Katalog

SAYFA CUMHURİYET 7 EKİM1992 ÇARŞAMBA 8 DIŞHABERLER ABD'deseçimkampanyasıkırankırana 3 Kasım'dayapılacak başkanhk seçimlerinde sonucu belirleyecek en önemli etken adayların ekonomik programları olacak FUAT KOZLUKLU VV'ASHINGTON - ABD. geçmış dö- nemlerdekinden hayli farklı, oldukça önemli ve ilginçlikler içeren bir seçim hav a- sı yaşıyor. 12 yü sonra Demokratlar iktida- ra yürürken. dünya coğrafyasında değışi- minbaşaktörlerinden biri oîmasına karşın halkının ekonomik bunalımı nedeniyle Cumhuriyetçi Bush, iklidan yitimne yolun- da. Dolar milyarderi bir adam. her iki par- tiye meydan okuyarak politıka sahnesinde boy gösteriyor. Gerçı bücür görünümlü. ancak sımm gibı: Bush ve Clinton'a ""ecel terleri'" döktürüyor. Tümüylc kendine öz- gü bir secim dönemi yaşıyor Amerika. Geçen yıl esmeye başlayan seçim rüzgânnın ilk günleri "seksiydi". Adaylann yatak odalan. ABD seçimlerine özgü çerçevede didik didik edıldi. Demokrat cepheden silah kuşanmış 5 aday; Brown, Harkin, Kerrey. Tsongas ve Clinton kendi aralannda mücadclc verdiler. 45 yaşındaki genç Arkansas Valisi Bill Clinton ayakia kaldı. Ve hemen " çarşaflan" didik didik edildi. ancak AlDS"in pençesinde "cebelle- şen" ABD'li için pek fazla etkili olmadı seksskandallurı. Kıran kırana Bu dönemki ABD seçimlerinin geçmiş- tekilerden en farklı ve önemli yanı. "Süper güç'ün Doğu Bloku ile sona erdirdiği "so- ğuk savaşı" en acımasız boyutlarıyla eko- nomik yönüyle kendi içinde yaşaması. Son 60 yılın en kötü ekonomisi, Başkan George Bush'un uyku^unu kaçınyor. ABD seçim- lerinin kıran kırana geçen propaganda dö- neminde ekonomi birinci konu. Bush. en- sesinde genç Clinton ve Teksas"lı dolar mil- yarderi "sır adam" Perot. ikinci bir dört yıl daha ıkıidar olabilme mücadelesi venyor. "Ben savaşçı ruhluyum. gerilerde kaldı- ğım zaman daha ıyi mücadele veririm." di- yen Başkan Bush'un bu sözlerine karşın Demokrat rakibi Clinıon"un bir haylı geri- sinde kalışı. görmezdcn geldiği. kapıya da- yanmış "ekonomik felaketin" halkta tep- kisinın bir göstergesı olarak kabul ediliyor. Başkan Bush'un 45'lik delikanh Cİin- ton'a yönelık hesaplannı altüst eden bir di- ğer etken de kendisi gibi Teksas eyaleün- den Perot'un "yeniden" adaylığının ilanı oldu. Riiyada kâbus da görülür Dünyaya birçok ilkleri sunan. sana\ı vc teknolöji devı. birçok ülke ınsanının rû- yası ABD, sadece Başkan Bush'un karşıt- lannca değil, tüm çevTelerden uzmanlarca "kâbus" ülkesi olmaya doğru yol alıyor. Clinton ve seçime "bir çıkıp giren" bağımsız aday Perot'a göre "Amerikan Rüyası" yaşatılmalı. George Bush. "Rü- yanın devamı için bir dört yıl daha" ıster- ken "30 milyon kişiye iş bulacağım" diyor. Ekonomistler ise "Demesikolay. ABD'nin bütçe açığı ilk kez bu deali yükseldı. Ra- kam ortada: 4 trilyon 2 milyar dolar" sap- tamasıyla Bushu >anıtlıyorlar. 