Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 KASIM1993 PERŞEMBE 8 DIŞ HABERLER Cezayir'de 37 İstamcıya idam • CEZAYtR(AA)- Cezayır'de 37 radikal Müslüman mıiitana ölüm cezası verildı. Ölüm cezası verilenlerden 3O'unun halen kaçak olduğu belirtildi. Medea kenlindcki özel mahkeme, 15'i güvenlik görevlisi 21 kişınin öldürülmesi ve Cezayir'den İtalya'ya gaz taşıyan bir boru hattına sabotaj düzenlemeye çalışmaktan yargılanan sanıklardan 63'üne de 3 yıldan ömürboyu hapse kadar değişen hapis cezalan verdi. Hukümet yetkilileri 1 kasımdan bu yana süren operasyonlarda lOOsilahlı Müslüman militanın öldürüldüğünü, 280 militanın da yakalandığını bildirdiler. Göney Afnka medisine 11 d! • JOHANNESBOL RG (AA)-Güne> Afrtka'da, önümüzdeki nisanda ılk kez yapılacak çok ırklı serbest seçimlerle oluşacak parlamentoda en az 11 dil kullanılacak. Başkan Frederik de Klerk'in partisi, yeni mecliste sadece İngilizce veAfrikadılırun konuşulmasını önermişti. Ancak bütün etnik gruplan temsil eden Nelson Mandela'nın Afrika Kongresı (ANC), 9 dılin daha mecliste kullanılmasında ısrar ettı. Slovakya'ya büyükelçilik •ANKARA(AA)-Türkiye. Slovakya Cumhuriyeti'nin başkenti Bratıslava'da büyükelçilik açacak. Bratislava'ya büyükelçi olarak Türkıye'nin VVashıngton Büyükelçiliği Müsteşan Aydın Şahınbaş'ın atanması beklenıyor. Afgan Dışîşlerî Bakanı geliyor • ANKARA (AA)-Afganısıan Dışışleri Bakanı Hedayet Amin Arsala, resmi bir zıyaret için bugün Türkıye'ye geliyor. Arsala'nın ziyareti 20 kasıma kadar sürecek. Dışışleri bakanhğından yapılan açıklamay a göre Dışışlen Bakanı Hikmet Çetın'in davetı üzenne gerçekleşecek olan ziyaret sırasında. ıkılı ilişkilenn tüm yönleri ele alınacak ve bölgesel ve uluslararası konular hakkında görüş alışverişinde bulunulacak. Jelev'den Rus ordusuna övgü •SOFYA (AA) - Bulganstan Devlet Başkanı Jelu Jelev, Moskova'dakı knz sırasında Rusordusunun tutumunu takdırle karşıladığını ve tam not verdiğini söyledi. Bulganstan'ı ayaret etmekte olan Rusya Savunma Bakanı Birinci Yardımcısı ve Genel Kurmay Başkanı Mihail Kolesnikov, öncekı gün Devlet Başkanı Jelev ile görüştü. Görüşmede iki ülke arasında imzalanan 1994yılı işbirliğı planı üzennde duruldu. Yeşillerden destek • STR ASBOl RG (AA) - Avnıpa Parlamentosu'ndaki Yeşiller Grubu tarafından hazırlanan bir rapor ve buna bağlı karar tasansında, Avrupa Topluluğu ülkelerinde. oturma ve çalışma iznıne sahıp yabancılara serbest dolaşım hakkı venlmesı istendi. Fransız Parlamenter Tjıda Tazdait tarafından hazırlanan raporda, AT ülkelerinde çalışma ve oturma ıznine sahip 10 milyon yabancının bulunduğu kaydedilerek bu kişilerin AT vatandaşı olmadıklan için ekonomik ve sosyal alanda. aynmcı pollitikalarla karşı karşıya olduklan vurgulanıyor. 