Katalog

SAYFA CUMHURİYET 19 EYLÜL1992 CUMARTESİ 12 DIZIYAZI 40 ton yayın yakıldı, 400 gazetecinin cezalandınlması istendi Yazıyazmakda yasak 12 Eylül Yargılamaları SÜNGÜNÜN UCUNDAKİ HUKUK DENİZ TEZTEL 12 Eylül -8- Hukuku"ndan Davalarda verilen kararlan eleştırmek yasak... Huzur bozucu yayın yapmak yasak... Yayımlanan tüm gazetelerin yazıiş- leri müdürleri birkaç kez 52 Numaralı bildiriye muhalefet etmekten yargılan- dı... Gazetelerin vaymı durduruklu... 12 Mart 1984 tarihine kadar MiUi Ga- zete, Cumhuriyet gazeteleri dört kez. Tercüman. Hürriyet ve Günaydın ga- zeteleri iki kez, Güneş, Milliyet ve Tan gazeteleri bir kez kâpatildı. Bu kapat- malarda Milli Gazete toplam 72 gün. Cumhuriyet 41 gün, Tercüman 29 gün, Günaydın 17 gün, Güneş ve Mil- hazırlatılan 10 çiltlik "Atatürk Ansiklopedisi-TC Siyasi Tarih' adlı eserin Genelkurmay Başkanlığınca yapılan incelemesinde 4 ve 8. ciltlerin 114. sayfalannda Büyük Taaruz Na- zım Hikmet'in şiiri ile anlatılmakta ve Naam Hikmet'ten "Değerli Türk Şai- ri" diye söz edilmektedir. 2-)l. maddede belirtilen nedenJe, ki- tabın bu sayfalan sakıncalı görüldü- ğünden 4 ve 8. ciltlerin 114. sayfalann- da "Nazım Hikmet sonradan yasadışı komünizmi benimsemiş. mahkûm ol- muş ve bilahare Türkiye'den kaçarak Rusya'ya sığınmış ve orada ölmüştür' herkes ve ner kurûm etkilendi... Sendikalar, kıt- ğ"«cak asıls.z ve mubalağah haberier e örgüılen... O günlerin baskı orta- yayımladıg tesçıt edılmışür. ınından gazetelerin ve gazetecilerin etkilenmemesi düşünülemezdi... Sıkı- fivet 10'ar eün Tan 9 eün Hürriyet 7 - y »'& 1 """* v c o r a u a o'muşıur gibi kamunun telaş ve heyecanını do- JL n ıt l I V I lI ıânnda n f.™k ka M, ıbaresının konması şartıyla kullanıl-gün okuyuculanndan uzak kaldı. masında sakınca görülmemiştir." Soruşturmalann, davalann ardı ar-.„ r - ..,.. O günlerde gazetelerin yayını en faz- Artık "Zam haberi " yazmak, "iş- la 10 gün durduruluyordu. Ancak 24 kası kesilmiyordu... Selimiye Kışlası; sizlikten" söz etmek yasak ... Sıkıyö- Ocak 1983te yayını durdurulan Cum- yazı işleri müdürlerinden, gazeteciler- netim komutanlıklan emir verip bazı huriyet gazetesi 23 gün kapalı kaldı... den, yazarlardan geçilmiyordu... Yazı zam haberlerinin "yalanlanmasını" is- Her şey kapatma nedeni oluyordu... işleri müdürleri bir davadan çıkıp di- vor Gazeteler kanâtılıvor Yâzar tiy° r du-- Zaman zaman yazıişleri Örneğin Hürriyet gazetesi bir ilan ne- ğerine giriyordu... Aynı gün üç ayn • ' • K • öözaltına müdürleri ya da yazarlar komutanlık- deniyle kapatıldı... Kısacası yazmak davada yargılanan müdürler oluyor- yönetim komutanlıklan larvazıisleri müdürleri alın.yor.... Hapis cezalan veriliyor- du... Sol yayınlann yazıişleri müdürleri aJskeri darbenin hemen sonrasında 'lerörist" olduklan için gözaltınday- dı... Günlük gazeteler