Katalog

SAYFA CUMHURİYET 10 EYLUL1992 PERŞEMBE OLAYLAR VE GORUŞLER Rııs Sîlalı Sanayiive Silah Dışsatımı Perestroyka donemı ve bunu ızleyen Sovyetler'ın ortadan kalktığı gunumuzde, bu de\ tekel sana>ıı sıvıl tuketım mallan uretımıne donuşturme, hatta sadece donuşturme değıl, gunumuzde bunu tekel durumundan çıkarma ve ozelleştırme tartışmaları surüyor Prof.Dr. NAZİF KUYUCUKLU / Ü. Siyasal Bılgiler Fakültesi Yazı başlığının adı 'Bağımsız Devletler Topluluğu ya da Sovyet Sılah Sanayıı ve Sılah Dışsatımı' olabıhrdı Ama Sovyetler resmen ortadan kalkmış olduğu ıçın sılah sanayıı, Rusya Federasyonu'nda egemen olduğundan yukandakı başlık daha doğrudur Bız bu yazıda buradakı sılah sanaynnın onemı, bu- nun sıvıl uretıme donuşturulmesı çabalan ve gunumuzde sılah tıcaretı uzennde ana çızgı- lerle durmaya çalışacağız Öncelıkle belırtelım, Rusya Federasyo- nu'nda (ıstersenız Bağımsız Devletler Toplu- luğu'nda dıyelım) sılah sanayıı Sovyetler'de kurulmuş hem de çok guçlu bır sanayı olarak kurulmuştur Bılındığı gıbı bununla Sovyetler dunyanın en buyük sılah uretıcısı olmuşlar, ulusal ekonomıde de sılah sanayıı oyle onemlı olmuş kı, ulke GSMH'sının %20-25'mı bu sa- nayı altkolu sağlar olmuştur Aynı olçut kul- lanıhrsa, bunun ABD Ingıltere, Fransa ve Federal Almanya'dan dort-beş kez fazla ol- duğu belırtılıyor Boylesıne yuksek bır ven, aşın mılıtanze olmuş bır ekonomıden soz ettı- nr olmuştur Bılımsel alana yapılan ozgulemelenn (tah- sıslenn) % 75'ının asken araştırmalara gıttığı, ulkede maden çıkarma v e yapım sanayıındekı ışgucunun uçte bınnın doğrudan bu sanayıı ıle ılgılı olduğu belırtılıyor Ülke makıne uretı- mının % 60'tan fazlası, bazı kaynaklara gore %70'ten fazlası burada toplanmış, yanı mılı- ter hedeflı olmuştur Bu sanayı avnca tekelleş- mış ve son yırmı yılda sılahlanmaya >edı yuz mılyar ruble harcanmıştır Sonra sılah sanayı- ınde (onlar savunma sanayı dıyorlar) ulkenın en nıtelıklı ınsan gucu toplanmış, bu ışgucune otekı alanlara gore daha ıvı odemeler yapılmıştır Bu sanayı altkoluna. doğal kay- naklardan ve otekı kavnaklardan oncelıklı yararlanma hakkı venlmıştır Bu ozendınler- le, değmmeye çalıştığımız tekel durumunda bır dev sılah sanayıı varatılmıştır Sılah sanayıının, savaş araçlan uretımı yanmda, sıvıl tuketım mallanndan bazılannı da otedenben uretmış olduğu belırtılıyor Nı- tekım, ulkede elektnklı aietlerden buyuk bo- lumu fotoğraf sınema ve radyo-elektronık donanımlannın (cıhazlannın) uretımı buna ornek gostenlmekte, 1970 1980 yıllannda pı- vasanın bu mallara tamamıyla doymuş oldu- ğu bıldınlıyor 1989'da asken sanayı komp- leksının toplam uretımının %40'ının sıvıl (on- lar, savaş araçlan uretımının karşıtı olarak banşçıl uretım dıyor) uretım olduğu, bu payın 1995'te % 60'a ulaşacağı belırtılıyor Ulke as- ken sanayı kompleksı uretımınden surekh olarak %40 dolayında olan bır bolumunun sı- vıl tuketım mallan olduğunu belırten kaynak- lar var Buna karşın bu sanayının buyukluğu, ulke