Katalog

7 EKİM1992 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Sümerbank Beymen'e rakip • ANKARA (AA) - Sümerbank"ın çocuk giysileri satan Kızılay"dakı "Uçan Balon" mağazası kapatılarak aynı yerde Beymen-Vakko çizgisinde erkek giysileri satılacak "Çağdaş Çizgi" mağazası açılacak. Sümerbank Genel Müdürii Doğan Çelik, Uçan Balon mağazasında, başka firmalann ürettiği çocuk giysı ve oyuncaklannın satıldığını haürlatarak. "'Sümerbank'ın satış hacmini arttırmak amaayla başlatılan uygulamadan bence pek de başanlı bir sonuçalınamadı. Kendi ürettiklerimiz dururken başka firmalann ürettiklerini satmaya çalışmamız pek doğru değü" dedi. Kapadokya'da turist hareketliliği • NEYŞEHİR (Cumhuriyet) -Turizm mev siminın sona erdiği şu günlerde Kapadokya'da pasan turist hareketliliği gözleniyor. Özellikle Nevşehir'in en önemli turizm merkezi konumundaki Göreme'de yaygınlaşan bu hareketliliğin Kası m ayı sonuna kadar devam etmesi bekleniyor. Gö reme'de özellikle pansiyon işletmelerini sevindıren pasan turist hareketliliği öteki işletmelerde de etkili oluyor. Göreme pansiyon ücretleri tek kişi 20-25 bin, çift kişi de 40-50 bin lira arasında değişiyor. Tupizm Bakanı Özbekistan'da •TAŞKENT(AA)- Türkiye ile Özbekistan arasında birtunzm işbirlıği anlaşması imzalandı. Turizm Bakanı Abdülkadir Ateş, Türkıye'nin Özbekistan Turizm BakanlığTnın örgütlenmesine yardımcı olacağını açıkladı. Orta Asya'dakiTürk cumhuriyetlerini ziyaret etmekte olan Turizm Bakanı Abdülkadir Ateş ve beraberindeki heyet Türkmenistan[ın başkenti Aşkabad'dan Özbekistan'ın başkenti Taşkent'ejgeldi. Ateş. havalanında Ozbek meslektaşı ile ikı ülke arasındaki turizm işbirliği anlaşmasını imzaladı. Hacı Ali Demirel'den şipket • ANKARA(AA)- Başbakan Süleyman Demirerin kardeşı, işadamı Hacı Alı Demirel. "Alnaz İnşaat Teçhizat Sanayi ve Ticaret Limıted Şirketfni kurdu. Merkezi Ankara'da bulunan şırket. her türlü onanm. restoras>on, hafriyat. dekorasyon, dekupaj yapmak ve bunlara ilişkın olarak ihalelere katılarak taahhütte bulunmak. inşaat ile ilgili projeler hazırlamak. müşavirlik hizmetlerini üstlenmek. fızibilite raporlan hazırlamak üzere kuruldu. Seımayesi lOOmilyonlira olan şirkette ortaklardan Ali Demirel ve Nazim Haliloğullan'nın 5O'şer milyonlirapaylan bulunuyor. Bağ-Kur'la anlaşan eczaneye ceza • ANTALYA (Cumhuriyet) - Bağ-Kur ile sözleşme ünzalayan eczanelere ceza geliyor. Türk Eczacılar Birliği Antalya Eczacı Odası. kongre karanna karşın Bağ-Kur ile sözleşme imzalayan I40eczaneninoda Haysiyet Divanı'na verildigini açıkladı. Bağ-Kur'un eczanelerile yaptığı sözleşmede ödeme süresinin 5 ay gibi uzun bir süreolmasınıeleştiren Antalya Eczacı Odası Başkanı Özcan Uçar, "Biz diğer kurumlarla da anlaşma imzalıyoruz. Ancak bu anlaşmalarda ödeme süresi 18 işgünüdür. Eğer Bağ-Kur ile sözleşme imzalarsak, diğer kurumlannda 5a> gibi bir şüre isteme hakkı doğar. Ülkemizin ıçinde bulunduğu enflasyon durumu göz önüne alınırsa 5 ay süreçok uzun bir süredir. Bunaeczanelerin dayanması çok zordur" dedi. İşverenler şikâyetçi • ANKARA(ANKA)- Tüıkiye tşveren Sendıkalan Komfederasyonu (TİSK), sos^al amaçlı fonlann ışverene yükünün 4 yılda 38 katağırlaştığını bildirdi. Cumhuriyet'in Sigorta Paneli'ne Çiller ve Hazine yetkililerinin katılmaması eleştiriidi Sigortacılara kulak veren yok EKONOMÎYEBAKIS TANER BERKSOY • Cumhuriyet"in demokrasilerde katılımın ve sorunların karşı- lıklı tartışıla'rak çözümlenmesinin önemini düşünerek düzenledi- ği, ancak Devlet Bakanı Tansu Çiller ile Hazine yetkililerinin "neden belirtmeksizin' katılmadığı panelde, sigorta yetkilileri Si- gorta Denetim Kanunu konusunda anlaşmazhğa düştüler. İş-Ekonomi Servisi- Cumhuriyet Ga- zetesfnın duzenlediği " Sigorta Panelı"- nde. Sigorta Denetim Kanunu Tasansı konusunda tartışan sektör temsiicileri. paneleda\etli olduklan halde ne Devlet Bakanı Tansu Çiller'in ne de Hazine"- den yetkililerin katılmamış olmasını eleştirdiler. Paneli yöneten Cumhuriyet Gazetesı Yönetim Kurulu Başkan Yardıması Alev Çoşkun. toplantının Tansu Çiller'- in katılabilmesi için daha önce iki kez ertelendığini belirterek Çi'ler'in akade- mısyen olduğu halde gelememe nedeni- nı bildirme nezaketini bile göstermedı- ğıni sövledi. Çoşkun. demokrasilerde katılımın önemli