Demokrat. Aydınlık. Politika, Hergün gazeteleri kapatıldı. Diğer günlük gazeteler ise yakın takibe alıridı... önce gazeteler uyanldı... Gazelerden ilk olarak Cum- huriyet 11 Kasım 1980 günü kapatıl- dı... 1. Ordu ve Sıkıyönetım Komutanı Orgeneral Necdet Üruğ'un imzasını taşıyan "yayını durdurma" karannda şöyle deniyordu: C h r i y ""yanhyor"du. deniyle k yasaktı... du... V^umhuriyet gazetesinin 11 Kasım 1980 tarihli nüshasının 'Pencere' isimli köşesinde yer alan 'Kemalizm İdeolojisi Muz mudur?' başlıklı yazıda Atatürk'e dil uzattığı ve aynca 'işsizlik oranı arttı, yatınmlar geriledi', 'İstanbul'da ekmek sıkıntısı başgösterdi' gibi kamunun telaş ve heyecanını doğuracak asılsız ve mübalağalı haberler yayımladığı tespit edilmiştir." Artık "Zam haberi " yazmak, "işsizlikten" söz etmek yasak.. 2 Haziran 1981 günü Millı Güvenlik y y Konseyi'nin 52 Numaralı Karan Ya- "Cumhuriyet gazetesinin 11 Kasım yımlandı... Bu kararla gazetelerin 1980 tarihli nüshasının'Pencere'isimli hemen hemen her şeyi yazmalan ya- köşesinde yer alan 'Kemalızm İdeolo- saklandı: Sıkıyönetım uygulamalannı jisi Muz mudur?' başlıklı yazıda Ata- eleştirmek yasak... Dava açılmcaya türk'e dil uzattığı ve aynca 'İşsizlik kadar siyasi parti. sendikalar. meslek oranı arttı, yatınmlar geriledi", İstan- kuruluşlan, dernekler ve siyasi kişiler- bul'da ekmek sıkıntısı başgösterdi' le ilgili "yanıltıcT yazı yazmak yasak... Sadece gazetelere değil ansiklopedi- lere de yasak uygulanıyordu... Atatürk Ansıklopedisi'nin "Nazım Hikmet"le ilgili bölümüne yasak kon- du. Devlet Başkanı Orgeneral Kenan Evren imzasını taşıyan 29 Aralık 1982 tarihli yasak şöyleydi: ")-) MAY Yayınlan A.Ş tarafından Tarihçi-Yazar K. Zeki Gençosman'a Yargılamalann çoğu beraatle so- nuçlanırken, baa yazarlar ceza al- maktan kurtulamadı. Cumhuriyet'in sahibi ve Başyazan Nadir Nadi 2 ay 20 gün hapis cezasına çarptınldı. Karar Milli Savunma Bakanlıgrnın başvu- rusu üzerine kaldınldı. Oktay Akbal. Nazlı Ilıcak üç ay hapis cezalanna çarptınldılar ve cezaevine girdiler. Bazı yazarlar da gözaltına alındı... Memed Kemal 18 gün. Hikmet Çetin- kaya 17 gün gözaltında kaldı... Sonra Türkiye Yazarlar Sendikası davası açıldı... Bu dava nedeniyle hak- lannda hapis cezası istenen yazarlar şunlardı: Aziz Nesin. Bekir Yıldız, Adnan özyalçıner, Şükran Kurdakul. Demir- taş Ceyhun, Alpay Kabacah, Osman SafTet Arolat, Atilla Özkınmlı, Ataol Behramoğlu, Haşmet Zeybek. Orhan Apaydın. Asım Bezirci. Tekin Sön- mez, AzizÇalışlar, Emil Galip Sandal- a. Kemal Sülker, Vedat Türkali, Mehmet Ali Sebük. İki buçuk yıl süren yargılama so- nunda haklannda beraat karan veril- di. Sonra 15 Mayıs 1984 günü "De- mokrasinin tüm kurallanyla işlemesi" istemiyle hazırlanan 1383 imzalı dilek- çe Cumhurbaşkanlığı'na ve TBMM Başkanlığı'na verildı... Aynı gün bu dilekçe yasaklandı... Dilekcede imzası bulunan herkesin ifadesi alındı... 