8 milyon olduğu belirtilen irili ufakh işletmeden her gün 240'ının kapandığı kaydediliyor. Sall ekonomik göstergelerdekı olumsuz- luklann tırmanışı değil Bush'u sarsan. İkinci sırayı. Reagan'ın yardımcısı olduğu dönemde Lübnan'daki ABD'li rehinelerin serbest bırakılması amacıyla İran'la ilışkı- ye girip silah satma \e gelirini de Nikara- gua'daki Kontralara vemnesi alıyor. Bush"un ""Benim hiç bılgım yok" dedıği bu konu. son günlerde ABC televizyonunun belgeli ve tanıklı yayınlanyla ortahğın ka- nşmasına neden oldu. Beyaz Saray'ın bu sıkıntılı adamının seçime bir aydan az bir süre kala başını ağrıtan diğer başlıca so- runları sağlık. eğıtim, çevre ve AIDS... Başkan Bush. "dcğişen dünya" lafma sa- nlarak seçim kampanyasını sürdürüyor. Süreklı "Değiştırdiğımiz dünyada Ameri- ka en büyük ve bir numara"' diyor. Yardımcısı, dolar mılyarderlerinden Dan Quayle. seçim kampanyasında Bush'u "yere göğe" sığdırmıyor: "Soğuk savaş galibi başkanımıza bir dört >ı\ da- ha..." Saçmalıklan ile ABD ve dünya ka- muoyunun gündemine de giren Ouaylc. sc- çimlere "espn" ve "alay konusu" olmak- tan ötc bir katkı getiremiyor. 12 yıl sonra yineDemokratlar mı? Jınımy Carter'ın tcpctaklak gıdişinin ar- dından 3 dönemdir Bevaz Saray'da oturan Cumhuriyetçıler. yeniden tktidara laüp ol- dular. Clinton'la yola çıkan Demokratlar. kamuoyu yoklamalannda Bush'un 10-14 puan önünde gidiyorlar. "Bush'a verilecek bir dön yıl daha bü- y ük bütçe açığı ve daha y üksek vergi oran- lan dcmek olacaktır" dıyen Bill Clinton. yeni kuşak ABD'liler ile kadm seçmenler üzerinde etkili oluyor. Çevreci Başkan Yardımcısı adayı Al Gore de. kadın seç- menleri Demokral cephede toplamada et- ken ısım. Aslında Dcmokratlann şans ha- nesinde, Bush'a kızgınlıklan da önemli bir unsur olarak gönnek gerekiyor. İlk bakış- ta ABD halkının tam olarak güven ve- rici bulmadığı Clinton. Bush'a güven knzı- nin belirginleşmesi ile rahalladı. Denetim altındaki enfiasyon oranı ve ihracatın ge- nelde iyi oluşuna karşın, 7.6*lardaki işsizlik oranıyla. bütçe açığını seçmen üzerinde çok iyi kullanan Demokratlann sunduğu reçete. ABD halkınca "umut ışığı" gibi gö- rülüyor. Orta sınıfın kalkındınlması, işsizliğe ça- re. vergj oranlannda kesinti. bütçe açığının "yamanması" konulan üzerinde yogunla- şan Clinıon vc Al Gore. "Biz yeni ve dina- mık kuşağız" diye sesleniyorlar. Demokrat aday. seçmenle dirsek tema- sında Bush'un önünde gidiyor. 6 otobüs- lük bir konvoyla eyalctleri dolaşan Clin- ton-Gore. Bush için "Gözlenne bakın, du- daklannı okuyun ve gazetelere göz atın, anlayacaksınız" şeklinde konuşuyoriar. Orta yaş ve genç kuşağın Demokrat adaya ilgisi. suikast sonuçu öldürülen Kennedy'e gösterilenin benzeri olarak değerlendirili- yor. Bush ve bağımsız aday Perot gibi Clin- ton da Protestan (ABD b'aşkanları içinde bugüne kadar sadece Kennedv Katolıkü) ve pazar günleri kihseyi ihmal etmiyor. Cumhuriyetçi Başkan Bush, katı Amerikan mtıhafazakârlarının oylanna gmeniyor Yeni düzene eski ad:BushDtş Haberier Senisi - ABD'nin 41. Başkanı George Herbert Walker Bush. Amerikan tarihinde belki de çok kısa sürede şöhretin doruğuna ulaşıp aynı hızla inişe geçen başkan- lardan biri olarak yeralacak. 