20 bin burun gömülecek • SEUL (AA) - Yaklaşık 400 yıl önce Japon Samuraylan"run işgaline uğrayan Kore'de öldürüldükten sonra "savaş anısı" olarak saklanmak üzere burunlan kesilen 20 000 Koreli'nin ruhu artık rahatedecek. Burunlann kalıntılan, gelecck hafta ülkenin güneyindeki Puan kenti yakınında törenle toprağa verilecek. 1597 yılında gerçekleşen ve 100.000'den fazla Koreli'nin öldüğü Japon işgalinde kesilerek Japonya"ya götürülen burunlar, geçen yıl da Güney Koreye getinlmişti. Türkiye, yıllarca Israil ile Araplar arasmda denge politikası gütmeye çabaladı IsraiHeilişkilerinişli-çıkışlıoldu LALE SARIÎRAHÎMOĞLU Filistin 1947'deböltindü ANKARA - Dışışleri Bakanı Hikmet Çetin'in, Osmanlı dö- nemınden bu yana en yüksek düzeydekı Türk yetkilisi sıfatıy- la Tel Aviv'e yaptıgı tarihi an- cak kimilerine göre gecikmeli ziyaret, iki ülke ilişkilerinde ye- ni bir sayfa açtı. Çetın'in ziyareti, Türkiye- İsrail ilişkilerinde sıyasi, ekono- mik ve kültürel ilişkilenn işler- lik kazanması anlamına gelen siyasi irade beyanını vurgular- ken. Ankara üzerindeki "Arap ipoteğumT de kalkması anlamı- na geliyor. Ancak. gerek Arap devletle- rinin, gerek İsrail'in bugüne ka- dar süren dönemde izlediği po- lıükalar. Türkiye'nin, "bölgede dengeieri konıma adına" savun- duğu Ortadoğu politikalan- thsan Sabri Çağlayangil-Araplara açüdı nda. ne Araplan ne de İsrail'i kazanmasına yetmediğini orta- kurulacak bir Filistin ve İsrail İsrailın Arap topraklannı ışga- kesmedıği gerekçesıyle Mılli Se- line Ankara'nın tepkisiru gös- termek için 1957'de önce mas- lahatgüzar düzeyine indirildı. Ankara, İsrail'in Doğu Ku- düs'ü ılhakını ve İsrail'in Ku- düs'ü başkenti ilan etmesini protesto etmek üzere. ilişkileri- ni 1980'deikıncikatip düzeyine düşürdü. Ankara'nın Doğu Kudüs'tekı başkonsoloslu Yahudidevkti 1948 f de kunddu Hayrettin Erkmen-Bakanlıktan düşürüldü BM Genel Kurulu, 29 Kasım 1947'de o dönemde İngiltere'nin mandası altında bulunan Filistin'in Yahudilerle Araplar arasında bölünmesini kararlaştırdı. Genel Kurul karannda Ingıhz mandasının sona ermesi, en erken tarihte Fılistın'e bağımsızlık verilmesi. Filistin'in bağımsızhktan önce kısa bir süre BM tarafından yönetilmesi ve kutsal yerlerin özellıklennesaygı gösterilmesi öngörülüyordu. Ancak ABD bir süre sonra tutumunu değışurdi ve Filistin'in bölünmesi planını eleştirerek bölgenin geçicı bir süre için BM'nin vesayet sistemı altına alınmasını önerdi. Ne varki Genel Kurul, Filistin'in bölünmesi planını değiştirmeyi reddetti Bölünme planını Araplar da kabul etmiyordu Bu gergin ortamda 14 Mayıs 1948'de bagımsız İsrail devleti ilan edildı. israil'in bağımsızlığının ilan edilmesinden kısa süre sonra Filistınin bölünmesini kabul etmeyen Araplarla İsrail arasında ilk savaş patladı ve Arap ordulan yenilgıye uğradı. İsrail'in bağımsızlığını tanıyan ilk ülkeler arasında ABD ve Sovyetler Birliğı bulunuyordu. İsrail 1949'da BM'nin 59. üyesi oldu. LOBNÂK S«n AKDENIZ T«l-Avl yaçıkardı. Türkiye, İsrail'in Araplarla gıriştiğı mücadele sonunda 1947 yılında bağımsızlığını