Katalog

1 9 EYLUL 1992 CUMARTESI • * • • CUMHURİYET SAYFA HABERLERIN DEVAMI 15 GUNCEL CtliVEYT ARCAYÜREK • Baştarafi 1. Sayfada Son gunlerde CHP ıle bırleşemeyen SHP nın CHP ye kstılmasından' soz açılıyor inonu ırdelemelerı 'Şımdıkı halde olmaz' dıye karşıladı Yanıtı, doğal bır soru ızledı '"Sonrakı ha/deo/ur mu?" SHP Genel Başkanı gulumsedı, "SHP'de hızıp 'dışarı' çrkmış, CHP yı oluşturmuştu CHP, bu halıyle ozlenen CHP o/mamıştı Sonuç sakat bır doğumdu " İnonu, CHPyı SHPdekı hızbın oluşturduğuna ınanıyor- s a , o hızbın oluşturduğu CHP ıle -ılerıde- nasıl butunleşe- cektı9 Inonu'ye gore bırleşme olmazdı 'Hızıp hareketı orada -CHP'de de- devam edecek tı SHP orgütunde neler olabılırdı? "Baykalcı bılınen arka- daçlanmız herhalde rahatsız, onlar gıdebılırler Bılınen bır şeyzaten' Olayı beklenen sonuç" demeye getınyordu Basın toplantısını uç saytalık bır metınle açan SHP Ge- nel Başkanı partının ' dımdık ayakta olduğunu, ıktıdar ortağı olarak kendını yenıleyen, gunumuz sorunları kar- şısında çozumlerı ortaya koymuş yaklaşımıyla yoluna devam ettığını bıldırıyor"du SHP'yı "ıç kavgalardan arınmış goruyordu öncekı ge- c e yapılan Grup-PM ortaktoplantısındakı neşelı hava, dun genel başkanlık odasının çıçeklerle suslenmesı, Inonu'- nün ve çevresının keyıflı goruntulerı Baykal ve arkadaş- larının SHP'den kopup gıtmesınden sonrakı genel bır memnunıyetı kanıtlıyordu Inonü, hukumet konusunda ıkı onemlı noktaya değındı Bir soruyu yanıtlarken, ' hukumet Meclıs'te çoğunluğunu yitlrırse erken seçımın gundeme geleceğını soyledı Ya- zılı metınde ıse hukumetın sureceğını soylerken, 'kışısel çıkarlarla hukumetın zorlanması ndan soze gırıyor, koa- lısyon gıderse demeden kımı onemlı sonuçlar açıklıyordu Demokratıkleşme paketının gerçekleşmesıyle reform yasalarının engelleneceğını, boylece 12 Eylul un demok- rasımızde ve toplumdakı yıkımının onarılamayacağını anımsatıyordu Bır bakıma aba altından -tabıı CHP ye Baykal a- sopa gosterıyor onemlı bır sorumluluğu ustleneceklerını soylu- yordu Demirel-lnönü birlikteliği Baykal ın hukumet bunalımı olasılığına karşı SHP den transferlerı frenleyeceğı ' Meclıs'tekı hukumet desteğı- nın krıtık sayı 226 nın altına ınmesını boylece engelleyece- ğı kulıslerde konuşuluyor Geçende toplanan GİK te Demırel, kımı olasılıkları goz önunde bulundurarak 'Yıkılacak duvar dıkme tutmaz"de- mıştı Protokol çerçevesınde kaldığı surece Baykal ın hu- kumete destek vermeyı surdureceğıne ılışkın sozlerını çevresıyle goruşen Başbakan, daha oncekı değerlendır- melerıne sonradan bır ek daha yapıyordu Bu kez, "Hukumet ışı bırısının merhametıne bırakıla- maz" dıyordu Ustelık son Bakanlar Kurulu nda DYP lı, SHP'lı bakanlara şoyle seslenmıştı "Önumuzdekı gunlerde krız yaratılmak ıçın gayretler olacaktır Soğukkanlı davranın ve tartışmaya gırmeym Bakanlar olarak bu tartışmalarda taraf olmayın, hıçbır şey olmamış gıbı davranın Işınıze gucunuze devam edın " Demırel'e gore, hukumet sorunu bır Baykal sorunu de- ğıldı "Hukumet denılen muessese çok yuce bır muesse- seydı Yaralandığı yerde gıdemez, gorevıne devam edemez"6\ Açıkça soylemıyordu ama hukumet bunalımıyla ıstık- rarsızlık başlarsa kargaşayı erken seçımın temızleyece- ğını dokunduruyordu Uzun boylu yoruma gerek yok Başbakan ve DYP lıderı Demırel, bu cumlelerıyle 226 nın altına duşerek yarala- nacak bır hukumetın dışarıdan destek, şoyle boyle venle- cek oylarla gorevıne devam edemeyeceğını açıklıyor 'du Bırkaç kez yazmıştik, ymeleyelım Meclıs'tekı sayısı 226nın altına duşen bır hukumet, ustunkoru destek gerek- çelerıyle ışbaşında kalamaz Kalabılırmı'? Para krizi için 6 acil zirve' • Baştarafi 1. Sayfada donmek ıç\n hıçbır acclcmi7 yok" dedı Ote >andan