Katalog

SAYFA CUMHURİYET 15 KASIM1993 PAZARTESİ 8 DUNYADA GEÇEN HAFTA JurassicPark'aDoğııAlıııaıırakip: OssiPark DtLEK ZAPTÇIOĞLU BERLİN - Tüm zamanlann en iyı gişe hasılaü yapan fılmlennden Jurassic Park, hala seyirci akınına uğramaya devam ediyor. Tarihin derinliklerinde kaybolmuş dinozorlan yeniden canlandınp insanlara bir parkta eskiyi yaşatma fıkri, fUmin yönetmeni Steven Spielberg için karlı bir buluştu. Bundan esinlenen bir başkası şimdi aynı çerçeveye hayvanlan değil, insanlan oturtarak para kazanmayı düşünüyor. Fikir komikle trajik arası. Mekan Doğu Almanya. Yeniden canlandınlrnak istenen ise, eski Demokratik Almanya'daki hayat. Kurnaz bir ışadamı, Doğu Almanya'da boş bir arazıde eski Demokraük Almanya'nın maketini inşa etmek isü'yor. Doğu Almanlara Baülılarca takılan 'Ossi" (Doğulu) lakabından esinlenerek "Ossi Park" adı verilen proje. sözümona nostaljik gönüllere adanmış. Parka giriş, eski Demokraük AJmanya'ya giriş gibi olacak: Duvar, mayınb tarla, kimhk kontrolü, kaşlan çatık sert üsluplu Doğu Alman askerleri. bilgisayarda larama. üstaramalarvesaire. Işin şakası yok. Şüphelı şahıslar sınırda istihbarat servısı Stasi'nın ünıformasını taşıyan adamlarca sorguya çekılecek. Oteller, eski Demokratik Alman 'ambiente'sini içerecek: 1960'lardankalma mobilyalar, abajurda dinleme cıhan. ajanbğından kuşku duyulmayacak oda hizmetçıleri fılan. Insanlar alışverişe gıttiklerinde saun alacak mal bulamayacak, varolanlan alabilmek için saatlerce kuyrukta bekleyecek. 'Ossi Park'ın ziyaretçılenne televizyondaneski lıderlenn. Erich Honecker'le Mielke"nin. Gorbaçov'un konuşmalan videodan seyrettiniecek. Özel olarak basılan partı gazetelennden başka yayın bulundurulmayacak. Bir Mayıs merasımlennde eski Doğu Abnan ordusuna aıt otantik savaş araçlan resmi geçit yapacak. 'Animatörler' komsomol ve proleter kılığında törene katılacaklar Herkesi fişleyip izlemekle ünlü Slası teşkilatının Doğu Berlin Normannen Caddesi'ndeki ALMANYA binasının bir kopyası yeniden inşa edilecek. Binanın mahzenlerindeki hücrelere 'şüpheli' ziyaretçiler hapsedilecek. Sorgu, üniformalı subaylarca karanlık odalarda ikiyüz mumluk ampullerin ışıgında 'sanki hakikiyrniş gibi'yürütülecek. Ziyaretçiler, Demokratik Almanya'nın havasını soluyacak, atmosferini hissedecek, dehşete duşürülecek. korkacak, sonunda parkı terkedip Baü'nın neon ışıklanyla simgelenen özgürlüğüne adım attıklannda bir Marlboro yakıp "Oh be, dünya varmış" 1 diyecekler. Tabiı bütün bunlan yaşamak için yüklü bir para ödeyecekler. Bu fıkir, duvar yıkılmadan önce maceralı bir kaçışla Baü'ya geçmiş, orada birkaç yıl yaşadıktan sonra iki Almanya'nın birİeşmesine tanık olmuş bir Doğulu işadamının muhayyelesinin ürünü. Kendisi gazetelere verdıği söyleşılerde buparlak fıkri alabildiğıne savunuyor, hatta polıtik bir kulp takmaya bile çahşıyor. Efendim, Demokratik Almanya Titanık gemisi gibi aniden batıp tarihin karanlğına gömülüvermış, bu devletın insanlarda bıraktığı niceanı varmış, bu anılan özleyene yeniden yaşatmak, bilmeyene göstermek fena mı