ilan etmesinden sonra bu ülkeyi tanıyan ılk müslüman ülke oldu" Bırleşmış Mılletler (BM) Genel Kurulu 1948 yılında İsrailı bağımsız devlet olarak ilan ettı. devleti arasında paylaşılmasını öngören ve 1947 yılında alınan 181 sayılı BM Genel Kurul ka- ranna zamanında karşı çık- mıştı. Ancak, İsrail devleti ku- rulduktan ve BM'ye üye olduk- tan sonra, İsraıl'le 1948 yılında elçilik düzeyinde diplomaük ilişki kurdu. O tarihten bu yana Türkiye- Türkiye, Filistin Kurtuluş İsrail diplomaük ilişkileri, Ör- Öngütünün (FKÖ) 1988 yılın- tadoğu'daki gelişmelereparalel dakı Cezayir toplantısı sonun- olarak, inişler ve çıkışlara rağ- daılan ettiği Filistin devletinide men kesintisiz olarak sürdü, ilk tanıyan ülkeler arasında yer ancak durgun bir seyir izledi. aldı. Türkive'nin İsrail'i tanıması Bugün İsrail ile ilişkilerinde ile iki ülke arasında sıkı ticari yeni bir döneme gjren Türkiye, ilişkiler başladı. Buna karşın, ' * 1956 - - - - -ancak, Hikmet Çetin'in de ifa- de ettiği gibi, iki ülke ilişkılen- nin daha da ileriye götürülmesi- nın, İsrail'ın Filistinlilere yöne- lik tutumuna bağlı olacağmın da altını çizıyor. • DHf •• llşMltP Türkiye, Filistin topraklannın burada İsrail'in 1956 yılında Mısır'a saldırması ve Süveyş bunahmı üzenne Ankara, İsrail'e karşı tavır alarak büyükelçısıni geri çekti. Böylece, Türkiye-İsrail ara- sındakı diplomatik ilişkilenn düzeyi, Süveyş knzi sırasında ıse kapatıldı. •ErfeMi alayı 1970-1980 arasındakı Adalet Partisi azınlık hükümetinin Dışişleri Bakanı Hayrettin Erkmen'in gensoru ile düşürülmesi olayı. ülke içindeki şımdı Refah parti- si adını alan Mıllı Selamet Par- tisi gibi dine dayanan marjınal gruplann, Türkiye'nin İsrail ile ilişkilenni geliştinnesinde nasıl bir engel oluşturduğunun da göstergesi oldu. Erkmen. Doğu Kudüs'ü il- hak eden İsrail ile Türkiye'nin diplomatik ilışkısıni bütünüyle lamet Partısinın verdiği genso- ru önergesi ile bakanhktan dü- şürülmüştü. Erkmen Cumhuriyet'e yaptıgı değerlendırmede, Türk dış poli- tikasının oluşturulmasında kendısinin de bir dönem yer al- dığını anımsatarak, "Türkiye, Ortadoğu politikalarında ne Araplara ne de İsrail'e şirin gö- rünmeyi başarabildi" görüşüne yer verdı. Sivaset bilimciler, bueün de Suriye, İran ve Irak gibi komşu ülkelerle ilişkilerimiz, görül- düğü gibi. Türkiye'nin, izlediği Ortadoğu politikalanna rağ- men, Araplan hoşnut edemedi- ğine dikkat çekiyorlar. Bu hoşnutsuzluğun temelin- de ise bu devletlenn Osmanlı İmparatorluğu alunda yaşamış olmalan ve onlann şeriat yöne- tim biçimlerine karşı Türkiye'- nin laik devlet biçimıni seçmış olmasının yattığı belirtiliyor. Adoif Hitlerin soykınmına karşı Avrupa'nın hareketsiz kaldığı bir dönemde, Osmanlı'- nın kuçak açtığı Yahudilerin devleti İsrail'in ıse Türkiye'nin "Araplan incitmeme" adı altın- da izlediği politika nedenıyle Ankara-Tel Avıv ilışkilenne olumsuz yansımasından kırgın olduğu