12 Hazi- ran 1924'te Massachusetts eyalctinin Milton kentinde zengin bir ailenin ço- cuğu olarak dünyaya geldi. 18 yaşında ABD Deniz Kuvvet- leri'ne'katılan Bush, 1942-1945 yıllan arasında Pasifık'te savaş pilotu ola- rak görev yaptı; kendisi gibi zengin bir ailenin kızı olan Barbara Pierce ile eviendi.Savaştan sonra Yale Cniver- sitesi'ne yazılan Bush, 1948'de ekono- mi bölümünden mezun oldu. 1966'da siyasete atılarak Teksas- lan Temsildler Meclisi'ne seçilen Bush, iki yıl sonraki seçimlerde koltu- KAMUOYU YOKLAMALARI Ara^tıraaakıranı YayıntariM CII«M% Bush% ğunu korudu. 197l'dc Başkan Ric- hard Nixon tarafından ABD'nin Bir- leşmiş Milletler Temsilciliğı'ne getiri- len Bush, bu görevde iki yıl kaldıktan sonra I974'te ABD'nin Çin Halk Cumhuriyeti'ndeki irtibat bürosunun başkanlığına. 1976"da ise ClA'nın başkanlığına atandı. Reagan'ın başkanhk dönemlerinde iki kez başkan yardımcılığı yapan Bush. 1988'te yapılan başkanhk seçi- mini. Demokratlann adayı Dukasis karşısında kazandı ve ABD'nin 41. başkanı olarak Beyaz Saray'a yerleş- ti.Bush. Amerika'da kullanılan söz- cükle tam bir "WASP"; yani beyaz. Anglo Sakson ve Protestan. Ame- rika'yıkurmaklaövünenköklübirai- leden geliyor.ABD Başkanı Bush. lrak Kuveyt'i işgal eltiğinde. Ulusal Güvcnlik Danışmanı Brenı Scovvc- rofı tarafından şekillendirilen 'Yeni Dünya Düzeni' sloganını ortaya atu. Bu, saldınya karşı oriak güNenlik an- lamına geliyordu. Ancak Bush'un Rosna-Hersck'te Sırp saldınlan karşısında seyirci kalması. "Y'eni Dünya Düzenfnin içi boş bir sözcük olmaktan öteye gitmediğini gösterdi. Bush'un Cumhuriyetçi Parti Ku- rultayı'nın başladığı sırada lrak üderi Saddam Hüseyin'le bunalım yarat- ması, üstelik Nevv York Timeş gaze- tesinin Beyaz Saray'ın bu krizi iç poli- tikada kullanmayı amaçladığını yaz- ması. ABD Başkanı'nı güç durumda bıraktı. Ama Bush'un seçimlerde yazgısını belirleyecek en büyük etken. ABD'nin ekonomik durumu. O da, iyiye gitmiyor. Demokrat Parti başkan adayı Clinton, Amerikan gençliğinin desteğini alıyor Urnudm adıgenç ClintonDış Haberier Senisi - ABD'deki başkanhk seçimlerine 28 gün kala ya- pılan tüm kamuoyu yoklamalarının başkanhk yarışında Demokrallann genç adayı Bill Clinton'ı önde göster- mesi. Cumhuriyetçi Parti'nin adayı Başkan George Bush'a kuşkusuz zor günler yaşatıyor. Arkansas'ın küçük bir kasabası Hope'da dünyaya gelen 46 yaşındaki Clinton. babusını doğmadan önce kaybettı vc annesinin de çalışmak üzere haşka bir kente gitmesi üzerine akrabalan tarafından büyütüldü. Bill Clinıon'ın polıtikaya olan ilgisi 1956 yılındaki başkanhk seçimlen öncesin- de ev lerine ilk telev izyonun ginnesıyle başlar. Kolej öğrenimi sırasında da öğrencı temsılcisi olarak NVashıng- ton'a gidip Başkan John Kennedy- nin elini sıkma mutluluğunu yakala- yan Clinton. artık dönülmez bir yola girmişti. Bill Clinıon Arkansas Universi- tesi'nde hukuk öğrenimini tamamla- dıktan sonra. 