dun>anın onde gelen 7 sanayılesmış ulkesının- ABD. Almanya Ingıltere Fransa Japonya Italya vc Ka- nada- oluşturduğu Ycdıler Grubu malıye bakanlan (G-7) para knzını goruşmck ıçın bu- gun Washıngton"da bısarava gelıyor Önumuzdekı hafta va- pılacak IMF •+• Dunva Banka- sı toplantılannda da konunun gundemı oluşturması beklenı- yor Ajanslara gore Avrupa'da hemen butun ulkelen etkıleyen para knzı ıle ekonomık ışbırlı- ğının kımı ulkelerde darbe etkı- sı yapmasını dcğerlendırecek olanG-7bakanlannın ABDıle Alman Merkez Bankalan nın çekışmelennı de gundeme getır- melenbeklenıyor Son aylarda ABD Merkez Bankası FED ıle Alman Mer- kez Bankası nın takıp ettıklen yollar tumuyle bırbmne zıt bır goruntu oruya çıkanyor Bun- desbank faız oranlannı \ uksclt- tıkçe ve yuksek tutmakta ısrar ettıkçc FED de faız oranınıdu- ^urmuj daha da duşurme eğılı- mıne aırmıştı Bundesbank 5 \\1 sonra temel laız oranını bır mıktar aşağı çekerken ılk kez gen adım atmış oluyordu Gozlemuler ABD nın Al- manya yı taız ındınmıne zorla- \acağını \c Nıhavet gerçek anlamda tdrlışma' olacagmı bıldınyorlar Spekulatorlerın para pıyasalan konusunda }im- dılık amaçlanna ulaştığına da dıkkat çeken uzmanlar "Za- manlama ozcllıkle ABDaçısın- dan çok onemlı Lstelık bu olanlar nıhavet Av rupa"da kımı ulkelerde ekonomık buyume- nın global olarak ele alınması gerektığını ortak bır çaba ıçın- de bu>umenın değcrlendınlme sı gerektığını gostermış oldu HAVA DURUMU TURKIYE'DE DUNYA'DA Genel Mudur luğu nden alınan tnlgıye go- re yurdun kuzeydogu ke sımlen parçalı ve çok bUut lu Orta Karadenız kıyılan Doğu Karadenız ıle Doğu Anadolu nun kuzeydoğusu sağanak yağışlı otekı yer ler açık ve az bulutlu geçe 'ı cek Hava sıcaktığında onemlı bır değışıklık olmayacak Rüzgâr kuzey ve doğu yonlerden hafif ara sıra orta kuvvette esecek Denızlenmızde-rûzgâr, Akdenız de gûnbatısı ve lodos Gûney Ege ıle Doğu Karadenız'de yıldız ve karayel dığer denızlenmızde yıldız ve poyrazdan 2-4 yer yer 5 kuvvetın- de saatte 4-16 yer yer 21 denızmılı hızla esecek Van Gölü nde hava par- çalı ve az bulutlu geçecek Adana Afyon Zonguldak A Amsterdam Amman Atına Bajdat Bruksel Cenevre franMurt Leftoşa Petersburg Londra Madnd Mlano Moskova Munh Oslo Pans Prag ftyad Homa Viyana V A A A Y A Y A Y >- A A Y B B Y B A A A 1U° 32° 31° 36° 19° 22° 20° 34° 16° 20° 35° 26° 14° ?1° 17° 19° 18° 38° 28° 23° O yaflmurtu A ac * 8 fru u u G jüiesj K ka S 5 s " yajraurlu GOZLEM tşsizlik sigortası tasarısı hazar IŞIKKANSU ANKARA - Işçıler, ışsız kal- dıklan donemde "ışsızlık ode- neğı" alacaklar Çalışma \e Sos>al Guvenlık Bakanlığı ta- rafından hazırlanan ışsızlık si- gortası yasa taslağı ıle tum ışçı- ler. bu sıgorta kapsamına gıre- ı.ekler Taslağa gore. son uç \ıl ıçınde 20 a> çalışmış olan ışsız- lere 120 gun TO a> çalışmış olan ışsızlerc 180 gun 36 ay çalışmış ışsızlere de 240 gun ışsızlık ode- neğı senlecek Işsızlık odeneğı. ışsızlık sigortası odeneğıne esas olan gunluk net kazancın > uzde 4^ ı olacak Işsızlık sigortası prımı pnme esas a\lık kazan- cın \ uzde 6 sı oranında olacak Bu oranın \ uzde 2 sını ışçı > uz- de 2 sını ışveren vuzde 2 sını devlet ode^ecek Işsızlık sigor- tası fonu ıçın genel butçeden ^00 mılvar lıra a>nlacak Yasa taslağı ışçı ve ışveren taraflan- nın goruşlen alındıktan sonra Bakanlar Kurulu nun gunde- mı ne gırecck Çalışma vc Sosyal Guvenlık Bakanı Mehmet Moeultav ın hazırladığı taslağa gore ışsızlık sigortası ıle ılgılı her turlu hız- meı ve ışlemlerde Iş ve Işçı Bul- ma Kurumu venne kurulacak olan "Turkı>e Iş Kurumu Ge- nel Mudurluğu" yelkılı olacak Yasanın yururlıığe gırdığı ta- nhte. halen çahşmakta olanlar. doğrudan ışsızlık sigortası kap- samına gırecekler İşsızlık