59 ki- şi hakkında dava açıldı, diğerleri tanık olarak dinlendi... "Aydınlar Dilekçesi davası" olarak bilinen bu yargılama sonunda beraat karan verildi. Bir çok yazar-çizer fflkıyönetimin baskısını yaşadı... Binlerce kitap top- latıldı, imna edildi... 40 ton yayın ya- kıjdı... 400 gazetecinin cezalandınlma- sı istendi... 12 Eylül öncesi yayımlanan dergilerin yazı işleri müdürlerine ise topjam 3500 yıl hapis cezası verildi... Düşünen herkese karşı amansız bir savaşaçtı 12 Eylül... Yasakladı... Yak- tı... Kimisi bu yasaklara uydu... Kimi- nin işine geldi yasaklar... Kimi 12 Eylül'e övgüler düzdü... Kimi ise so- nuna kadar düşüncelerini savundu... Düşünmekten, yazmaktan korktna- dı.... StRECEK IVADİRIVADİ, HAPİS CEZASIMN KALDIRILMASIIÇEV KENAN EVREN^DEN *AF DİLEMEDİ Aynı yazıya 22 yıl sonra ceza24 ocak 1983 günü Cumhuriyet ga- zetesinin en uzun kapama yasağı baş- ladı.... 23 gün sürdü bu yasak... Baş- langıçta kimse neden kapatıldığını anlamadı... Sonra Başyazar Nadir Nadi'nin 23 Ocak 1983 günü yayımlanan "Tuhaf Bir Tasan" başlıklı yazısı nedeniyle soruşturma açıldı... Nadir Nadi'nin bu yazısı ilk kez 13 ağustos 1961 günü yayımlanmıştı... 22 yıl sonra yayımla- nan aynı vaa 12 Eylül Hukuku'nun gazabına uğruyordu. Nadir Nadi 31 Ocak 1983 günü Ya- zı İşleri Müdürü Okay Gönensin ile birlikte Selimiye Kışlasf na geldi. "Ya- yın yoluyla halkı suç işlemeye teşvik etmek"ten soruşturma açılmıştı ve ifa- de verecekti... 1 Şubat 1983 tarihli ıddianame ile dava açıldı. Nadir Nadi hakkında "yayın yoluyla suç işlemeye halkı teş- vik" ettiği gerekçesiyle 5 yıla kadar hapis cezası istendi. 7 Mart 1983 günü Nadir Nadi, eşi Berin Nadi, avukatlan ve dostlanyla birlikte koridorda... Yargılama başla- yacak... Yerli ve yabancı çok sayıda basın mensubu merakla yargılamanıji başlamasını bekliyor... Bankta oturan bir er kalkıp yerini Nadir Nadi'ye veri- yor. Bu hareket Nadir Nadi'yi çok duygulandınyor ve "İşte böyle asker- ler de var" diyor. Duruşma başlıyor. Önce kimlik tes- piti yapılıyor, sonra savcı iddianame- sini okûyor "12 Eylül 1980 tarihinden sonra Atatürk ilke ve devrimlerinin ışı|ında Türk milletinin bağımsızlığı, bütünlü- ğü, ülkenin bölünmezliği, vatandaşın güven huzur ve banş ortamının sağ- landığı, Türkiye Cumhuriyeti Anaya- sası ile çeşitli konularda yasal ve idari tedbirlerin hazırlanıp yürürlüğe ko- nulduğu gözönüne alındığında hükü- met tarafından anayasa hükmü gere- ğince hazırlanan ve Danışma Meclisi'nde bulunan yasa tasarısı ne deniyle Cumhuriyet Gazetesi Başya- zan Nadir Nadi'nin, gençliği silaha sanlmaya ve rejimi kurtarmaya davet edip suç işlenmesini aleni olarak tah- rik eden yazısının Cumhuriyet gazete- sinde yayımlanması nedeniyle sanık- lar hakkında kamu davası ikame