1973-76 yılları arasında Fayeıteville'de hukuk öğretmenliği yapu. Bill Clinton. 1978 yılında Ame- rika" nın en genç valisi olarak Arkan- sas'ta göreve başladı. Çocukluğunu siyahlann yoğun olarak yaşadığı Ar- kansas'ta geçirmesi ve halk arasında "azınlık destekçisi" ve •"liberal" ola- rak tanınması Clinton'a siyahlann desteğini arttırmasını sağladı. Clinton. seçim kampanyalan sıra- sında Cumhuriyetçiler tarafından Vi- ctnam savaşına katılmaktan kaçmak- la ve savaş karşılı faaliyetler yürül- mekle suçlanıyor. Bill Clinton'ın 1970'te Oxford'daki öğrencıliği sıra- sında K.GB tarafından bir haftalık bir gezi için Moskova'ya davet cdildıği ve burada Vietnam karşıtı propaganda yaptığı önceki gün bir Cumhuriyetçi kongre üyesi tarafından öne sürüldü. Clinton. ABD ekonomısınin düzel- lilmesine yönelik kesin bir programa sahip olmamasına karşın. başkan se- çilmesı halinde dış politikada insan haklanna öncelikli yer vereceğini ve tüm dünyada insan haklanna saygı gösterilmesine çalışacağını vurgulu- yor.ABD'nin "en iyi 100 avukatı" sıralamasında son yıllarda iki kez yer alan Clinton'ın avukat eşi Hillary ise Cumhuriyetçiler tarafından "femi- nisi. mazbut Amerikan ailesı için bir lehlike" olarak gösteriliyor. CBSNevvs Gannett/Lou Harris T1ME/CNN Nevvsvveek ABC/Washington Post CBSNevvs Tarrance Newsweek Lou Harris ABCyWashinqton Post OrMNM 25 Eylül 25 Eylül 28 Eylül 28 Eylül 28 Eylül 28 Eylül 30 Eylül 2 Ekim 6 Ekim 6 Ekim PORTRE DANQUA YLE 52 53 49 50 51 53 48 44 53 48 50.1 40 38 37 40 42 40 41 36 36 35 38.5 !_!••••• George Bush Mizahçılarıngözbebeği I Başkan George Bush 1988 yılındaki se- I çimlerden sonra kendisine yardımcı olarak Igenç ve tanınmayan bir adamı seçmesi jABD'desürpriz olarak değerlendirilmişti. 1 Beyaz Saray'ın üçyıldır ikinci adamı olan I Dan Quayle çok zengin ve köklü bir aileden I gelmesine karşın Amerikan halkının saygısı- I nı bir türlü kazanamadı. Amerikalılar 45 I yaşındaki lndianapolis doğumlu Quayle'ye ' isınamadıklan gibi kcndisinı ülkcnin en çok gülüncn fıkralannın kahramanı da yaptı. George Bush'un baş- kan yardımcılığında Dan Quay le'de ısrar eımesi. Cumhuriyetçi Parti'dcki sağ kanatla bir denge oluşıurmasına bağlanıyor. Qu- ayleparıinin "şahin"i oiarak nitelendiriliyor. PORTRE ALGORE Politikanıniçindebüyüdü Dış Haberier Servisi - Bill Clinıon'ın j> ardımciM Al Gore dj kendisi gibı genç. İTenne.>see doğumlu 44 y aşındakı Gore. Igençlikyıllannı VV'ashıngıon'dasenaıonun Ikoridorlannda geçirdi. Al Gore'un babası. |TcnesseeM.% n;ıkSrü AlbcrıGore. Vielnam Ikjrsıtı uıtumu nedeımle Başk.ın Nivon'ın Idesteğini yıtırinco Mymlcri kay bcdınceyc I kadar politikanın içinde bıılundu. Harvard IC niverMtcsi'nı >cni bıurmiş olan gen; Gore. savaşa karşı olmasına rağmen V ıcuıanı'a gıderek a^kerı yay ınlaı İçin muhabirlik yaptı. Vietnam'dan dönduktcn ^onra bir iürc gazctecilik yapan Gore. 197 f> yılında Mceliseseçildi. 