Katalog

Cumhuriyet İmti) az sahibi: Berin Nadı Genel\ a\ın Y onetmenı Ozgen \car • Genel V avın Koordınatoru Hikmet Çetinkaya • Gcncl \ avın panışmanı Orhan Erinç •Yazıışlen Mudurlen İbrahim Vüdız (Sorumlu) Dinç Tayanç •Habcr Merkezı Muduru İpekÇalışlar • Gor->cl V onctmcn 4li Acar • Dı^Haberler Ergun Balcı • Istıhbarai Valçın Çakır • Yurt Haberlen MehmetSaraç • Makalelcr Samı Karaoren • Spor Abdülkadır 1 » ucelman • Duzcltmc \bdullah Vazıcı Ankara Tcmsılcısı Mustafa Balbav • Habcr Muduru Doğan Akın AtaturkBul- vanNo 125 Kat 4 Bakanlıklar \nkara Tcl 4195020 (" Hat) Tele\ 42344 Fa\ (4>4I95O27 •Izmır Tcmsılcısı Serdar kızık, H Zı>a BK H52 S 2 1 Tel 4411220 Tclc\ 52359.Fax 44191 P • AdanaTemMİusı Çeün Yiğenoğlu InonuCd !I9S No I Kal 1 Tel ^22550-^22601-1522492 Telev 62155 Fax 1^22570 Muessese Muduru Erol Erkut • Koordınator \hmet Korulsan • Muhasebe Bülent Yencr • tdare Huseym Gurer • tşletme önderÇeUk • Bılgı-tşlem Naıl tnal •Bılgısa>ar Sıstem: MürihetÇiler •Reklam Reha Işrtman >ıvmlasanvcBasan \enı Gun Haber \jansi Basmve'ıavıncılık \ Ş Tıırkocao Cad 19 41 Caaaloglu 34334 Ist PK 246İstdnbulTel (0 2i:)5i:<hO'i|2Ohdt)Telc>. 22246 Fax (0 2i:ı>IW>9> I6ARALIK1991 Imsak Guneş 7 15 Oğle 12 04 Ikındı 14 21 Akşam 16 43 Yatsı 18 10 Myrna Loy öldü • NEVV YORK (Retıter)- Amenkalı sınema oyuncusu Myrna Loy. uzun suren bır hastahk donemının ardından, 88 yaşında yaşamınıyıtırdı Henüz çocuk yaşlarda dansçı olarak sahneyeçıkan Loy, daha sonra beyazperdeye geçtı \e 1934yılındaWıllıâm Povvell'la bırlıkte kankocayı canlandırdıklan "TheThın Man-Ha\al Adam" fılmıyle (buyuk fotoğraf) un kazandı Buvapımındevamı nıtelığındeçok sayıda fılm çekıldı \ e boy lece Loy, donemın Amenkan toplumu ıçın "ıdeal eş" kavramının sımgesıhalınegeldı 2 Dunya Savaşı'nda Kızılhaç'ta banşyıllannda ıse UNESCO da çalışan Myrna Loy. sınema, tıyatro ve TV oyunculuğunu da surdurdu PTT'den yılbaşı uyarısı • ANKARA (AA) - Yaklaşan yılbaşı dolayısıyla vaıandaşlaruyanlaraktebnk ve hedıyelennı 15 gun onceden postaya vermelen ıstendı PTT Genel MudurlüğıTnden yapılan açıklamaya gore vatandaşlann yılbaşı oncesınde gışelerdekı ızdıhamdan etkılenmemelen ıçın çeşıtlı kolaylıklar sağlandı Pul baskılı tebnk zarflan. APS zarflan ıle kolı yollama kutulan hazırlandı Çok sayıda gonden veren ozel \e tuzel kjşıler. gondenlenm sıra beklemeden ucret odeme makınelennden geçınlmış olarak gonderebılecekler Vatandaşlar, Ankara. Istanbul ve Izmır ıllennde ve bu uç ıl arasında karşılıklı olarak hızmet veren "169alo post kapıdan kapıya teslım servısı" ve butun ılçeler arasında " APS" v eya "sıgortalı APS" sıstemının kolaylığmdan v ararlanabılecekler Hamamda Rus revüsû • ANTALYA (AA) - Turk hamamında daha önce yapılan çığkofte parüsı ve oryantalden sonra şımdıde Rus revusu duzenlenıyor Antalya da bulunan 5 yıldızlı oteller. müştenlenne her geçen gun yepyenı anımas> onlar sunmay a devamedıyorlar 5 vıldızh OfoOtelı kış av Iannda daha fazla muşten çekebılmek amacıyla oncelen duzenledığı "bayanlar hamam gunu"ne "'erkekler hamam gunu"nu ekledı Bo> lece yenı bır eğlence turu başlatan otelın hamamına gelen erkek muştenler. bır yandan y ıkanırken dığer y andan Rus rev usunu ızleme ımkanı buluyorlar Armağan genelgesi • ANKARA (AA)- Başbakanlık Musteşarvekılı YucelEdıl bayramveyılbaşı dolayısıylakamu gorevlılenne gondenlen hedıyelenn. kurumlann muracaat noktalanndan bınalara sokulmay arak sahıbıne ıade edıleceğını bıldırdı Başbakanlık Musteşanekılı Yucel Edıl. ba>ramve yılbaşı hedıyelenyle ılgıîı olarak kamukurum ve kuruluşlanna yönelık bır genelgeyayımladı Genelgede. bay ram v e yılbaşı dolayısıyla kamu kurum ve kuruluşlannca tanıtım ve reklam dmacıyla tasarruf ılkelen doğrultusunda sayılan sınırlı tutmak kaydıyla maddı değen yuksek olmavan eşantıyonlardışında kesınlıklehcdıye göndenlemeyeceğı veya aynı amaçla eşantıyon alınmayacağı konusunda daha once bıryazı yayımlandığı belırtılu> Erdek'ten 5ydönce çahnan2533yıJhkesevNew York'ta buhmdu ÖZGEN ACAR NKARA/NEW YORK - Mermerden 2533 yıl once yapılmış, başsız bır gencın hey- keh, yıllarca yağmur, kar ve guneş altında Erdek Açıkhava Muzesı bahçesınde kendı ka- denne terk edılırse bu değen anlaşılmayan esenn akıbetı ne olur 0 Ya bozulur ya çalınır Çalınınca ne olur 0 Her zamankı gıbı yurtdışına kaçınlır Kaçınbnca ne olur 9 İkı şey olur Bınncısı İçende Eğer olayın farkma vanlmışsa polıse haber venhr Gumruk kapılan "sa- km ha! Kuşuçmasın..."dıye uyanhr Gaze- telerde. "Çıkış kapılarında sıkı gûvenlik ön- lemleri aldık" demeçlen vavımlanır Hey- kelın, "Hala Türkiye Cumhuriyeti sınırlan içinde olduğuna inanıldığı" ıçın şu ışlcmler yapılmaz 1 Merkea Lyon'da bulunan Uluslarara- sı Polıs örgutu'ne (Interpol) bıldınlmez 2 Lluslararası Sanat Araştırma Vakfı'- nın (IFAR) "hırsızlık-kaçakçılık alarmı bül- teninde" ya butçede 20 dolar (yaklaşık 280 bın lıra) olmadığı ya da mûze envantennde ÖNDEN GÖRÜNÜŞÜ Amerikan Arkeokjji Enstitüsü'nün yayımladığı derginin 'Yaz-197T tarihli saytsında yeralan genç erkek heykelinin önden görünûşü. eserin çalmtı olduğunun kaıntlanmasında biiyük yarar sagladı. KUTLU ESENDEMJK EaDEK/BAUUStR/BUKSA - Dcftcn najrooteia Oiçalaneycn ikı u- tüB «Mnafeha Erdek Açtkbava Mo- Ks'Bdenv«hndı|ıorttymçıktı Erdek KaynakamfebJrdackçeyeverdiiıy»- Açıkbavı raOauBde ift %a yOzSne pkan tnraziik olayt geçea yıl oısan ayinda ol4u Dofal boydn, bap