edilmesine gerek görülmüştür" 28 mart günü savcılık iddianameye "açıklıkgetiriyor." Savcılık, Nadir Nadi'nin yazısında "Cumhuriyet'i hedef tutan gerici akımlar bir gün yurdumuzda belirirse noımal hukuk kurallan sarsılabilir. Bu takdirde son yapılacak iş silaha sa- nlmak, kan dökerek rejimi kurtar- maktır. Aydın gençlik bunun için daima uyanık bulunmalıdır" dediğini belirtiyor. Ve Nadir Nadi'nin "kanun- lara karşı gelmeye teşvik ettiğini" öne sürüyor. Bu suçlamaya karşın Nadir Nadi savunmasında, dava konusu olan ya- zısının bir kaç kez basıldığını, ancak savcının 'halkı suça kışkırttığı' gerek- çesiyle neden şimdi hareke geçtiğini anlayamadığını belirtiyor. Nadir Nadi 1961 yılında yazdığı yazısıyla Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu'nun kapatılmasma karşı çıktığını vurgu- layarak şunlan söylüyor: "Kendimden söz etmeyi sevmem. Atatürk devrimlerini özümseyememiş gerici çevrelerin tüm saldınlanna kar- şın, aydın Türk kamuoyu benim kişili- ğim hakkında yeterince bilgi sahibidir. Kimseyi suça teşvik etmedim, etmem de. Ama Atatürk devrim ve ilkelerinin tehlikeye gırdiği anda çağdışı gerici akımlar karşısında kayıtsız ve sessiz kalınmasına da karşıyım. Suçlanma- ma konu olan yazımdaki temel düşün- ce de budur. Hukuk dışına çıkalım demiyorum, tam tersine, hukuk düze- ni içinde sorunlanmıa hukuk kuralla- nna uygun olarak çözelim diyorum." Ancak mahkeme, 10 Mayıs 1983 günü Nadir Nadi'yi "halkı kanunlara karşı gelmeye teşvik ile memleketin emniyetine tehlike iras edecek suretle makale neşretmek" suçundan 2 ay 20 gün hapis cezasına çarptırdı. 12 Eylül Hukuku'na göre 6 aydan az hapis cezalan sanıklar ve savcı tara- fından temyiz edilemiyordu. Bu tür ce- zalan sadece Stkıyönetim Komutanı temyiz ediyordu. Ancak Sıkıyönetim Komutanı Orgeneral Haydar Saltık bu cezayı temyiz etmedi ve 17 mayıs günü Nadir Nadi'nin cezası kesinleşti. Artık Nadir Nadi hapse girecekti... Dünya ve Türkiye kamuoyu verilen bu cezaya büyük tepki gösterdi. Bu arada Nadir Nadi'ye, Kenan Evren'- den af dilemesi önerileri götürüldü... Nadir Nadi bunu kabul etmedi... Ve sonunda Milli Savunma Bakan- Iığı mahkumiyet karannm "suç kastı bulunmadığı" gerekçesiyle bozulması için Askeri Yargıtay'a başvurdu. As- keri Yargıtay 1. Dairesi de karan, "makalenin bütünü nazan dikkate alındığında suç kastı olmadığını" be- lirterek bozdu. Selimiye koridorlannda 100'ün üze- rinde sanatçı, gazeteci, yazar... Kısa- cası Türkiye'nin aydınlan ... 