kaynakjanrun buyuk bır bolumunu su- rekh yutması, vatandaşlann yaşam duzeylen- nm Batı'dakı gıbı yukselmesını engelleyen bır etken olmuş, dunyada buyuk sılah uretıası olma yanında, aynı zamanda buyuk sılah dışsatımcısı da olmalanna karşın Sovyetler bır ekonomık ve siyasal sıstem savunuculuğu- na gırmış olduklarından, ötekı sılah dış- satımcılan kadar dövız elde edememışlerdır Varşova Paktı'nın sılah donanımmı onlar sağlamış. keza dunyanın sıcak bolgelennde bır tarafın sılah gereksınımını onlar karşıla- maya çahşmış, fakat genellıkle buradan dovız kazanma ıkıncı planda kalmıştır Bılındığı gıbı sonunda bunalıma duşünce de sılahlar el- Terınde kalmış, dunyada yenı koşullar karşı- sında, halkın gelırlennden keserek buyuk har- camalarla ımal ettıklen nukleer sılahlan yok etmek durumuna gelmışlerdır Perestroyka donemı ve bunu ızleyen Sov- yetler'ın ortadan kalktığı gunumuzde, bu dev tekel sanayıı tuketım mallan uretımıne do- nuşturme hatta sadece donuşturme değıl, gu- numuzde bunu tekel durumundan çıkarma ve ozelleştırme tartışmalan suruyor Aslında sa- vaş araçlan uretımınden sıvıl tuketım mallan uretımıne geçme, 1989'da yanı daha Sovyet yonetırmnce başlatılmış, bunun 1995 e kadar tamamlanması ongörulmuştu Bu konudakı taslak, yetkılı kuruluşlar ve o zamankı Sovyet bakanlar kurulunda tartışılarak bazı eklerle tamamlanmış, bu sanayı altkolunun besın tu- ketımı dışmda agro-endustnyel kompleksler- de, tıcarette. tıp alanında, bılgısayar teknıkle- nnde, optık aletler uretımınde ve ekolojık amaçlı donanımlarda uretım yapması kv»a- cası ekonomının mıhter yorüngeden çıkanlıp sıvılleştınlmesı duşunulmuştur Sıvil uretıme donuşturulecek asken sanayı ışletmelennı baa kaynaklar beş yuz bınm dolayında, bazı- lan 428 bınm olarak vermekte ve bunlardan yuzden fazlasının mıhter kesımde olmadığı belırtılmektedır Bu ışletmelerden bazılannın tamamıyla sıvıl uretıme donuşturulmesı, 180 dolayında ışletmenın de asken uretımlennı % 30'lardan başlayarak % 10'lara kadar duşur- melen duşunulmuştur Ancak bunlardan ta- mamıyla sıvıl uretıme donuşturuleceklenn esas bu amaçla kurulmuş olanlara gore ve- nmlılıklennın ne olacağı, asken uretımlennı duşunıp bunun dışında ureteceklen sıvıl mal- lann venmhhğının ne olacağı her ıkı gruptakı uretımm nıtelığının (kalıtesmın) ne olacağı he- nuz belırlenebılmış değıldır Hele ozenle v etış- tınlmış buradakı kalıfiye ışgucunun sorunlaYı çozumlenmış değıldır Özelleştırme tartışmalan Ulusal ekonommın otekı alanlannda oldu- ğu gıbı buradakı durma ve belırsızlıkten do- layı gelırler duşmuş, ışsızlık başgostermıştır Değınılmış olduğu gıbı bu mıhter ışletmelenn sadece sıvıl uretıme donuşturulmesı değıl, aynı zamanda bunlann özelleştınlmesı taıtış- maları da yoğunluk kazanmaktadır Işletme- lenn sıvıl uretıme donuşturulmesı konusunda geçmışten, Bınncı ve İlancı Dunya savaşlan sonrası Batı ulkelennden, ozellıkle ABD'den ornekler ve modeller aranmaya çalışılmakta, ama sonucun pek olumlu olmadığı