ve ayaklan eksık bır genç «dam bcykeb mOzedeo çaiındı Bu olayın o unhte yetkilı makaoüara duyunıldutu Ofre- nıldı. Gcçeo man «yiDd< at mllıe. Esb Kaymakam Enüıttı, tn Mae- nn y«U»riıfım duyııf«n ttigrmtlan yt- kili nukamtara üetmış, tdfnf (ddi- dıkıen bır gön aoon a«ıkks«m a t » anden yme ckjeri çok ytiatk Mads- • i B B b fafamnı, ErtedB te otayı da Babkeur MOze MüdürMHfl'ıM durur- Başsız heykelin başınagelenler Erdek'te müze soygiınu Erdek Açıkhava Müzesi'nde bulunan bır Zeus başıyla bir genç adam heykeli kayıp. Erdek Kaymakamlığı, Roma devrtne aıt ıki esenn mtizede durduğunu savunuyor, ama müzjeyı gezenler bu eserieri göremiyor. Başsız genç erkek hev kelinin Erdek Açıkhava Müzesi'nden çaJındığını bildiren haber 26 May ıs 1989 tarihli Cumhurivet'te, "Erdek'te müze so>gunu" başlığıvla yer aJmıştı. fotoğrafı bulunmadığı ıçın "aranıyor" alar- mı venlmez 3 Boston'dakı"JournalFiekiof Archaeo- logy" ve Londra da "Trace" gıbı dergılenn "piyasa alantıı" sutunlannda da aynı gerek- çelerle duyuru yapılmaz Ama daha sonra bu heykelin ızıne rast- landığında on bınlerce dolar avukatlık uc- retı odenır. o başka bır ış Ikıncısı Dışanda Mermer heykel uçakla kargo olarak"kuşgibT'Munıh'euçar Orada"yağ- mur-güneş"ın yarattığı "iklim tahribatı" olanak verdığınce temızlenır Uzmanlann deyımıyle u görücüye çıkabilecek biçimde bir estetik amelivattan" geçınhr Toz-duman Ondan sonra Londra ve>a çoğunlukla Nevv York'ta ya bır galenye satılır ya da muzayedeye çıkanlır "Mıizeden çalıntı" mal daha çok galenlere gıder Toprak alün- dan çıkan kımlıksız "kaçak mal" ıse uydu- ruk bır koleksı>oncunun geçmışte, sozde mulkıyeündeymış gıbı gosteren bır belge ıle aklandıktan sonra mûza>ede kataloğuna konulur Katalogda "Bav falan fılancanın ozel ko- leksivonundan7 " dı>e bır cumlenın eklenme- sı>le esenn aklanmış olduğu gorulur "Bay falan fılanca" ya aklatma ışlemı ıçın odenen sadece l-2bındolardır(valnız 14-28mılyon hra) "Çalmtı" mal doğrudan muzavedeye çık- üğında "yakalanma tehlikesi" yuzde 99'- dur Gen kalan vuzde Tlık "şans" ıse orne- ğımızde olduğu gıbı sadece ılgısız Türkıye ıçın geçerlıdır Eser bır anüka galensıne satıhrsa ne olur9 Ya bır müze satın abr, yıllarca sonra ser- gılemek uzere deposuna kaldınr Toz- dumanın yatışmasını bekler Ya bır "sanatsever" ozel kolleksıyoncu alır, malıkanesıne kapatır Bu durumda da kımsenınruhuduymaz Gunun bmnde "sa- natse\er"ın toprağı bol olunca. "parasever" vanslen "bir genç heykelini" muzayedeye çıkanrlar Ya da -orneğımızde olduğu gıbı- antıka galensının sahıplen arasında bır başka ko- nuda anlaşmazlık çıkar Eserlenn tumunun bırden satılarak gelınn belırlı oranlarda pavlaşılması voluna gıdılır