1383 imzalı Aydınlar Dilekçesi davası nede- niyle ifadeleri alınacak... Nadir Nadi de koridorda bekleyen- ler arasında... Savcının odasına giri- yor... Savcı ayağa kalkıp oturabilece- ğini söylüyor... "Hayır" diyor Nadir Nadi "Siz görevinizi yapın"... Sava dilekçeyi imzalayıp imzalamadığını soruyor. Nadir Nadi imzaladığını söy- lüyor... Yine kışladakı bir duruşma... Bu se- fer Aydınlar Dilekçesi davası tanığı Nadir Nadi... İmza atanlardan kimi sanık, kimi tanık... Yargıç, tanık olan Nadir Nadi'ye "Niye bu dilekçeyi imzaladınız?" diye soruyor. Nadir Nadi, "İçinde yaşadı- ğımız koşullara uygun olduğunu dü- şündüğüm için imzaladım. Memleket yaranna öneriler taşıdığı için imzala- dım" diyor. Yargıcın "Bu imza sizin mi? " soru- suna Nadir Nadi "Evet" yanıtını veri- yor. Bunun üzerine yargıç "Bu dilek- çeye kaulıyor musunuz?" diye sorunca Nadir Nadi şu yanıtı veriyor: "Tabii, imza attığıma göre hepsine katıhyorum. Türkiye'deki demokra- tik düzene ilişkin gözlemler ve istemler var. Bunlara katılıyorum..." Herkesi etküeyen 12 Eylül Hukuku gazete ve gazetecileri de etldledi. 400 gazeteci hakkında dava açıldı. Cumhuriyet Gazetesi Başyazan Nadir Nadi de 22 yıl önce yazdığı yazı nedeniyle 2 ay 20 gün hapis cezasına çarptmkiı. ÇALIŞAJNLAMV SORULARI/SORUNLARI / YILMAZ ŞİPAL Memur ve "Siciller" Sor"M.M975 yılından bu yana 657 sayılı devlet Memuriarı Ya- sasına tabi olarak görev yapmaktayım. Birkaç yıl önce emsallerimden bir kademe eksiğiyle maaş aldığunın farkına vardun. Bağlı olduğum kuruma durumu yazı ile sordum. Ve- rilen cevabi yazıda 1980 yılı çalışmalarımın değerlendi- rilmesi olan 1981 yılında, olumsuz sicil aldığundan kademe ilerlemesi yapamadığun tarafıma bitöiriimek- tedir. Kuruma ikinci kez yazılı başvuruda bulunarak, olumsuz stcille ilgili yazının tarafıma tebliğ tarihinin biku'rilmesini istediğim halde, iki yıla yakın süredir ya- nıt alamadun. Bilindiği giW 657 sayılı Devlet Memuriarı Yasası'nın 117. maddesi olumsuz sicil alan memurların bir vazı ile uyanlmalarını, 118. maddesi ise u\arılan memurlara bir ay içinde savunma ve yanıt hakkını vermektedir. Söz konusu olumsuz sicille ilgili tebligat tarafıma ke- sinlikie vapılmamıştır. Bu nedenle yargı yoluna başvu- racağım. Bu konuda ne yapmam gerekiyor? YANIT: 657 sayılı Devlet Memurlan Yasasfnın 109-123. maddeleri "Siciller"le ilgilidir. Yasanın 117. maddesinde olumsuz sicil alan memurlann uyanlmalan öngörülmüştür. "Devlet memurlannm yetersiz- likleri halinde sicil raporlannda yazılı bulunan kusur ve cksiklikleri, uyanlmalan bakımından, gizli bir yazı ileatamaya yelkili sicil amirleri tarafından kendilerine bildirilir." Yasanın 118. maddesi de "Itiraz Hakkı'na ilişkindır. "117. maddeye göre kendisine tebligat yapılan devlet me- murlan buna karşı en çok bir ay içinde aynı amirlcre itiraz edc- bilirler. Atamaya yetkili amirler itirazla ilgili kararlanm iki ay içind. ilgiliye yazı ile bildirirler." 