si- gortası. zorunlu olacak Bu sıgorta kapsamına gıren ışsızle- re şuodemevehızmetlersağla- nacak " Işsızlık odeneğı. >enı bır ış bulma meslek gelıştırme. edın- dırme ve >eiışlınr\e eğılımı. ış verleşlırmede ulaşım gıderlennı karşılama Işçılerın ışsızlık sıgortasın- dan vararlanabılmelen ıçın ge- rekh koşullarda. vasa taslağı ıle şoyle duzenlendı : - Son uç yıl ıçınde en az 20 av sıgortah olarak çalışıp pnm odemış ve ışten aynlmadan on- cekı son 6 av ıçınde pnm odeye- rek sureklı çalışmış olmak -Suresı ıçınde başvurarak. ış- sız kaldığını ışsızlık odeneğı Baykal 9001ü telefonda lstanbul Haber Servisi- CHP Genel Başkanı Denız Baykal. ayağının tozuyla 900"lu alo hal- lanna konuştu Zamanlaması oldukça ıyı duzenlenen bu programda yenı hder 5 dakıka- İık bır telefon konuşması yapı- sor Bavkal voğun çalışması ıçındezaman bulabılırse buka- setı her 15 gunde bır yenıleye- cek Baykal. konuşmasında buj»unku sıyasal kadrolar ıçın Llkenın genel çıkarları ıçın degıl ozel çıkarlan ıçın çalıştık- lannı" anlatıvor ve "Profesvo- nelleşrruş tıcan. polıtık kadrola- nn tekelcı bezırganlığına son dıyor Baykal yarın başlayacak alo hattında. ıkı sosyal demokrat partının CHP'de toplanmaya başladığını belırterek. Tur- kıye'nın 90"h yıllardan 2000'h yıllara gıderken butunleşmeye dıvorlar Fransa da pazar gunü vapı- lacak referandum oncesı G-7'- lenn nasıl bır ortak değerlendır- meye gıdeceklen. referanduma da yansıyacağından onem tası- yor Isveç Merkez Bankası Rıks- banken dun faız oranlannı salı gunune kadar geçerlı olmak yüzde 500 olarak belırledı Lz- manlar, Isveç"ın bu karannı Is- veç Kronunu devalue etmemek vebpekulatorlenndırcncını kır- mak amacıvla aldığını belırtı- vorlar Gozlemcıler ıktıdardakı muhafazakarlann bu konuda sosyal demokratlann desteğını de aldıgına dıkkat çekıyorlar Isveç Başbakanı Carl Bıldt muhalefet partısı lıdcn lngvar Carlsson ıle yaptıgı goruşr e ^onrasında yaptığı açıklamada Isvec'ın malı knzıne acıl çozu- mun yakında uygulanacağını" açıkladı, ancak bır zaman ver- ve temel uzlaşmaya gereksınımı olduğunu belırterek. "Bu uzlaş- maya katkı yapmak ıstıyoruz" dıyor Halkın, temu, durust.er- demlı sıyasetçı ıstedığını vurgu- layan Baykal. profesyonel tıca- n sıyaset kadrolannın. delege tekeîının bırakılacağı umudu taşıdığını behrtıyor Baykal. şoyle devam edıyor "Bolunmuş goruntuye ço- zülmuş ve dağılma sürecıne son Mezhepsel ve etnık aynm- cılığa son Ideolojık ve kulturel çekışmelere son Bız Turkıye'yı temel uzlaşmaya. butunleşme- ye, banşa yenıleşmeye. değış- meye taşıyacağız Bız, ayıran değıl, bırleştıren noktdlarımızı vurgulayacağız Yenı bır nok- taya gelen Turkıye'de bırbın- mızı farklılıklanmızla sevece- ğız Bu ulke hepımızındır " medı Bu arada. Yunanıstan Mer- kez Bankası Avrupa para sıste- mındekı knzden Drahmıyı koruyabılmek ıçın İnterbank ta bır gecelık borçlanmalarda uy- gulanan faı? oranını yuzdc 15 - den yuzdc 40 a yukseltu Mer- kez Bankası bu taız oranını dun gece de yuzde 28 den yuzdc ^5 c çıkanruştı Bu arada Yunanıstan da tı- carı bankalarda uygulanmakta olan gecıkme faızı de y uzde W- dan yuzde 40 a çıkanldı Ote yandan SterJın Mark karşısında dun de genlemevc devam ettı Dun oğle sajtlenn- de Londra borsasında sterlın değen 2 62 mark oldu Akşam uzen ıse daha da duşen Ingılız para bınmı 2 60 marka kadara genledı Londra Borsasfnda ıse Ingıltere Merkez Bankası nın faızlerı yuzde 10 a çekmcsının etkısıyle hısse senetlen yuksel- meve devam cdıvor almak ıstedığını ve yenı bırış al- maya hazır olduğunu belırte- rek kayıt ışlemını yaptırmış olmak -Grev. lokavt ve kanundan doğan odevier nedenıyle hızmet sozleşmesı askıya alınmamış ol- mak -Herhangı bır sosyal guven- lık kuruluşundan