1984'tetlc senatoya girdi AlGorc'un.ekonomi vcıç polıiıVa snrun\nındii liberal, dış polilikada etkin tuıum yanlısı olduğu biliniyor. BushveClintonAmerikanhalkınanevaat ediyor? Biitce ABD Başkanı George Bush. sosyal güvenlik harcamalan dışındaki tüm federal harcamalardan yaklaşıkyüzde 10 kesintiye gidilmesinı öneriyor. Vergi öde\en Amerikan vatandaşlannın, ödedıkleri vergilerin yaklaşıkyüzde 10'unun bütçe açığının kapatılması için kullanılmasına izin vcrmelerini istiyor. Bu \ olla bütçe açığı 50 y a da 60 nıilyar dolar kapatılabilir. Fakat politik açıdan gerçekleşebilir mi? Vergi ve buyüme Bls ve egitim Saglık Başkan Bush. bireyler için vergi indirimi sözü veriyor, fakat hangi oranda olacağını söylemiyor. Halen sermaye gelirlcrinden alınan vergiytkesmekve endüstri için yeni vergilendirme biçımleri gcliştirmek istiyor. 1990'lannortalanna doğru yıllık yüzde 3'lük bir büyüme hızı öngörüyor. Gerçekleşmesi çok zor. Çünkü açığın faiz oraıüanna >aptığı etkiyi dikkate almıvor. Bush. şu anda var olan 60 iş öğrenimi programını.yerel özel-endüstri konseyleri ile bağlantılı olarak tck bir ulusal sistemdebiraraya getirmek istiyor. Utusal bir öğrenim standardıveözel okullann öğrencilerinin kullanmasıiçin öğrenim krcdisi sağlamak istiyor. Evrimci, fakatde>rimci değil. Daha fa/lasını > apmak için küçük bir harcama veterti. Bush. Amerikan vatandaşlannın özel sektörden sağlık sigortası satın alabılmelennı için vergi kredisı öneriyor. Bush'un bu planı. şu anda sağlık sigorıası kapsamında bulunmayan 36 milyon insanın 20 milyonuna bu olanağı sağlamayı öngörüyor. Müto azı bir plan. Bövle olduğu için Bush'a bu planınkaynağını nereden bulacağım sormu\oruz. PORTREROSS PEROT Teksaslımilyarder Bill Clinton Clinton. gereksiz yere yapılan harcamalardan 26 mılyar dolar tasarruf yapabilecegini ve 'böyleccl996ynlı itibanyla açığın 64 milyardoların ûzerine çıkmayacağını söylüvor. Bütçe açığının vansından çoğunun önümüzdeki 4 yılda kapatılacağını \aaı eden Clinıon. açıktaki düşüşün sonraki yıllarda da sureceğıni belırtiyor. Clinton'un y üksek umutları oldukça gcrçek dışı ve matematiğini gözden geçirmeli. Clinton. zenginlerden alınan vergıyiarttırmakve orta sınıfın düşük gelir vergilenveçocuk sağîığı için vergi kredisi arasında seçim y apmasını sağlamak istiyor. Bunlann da ötesindc. programının Bush'un büyüme hızının üç pu<ın fazlaMnı sağîayacağını öne sürüyor. Gerçekleşmesi iki kez daha zor. Fakat. şu sinir bozucu bütçe açığından ne haber? Clinton. üçana parçadan oluşan iş öğrenimi girişimi önenyor. En önemli parçayıişçi dvhklanndan yapılacak \üzde 1.5'lık kesintiyle bütçesi oluşturulacak ulusal çıraklık programı olu^iuruyor. Öğrenim rcfomiunu dcbtekliyor. fakdtözelokul seçeneğınekarşı. İşçi kapasitesini geliştirmek için kapsamlı bir çaba. Fakat gerçek maliyeti nedir? Clinıon. yeni bır evrensel sağlık sistemi planı öneriyor. Kaynağını i^çilerden ya da ^irketler üzcrindeki vergiden sağlamayı öngörüyor. Fakat. şirketlcrkatılmayı reddediyorlar. Clinton. harcamalardan 80 milyon dolar uısarruf yapmuy, > e gelecektekı malıyel artışlannı yılda yüzde 3 y a da 4 oranı ile sınırlamak istiyor. F.