gözleniyor. •HtO'riM smn yı Ölen Cumhurbaşkanı Turgut özal'ın. Dışışlen eskı Bakanı İbsan Sabri Çağlayangilin hem Doğu'ya hem de Batı'va açılma politikasını yenıden güncelleş- tirmesi ile İsrail ile bir yakmlaş- ma da gözlendi. Uluslararası ortam da bu yakınlaşmayı daha elverişli kıldı. Soyyetler Birliği'nin dağıl- ması ile Ortadoğu'da Suriye da- hil pek çok ülke doğal'mütte- fıkini kaybetmiş ve tek süper güç olarak boy gösteren ABD'- ye yaklaşmaya başlamıştı. 1985 yılından ıtibaren Tel Aviv ve Ankara'da karşılıklı olarak daha üst düzeyde temsil- ciler görev yapmaya başladı. 30Ekim 1991'deçalışmalan- na başlayan Ortadoğu Banş Konferansı. Ortadoğu sorunu- na adil ve kalıcı bir çözüm bu- lunması konusunda Türkiye'- nin İsrail'den beklentilerini de karşılamaya başladı. Bu olumlu gelişme 31 Aralık 1991 tarihinden itibaren İsrail ile diplomaük ılişkilerin büyü- kelçilik düzeyine yükseltilme- sinde önemli rol oynadı. Tür- kiye'nin Kudüs Başkonsoloslu- ğu da eylül 1992'de faaliyele geçtı. • Urfüdi tmatür Türkiye ile İsrail arasında iki ülke ilişkileri- nın normalleştınlmesinden önce sınırlı ban resmı temaslar gerçekleştirildi. Bu çercevede. 1987'den itiba- ren iki ülke Dışişleri Bakanlan BM Genel Kurulu toplantılan nedeniyle New York'ta birara- Ekonomik İlişkiler w Israü'le ticaret hacmidüşükTürkiye ile İsrail arasında diplomatik ilişkilenn normalleştirilmesının ardından çeşıtlı alanlardakı ilişkilerc de yeni bir ıvme kazandınlması kararlaştınldı. Bu çerçevede öncelıkle ekonomik. tican, bilimsel, kültürel. turizm ve ulaştırma alanlannda işbirliği olanaklannın arttınlması amaçlandı. Türkiye ile İsrail arasında ekonomik ve ticari ilişkiler son dönemde önemli gelişme gösterdi. İki ülke arasında tanm alanında işbirliği ve uzman değişimı, müteahhıtlık alanında ortaklaşa üstlenilen konut projeleri bulunuyor. İsraıl'e 1987yıhnda 19.9 milyon d'olar olan Türkiye'nin ıhracatı, 1992 yılırun ilk alü ayında 42.5 milyon dolara yükseltıldi. 1987 yılında 34.1 milyon dolar olan Türkiye'nin ithalatı ise, 1992'nın ilk altı ayında 45.2 milyon dolar olarak gerçekleştınldi. Siyasi ilişkilenn durumuna bağlı olarak ikili ticaret genelde özel sektörler tarafından yürütülürken, kamu kuruluşlan arasındakı ilişkiler asgan düzeyde tutuldu. Bu nedenle, ıkılı tıcaret nıspeten düşük kaldı ve ticaret hacmı 1992 yılında 187 milyon dolar civannda seyretti. İsrail kunılduğundan bu yana komşu Arap ülkeleriyle savaştı. 6 gün süren 1%7 savaşnda Arap ordulan İsrail karştsında büyük yenilgi aldı ya gekliler. Mart 1987'den itibaren iki ül- ke Dışişleri bakanlıklan müste- şarlan düzeyinde "mesafeli" bir çerçevede sürdürülmek kaydıy- la siyasi ıstişarelere başlandı. 