yaşhlık ma- lullukvb gelıralmamak -İş Yasası'nın ılgıh maddelen uyannca ışçının. çeşıtlı nedcn- lerle ış akdının feshedılmış ol- ması ya da ışien aynlmış olma- sı " Işsızlık odeneğı alan kışının. "kurum va da ışverence onen- len mesleğıne uygun bır ışı haklı bır nedene dayanmadan ıkı kez reddetmesı meslek gelıştırme ve yetıştırme eğıtımını kabul et- memcsı ya da bunda başansız olması. ışsızlık odeneğı aldığı surcde bır ışte çalıştığının belır- lenmesı. yapılan çağnlanzama- nında yanıtlamaması" hallenn- de. odeneğı hemen kesılecek İşsızlık odeneğıne esas alına- cak gunluk kazanç. ışsızın ku- ruma başvurduğu gunden on- a'kı son uç aylık çalışma suresı ıçınde ışten elde ettığı pnme esas gunluk kazançlan topla- mmın doksanda bın olacak Gunluk ışsızlık odeneğı. sı- gortalının bu odencğe esas olan gunluk nei kazancının yuzde 45"ı olacak Son uç y ıl ıçınde 20 a\ çalışmış olan sıgortalı ışsızle- re bekleme suresının bıtımın- dcn ıtıbaren 120 gun. X) ay ça- lışmış olan sıgortalı ışsızlere 180 gun ^6 av çalışmış olan sıgorta- lı ışsızlere de 240 gun ışsızlık odeneğı venlccek Işsızlık odeneğı. ışsızın ku- runua ışe verleştınlmcsı ya da ış bulması halınde kesılecek Sağ- lık kuruluşlanndan alınan ra- por suresınce odenek venlme- yecek ancak rapor suresı. ışsız- lık odeneğı suresıne eklenecek Işsızlık odeneğı. hafialık ola- rak. ışsızın doğrudan kendısıne vcnlecek Başvurudan sonra geçecek ılk 15 gun ıçınde gerek- lı ışlemlenn yapılabtlmesı ıçın ışsızlık odeneğı yapılmayacak İşsızlık sigortası pnmı. sıgor- talının pnme esas aylık kazan- cının yuzde 6"sı olacak Bu oranın yuzde 2'sını ışçı. yuzde 2"sını ışveren. yuzde 2'sını dev- let ustlenecek Bakanlar Kuru- lu. pnm oranlannı anırmaya va da azaltmaya yetkılı kıhna- cak Pnmlenn hesabında, ışçı- nın ay ıçınde hak etlığı ucret, pnm, ıkramıye ve bu nıtelıktekı dığer odenenlenn brüt toplamı esas alınacak Yolluklar, çocuk zamlan, aıle yardımlan, olüm, doğum. evlenme yardımlan gı- bı sosyal yardımlar ıle aynı yar- dımlar pnm hesabında dıkkate alınmayacak Ay ıçınde elde edılen İcazancın 30'da bın pn- me esas gunluk kazanç olacak Pnmler. suresı ıçınde ve tam olarak odenmezse. odenmeyen kısmı surenın bıttığı gunden başlavarak gecıkme zammı ek- lenerek alınacak İşveren. ışsız- lık sıgortasına ılışkın vukumlu- lııklen nedenıvle sıgortalılann ucrctlerınden ındınm ya da ke- sıntıyapamayacak Konuk Yazar Avrupa'yı sarsan firtma OLAYLAB1N ARDINPAKI GERCEK• Baştarafi 1. Sayfada gi toplumu 'nda bılınmeyenlerın bılımı olarak tammlamak doğ- ru olur mu? Doğal depremlerı önceden kestıren ve gereklı ön- lemlerı alabüen uygarlık dunya- sında, para depremlerı neden onceden kestırüemıyor? Bu sorulann her bın, uzun tartışmalara yol açabılır. Belkı Avrupa'dakı para bu- nalımım ttalya Malıye Bakanı Amato gıbı yorumlayıp "Yaşa- nan sadece bır kriz. Bu kriz A v- rupa Birliği'nden vazgeçiliyor anlamma gelmez'' dıye azımsa- maya çalışmak daha elvenşlı bır yaklaşımdır Yıne de Turkıye'de ıncelen- mesı gereken şudur: Avrupa kapsamında bıle guçlu paralann zayıflan devre dışı bıraktığı, bır kez daha kanıtlandı Kuvvetlı zayıfi ezıyor, gözunun yaşma bakmıyor Turkıye'dekı gıbı pa- rası sureklı kan yıtıren bır eko- nomının yenıden değerlendırıl- mesı gerekmez mı? Geleceğın dıinyasına bız nasıl hazırlamyo- ruz? Işte sıze bır soru daha'.. Ne var kı sorular yalnız bıze özgıi değıl, Avrupa da bugün bütünuyle soru ışaretlennın çen- gellenne takılmıştır. Yarın Fransa 'da yapılacak referandu- mun sonuçlan, belkı sorulann aydınlanmasında yardıma ılk gosterge olacak PKK, köy bastı:4 ölü Haber Merkezi - Kahraman- maraş ın Pazarcık ılçesıne bağlı Llubahçe koyune baskın du- zenlcven PKK mılıtanlan dort