Galendekı tum eserlenn hepsını kısa surede tek tek satmak "batan geminin malları" açısından pek akıl- hca değıldır Çunku bu yöntem fazla para getırmez Bunun ıçın artık "müzayede" kaçınılmaz olur "Çalmtı" malı bır "tasfiye" muzayede- sme koymak akılb bır ış değıldır \ma, o anda gozlen hıçbır şey gormeyen ikı ortak d 1 olasılık da olsa "Tûrkiye'oin bunu ARK4DAN GÖRÜNÜŞL - Edip Telli tarafından jurtdışına \AND\N GÖRLNÜŞC -Öncekigün\ew Vork'takiSothebv's kaçınlarak arkeolog ve antika tüccarı Robert Hecht'esaiılan hev- Mu/avede Evi'nde ikinci kez satışa çıkarılan başsız genç hevkeli- kel, New York'ta 27 Kasım 1990 muzayedesi kataloğunda tanı- nin, muzayede kataloğuna yandan çekilmiş fotoğrafı konniuştu. maması için arkadan görunüşüvle veralmtştı. Fivatı 125-150 bin "Sıcak mal"olduğuyolundakisoylentilerfıyatını30-50bindolara dolardı (yaklaşık 2.1 mily ar lira). (y aklaşık 420-700 milyon lira) düşurmüştu. fark etmeyeceğine" ılışkın bır kuman o>na- yabılır Nıtekım oynadıklan kuman Turkı- ye karşısında kazanırlar da ••• Kultur Bakanlığı'nın Anıtlar ve Muzeler Genel Mudurluğu kasım 1990'da kendılen- ne onenldığı halde bu muzayedenın katalo- ğunu 25 dolara (yaklaşık 350 bın lıra) satın almamıştır "Hesperia \rts Auction, Ltd" adlı bır şır- ket Nevv York'ta Park LaneOtelı nınıkıncı katındakı balo salonunda 27 Kasım 1990'- da bır muzavede duzenler Bır antıka galensındekı ortaklığın tasfi- >esını amaçlayan mûzavedenın luİcs baskılı kataloğunun 52 ^ayılı esen Erdek Açıkhava Muzesı'nde değen anlaşılmadığı ıçın "yağ- mur \e gıineş" altında kadenne terk edılen bır genç mermer heykelıdır 2.1 milyarhk 'değersiz 4 heykel "Aeolya" ya da "Kuzey tyonya"dan gel- dığı anlaşılan bu mermer erkek govdesının yapım tanhı katalogda yaklaşık I O 540 vı- lı olarak belırtılır Turkıve'de "değersiz" olarak "açıkhava muzesi"nın bahçesınde >ağmur, kar ve gü- neşe açık bır koşeye atılan bu hevkehn tah- mını değen ne kadardır9 Elbette bılımsel değen tartışılamaz Ama muzayede değe- n nedır 9 Sıkı durun 125 000-150 bın dolar Yaklaşık I mılyar 750 mılyon lıra ıle 2 1 mılyar lıra arasında değışmektedır ••• Erdek Açıkhava Muzesı ne -gerçekte de- po- Kyzıkos oren yennden 1976 yıîında ge- tınlen. bır gencı tasvır eden ba^sız mermer heykel bahçede bır koşeye atılır Herneden- se tam beş yıl sonra 27 Öcak 1983 tanhınde deponun bağlı olduğu Bursa Muzesı'nın env antenne O) a Kocaman ımzası ıle-hıç ol- maza totoğraflı- olarak eksık bılgılerle ışle- ArkeoloPveArkeologlarDemeğlacıldmlı: Soyulmaınış tek müze yok Türkiye'nin kazı politikasının bulunmadığı belirtilen açıklamada, koruma kurullanna atanacak üyelerin geçmişlerinin araşûnlması istendi rurkıve'de