18.10.1986günlü ResmıGazetedeyayımlanan "Devlet me- murlan Sicil YönetmeliğT'nin 22. maddesi de olumsuz sicil alan ve "Uyanlan Memurlann İtiraz Hakkf'nı kullanmaya ilişkindır. Olumsuz sicil alıp "uyanlan memurlar, uyan yazısını tebel- lüğettikleri tarihi takipeden 1 ay içinde atamaya yetkili amirle- rine itirazda bulunabilirler. Yönetmeliğin 23. maddesinde ise "Uyan ve itirazlara Dair Usul ve Esaslar" anlatılmaktadır. "İtirazlar sadece uyan yazısında belirtilen kusur ve noksan- lara karşı yazılı olarak yapılır. İtirazlar, atamaya yetkili amirlerce veya bunlann görevlen- direcekleri ve itiraz edilen değerlendirmeyi yapan sicil amirle- riyle aynı veya daha üst derecede bulunan bir memur tarafın- dan incclcnebilir. İnceleme, gereğine göre memurun özlük ve sicil dosyası ile konuyla ilgili diğer belgeler tetkik edilerek ta- mamlanır. İnceleme sonucuna göre atamaya yetkili amir, karannı, in- celeme için kendisine verildiği tarihten itibaren iki ay içerisinde ilgiliye bildirir." 657 sayılı Devlel Memurlan Yasası ve Devlet Memurlan Si- cil YönetmeliğTnin açık hükümleri, öncelikle memurlann yazı- lı olarak uyanlmalannı öngörmektedir. Yasalann veyönetmeliklerin öngördüğü usulleregöreyapıl- mamış uyan ve tebligatlar genel kural olarak geçersiz sayılır. Yasalann ve yönetmeliklerin öngördüğü kurallara uygun olmayan işlemler için yargı yolu açıktır. Biz, Kadııı Bağ-Kur'lular : Ben, kadın Bağ-Kurluyum. Bağ-Kur'a giriş tarihimden sonra boşluk oldu. Yeniden prim ödemeye başladun. Son çıkan af kanunundan vararianabilmek için ödeye- mediğim primlerimin 3. UKsıtını ödedim. Ekîm ayında 4. taksiti de ödeyeceğim. Primlerimi halen aksatmadan ödıiyonım. Biz kadın Bağ-Kur'lular, emekli ouna hakkını ne zaman kullana- biliriz? Prim gün sayüannuz doMuğu zaman mı, yoksa belirii bir yaşı doldurduğumuzda mı? R.O.. YANIT: 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımstz Çalışanlar Sosyal Sigortalar Yasası (kısa adı Bağ-Kur Yasası) sigortahlan, prim ödeme gün sayısı ile belirii bir yaşı bir araya getirmek koşulu ile emekli olabiürler. Gerek 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Yasası, gerekse 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası kapsamtnda çalışanlar, belirii bir süre prim ödedikten sonra yaş koşuluna bağımlı olmaksızın emekli olabilmektedir. Ancak, Bağ-Kur yasası uyannca belirii bir süre prim ödeme- nin yanı sıra belirii bir yaşı da doldurmak gereklidir. Bağ-Kur yasasına göre emekli olup yaşlıJık aybğından ya- rarlanabilmek için aranan koşullar, yasanın 35. maddesinde beliıtilmiştir. Yasanın "Yaşlıük aylığmdan yararlanma şartlan" şöyledir: "Madde 35 - Yaşlılık aylığından yararlanabilmek için: a) Sigortalının kurumdan yazılı talepte bulunması, talepte bulunduğu tarihte prim ve her türlü borçlanru ödemiş olması, b) Kadın ise 20 tam yıl, erkek ise 25 tam yıl sigorta primi öde- miş olması şarttır. c) Kadın ise 50, erkek ise 55 yaşını doldurmakla beraber en az 15 tam yıl sigorta primi ödemiş olanlara da kısmi aylık bağ- lanır." Yasa öncelikle kadın sigortalının 50, erkek sigortalının 55 yaşını doldurmasını öngörmüştür. 