kışıyı oldurdu. yedı kışıyı yara- ladı Sıırt'ın Eruh ılçesınde ıkı PTT hat bakım ışçısı PKK'- lılarca kaçınldı Bır grup PKK mılıtanı once- kı gece saat 22 30 sıralannda Kahramanmaraş'ın Pazarcık ılçesıne bağlı Ulubahçe koyüne otomatık sılah ve roketatarlar- la saldın düzcnledı Baskında Ank aılesının evı rokct atışın- dan ısabet aldı Evde bulunan- lardan Mehmet Ank(45) Elıf Ank{12). komşulan Ahmet Yumrutaş(55)veCumaSavran (12) yaşamını yıtırdı Saldında çevredekı evlerde oturan 7 kışı de varalanarak Kahramanma- raş Dev let Hastanesf nde tedav ı altına ahndılar Bolgede genış çaplı bır operasvona buşlandı Sıırt PTT Başmudurluğu nde gorevlıdort kışılık ekıp öncekı akşam 19 00 sıralannda Eruh mıntıkasında tclelon arıza hal tını gıdermeye çalışırken PKK mılıtanlan tarafından kaçınldı PTT hat bakım ışçılcnnden Şa kır Tunkler ve Hasıp Durmuş PKK lıların ellennden kaçmavı başardılar Hamza Kava vc Fcrhan Yıldız adlı PTT hdt ba- kım ışçılennın halen PKK nın elınde bulunduâu bıldınldı UĞUR MUMCU • Baştarafi 1. Sayfada propaganda ve ıdeolojı bombardımanı yapıldı kı, hemen hemen herkes, ekonomık olayların ve uluslararası para akımlarının lıberal duzen" ıçınde kendı kendıne gelıştı- ğıne ınandırıldı Ekonomı serbest bırakılırsa bır "gorunmez el" butun bu ışlerı duzenleyecek ve Turkıye'yı de bır Avrupa ulkesı yapacaktır Bu bır duştur Ve koskoca bır yalandır1 Bugune kadar yeryuzunde ne Marksıstlerın "sınıfsız toptum'"u kurulmuştur, ne lıberallerın "gorunmez e/" aracılığıyla oluşacak "serbestpıyasalan" Her devlet şu ya da bu olçüde ekonomıye "müdahale" eder Bu mudahale"n\r\ bırçok yolu ve yontemı vardır Bu yol ve yontemlerden bın, devletın, emredıcı ve duzen- leyıcı ışlemlerle para akımlarını denetleyıp yonlendırme- sıdır Son ekonomık olaya da, Alman Merkez Bankası'nın fa- ız ındırımı ıle ılgılı kararı yol açtı Bu olayı "gorunmez bır el" değıl, Alman Merkez Ban- kası yarattı Alman hukumetı paraya müdahale edınce Ingılız Ster- lını ve italyan Lıretı, kısa adı EMS olarak bılınen "Avrupa Para Sıstemı' nden çıktılar Avrupa Para Bırlığı, Avrupa da oluşturulmasınaçahşı- lan sıyasal bırlığm bır onemlı adımıydı Mark, bu adımı atmaya hazırlanan Avrupa'ya bır çel- me atmış bulunuyor1 Bu çelmeyı bır başka çelme beklıyor Bu pazar gunu Fransız seçmenı sandık başında "Ma- astrıch Anlaşması" ıçın oy kullanacak Fransız halkı "evet" derse Avrupa 1997 yılında tek bır para bırımıne geçecek,"hayır 'dersebu bırlıksağlanmayacak Fransız halkı eğer "hayır' derse Avrupa bırlığının oyle kolay kolay kurulamayacağı anlaşılacak Avrupa da sıyasal bırlık, Bosna-Hersek olayları ıle bü- yük yara aldı Parasal bırlığm de Alman Markı tarafından engellene- ceğı anlaşılıyor Bu ders verıcı olayı çok ıyı değerlendırmek gerekıyor Kapıtalızm, öyle sanıldığı gıbı "gorunmez bır elın yö- nettığı ekonomık sıstemdeğıldır En lıberal sayılan eko- nomılerde de devlet, emredıcı, yonlendırıcı ve duzenleyı- cı ışlemlere başvurur Turkıye'de hıçbır zaman ' serbest pıyasa ekonomısı" kurulmadı Ne 12 Eylül oncesı, ne sonrası Bır bır yalandır, koskoca bır yalan' Turkıye'de hıçbır zaman "kolektıvıst ekonomı" yoktu kı, 12 Eylul 1980'den sonra "serbestpıyasa ekonomısı"- ne geçılmış olsun Her devlet, ekonomıye Alman Merkez Bankası'nın yaptığı gıbı ışte boyle "müdahale' eder Turk ekonomısı yıllardır enflasyon kıskacı altındadır Bu yuksek enflasyon yuksek oranlardakı ışsızlıkle bırlık- te malı sıstemı çokertıyor Faız rant ve kıra gelırlerınm ulusal gelırdekı payları gun geçtıkçe yukselıyor, buna karşılık, ucret ve aylık gıbt emek gelırlerınm aynı ulusal gelırdekı payları da duştuk- çe duşuyor Devlet, ıç ve dış borçlarla tam bır ıpotek altına gırıyor iç ve dış borçlar, cumhurıyet tarıhınde gorulmemış oranda yukselerek artıyor "Avrupa Bırlığı" derken, dunyadakı "yenı ekonomık duzen'den soz ederken, "serbest pıyasa" ovgulerı yapı- lırken çok dıkkatlı olmak gerekır Ideolojık fetış halıne getırılen serbest pıyasayı, goru- yorsunuz ışte "Marksıstler değıl marklar" yıkıyor! 