*rensel sağlık nuıhtcmclen kaçınılnıa/ bir >c\. 1 akat. beceri malijetleri kontrol etmek. Bu tablo Ne»s»eek'ten alınmışUr. siyata diziii olan bölümler dergintn adaylann görüşlerine ilişkin yorumudur. AHL ÖZYURT ABD Başkanhk seçimle- rinde son 30 güne girilirken yarışın temposu ıyice artı- y or. Bill Clinton ve George Bush arasındaki fark çok fazla değişmezken Teksas'lı milyarder Ross Peroı'un adayhğını açıklaması bazı cyaletlerdc oylann Vali Clinton'a kayacağını gös- teriyor. Ross Perot'un başkanhk macerası nisan ayında CNN kanalında konuk olarak katıl- dığı "Larry King Lıve" adlı talk shovv ile başladı. Sunucu Larry King'in "Ekonomiyi düzelt- mek için elinizde olsa Başkan olmak ıster miydiniz" sorusu- na. Perot "Tabii. neden ol- masın" diye yanıt verince. programa yüzlerce telefon yağdı ve Perot. bağımsız aday olmaya karar verdi: sempati toplamıştı ve Clinton, Bush'a haziran ayının sonlanna dek adeta nal toplatu. Perot'un yanştan çekilmesi- ne sebep olan olaylar. tüm poli- tik otoritelcrce iki noktada bir- leştiler İlki. ıcmmu/ ayında yapılan ve tüm eğlence'eri vc ünlü konuşmacılan ile adeta bir güvcnoyu gövde gösterisi hali- negelen Dcmokrat Parli Kong- resiydi. Bill Clinıon vc Al Gore iseiyiceısındıklarını scçmenlere hissettirdıler. . Perot. ekono- miden başka konuda konuş- mayacağını açıkladı ve temmuz nyının sonunda adaylıkıan çe- kildi. llcrkcsnı şaka gözüyle bak- tığı sırad.ı Pcroı nıyo gcrı geldi'.' K.azanması imkansız bır yarışa niye hıle bılc gıriyor? Ameri- kalılara göre Ross Perot, Ame- rikan ekonomisini cn ivi tanı- yan, en zor şartlarda milyarder- liğe yükselmiş sembolik bir fı- gür. Sadece TV'de yayın za- manı satın alarak diğer iki adayı kritik konularda konuş- mayaçağınyor. Ross Perot. diğer iki adaydan aylarca önce elinde ekonomik paketi ile ülkeyi dolaşmaya başlamıştı. Bütçeye akiarmayı düşündüğü fonlann pek çoğu, tüketımi kısmayı ve devletin et- kinliğini azaltmayi hedefliyor. Perot bu konularda Bush'a yakın gözüküyor. Oysa plarun vergileri makul seviyede arttı- rma maddesi tamamen Clinton planınaparalel. Oylann kayması konusu daha da ılginç. Amerikan seçim sisteminde. seçmenler başkanı doğrudan değil, "Electoral Vote" denen eyalet kontcnjanı- na oy vererek seçıyorlar. Bu sis- teme göre Perot genel çoğunlu- ğun oy kayniasını eıkilemez- kcn. eyalet bazında tam bırkor- kulu rüya haline geliyor. Clin- ton için gerekli olan ortabatı eyalctleri (Michigan. Ohio. ' .- nois. Mınncsota \e Delrotl) Pe- roı'a oy verirse dengeler Bush'- un lchinedcgişecek. Mıami.So- uth Carolina, Texas ve Nevv Mexico Perot'un çalacağı oylar ise Clinton'a yarayacak.