belırtıl- mektedır Burada çalışanlan bol paralarla emeklı etme, bunlann aynı alanlarda ozel ke- sım olarak uretım yapmalannı ozendırme gıbı önenler de vardır Konu herhalde daha epey gundemdekı onsırayı korumaya devam ede- cektır Sılah dışsatımına gejınce, aslında savaş araçlan dışsatımıyla ılgılı kavramı gemş ola- rak yorumİamak gerekır Çunku burada sılah dışsatımı yanında mıhter teknıkler ve altyapı hızmetlen de vardır ve bunlar da çok onemlı gozukmektedırler Ama sadece sılah dışsatımını ele aldığımızda, yukanda gereklı dovızı elde edememış olduklannı soylememı- ze karşın sılah dışsatımının toplam Sovyetler dışsatımında çok onemlı bır yen olmuştur Örneğın. sılah dışsatımı, ulkenın en onemlı dışsatım kalemı olan hemen enerjı yanında veralmış, toplam dışsatımın ortalama % 20"- sını sılah dışsatımı oluşturmuştur Stock- holm'dekı 'Uluslararası Danva Sorunlannı İnceleme Enstıtusu'ne gore Sovyetler uzun sure (1970/1980'lerde), klasık süah dışsatı- mında dunyada en önde olmuşlardır Son yıllarda dunya sılah tıcaretınde onemlı değışıklıkJer gorülmeye başlanmıştır Bunun nedenlen; NATO uyes> ulkelerde sılah alım- larını azaltıcı etkı yapan Avrupa'da sılah- lanmadakı genleme, klasık sılah dışalımcı ul- kelerde ekonomık guçlukler ve fiyatlann yuk- seklığı, uluslararası sılah pıyasasına Brezılya, Israıl vb gıbı ulkelenn kendı sılah sanayılennı kurup uretıme geçmelen ve bır bolumunu de dışsatıma ayırmalan, Avrupa'da sılahsızlan- ma hareketı sonucu sılah fazlasının açığa çıkması ve Irak, Ürdun gıbı klasık dışalımcı- lara ambargo uygulanmasıdır Tum bu ne- denler klasık sılah tıcaret hacmını belırlı olçu- de duşurmuştur Sonuç Bununla bırlıkte, ozelhkle bılınen sıcak bolgelerde sılah ıstemlen belınnıştır Ortado- ğu'da bu ıstemın 1991/1995 donemı ıçın 127 4 mılyar dolar olduğu, bunun 54 6 mılyarlık kısmının sılah ve mıhter teknıklere, gen ka- lanının da mıhter altyapı ve hızmetlere aıt ol- duğu bıldınlıyor Burada onemlı alıcılann Mısır, İsraıl, Suudı Arabıstan, Kuveyt, Bırle- şık Arap Emırlıklen, Fas vb olacağı, satıcı- lann da başta ABD olmak uzere İngıltere ve Fransa olacağı belırtılıyor ABD, Korfez Sa- vaşı'nda, bolgedekı yennı çok daha guçlendır- mıştır Suudı Arabıstan'la aralannda onemlı bır sılah tıcaret anlaşması ımzaFamıştır Bu arada aynca, Doğu Avrupa ulkelenne sılah satışında Batı ulkelen egemen olma duru- mundadır Tum bu durumlar Bağımsız Dev- letler Topluluğu'nda bır grupta, ekonomılen- nı yenıden kunna yonunde dovız elde edebıl- mek ıçın "rekabet edebılır" olarak gördüklen sılah sanayııne onem venlıp dışsatıma yone- lınmesını ve gerektığınde otekı ulkelerle bu alanda ortak ışletmeler kurulması duşuncesı- nı guçlendırmektedır PENCERE TAR1TŞMA Ozeleştiri ve CHP/^HP'nın tekrar açılması olavı. ulke sıyasetı- v_^nın ve ozellıkle sosyal demokratlann gunde- mını oluşturma>a devam edıvor CHP nın açılış tanhı ve partının tuzelkışılık kazanacagı tanh olan 9 eylul yaklaşükca, bu konudakı goruşme- ler de