6 Efe Market' geliyor • Baştarafi I. Sayfada ra pazarlama sektorununun. ozellıkle de basınm yan kuru- luşlan olan pazarlama şırketle- nnın çok guç anlar yaşayacağı belırtılıyor 24 saat yayınyapa- cak olan Kanal Market ın genel koordınatorlüğune, daha once Koç Grubu nda gorev almış ionra da Mıllıyet Grubu ndan Fakon Pazarlama nın Genel Muduru ve murrahas uyesı olan Orhan Altan getınldı Al- tan ve ekıbı Kanal Market'te fıılen çalışmalara başladı Ozel TV kanallannın savısı artlıkça ekranlarda korkunç bır rekabet başlıyor Bu reka- beıte bırçok TV kanallannın ayakta kalmasının zor olacağı belırlılıyor Önumuzdekı gun- lerde vatandaşlar ılk kez batan TV şırketlenne de tanık olabıle- cekler Izledıklen kanallann ya- yınlan bır gun ekrana gelmeye- bılecek veya sahıplen el değış- tırebılecekler Ahmet Ozal'ın yabancı or- taklı Kanal 6 sından sonra kur- dugu Kanal Market ın Tur- kıye'dekı pazarlama sektorune hızlı bır rekabet getıreceğı belır- tılıvor Kanal Market'ın 24 saatlık yayınının 4 saatını. Kanal 6 kı- ralamış durumda Bu 4 saatlık» yayında Kanal 6 grubu televız- yon satışı yapacak Genye ka- lan 20 saatlık yayında salt urun pazarlanmayıp. programlar da ver alacak Bunun ıçınde çeşıtlı unlu şov programlan ıle skeçler ızleyıcıve sunulacak Pazarlama kanalmın urun satışında yenı bır çığır açacağı belırtılerek çalışma sıstemme ılışkın şu bılgıler venldı Oncelıkle Kanal Market'ın yavın saatlen değışık gruplara satılabılecek Yayınlar ıse canlı olacak Bu gruplar. urunlennı pazarlamak ıçın ekrana getır- dıklen bır hostesle satışa sun- duklan malın tanıtımını gercek- leştırecek Ilan edılen telefon numaralan araalığıyla da urunler tuketıaye sunulacak Isteyen kışı ılan edılen telefon numarasını çevırerek malı ala- bılecek Uygulamanın genelhk- le peşın para sıstemıyle yapıla- cağı ve odemelı posta servısıyle eve teslım edıleceğı bıldınldı Buvuk urunlenn pazarlanma- sındd ıse vadelı satışlar yapıla- bılecek Pazar ekonomisi ERGINMLDIZOĞLL Ikı gunluk bır fırtına Avrupa vı ko- kundensarslı Avrupa nın bır kesımının buyuk ıstekle. dığerlennın de ıle kaka bındıklen ve venı dunva duzenınde Avrupa nın ve daha genel olarak Batı - nınekonomık ve polıtık ıstıkran ıle bol- gesel guvenlığının ;>ağlanması ıçın vaz- geçılmez görduklen Avrupa Bırlığı'nın ""amıral gemısı ERM yı karaya oıurt tu Şımdı gemıdeksler saplandıklan kumlarda hevecan ve korku ıle bır son- rak' dalgayı pazar gunku Fransız refe- randumunu beklıyorlar \enı dalga. eğer Fransızlar Maastnch ıçın evet der- se cemıyı kaldinp tekrar açık denızlere guvenlıklı bır ortama surukleyıp rotası- na oturtacak Yok Fransızlar hayır der- se Je bu sefer hızla kaldinp kayalara savuracak paramparça edecek Avru- pa Topluluğu Ekonomık Komısyonu Bajkanı Jacques Delora gore Maats- rich'ın reddedılmesı ve yenıden tartış- mıya açılması "Pandoranın kutusunu açıcak ve Avrupa'yı bır büınmezhk ıçı- ne savuracak." Dun Avrupa'nın kaden Bundesbank Bajkanı Sıesınger'ın ıkı dudağı arasın- dardı Yann ıse anlaşılan Fransızların ıkıdudağı arasına sıkışacak Anlaşılan buıdan sonra Av rupa'nın ıçıne duşece- ğı muhtemel bır karmaşanın sebebı "Fransızlann şovle veya boyle oy vcr- jTH} olmasına baelı olacak ' Halbukı gerek Avrupa Bırlığı gerek ctebunun ılk adımlanndan olan ERM - ıuı gerçekleşebılmesı ıçın bır polıtıkacı- nın boşboğazlığından \eva bır "evet ovundandaha denn başka engeller var 1971 de