1991 yılında diplomatik ilij- kilerin büyükelçilik seviyesine yükselülmesiyle beraber açık- bkla gerçekleştirilmeye başla- nan bu temaslara hız ve içerik kazandınldı. Bu çerçevede, Turizm Baka- nı Abdülkadir Ateş'in, 1 -4 Hazi- ran 1992 tanhleri arasında İs- rail'i ziyareti sırasında iki ülke arasında bir Turizm İşbirliği Anlaşması imzalandı. İsraıl'e yapılan ilk siyasi nite- likteki ziyaret İkili Siyasi İşler Yardımcısı Müsteşar Büyükel- çi Bilgin Lnan tarafından 29 Eylül-1 Ekim 1992 tarihleri ara- sında gerçekleştirildi. Bu ziyarette ikili ilişkilenn geliştinlebileceğı alanlar ile baş- ta Ortadoğu Banş Konferansı olmak üzere bölgedeki gelişme- ler üzerinde duruldu. İsrail Dışişleri Bakanlığı Müsteşan Joseph Hadass Tu- rizm Bakanı Ateş'in davetine icabetle Türkiye'ye yapuğı zi- yaret sırasında Müsteşar Unan'la 14 Ekim 1992 tarihin- de bir görüşme yaptı. Dışışleri Bakanı Hikmet Çe- tin, özal'ın cenaze törenine ka- tılmak üzere Ankara'ya gelen İsrail Dışişleri Bakanı Şimon Peres ile 21 Nısan 1993 günü bir görüşme yaptı. 29 Haziran-1 Ternrnuz 1993 tarihlen arasında Ürdün ile bağlanüh olarak yapılması ön- görülen İsrail ziyareti, yeni hü- kümet programırun tesbiti ça- lışmalan ve bunu izleyecek gü- venoyu sürecı nedeniyle ileri bir tarihe ertelendi. Bu ziyareün bu kez 27-29 Temmuz 1993 tanhlerinde ger- çekleştırilmesi planlanmışken, Çetinj Ürdün'de bulunduğu sı- rada Israil'in Güney Lübnan'ı bombalaması ve ardından geli- şen olaylann İsrail ziyaretini gölgeleyebilecek bir hal alması üzenne, ziyareti daha uygun bir ortamda gerçekleştirmek dü- şüncesiyle ikinci kez erteledi. Bu ziyaret 13-15 Kasım 1993 tarihleri arasında gerçekleştiril- di. Rabin: Terörle savaşakararlıyız Dış Haberler Servisi - Hız- bullah mılitanlannın önceki gün İsrail topraklanna düzen- lediklen roket saldınsına misil- leme olarak, İsrail uçaklan örgütün Bekaa Vadisindeki uçaksavar bataryalan ile mu- habere merkezlerini bombala- dı. Hizbullah militanlan İsrail desteklı Güney Löbnan Ordusu ve İsrail'in koruduğu 8 farkb noktaya Katyuşa roketlen ve diğer silahlarla saldırmışlardı. Oncekı gün bu saldınlara karşılık olarak gerçekleştirilen bombardımana dört ava bombardıman uçağının katıl- dığı bildirildı. Saldmda Lüb- lanlı bir çoban ölürken Hiz- bullah da iki savaşçısının saldı- nda yaralandığını açıkladı. Hizbullah yetkiüleri gerilla ve Suriye uçaksavar bataryalan- nın harekete geçtiğini, fakat İsrail hedeflerini vuramadıkla- nnı belirtti. İsrail savaş helikopterleri ve topçu birlikleri de Güney Lüb- nan'da oluşturulan güvenlik kuşağındaki Hizbullah mevzi- lerini bombardımana tuttu. Yetkililer. İsrailin dinci örgü- tün mevzilerine saldınya geç- mesinjn 13 ekimdekı FKO- İsrail görüşmesinden bu yana, örgütün güvenlik kuşağinda ginşliği en büyük harekete karşılık olduğu görüşündeler. İsrail Başbakanı İzak Rabin Hizbullah'a karşı gerçekleştin- len hava saldınlannı savunu- rak"Terorizmle savaşmaya kararlıyız" dedi. Resmi bir zi- yaret için VVashington'da bu- lunan Rabin, yaptıgı açıkla- mada "Banş sürecini engelle- meye çalışanlarla savaşmaya kararlıyız. Onları