50 yaşını doldurmayan ka- dın ve 55 yaşını doldurmayan erkek sigortalı yaşlılık aylığı almaya hak kazanamaz. Kadın sigortalının 50, erkek sigortalının 55 yaşını doldur- ması da yeterli değildir. Bu yaşlan dolduran kadın ya da erkek sigortalılar en az 15 tam yıl (5.400 gün) prim de ödemiş olmak zorundadır. Kısaca, Bağ-Kur'dan emekli olabilmeniz için bir kadın Bağ- Kur sigortalısı olarak, 50 yaşınızı doldurmanız ve 15 tam yıl da prim ödemiş olmanız gerekir. POLTTIKA VE OTESI MEHMED KEMAL Staop Dammda YataıUar._ Sinop'a ilk kez 1957 seçimlerinde Adnan Menderes 1 - le gitmiştim. Uçakla Samsun'a geçmiş, oradan kara yoluyla Sinop'a ulaşmıştık. Vaktiyle Atatürk buralara uğramıştı, ama ondan sonra gelen ilk devlet adamı Menderes oluyordu. Sinop, kendi yağıyla kavrulan bir kasaba (Bugün de öyle). Nüfus tabelada 18 bin diye ya- zıyor. Bir yanı dağ, orman, bir yanı deniz şirin bir kasa- ba... Sinop'un çok sevilen çocuğu Dr. Ergün Kaya Dizdarolu. "Gidelim..." deyince, dayanamamış, "gidelim" de- miştim. Bir öğle sonrası Kocaeli, Sakarya, Bolu demiş, Abant'ta gecelemiştik. Sabah erkenden yeniden yola düşmüş Gerede, Çerkeş, Kurşunlu, llgaz, Tosya, Kas- tamonu, Taşköprü, Boyabat, Sinop'a ulaşmıştık. Kurşunlu dedık ya, birkaç kurşunlu var. Bizim soyadı- mız Kurşunlu'dur, bizi de Kurşunluiu sayanlar var. Oysa bizim Kurşunlu, Ankara'da, Samanpazan'ndaki Kurşunlu Cami'den gelir. Dedemiz yıllarca önce bu ca- mide imamlık etmiş. Izlediğimiz yol çizelgesi her boz- kıra düştüğümüzde bizi ormanlara götürdü. Ne gör- kemli, ne dua eder gibi göklere ulaşan ağaçlar. Değe- rini biliyor muyuz? Sanmıyorum; yol yol yangın sonrası açılmış kel dağlar var. Bu kel dağlar degerbil- mezliğin işaretleri... Dağ dendi mi hem iki şairimizden adlannı alıyor, hem iki şairimize adlannı veriyor. Sinop il sınırını aştı- nız mı Dranas'la karşılaşıyorsunuz. Ormancılar bunu "z" ile yazıyorlar, ama Ahmet Muhip Dranas "S" ile yazardı. önce Ahmet Muhip Dranas bu dağlardan adı- nı almış, sonra tutmuş bu dağlara adını vermiş... Bu dağlardan esinmiş olacak, koca şairimiz Ağrı'nın şiiri- ni de yazmış... öteki şairimiz Rıfat llgaz'dır... Rıfat ll- gaz da Kastamonu'nun Cidesinden. llgaz adını bu dağlardan almış, sonra dönüp bu dağlara vermiş ola- cak... llgaz Anadolu'nun sen yüce bir dağısın... Eski Sinop'u ararsanız beton yapılar içine gizlenmiş eski bir kaledir. Denizden bakarsanız daha görkemli görünüyor. Karadan bakarsanız, beton evlerin ardın- dan ucunu gösteriyor, kayboluyor. İlk gördüğümde Safranbolu, Kastamonu evlerine benzeyen iki, üç katlı tahta yapılardı. Ne de olsa orman bölgesi, her yapı tah- tadan oluyor. Şimdi kıyıları da, içerleri de, ellerine geçirdikleri her yeri beton yığını haline dönüştürmüş- ler. Dolaşırken ünlü Sinop zindanı