Bretton Woods çoktuğun- den vanı vıbıt kursıstemı yıkıldığından berı sanavıleşmış ulkelenn uluslararası tıcaretı ve sermaye hareketlennı vb ıs- tıkrara kavuştuımak ıçın sureklı bır aravış ıçınde olduklannı ve eskı guzel eunlere donmenın havalı ıle vaşadıkla- nnı bılıyoruz 1979 da Avrupa Para Sı\- temı kuruldu Amacı dovızlerın bııbın karşiMnda şıddeth dalgalanmalara gıı mesını engellemektı Ilk başta 1980'ler boyunca başanlı da oldu Batı ckono- mılennde 19801erdekı buvumede vc uluslararası tıcaret ve bermaye hareket- lennın ıstıkrarlı gelışmcsınde onemlı bır rol ovnadı Ama bu başansı sadece ıvı bır kurumun varatılmış olmasına baglı değıldı Avrupa Para Sıstemı yaşaması- nı buna ızın veren uvgun uluslararası ekonomık ve polıtık bırortamın varlığı- na borçluydu Üç gelışme bu elvenşlı ortamı vok et- tı Bınnusı Avrupa Para Sıstemı nın varlığınddn dd buyuk olçude teşvık go- ren sermave pıvasdlarının 1980 boyun- ca globalleşmesıvdı Ikıncısı soğuk savaşın bıtmesıvdı 1989 dd Berlın Du- van'nın yıkılması Doğu Bloku'nun çokmesı ve dunyanın altıda bın gıbı bır ekonomık coğrafvanın Batı ekonomıle- nnın etkınlıeıne hızla açılmava başla- masına vol açtı Lçuncusu ıse once ABDde sonra da Ingılterede şıddetlı bır ekonomık durgunlugun başlaması ve bunun ıkı yıl sonra Japonya yı ve Al- manya vı da etkıluneve başlamış olma- sı vdı Bu süreç boyunca son bırkaç vıl ıçın- de Avrupa Para Sıstemı nı oluşturan ulkelenn ekonomılen gıderek ozellıkle enflasyon ışsızlık odemeler dengesı ve ıç borçlar açısından bırbırlennden farklı ışaretlervermevebaşladılar Fransa. Al- manva vc bunldnn kuzey komşulan Belçıka. Dantmarkave Hollandaduşuk enflasyon nıspeten \uksek ıstıhdam ve ekonomık ıstıkrargrubu oluşturdu Bu- na paralel olarak da Italva. Ispanya. Portekız. İrlanda ve İngıltere ıse vuksek enflasyon yuksek ışsızlık grubu oluş- lurdular Işte bu gelışme dovız kurlarını sabıt tutma çabası ıle buyuk olçude çe- lışmeye başladı Bu ıkıncı gruptakı ulke- lenn paralan uluslararası para pıyasala- nnda zavıl vc her ıstıkrarsızlık anında kcndılcnnc karşı spckuldsyon vapılan paralar olarak bclırdı Bu sırada Almanvd nın bırleşmeyı fi- nansc etmck ıçın sureklı borçlanması ve bunun ıçın faızlen y uksek tutması buna karşılık ABD tedcral hukumetının su- reklı faızlerı duşurmcsı \e ABDekono- mısını genışletmeve çdlışmd^ının varal- lığı çelışkı zavıl paralan \e ERM \ı gıderek baskı dllına aldı Haıta belkı de ımkansız hale getırdı Yukanda bahsettığım uç gelışmeden ozellıkle ıkısı. ekonomık durgunlugun dennleşmesı ve Doğu Bloku nun yıkıl- ması ıle ekonomılennın açılması bu tdrklılaşmalard ay n bır boy ul da ekledı Tek tek ulkelerde ekonomık durgun- luk gelıştıkçe dış pıyasalar, uluslararası sermaye hareketlen ekonomıye kaynak yaratmak ve durgunluğu aşmak ıçın ne- tes aldırmak açısından gıderek onem kazandı Kısacası s.ınayıleşmış ulkelcr arasındakı dunva mal ve sermaye pıya- sa^ındakı rekabetı daha da keskihleştı Bunun vanı sıra ulke ıçınde kamuovun- da ulusal değerlerc onem verme bikın- tılann kaynaklannı dış etkılcrde ve yabancılarda arama eğılımı gelıştı Bun- İardan polıtıkacılar da ctkılendı kuşku- suz Gozlemcıler ERM nın çokuşunu 1971 Bretton Woods çokuşu ıle karşı- ldştırdıklannda şu sonuca ulaşıyorlar •"BreUon Woodb çokıuğunde haslalıgı ve tedavısını genel olarak bılıyorduk Bugun ne hastalığı bılıyoruz nc dc teda- viiinı Kotumserlığe yol açan bu bılınmczlık "yenı dunva duzenf'nın en buyuk zayıt- lığından kaynaklanıyor O da eskı dun- ya duzenınde hcm ekonomık hem de polıtık lıderlığı kendınde bırlcştınniş ABD nın varlığına karşı bu rolu uslle- necek lıderlığın henuz ortada gozukmc- me;>ı Avrupa Bırlıgı'nın Almanya'nın on- culuğundekı bovlesı