olurmuş... Adam parkın okul smıflannca da ziyaret edilebıleceğini, ibret olsun diye 'komünizm belasının' en canlı haliyle yaşatılmasırun ders kitaplannda okunanlardan çok daha etkili olacağını öne sürüyor. Savunma olarak da. kapitalızmın anavatanı olmasa bile en canlı uygulamasını teşkıl eden Amerikan toplumunda da insanlan böyle hayal alemlerine taşıyan parklar olduğunu hatırlatıyor. Gerçekten adama çok yükleniliyor. Gazeteler, hatta bö> le konulara bayılan boyab basın bile Ossi Park projesini yerden yere vuruyor. Kara mizah, son derece tatsız bir şaka, rejim kurbanlannın anısına saygısızbk olarak nıtelenen projenin gerçekleşmesi bu nedenle tehlikeye girdi. Devlet kösteklerse ış yatar. Devlet ise zaten kendilerini birleşmeden sonra ikinci smıfinsan gibi hisseden Doğu Almanlan daha fazla rencide etmek istemiyor. Bir hayvanat bahçesı gjbi bu parkta sade Doğu Alman vatandaşlan da yeniden canlandınlacak çünkü. Deri taklıdı plastik çantasıyla lahana kuyruğunda bekleyen, kötü boyalı, kötü permah saçh, taklit blucinli Doğu Alman kadını hortlatılacak. İnsanlar, Almanca'ya hakaret teşkil eden bozuk Saksonya şivesiyle konuşmayı sürdürecek. Fabrikadakı işçıler, eksik malzemenin gelişı ertelendığinden bidonlann üstünde pinekleyip pişpirik oynayacak. Lokantalarda masa bulunmayacak, garsonlardan azar işitilecek. Kısacası Demokratik Almanya.en kötü taraflanyla klişeleşmiş bir imaj halinde sunulacak. Bu yüzden Doğu Almanlar, herşey bir yana "'Eğereskinın ıyi taraflanru da gcstereceklerse böyle bir parka karşı çıkmayız" diyorlar. Bilmiyorum, projeye mi gülmelı. yoksa Doğu Almanlann bu sözlerine mi. Belki hıç gülmeyip ağlamak lazım. Ama hayat sürekli ağlayarak da gecmiyor ki. Savulun Pekingribi geliyor EDtPEMtLÖYMEN LONDRA - Pekin Gribı nihayet teşrif ettiler. Her yıl bu sıralarda bir grip salgınıdır gider. Bu seferkı başka türlü olacakmış. Magazin basınına ınanılacak olursa. her hafta 65 bin kişı. mahalle doktoruna gidip muayeneoluyormuş. Şimdilik 11 kişiöldü. Her haftarun sansasyonel ya da dramatik bir haberi oluyor. Geçen hafta, Prenses Diana'nın sorunlan. 2 yaşında bırçocuğu 11 yaşında ikı başka çocuğun öldürüp öldürmediğıni anlamaya çalışan mahkeme gibi herkesi ilgilendiren başka haberlerde vardı. Ama grip konusuönemli Çünkü önümüzdeki haftalann en sansasyonel ve dramatik haberi olmaya aday. Bu, Türk basını için de böyle olacak. Çünkü Türkiye'ye gelen her kötü hava nasıl Balkanlar üzerinden gelirse, böyle hastahk uğursuzluk da yine Av rupa'dan geliyor. Daha şimdiden özel televizyonlanmız ellerinde mikrofon, sokaklarda dolaşıp "Grip aşısı nedir" diye soruyorlar. Bu seferki Pekin Gnbi'nin resmi adı Pekin Gribi 32-92. Telefon koduna benzeyen bu rakamlardan ilki, bu gribin şimdiye kadar rastlanan 32. grip türü olması, 92 ise Dünya Sağlık Örgütü'nün virüsü geçen yıl Pekin'deki laboratuvarlannda saptamalannın amsı nedeniyle. Enflasyondaki artışa bağlı olarak virüsün rakamlan da her halde artacaktır. Ancak, vurupdevirdiklerinin sayısı da artıyor. Bunu sadecesansasyon meraklısı magazin basını