hız kazanıyor ıvme kazanıyor 9 eylul ve daha sonrakı tanhı sureçte, CHP sosyal demokrat kesımde bır 3 partı olarak mı yennı alacak yoksa tüm sosyal demokratlan ıçınde toplayabılecek mı 9 Ve CHP nasıl bır partı olarak doğmalıdır 0 Bu sorular, ahınlen meşgul eden sorular Öncelıkle CHP sağlam bır orgüt yapısına sa- hıp olmalıdır CHP kararlı, mılıtan ve sorumlu- luk duygusu olan uyelere sahıp olmalıdır Seçım hesaplanna vonelık uye yazımlannın onune ge- çıbnelıdır II ve ılçe kongrelennde hergrup yone- tımde gucu oranında yer almalıdır CHP'nın tum sosyal demokratlan bır çatı al- tında toplaması ıse her sosyal demokratın ıdealı veduşuncesı Ama bu nasıl olacak 9 Şu andakı gehşmeler bu konuda olumlu sın> yaller vermıyor Ecevıt. bırleşme konusunda, "Ben DSP'den vazgeçemem ve Inonu ıle de go- ruşmem Çünku o CHP'lı değıldır" dıyor Oysa Inonu CHP'lı olmamıştır ama, bugun en buyuk sosyal demokrat partının lıdendır ve sosyal de- mokrat hareketı 12 Eylül koşullanndan bugune getıren kışıdır Inonu bır sıyası olgudur, bır sıya- sı gerçeklıktır Bırleşme goruşmelen, onkoşulsuz, koşul ılen surmeden yapılmalıdır Bu konuda koşul ılen surmek, bırleşmeyı zora sokmakür, bırleşmeyı subjeküf nedenlerle engellemekur Aynca CHP üst yoneümınde görev alacak / gorev üstlenecek olanlann da onceden bır oze- leştın vermesı gerekmektedır Bu kışıler, eskı alışkanhklannı bırakuklanna daır, dar grupçu- luk, hızıpçıhk ve partı küçuk olsun benım olsun şeklınde hareket etmeyeceklenne daır bır ozeleş- tın vennelıdırler Her şeye yenı baştan başlana- caksa, CHP'nın sağlıklı doğması ıstenıyorsa bu yapılmalıdır Bu yapılmadığı takdırde, eskı alış- kanlıklar, eskı zaaflar CHP'de devam ederse, yme değışen hıçbır şey olmayacak, CHP'nın ıse bırlesüncı olma ıslevı ortadan kalkacaktır NEVZAT ÇAĞLAR TÜFEKÇt SHP Müas îlçe Yönetım Kurulu Üyesı Yeni Dünya Düzeni'nde Sondar ve Yamflar...Yenı Dunya Duzenı nın sergıledığı ılk goruntuler çok carpıcı ve acıklı 1 Kan gozyaşı ışkence zulum, haksızlık, savaş, teror, yeryuzunu dort koldan sardı Patlamaya hazır etnık çelış- kıler ve bır kıbrıt alevıyle yalazlanacak ulusal bırıkımlerde pusuda sıralarını beklıyorlar Sovyetler Bırlığı nın dağılmasıyla dûnya yenıden bozu- lupduzelıyor lyı mı oldu"? Tarıhm sureklı değışımıne 7y/'ya da 'kotu' dıye bakma- nın bır yararı yoktur Insanlık, mağara donemınden bugu- ne gelgıtlerle donuşup ulaştı bundan sonra da duz bır / çızgı uzennde yuruyemeyeceğını soylemek kehanet ol-' maz Tarıhın doğası boyle' Ne var kı Turkıye nın, en sıcak bolgelerın tam göbeğınde bulunduğu da bır gerçek Anadolu da etnık sorunları kaşıyanlar guçlenıyor, sınır- larımızın otesındekı her kanlı çatışma, ıster Balkanlar'da olsun ıster Ortadoğu da Kafkasya'da ya da Orta Asya da, ulkemızde buyuk sarsıntılaryaratıyor Osmanlı Imparator- luğu nun bır zamanlar atardamarları olan topraklarda yaşanan her acı olay yureğımızı burkuyor Daha uzun bır sure ortalık kaynaşıp duruluncaya kadar Anadolu dalgalanacak . Eğer ışlerlık kazanmış bır sosyalıstekonomı kurabılsey- dı Sovyetler dağıhrmıydı 7 Bugun adına "kureselleşme denen sureç kapıtalıst ekonomının Doğu Avrupa'y ve Sovyetler'ı de kendıne kat- masından başka bır şey değıldır Dunya tekpazar adonu- şuyor Turkıye oteden berı Batı Bloku kapsamında bulun- duğundan bu değışımın bızdekı koşullan, hıçbır zaman Doğu Bloku ulkelerıyle eşdeğerlı değıldır Ancak kapıtalızm, bır yandan eskı Doğu Bloku nu yuta- rak kureselleşırken, butunleşmeye ılk bakışta ters goru- nen bır sureç de gundeme gırıyor Dunyanın her yerınde etnık topluluklar, halklar, uluslar bırbırlerıyle boğuşuyor- lar Anadolu'da sıcaklaşan etnık sorunların da bu kapsam- da duşunulmesı gerekmez mı' Bosna-Hersek tekı çatışmalar Anadolu dakı Boşnakları, Gurcıstan ın Abhazya ya sarkması, Abazaları ve Çerkez- lerı, Ermenılerın Azerılere saldırısı Anadolu Turkluğunu ayağa kaldırıyor Pekı kureselleşme, ekonomık açıdan butunleşme anla- mına gelıyorsa, neden her yanda çatışma kan ve gozyaşı var? Denebılır kı Geçmıştekı uluslaşma sureçlerını feodalıtenm tarıh sahnesınden sılınerek yennı merkezı yonetımlere bırak- ması donemlerını anımsayalım Ulusal pazarların oluş- ması ne kadar uzun surdui Şımdı dunyada tek pazarın tam anlamıyla kurulup ışlerlığe kavuşması ıçın de uzun bır zamana gerek yok mu' Ulusal devletlerı tek pazarda erıte- cek sureç AT nın yapısında başlamadı mP Kapıtalızmın doruklarında, Amerıka da Japonya'da, Almanya'da ve otekılerde guçlenen tekellerın sınırları aşarak yeryuvarla- ğını kapsadığı bır gerçektır ama bu gerçeklık barışı ve butunluğu sağlamaya yetıyor mu 9 Yoksa dunyayı kanlı bır arenaya donuşturen nederflerı, • Arkası 15. Sayfada ACI KAYBIMIZ Ankara eşrafından hayırsever merhum İhsan Mermerci ve Adile Mermerci'nin oğlu, merhum Prof. Dr. Hasan Reşat Sığındım ve eşi merhume Cemile Sığındım'ın damadı, Süheyla Nihal Karaveli, Suha Mermerci ve Sadullah Mermerci'nin kardeşleri, Nihat Karaveli ve Gudrun Mermerci'nin kayınbiraderleri, Nilgün-Mehmet Kısmet, Zeynep-Ahmet Etikan, Deniz, Yavuz, Şölen, Petek, Yunus Mermerci'nin, İpek, Eren Kısmet, Yasemin Etikan'ın amca ve dayıları, Koç, Aktar, Çubukçu, Bulgurlu, Mermercioğlu ailelerinin yeğeni, TANSA, YOSUN, DERİN'in biricik babalan, AYŞE ENDER MERMERCİ'nin çok sevgili ve kıymetli eşi, Kendini Türkiye'nin kalkınmasına adamış mert, hayırsever (Marmaris, Dalaman, Gökova ilköğretim okulları, Zeytinburnu Lisesi ve Anadolu Lisesi, Valdebağ Çocuk Hastanesi, Çapa Onkoloji Servisi, Cerrahpaşa Kardioloji Servisi tıbbi donanımları, açık ve kapalı spor tesisleri) Y. Mühendis, Sanayici ve çok değerli insan ATA (Robert Kolej 1949 - STANFORD1950) kaybetmiş bulunuyoruz. Acımız büyüktür Cenazesi 10 Eylül 1992 Perşembe günü (bugün) öğle namazını müteakip Fatih Camii'nden kaldırılarak, Edirnekapı Sakızağacı Şehitliği'ndeki aile kabristanına defnedilecektir • • Not Çelenkgonderılmemesı, arzu edenlerınTurkEğıtım Vakfı'nabağıştabulunmaları rıca olunur> AILESI