cezalandır- mak ve amaçlarına ulaşmalan- nı engellemek için ne gerekiyor- sa yapacağız" diyerek İsrailin kararlılığına dikkat çekti. "Barışa karşüar" İsrail Başbakanı, banş gö- rüşmelennde ilerleme kayde- dilmesini engellemek isteyen Hizbullah örgütü ve Filistinli muhalif gruplann terör eylem- lerini arttırdıklannı kaydede- rek "Açıkça İsrail ve FKÖ arasında imzalanan anlaşmaya karşdar" dedi. Kudüs'te ise Savunma Bakan- lığı Müsteşan Motta Gur Su- riye'yi terörist aktivıtelerin arkasında olmakla suçladı. Gur devlet radyosuna yaptıgı açıklamada "Politik nedenler- den dolayı Suriye Ortadoğu'da kendisinin onaylamadığı bir ba- rış olamayacağını kanıtlamaya calışı>or"dedı. Öte yandan Suriye De\ let Baş- kan Yardımcısı Abdülhalim Haddam İsrail çekilene kadar Güney Lübnan'da İsrail mev- zilerine yönelik saldınlann devam edeceğini söyledi. ABD, Irak'ın Şiilere kimyasal silah kullandığı haberlerinden kaygı duyduğunu açıkladı Washington'danBağdat9 aııyaııDış Haberler Servisi - Irak- Kuveyt sınınndakı gerginlik sü- rerken, ABD Bağdat yönetimı- nin güneydeki Şiilere karşı kim- yasal silah kullandığı yolunda- kı haberlerden 'derin kaygı' duyduğunu açıkladı. the New York Times gazete- si, öncekı günkü sayısında ıs- yana Şiı gruplann liderlerine ve bazı köylere dayanarak verdiği haberde Saddam yönetıminin Körfez Savaşı'nın bıtmesinden bu yana 50 bin Şiı'yi kimyasal silah kullanarak öl'dürdüğünü ileri sürmüştü. Reuter ajansının haberine göre ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada "\V ashington. Bağdat'ın kimy a- sal silah kullandığına ilişkin ha- berlerden derin kaygı duyuyor. Bu iddialar doğruysa BM Gü- venlik Konseyi'nin 687 sayılı ka- Iraklı çiftçiler, ellerinde sopa ve demir çubuklarta Kuveyt sınınnı 500 metre kadar aşarak gösteri düzenkmişlerdi. (REUTER) rarmın ihlal edilroesi dununu or- taya çıkar" dedi. Güvenlik Konseyi'nin 1991 tarih ve 687 sayılı karan ile Körfez Savaşı'nda ABD'nin öncülüpndeki BM kuvvetleri- nın Irak'a karşı harekatının son bulması kararlaştınlmıştı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Çhristine Sheüey, BM heyetinin İran'a giderek Irak'tan kaçan Şii göçmenlerle görüşmeler yapmaya başladığını bildirdi. Çhristine Shelly. "BM, kimya- sal silah kullanımı konusunda kapsamlı bir araştırma yapıyor" dedi. İnsan haklan gruplan da Irakın eylül ve ekim aylannda güneydeki Şiilere karşı kimya- sal silah kullandığını ilen sürü- yorlar. Kuveyt sınırı gergin 300 dolayında Irakh çiftçinin önceki gün Kuveyt sınınnı aş- ması sonucu patlak veren kriz- den sonra Irak-Kuveyt sırunnın çok gergin olduğu bil- diriliyor. Ellerinde sopa ve demir çu- buklar bulunan Iraklı çiftçiler Kuveyt sınınnı 500 metre kadar aşarak gösteri düzenlemiş Ku- veyt güvenlik güçlerinin müda- halesi üzerine geri dönmüşlerdi. Iraklı çiftçiler kendilerine ait olan tarlalann Kuveyt sının içinde kaLmasını protesto et- mışlerdi.