değil, ciddi gazeteler de soğukkanlı başlıklarla duyuruyorlar. En son 1989"da salgın halinde görülen gripten 26 bin kişi ölmüştü İngiltere'de. Bu kez bu sayı artmasın diye doktorlar, halkı aşı olmaya davet ediyorlar. Gnp salgmı şimdihk en hızlı Iskoçya'da yayıhyor. Ülkenin güney kesimleri ve Londra henüz salgından etkilenmedi. Ama kırsal kesimde grip, başlıca haber. Londra'da da arttığı takdirde ciddi basın da magazin kardeşlerı gıbı koro halinde'salgın var" demeye başlayacak. Tıp, küçük Laurayı hayatabağlayamadı Dtş Haberler Servisi - Tıp tanhinin bugüne değın gerçekleştirilen en kapsamlı organ nakli ameliv atı başansız oldu. 6 organı degjştirilen 5 yaşındaki Laura Davies. perşembe sabahı öldü. AnnesiFran Davis her zaman, kızı Laura ölüme hazır olduğunda bunu kabulleneceğıni söylemişti. Geçtığimiz perşembe günü Fran veeşi Les, iki büyük organ naklı ameliv atı geçirmiş küçük kızlan Laura'nın yaşamla verdiği büyük savaştan vaz geçtiğini anladılar ve Laura'yı hayata bağlayan nefes alma aletinın kapatılmasına razı oldular. Pensilvanya'dakı Pittsburg Çocuk Hastahanesi'nin doktorlan küçük Laura'nın nefes alma aletini sabah 7.45 de kapattıklannda anne ve babası yatağının başında bekliyorlardı. Laura eylül ayında, kendisine 6 yeni organının birden verildiği, bu güne kadar yapılmış en kapsamlı çokorganlı transplantasyon ameliyatını başanyla atlattı. Laura'da zamanla kanserimsı oluşumlar meydana gelmeye başladı. Çarşamba akşamı durumu daha da kötüye gitti. 5 yıl önce Manchester'da parçalanmış bir ince bağırsakla doğan Laura'nın karaciğer fonksiyonlan da bir süre sonra işlevinı yenne getirmemeye başlamıştı. Bunun üzerine Laura'nın yaşaması için tek çıkar yol bağırsak ve karaciğer transplantasyonlan geçirmesi olmuştu. Laura bu şansı 1992 hazıranında Pıtsburg'da buldu. 600 bin pound tutanndakı tedavi masraflan. 150 bin poundu Suudi Arabistan Kralı Fahd tarafından olmak üzere yardım fonlanndan toplandı. Başanlı geçen ameliyattan Laura sağlığına kavuşmuş olarak çıktı. Fakat bağışıklık sistemı üzennde kullanılan ilaçlann ağırgelmesi üzerine bu ılaçlann kullanımı durduruldu. tnce bağırsaklarçalışmasını durdurdu ve Laura'nın vücudu bağışlanan organlanreddetmeyebaşladı. Aıle mayıs ve eylül aylannda ABD'ye geri dönmek ve zor ameliyatı yapürmak zorunda kaldı. MüdFare'ye Fransayaramadı MİŞEL PERLMAN PARİS - Miki Fare'nin canı sıkkın. Nasıl olmasın ki! Geçen hafta yapılan açıklamada, Euro Disneyland kuruluşunun, eylül sonunda noktalanmış 1992-93 faaliyet döneminde 5.34 milyar frank zarar ettiği belirtildi. Çocuklann, hatta yetişkinlerin bu sihirli dünyası demek ki günlük yaşamın şimdiki sert koşullanna karşı koymakta zorluk çekmiş. Düşünün, Paris dolaylanndaki Marne-la-Vallee"- de yaklaşık bir buçuk yıldır küçükleri renkli bir düşdünyasına cağıran bu kuruluşu şimdiye değin 17 milyon kişi ziyaret etti... Buna rağmen işin parasal yönü, bir türlü tam olarak rayına oturtulamadı bugüne dek. Günde 5 5 milyon franka ulaşan zarar. elbette ki aamsanacak gibi değil. 