bır lıderlığı en ger- çekçı seçenek olarak gorunuyordu En dzından. çok fazla sayıda devlctı bırleş- tınnesı ve Ingıltere kanalı ıle ABD vlc olan yakın ıhşkılennden dolavı hem de Bdtı'nın bolgesel ve global guvenlığı açı- sından en gerçekçı seçenek goruntusun- devdı Şımdı yıkılma tehlıkesı ıle karşı karşıya olması "yenı dunya duzenı' nın geleceğı uzennde buyuk kuşkulan ve korkulan gundeme getınyor • Baştarafi I. Sayfada ratlara yenı ufuklar açıyor " Açıyor ama, sosyal demokrat- lar bu kongrede ıyıce behrgın- leştığı gıbı henuz sorunları sor- ma aşamasından net yanıtlar formule etme aşamasına gelmış değıUer. İnsanlar ıse bugun her za- mankınden çok net yanıtlar makul ve somut polıtık onen- ler. kannaşıklaşan dunva ve ulke sorunlanna acıl çozumler beklıyorlar Dogmatık solun çokuşunden sonra " sosyal' tukısını ıçeren butun ıdeolojılenn kuşkuvla karşılandığı gunumuzde sosyal demokratlar venı vcnı topar- lanma aşamasında SHP Genel Başkanı Erdal İnonu nun kongrede dılc getırdığı gıbı "Doğu Bloğu'nun çokuşunden sonra yenı kurulancumhunyet- lerde sosyal demokrasının zafer kazanacağını beklcycnlerhaval kınklığına uğradf" Gerek Do- ğu gerekse Batı ülkelenndekı eğılım 'komunızm oldu, yaşa- sın kapıtalızm" şeklınde ozetle- nebılıyor Ozgurluğun Batı tıpı demokrasılerle Batı tıpı de- mokrasinın pazar ekonomısıyle e^ tutulduğu kısacası "serbest pazar ekonomısı her sorunu kendılığınden çozer anlayışı- nın hâkım kılınmaya çalıştığı bır ortamda sosyal demokrat- lar henuz akıntıya kurek çekı- vorveetkıh Dolıtıkalaranvor Sosyalıst Entcrnasyonal kongresınde delegelenn en çok uzennde durduğu konu kapı- talızmın herderdedeva olmadı- ğı ıdı IspanvaBdşbdkdnıFeh- pe Gonzalez, sosyal demokrat- lann değışen dunyada yenı tavnnı şovle ozetledı 'Komunızmın ve planlı eko- nomılcnn çokuşu hepımıze ser- best bır ekonomık sıstemın ve pazann vararlannı gostermış- tır Bu bağlamda gorevımız, etkılı ekonomık tasanlar oluş- turmaktır Serbest pazann us- tesınden gelemedığı sorunlann ve sosyal adaletsızlıklenn gıde- nlmesı ıçın devlet kurumlannın duzeltıcı rol ovnamasını savun- malıyi7 Bu konudakı en net goruşler- den bınnı PASOK lıden And- reas Papandreu "Mudahale" başlığıyla sunduğu teblığde dıle getırdı Sovyet tıpı sosvalızmın çokuşunden sonra uluslararası kapıtalıst sıstemle butunleşen ulkelenn bekledığını bulamadı- ğını vureııladı Papandreu ve Batı nın da bırçok yanıyla 1920 lenn ekonomık bunalımı- nı hatırlatan bır durgunluktan geçtığını. bunda Batı dakı mu- hafazakâr monetanst polıtıka- lann buyuk payı olduğunu savundu Sosyalıst Enternasvonal'de ortak göruş şuydu Pazar nomısı muhafazakârlann ve lıberallenn savunduğu gıtn. kay naklann en ıyı şekılde kulla- nılmasını sağlamıyordu De- mokratık sosyalıstlenn goruşu- ne gore başta ışsulık olmak uzere pazann kendılığınden halledemedığı sorunlar. devlet mudahalesıyİe çozülmehydı Vergılendırme venne gore özellestırme ya da devletleşürme, sosval vardım ve ışbizlık yardı- mı gıbı odemeler, devlet sub-" vansıyonlan gıbı ' duzeltıcı" önlemlerle. uretımde yaratılan değenn olabıldığınce adıl dağı- lımına çalışmak başlıca gorev- dı Sosyalıst Enternasyonal 19 kongresınde demokrası, ınsan haklan ve azınlıklar konusun- da gecen Stockholm kongresın- de de savunduğu gorüşlennı bır kez daha dıle getırdı Bu top* lantıda çıkan yenı sonuçlardan bın ıse "İkı kutupluluktan tek kutuplulıığa geçılen dunyamız- da pluralızmın savunulması ve Bırleşmış Mılletler'ın guçlendı- nlmesı" talebıydı Sosyalıst Enternasyonal ın 16 yıllık baş- kanı dunya sosyal demokrası- sının duayenı VVılly Brandt da hasta yatağından kongreye gönderdığı kısa mesajında ozel- lıkle Bırleşmış Mılletler'ın des- teklenmesını ıstedı