu-
nun nereye varacağını anladım. Hazır para
ihtiyacı içinde bulunacağız, bu hiçbir zaman
bitmeyecektir ve her bitişte, nihayet birkaç
sene içinde Lozan'dan, milli mücadeleden
eserkalma>anbirıdarehusulegelecektir. Bu
endişe bana hakim olmuştur. Osmanlı Ban-
kası'ndan bu cevabı aldıktan sonra teşekkür
ettim. "İhriyacım zail oldu, istemiyorum" de-
dim.
Lozan Muahedesi'nin zamana bakılarak
bırakılan takıntılan vardı. onlardan kurtul-
mak lazımdı.
Bunlann hepsine
ümıt bağ-
lanmıştır. Mua-
hedeyi yapanlar:
"İçerde mutlaka
huzursuzluk ola-
cak, mutlaka ih-
riyaç artacak.
yardıma ihtiyacı
olacak. o zaman
bu yardımı ödeti-
riz" diye düşü-
nüyorlardı. Böy-
le bir plan
karşısında kala-
cağımı bildiğim
için hep mua>-
ven istikametler-
de nasıl tedbirli , . _ ^
bulunacağımı bi- Osmanlı Bankası'ndan borç isteyen Inönü, 'Bu bir istikrazdır' yanıö ahnca vazgecer.
liyordum. Ve asıl çarenin de mutlaka kalkı- diyerek gelişıgüzel malı politika ile her türlü
nma olacağını, esaslı ihtiyaçlan devletin ken- gedik açılmıştır. Asıl hata burada olmuştur.
O kadar böyle olmuştur ki hatta İkinci Cihan
Harbi'nden çjkışımızın bile yine büyük bir
çaba mahsulü olduğu gözden kaçabilmiştir.
Biz tabiatı ile Osmanlı İmparatorluğu'ndan
bir gram altın almadık. Biz 1950'de iktidan
bıraküğımız zaman, Merkez Bankası'nın
elinde Türkiye'nin hiçbir zaman görmediği
miktarda bir altın hazinesi vardı. öyle
bıraktık... Sonra her şey değişti... Şimdi ser-
best zamandır, istediğimizi yapacağız devrine
girdikten sonra bugün bir gram kendi
malımız olarak altın yoktur. (1960 kastdili-
yor. N.K). Lozan Muahedesi'nin neticeleri.
sıkıntılan. o zaman içinde yenilecek büyük
güçlükleri olduğu gibi. ondan sonrası için
Türkiye'nin geçmişte nasıl sıkıntılarla adım
di eliyle yapmasından başka çare olmadığını,
olamayacağını bilerek bir ıdare tarzı takip et-
tim.
İkinci Cihan Harbi'ne kadar Lozan'ın bü-
tün takıntılan bitmişti. Hatta memleket her
türlü askeri kayıttan, tehditten uzak olarak
Boğazlar üzerinde bütün müdafaa hakkını
almıştı. İkinci Cihan Harbi'ne böyle girmek
mümkün oldu. Demek ki başbakan olduğum
zaman memleketin. cumhuriyetin dışardan,
dışanya karşı maruz olacağı tehlikeleri dai-
ma bilen, gözönünde tutan bir insan olarak
çalıştım ve neticeleri bu suretle almak müm-
kün oldu. Ondan sonra büyük hataya dü-
şülüp "İsmet Paşa Lozan kafası ile idare edi-
yor, halbuki dünya değişti. bilmem ne oldu"
adım çöküntüye gıttığıni canlı
olarak yaşamak hiç unutmaya-
cağım bir ders olarak bugün de
üzerimde tesirini yapar.
Cumhuriyet devrimdir
NAZMİ KAL: Sizin de ön-
saflarda görev aldığuıız ve kur-
duğunuz Tûrkiye Cumhuriyeti
elii > aşına bastı. EUinci y ılda ne-
ler hissedivorsunuz?
İNÖNL': Cumhuriyetin ilanı
büyük bir rejim değişikliğidir.
Bu değişiklik, esaslı bir nokta-
da, başka cumhuriyet ilanlan
ile aynlır. Diğer memleketlerde
cumhuriyet ilanlan, ilk heyecan
fırtınası geçtikten sonra. kısa
bir zaman sonra restorasyon-
larla cumhuriyetten evvelki re-
jimin iadesi teşebbüsleri ıle
karşı karşıya kalmıştır. Bizim
cumhuriyet elli seneyi buldu,
hiçbir ciddi restorasyon teşeb-
büsü. tasavvuru veya hazırlığı
karşısında bulunmadı. Bu ba-
kımdan cumhuriyet sağlam bir
temele oturrnuş sayıhr. Cum-
huriyetin ellinci yılını bugünkü
sükunetle idrak etmek. rejimin
sağlamlığı bakımından teminat
venci. huzur verici bir işaret sa-
yılabilir. Bu bakımdan rahatlık
vardır, geleceği için emniyet
vardır. Yalnız ellinci seneyi o
şartlar içinde idrak ediyoruz ki
artık her fıkrin, gerek yan ile
gerek sözle çok partili siyasi ha-
yatta söylenebileceği devreye geldik. Burada
muhtelif cereyanlar zaman zaman söylenir
mi? Söylenme daha ileri teşebbüslere vanr
mı? Bu yüzden memleketin huzuru ve idaresi
temelinden sarsıhr mı? Bu endişeleri, idare
edenlerin, kafalannda bir ihtimal olarak bu-
lundurmalan lazımdır.
25 Ekim 1973 yıhnda yapılan ve ilk kez 29
Ekim 1973'te televizyonda yayımlanan bu
konuşma, İsmet Paşa'nin radyo mikrofon-
lanna, televizyon kameralanna söylediği
son sözler oldu. İki ay sonra, 24 Aralık
1973te kaybettik. Nur içinde yatsın...
Btrrt
Bilgi Yayınevi'nceyayımlanan, \azmiKal'aıhazır-
ladığı "tsmet Inönü'mm Telenzyona Aniamklan" ki-
labından.