20.5 milyar frank borcu bulunan Euro Disneyland'ın yöneticileri içinde bulunduklan fırtınayı atlatmak üzere ellerinden gelenı yaparken, kimileri çocuklann Galya'lı diğer sevgjlisi Asterix'in egemen olduğu bir eğlence parkında kaydettiğı kara parmak basıyor. Vede Fransız'lann bu ecdadının ABD'den ithal edilnıiş Mikı Fare'ye başanlı bir şekilde "kafa tuttuğuna" gururla dikkat çekmekten geri kalmıyor. Oysa, neler planlanmamışü ki şu Euro Disneyland için! Fakat gelin görün ki, evdeki hesap çarşıya uymadı. Kuruluşun hisselerinin yüzde 49'una sahip bulunan ana kuruluş, Walt Dısney Company, işte bu nedenle önümüzdeki ilkbahara değin açıklan kapatmayı üstlendi. Bravo. Özellikle,1982*dekikan816 milyon dolariken, Euro Disney'in zaran yüzünden bu yıl kann 230 milyon dolara düştüğü dikkate abnırsa... Paris'e yaklaşık yanm saat uzaklıktaki Miki Fare'nin sihirli dünyasmı maddi bakımdan düzlüğe cıkarmak için yaklaşık 60 finans kuruluşuyla çetin müzakereler sürdürüldüğü belirtiliyor. Geçen cuma günkü Paris borsası kotasyonlannda yeniden sarsılan Mıkı'nin pes etmeye hiç mi hiç niyeti yok. Fakat Euro Disney kuruluşunun en büyük şanssızlığı. kuşkusuz kendisini ekonomik bunabm döneminde bulması oldu. Aynca bu eğlence parkını gezeceklerin harcayacaklan paranm abartılmış biçimde öngörülmüş olması da tatsız durumunun başbca etkenleri arasında. Miki Fare-Asterix maçının devamını önümüzdeki bahara ızleyeceğız inşallah. Nobelbile aıtık Isveçli değil GÜRHAN UÇKAN STOCKHOLM - İsveçteçok harekeılı bir haftayı geride bıraktık. Stockholm'deki Modern Sanatlar Müzesı'nden Pıcasso ve Braque"ın yapıtlannın çalınmasından tutun. Brüksel'deki AT görüşmelerinedek bırçok gelişme kamuoyunun gündemindeydi. İsveç'in ilk büyük endüstrisi Nobel bile arük İsveçb değil. En azından, tümüyle değil. Hollandab kimyasal ürünler şirketi Akzo, Nobel Endüstrisi'nin 14 milv ar kron değerindeki hisse senetlerinin 5.4milyannı (yaklaşık 9 trilyon lira) satın aldı. Nobel'in kimyasal ürünler üreten bölümünü saün alan Hollandablar. böylebkle en büyük hisse senedi grubunu oluşturdular. Öte yandan, bu alışverişin nobel ödüllerinı dağıtan fonla herhangi bir ilişkisi olmadığını hemen belirtmek gerekır. Ne var ki, Volvo'nun kamuoyunda giderek eleştirilen, Renault'yla birleşme karan ve SAS'ın sürekli olarak Avrupa'da yeni . iş ortağı araması, İsveç endüstnsının dış ülkelere -, açılmadan kendini ayakta tutmakta çok zorlandığını gösteriyor. Bu arada Avrupa Güvenlik Konferansı'nın (ESK) dönem başkanı, Dışişleri Bakanı Margareta af Ugglas, çalışmalan konusunda parlamentoya bir rapor vererek, özelbkle Balkanlar ve Balük'ta önemli gelişmelerin oluşmasında örgütün rol sahibi olduğuhu söyledi.Af Ugglas, Balkan'lardaki genbmin Kosova ve Makedonya'ya sıçramasının önünün ESK tarafından alınan önlemlerle alındığını ileri sürdü. Grevdalgası Belçika'da CEMSEY BRÜKSEL - Avrupa'nın küçük ülkesi Belçika'yı önümüzdeki bir ay içinde sıcak günlerbekbyor. Ülkedeki iki büyük sendıkanın yaklaşık 2.5 milyon üyesi, ılki önümüzdeki pazartesi günü olmak üzere beş ayn günde büyük çapb grevlere gidiyor.Belçika