soyulmamış tek bır muzenın bulunmadığ. koruma kurullanna atana- cak uyelenn korumacılıkla ılgılı geçmışle- nnın araştınlması ve bakanlıkça koruma alanındakı uygulamalannın ızlenmesı ge- rektığı bıldınldı Turkıye'nın bır "kazı politikasının" da bulunmadığı one surulerek bu konuda bır polıtıkanın belırlenerek hayata geçınlmesı ıstendı Arkeolojı ve Arkeologlar Derneğı 2 Başkanı Emine Aynur, meslekı sorunlanna ılışkın yaptığı yazılı açıkla- mada, muzelerde uzmanlann kendı alanlannda çalıştı- nlmalannı ve muzelere hangı alanda uzman gerekıyor- sa o alanda elaman alınması gerektığını soyleverek "Go- revlendirmeler müze gereksinmeleri gozönüne alınarak yapılmalıdır" dedı Muzelerde guvenlığı sağlayacak kadrolann çok eksık olduğuna dıkkat ceken Emıne Ay- nur, 1988 yılından bu yana bakanlığa yatay geçışle eia- man alındığını. bu nedenle muzelere atanan kışılenn u>- gulamada yetersız kaldıklannı kdydettı Y urtdışına kaçınlan eserlenn gen getınlmesı ıçın da- valann açılmasının yennde ve caydıncılık açısından onemlı olduğunu vurgulavan Aynur yurtdışı muzelere gıdılıp eser alınınasının cavdıncılık açısından hıçbır y a- ranrunolmaaığınısavundu Avnur oren verlennıngece de kontrol edılmesının bır zorunluluk halıne geldığını belırterek " Muzelenmizde; soy guna. v angına, doğal afet- lere >e savasa karşı hemen henıen hıçbır onlem yoktur. Bunlara da araştınlarak çözumler getinlmelidir. Tur- kiye'de soyulmamış tek bir muze yoktur. Koruma kurul- lanna atanacak üyelerin korumacılıkla ilgili geçmişleri- nin araştınlması \e bakanlıkça konıma alanındaki uygu- lamalarının izlenmesi gerektedir" dıye konuştu Anıtlar ve Muzeler Genel Mudurluğu ıle Kultur ve Tabıat Varlıklannı Koruma Genel Mudurluğu'nun nı- telıklı uzman ıhtıyacının hdd safhada bulunduğunu an- latan Emıne Aynur, 19S8yılından ben sınav açılmadığı- nı anımsattı vc bır sınav vonctmelığı çıkanlarak bakan- lığa nıtelıklı kadrolann alınmaM gerektığını bıldırdı nır Yağmur, kar ve günes altında bahçede hıçbır guvenlık önlemı olmaksızın yıllarca sergılenen heykel 1988 yılında çalınır Munıh'tekı unlu antıka galensını öncekı yıl kapatmış olan ve "yüzyılın definesi" de- nılen Elmah Definesf ru de pazarlayan Edip Telli 100 bın mark (yaklaşık 820 mılyon lı- ra) odeyerek heykelı satın alır Heykeldekı "hava muhalefeti"nın etkıle- nnı gıdermek ıçın geleneksel "estetik ameli- yat" uygulanır ••• Olayı, ılk kez New York'ta ıken "Cumhu- riyet"ın 26 Mayıs 1989 tanhb sayısında Kuthı Esendemir ımzalı haberden oğren- dım Habere göre heykel 1988'deçalınmışu Genel mudurluğe gore ıse heykelin çalındı- ğı. ancak 13-17 Eylul 1989'da yapılan sa- yımda saptanmıştı Duşunebılıyor musunuz'' Muhabınmız