hapishaneyi sordum, gösterdiler. Yakında buradan çıkacak, kentin üç km ötesinde, uçak alanına yakın bir yere taşınacakmış. Kalenin caddeye bakan bölümünde iki jandarma bekli- yor. Kapılar demirden... Demirin ardı taş... Uzunca bir yazı var: Sinop HapishanesiL Bir dönemin sürgünleri, azılı mahkûmları bu zindan- da yatmış... İlk bakışta zindana benzemiyor. Caddeye bakan şirin bir yapı.. Elbette içinde yatanlar bilir. Kim- ler yatmamıştır ki? Osmanlıdan bu yana çok ünlü kişi yatmış. Mahmut Şevket Paşaya suikast düzenleyenler burada barınnriış... İlk hatıra gelenler (Yazarlardan) Burhan Felek, Ulunay, Mustafa Suphi... Sabahattin Ali de burada yatanlardan... Rusya'ya kaçmış, partisini * Bakü'de kurmuş, kongreyapmış... Sabahattin Ali, "Kurşun ata ata biter/ Hapis yata yata biter" demiş. 27 Mayıs'tan sonra 21 mayısta Talat Aydemir'le bir j darbe daha yapan Binbaşı Osman Deniz de burada bir süre yatmış... Tanıştiğımda hapishaneyi anlatırdı. O dönemde mapusane savcısı şair Berin Taşan'dı... Ya- tanlara sevgi ile bakmış, acı çekmelerine engel olmuş- tu. Sinop Hapishanesi hâlâ ünlüdür. Kime sordumsa act ile söz etti. Hapishane kadar ünlü bir yer de Rıza Nur'- un şimdi kitaplık olan o zamanki evidir. Kıyıda bahçe içinde görkemli bir yapıdır. Salkım söğütler dikerek bahçesini süslemişler. Kitaplıkta üstadın el yazısı not- ları var. Kültür Bakanlığı yeni kitaplarla burayı zengin- leştirmiş... BULMACA SOLDAN SAGA: 1/ Çok sayıda kim- yasal tepkimenin meydana geldiği at- mosfer katmanına verilen ad. 2/ Ma- den ya da kâğıt para üstundeki kafa res- mi... Şenliklerde caddelere kurulan süslü kemer. 3/ Ba- le yapan sanatçı. 4/ Dayanıklı bir amba- laj kâgıdı. 5/ BeUi bir taşınır malın kul- lanılmasının, geri ve- rilmek koşuluyla be- 9 delsiz olarak bir kimseye bırakılma- sı. 6/ Ikiyüzlülük... Itici neden. 7/ ls- tek, arzu... Hatay ilinde bir mnak. 8/ Tavlada bir sayı... Ekonomik alanda kendi kendine yeterli olma- ya yönelen bir ülkenin rejimi. 9/ De- riye sürme ya da ovma yoluyla uy- gulanan ve ağnlann dindirilmesine yarayan sıvı ilaç. VUKARIDAN AŞAGlYA: 1/ Mevlevilikte, Mevlana'nın ölüm yıldönümü olan 17 Aralıkta yapılan anma töreni. 2/ Bir işi ye- rine getirme... Bir makyaj malzemesi. 3/ En çok bağlarda gö- rülen, asalak bir mantann oluşturdugu hastalık. 4/ Tirnak bo- yası... Şaşma belirten bir ünlem... Bir sayı. 5/ Bit, tahtakunısu gibi böceklerin yumurtası... Gelecek. 6/ Izdüşüm. 7/ Italya'da bir yanardağ... fzmir'in bir ilçesi. 8/ Eski Mısır'da güneş tann- sı... Tuzak, kapan... Kalayın simgesi. 9/ Mutluluk... Alkolsflz içki, meşrubat. a+APlAMIk NANATUR 01 RNEöl TUYkP TUM FUARCIUK VAPIM A Ş. 2. İSTANBUL SANAT FUARI 1 9 - 2 7 E Y L Ü L 1 9 9 2 TÜYAP İSTANBUL SERGİ SARAYI T E P E B A Ş I / İ S T A N B U L Z İ Y A R E T S A A T L E R İ : I 1 . 0 0 - 2 0 . 0 0