hükümetınınücretlerde 120 milyar frank (> aklaşık 45 trilyon lira) ve sosyal harcamalarda 75 milyar frank (yaklaşık 28 trilyon lira) kesintı yapma planlan, Hristiyan ve sosyabst sendıkalannı uyan evlemleri yapmaya ıtti. Pazartesi günü başta başkent Brüksel olmak üzere Belçika'nın birçok bölgesinde yaşam duracak. Hemen hemen hıçbir devlet dairesindeçahşılmayacak Kent içi ulaşım da felce uğrayacak. İlk uyan grevine katılmayacaİc olan tren işçileri de kasım ve aralık aylannda yapılması planlanan diğer grevlere katılacaklar. Ülkedeki liberal sendikalann da katılmasının beklendıği grevden yalnızca gazeteler etkılenmeyecek. Sendikalann bir genel grevle sonuçlanması olasıhğı da bulunan uyan eylemlerinı başlatma karan, Avrupa Topluluğu ülkeleri arasında en büyük bütçe açığına sahip Belçika'da, bu açığı kapatmak amacıyla tasarruf etme karan alan Dehaene hükümetini de güç durumda bıraktı. Birkaç hafta önce "toplumsal uzlaşma" sağlamış olmakla övünen hükümet, şimdı herkes tarafından eleştiriliyor. İşverenler Derneği ise planlanan eylemlerden dolayı sendikalan "siyasi bireylem amaayla işyerlenni rehin almakla"' suçluyor. İşverenler, "sendikalann sorumsuzca eylemleri, korumayı istedikleri işyerlenni ve ekonomınin düze çıkmasını tehdit ediyor" tezini savunuyorlar. Bu grevlerin. Belçika'da çalkantılı günlerin öncüsüolmasındankorkuluyor. Bu eylemlerle Belçika da, Av rupa'nın birçok ülkesini saran işçı eylemleri dalgasına kapılmış oluyor. Bundan bir süre önce Almanya, Fransa, İtalya ve İspanya'da başlayan ve yer yer çatışmalara dönüşen ışçi eylemleri, Batı Avrupa'daki genel ekonomik bunahmındoğal bir sonucu olarak kabul edilıyor. Moskova'da buruk anma töreni Basını Rus Ortodoks Kilisesi rahiplerinin çcktiği 2 bin kişilik bir grup. ellerinde mumlarla parlamento binasına doğru vürüyerek 40 gün önceki olaylar sırasında ölen vakınlarını andılar. Devlet Başkanı Boris Yeltsin'e bağlı ordu birlikleri ile radikaller arasında çıkan çatışmalar sonucu ölenlerin sayısı hala tam olarak bilinmhor. Farklı resmi kaynakiar, 140 ile 170 arasında değişen rakamlar veriyorîar. (Fotoğraf: REL'TER) KORGENERAL ÇEVİK BİR AÇIKLADI Mogadişudışında görev tamamlandı MOGADİŞU (AA) - Korgeneral Çevik Bir, Somalide kendı- lerine verilen Somab halkının emniyetinin sağlanması ve insanı yardım kuruluşlannın çabşması ıçın güven ortamının tesis edil- mesi görevinin Mogadişu dışında başanyla gerçekleştirildiğinı söyledi. Bır, AA'ya verdiği demeçte, Mogadişu dışında askeri görevin bıttiğine dikkat çekerek, "Sorumluluk bölgemizde askeri görev bitiyor. Polis kuvveti kurulduğunda göre\lerimizi de> redebiliriz. Ku»etler ülkenin orta \e kuzeyine gidebilir. Henüz buralara gi- demedik. Bize verilen görev, ülkenin tamamında güvenliği sağla- mak. Polis kuvveti kurulursa, buralara kırvvet tasarruf edilebilir" dedı. Nevv York'taki temaslan ko- nusunda AA'ya açıklamalar yapan Bir, BM'nın üst düzey yetkililerine ABD'nin bölgeden çekilmesınden sonra ihtiyaç- lannın neler olduğunu ak- tardığını belirterek. en önemb konunun lojistik