heykelin 1988'deçabndığını26mayıstaacık seçık yazıvor Buna karşıbk zamanın genel mudurluğu ancak bundan 3 5 ay sonra yap- tırdığı sayimda soygunu fark edebıhyor1 Esendemir habennde aynca, once heyke- bn çabndığım, soygunculann daha sonra muze bahçesıne adeta "abone" olduklannı da anlatıyordu Bu arada bır Zeus başı. bır mezar taşı bır Medusa maskı da çabruyor- du ••• Edip Telli, daha sonra heykeb Türkıye'- den kaçınlan pek çok tanhsel ve kulturel mırası dunyada pazarlamış olan Robert Hechfe satar Arkeolog-antıka tuccan Hecht Nevv Yorkta Jonathan Rosen'ın sa- hıbı olduğu "Atlantis" galensıne "danış- man-ortak"tır Gerçekte Rosen. unlu bır emlak tuccan ve zengın bır koleksıyoncudur Elmah Defi- nesı'nden bır gumuş sıkkenın. bu heykelin 12 katı fıyata, 600 bın dolara (yaklaşık 8 4 mılyar braya) satılmasında rol oynamış bır antıka tuccandır Bu ikı kışının "Atlantis"- tekı sınırlı ortaklıklannda bır sure sonra anlaşmazlık çıkar Benım bır yayınım uzenne. Turkıye bu ıkılıden. Manısa"dan kaçınlmış "Marsiyas" heykelini kurtarmıştı Ortaklar kapışıvor Rosen ıle Hecht arasındakı anlaşmazlık, Nevv York'takı 27 Kasım 1990muzayedesı- nı varatınca. Erdek'ten gelen genç heykeb de ıster ıstemez muzayede kataloğuna ko- nur Hecht burada "çalmtı" esenn tanınma olasılığını azaltmak ıçın muzayeae katalog- lannda hıç abşılmamış bıçımde. hevkebn "önden" değıl de "arkadan" fotoğrafını ba- sar Hecht, boylece Turk yetkıblennın dık- katınden bu heykeb yuzde 1 olasıbkla dahı olsa kaçıracağına ınanmaktadır Gerçekten kaçınr da Ancak. Turk yet- kılıler hey kelı fotoğrafın ters basılmasmdan değıl, zahmet edip kataloğu getırtmeye ge- rek duymadıklan ıçın kaçınrlar Ben de muzayededen tam bır hafta once Turkıye'- ye kesın dönuş yaptığım ıçın hem kataloğu hem de muzayedeyı kaçırdım Muzayede bıttıkten 6-7 ay sonra Edip Telb'nın Munıh tekı bır rakıbı bana bu ka- taloğu gonderecek ve Erdek'ten çahnan 52 numaralı heykele dıkkatı çekecektır Daha sonra Turk yetkıhlere bu heykelin gerçek- ten Erdek'ten çalınan heykel olup olmadığı- nı sorduğumda "maalesef" demek zonında kaiacaklardı "Niye girişim y apdmadığım" sorduğum- da ıse "20 doların yokluğu'" gerekçesı de dahıl otekı nedenlen sıralayacaklardı Ancak. bu arada ben Nevv York'takılenn kulağına karsuyu kaçırmak ıçın ban kay- naklanma Kutlu Esendemır'ın habennı bazı satırlann altıru da çızerek faksladım Elımde, heykebn fotoğrafı yoktu Ancak arşıvımde bulunan ve dünyanın en onemlı bılımsel kuruluşlanndan bın olan "Ameri- kan Arkeoloji Enstitüsu"nun uç ayda bır yayımlanan dergısının "Yaz 1977" tanhb sayısındakı bır makalenın ılgılı bolümu ıle 27 numarab fotoğrafın fotokopısını de fak- UArkası 14. Sayfada