destek oldu- ğunu bildirdı. Arabk ayı başında durumun açıklığa kavuşması gerektiğıne dikkat çeken Bır, "Yoksa geci- kiriz" dedi. Bır. bu gecıkmeden de harekatın etkilenebıleceğı konusu üzennde çalışıldığını söyledi. Nevv York'ta harekata katı- lan 30 ülkenin daimi temsilcileri ile görüştüğünü söyleyen Bir. kendilerine bilgi verdığini, temaslan sırasında bölge üzennde dunalduğunu kaydetti. CNN'edetneç Öte yandan dün CNN'in sorulannı da yarutlayan Korgene- val Çevik Bir, ABDnin çekilmesinden sonra harekatın ne ola- cağı sorusuna verdiği cevapta. bu konuda Güvenlik Konseyi ve Genel Kurul karannın beklendığjni ve bu süreç ıçensinde ülke- lenn yapacağı katkıya bağlı olarak harekatın gelişeceğini söyle- di. ABD'nin çekilmesinin ardından iç savaş yeniden tırmanır mı sorusuna ise. "Halk L'NOSOM'u desteklivor ve iç savaş iste- miyor. Böyle bir durumun gündeme gelmesi ve BM'nin bölgeden çekilmesi halinde, BM'nin bölgeve tekrar geleceğini düşünmüyo- rum" karşılığını verdi. Aidid'ın tekrar saldınp saldırmayacağı sorusu üzerine Bir, "Onunla da görüştünüz. Bu soruyu ona da sormanızı isterdim" dedi ve saldınya karşıbk venleceğıni söyledi. BİR-Lojfetik destek şart KKTCiOyasında Denktaş:Biz banşyanlıayız tZZETRIZAYALIN LEFKOŞA - Kuzey Kıbns Türk Cum- hunyetı Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş "Biz, barıştan. anlaşmadan. uzlaşmadan ya- nayız. Yete ki barışın adı hürrivetsizlik ol- masm ve güvencenûz sağlam bir şekilde sağ- lansın" dedi. Kuzey Kıbns Türk Cumhuriyeti'nin, 10. kuruluş yıldönümü kutlamalan, Cumhur- başkanı Rauf Denktaş'ın dün Bayrak rad- yosunda saat 12.00'de yapüğı konuşma ile başladı. Aynı zamanda 21 top atışı yapıldı. Denktaş. kutlamalan açış konuşmasmda, Kıbns Türk halkının. cumhunyeti ortadan kaldırmak isteyenlere karşı tek bır yumruk olmasınıistedı. Güney Kıbns'taki Rumlar. Güney ve Ku- zey Kıbns arasındakı bölgelerde gösteriler düzenleyerek KKTC'yı protesto ederken Kuzey Kıbns'taki Türk topluluklan da bu gösterilere karşı. KKTC'ye sahip çıkma gös- teri ve eylemlerinde bulundu. Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş. KKTC- nin onuncu yaşını kutladığı açış konuşması- nda, dünya kamuoyuna uyanlarda bulundu. "Kıbns Türk'üne baskılarm arttığını" kaydeden Denktaş, "Müsterek cumhuriyeti yıkmış olan Rum tarafını meşnı hükümet addederek bizi bu meşru hükümet esasuıa dayalı bir anlaşmaya zorlarnak için yaptlacak bütün baskılann geçersiz olaca- ğmı" duyurdu. KKTC'ye göz dikildiğine dikkat çeken Denktaş, "dünyaya şunlan söylemek istediğini'* dile getirdi: "Kıbrts Türkleri, Kıbns'ı ikiye böhnüş de- ğildir. Kıbns Türkleri Yunan yapdmak iste- nen bir adada haklannı koruduklan; Yunan obnamak için, adayı bir Rum Cumhuriyeti'ne dönüştünmek isteyenlere Iıayır bunu yapa- mazsın" dedikleri ve bunda başarı sağjadıklan içindir ki ada ikiye bölünmüştür. Şimdi bunu birleştirmek bunu tek bir ada haline gedımek isteyenler, bu iki an devletin, iki ayn egemen halkın varlığını kabul etmelidirler." "Cumhuriyetini kurmuş olan insanlardan bu cumhuriyet geri alınamaz."