olduğunu. Cumhuri- yet'in de Sigorta Panelfni düzenlerken sektöriin sorunlannın yetkili kişilerce tartışılmasını \e çözüm önenlerinin or- taya çıkartılmasını amaçladığını vurgu- ladı. Çoşkun "Sağırlar diyaloğu olma- sın. fıkirler söylensin istedik. Kavga ıstemedik. Bu toplantının önce22eylül- de. sonra 28 eylülde yapılması düşünül- müş. Çiller'in Amerika'da olması nede- nivle bu tarihe ertelenmişti "dedi. Devlet Bakanı Tansu Çiller dışında toplantıya davetli olan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşan Tevfık Altınok ile Hazine Banka Kambiyo Genel Müdü- rii Selçuk Demiralp'in de katılmadığı panelde sigorta sektörünün temsiicileri. Meclis'e gönderilen Sigorta Denetim Kanunu konusunda fikiraynlığına düş- tüler. Sektör temsılcilerinin bir bölümü. tasarının aşın müdahaleci olduğunu sa- vunurken bir kısımı da tasan ile acente- lenn üzerindeki bürokratik yükün azal- ulmasının amaçlandığını söylediler. Panelde ılk konuşmayı yapan Mer- kez Sigorta Genel Müdürii Alaattin Büyükkaya. bir süre önce Meclis'e gön- derilen Sigorta Denetim Kanunu Tasa- nsfnı eleştirerek. kanunun aşın müda- haleci olduğunu söyledi Sigorta sektö- rüne getirilen liberasyonun şirketlere bazı faturalar çıkarttığını. bu faturalan ödemek istemeven şirketlerin de mevcut durumlannın koruyabilmek kaygısıvla devlete böjle bir yasa hazırlattıklannı öne sürdü. Büvükka\a liberasyondan sonra sigorta şirketlerininin organizas- von yapılannın yeniden gözden geçiril- mesi gerekliliği. portföy dengelerinin bozulması. hasar pirim dengesinin bo- zulması gibi sorunlarla karşılaşıldığını belirterek, bunlann karşısında da sektö- riin yenilenmesi ve daha esnek bir yapı kazanması gibi kazançlar sağlandığmı vurguladı. "Aşın kontrolle hiçbir yere vanlamaz. Serbesti yönünde ne kadar çok adım atılırsa o kadar gelişme olur. Bu kanun sektörü eskiye döndürmekte- dir" diyen Büyükkaya, acentelerin yet- kilerinin kısılmasının sigorta şirketleri ile acenteler arasındaki ikili anlaşmayla aşılabilecek sorunlan daha da büyüte- ceğinisavundu. Büyükkava." Heryiğı- din ayrı yoğurt yiyışi vardır. De\İetin sektör içine bu derece gırmesı doğru de- ğildi" dedi. İsMçre Sigorta'nın temsilcisi Ali Ney- zi. Türkiye'de halkın sigortaya ihtiyaç duymadığını. fabrikalann bile sigorta- Mzçalıştığını. böyle bir portrede yukarı- dan gelen emırlerle sorunlann çözüle- meyeceğini belirterek pıyasaya kanun maddeleri ile kanşmamak gerektiğini savundu. Magdeburger Sigorta temsilcisi Hak- kı Atasagun da tasanyı sav unarak acen- telerin devredışı bırakılmadığını. aksine acenta üzerindeki hamaliye işlerinin azaltılarak acentelere asıl yapmalan ge.- reken pazarlama faaliyetleri için zaman bırakıldığını söyledi. "Serbestlikten geri dönme diye bir şey yok" diyen Atasa- gun. müşteriden para toplayan böyle bir sektörün, devlet kontrolü dışında bı- rakılamayacağını belirtti. Sektörün ta- nıtımının yetersiz olduğunu. prim tahsi- latında da fiktif işlemler yapıldığını belırten Atasagun. sektör içinde diyalog eksıklıği olduğunu da belirtti. Commercial Union Sigorta'nın tem- silcisi Cemal Ererdi. liberasyondan son- ra sektörde 21 yenı şirketin kurulduğu- nu. 9'unun sermaye yapısının değiştiği- nı.ö'sınında kapandığını.fiyatrekabeti anlayışının geliştiğini belirterek liberas- yondan geri dönülmemesi halinde sek- törün giderek iyileşcceğini savundu. Tahsilatla ilgili sorunlann acentelerden değjl. belirli bir pnm büyüklüğüne ulaş- mak isteycn sigorta şirketlerinin acente- lere verdiklen tavizlerden kaynaklandı- ğını anlatan Ererdi. kanunun acentele- rin yetkilerini kısıılamasını eleştirerek "Sorun acentelerde değil. yöneticilerde. Tahsilat yapamayan acentelcri. yöncti- ciler isterlerse kapaıabılirler. Kanunla kısıtlamaya gidilmemesi gerekir" dedi. Emek Sigorta Genel müdürü Meh- met Seven. Türkiye'de acentecilik ile brokerlıgın bırbirine karıştırıldığını sa- vunarak acentenin bir bankanın şubesi gibi sigorta şirketınin uzantısı olduğu- nu. brokenn ise sigortalıyı temsilen si- gortaalar ile arabuluculuk yapan bir kurum olduğunu belirtti. Kanunun ge- nel maddelerle oluşturulması gerekliği- nı. uygulama ile ilgili düzenlemelerin ise yönetmelikle yapılmasının şart olduğu- nu vurgulayan Se\en. "Kategorik ka- rarlarla çözüme ulaşılamaz" dedi. Sigorta Acenteleri Birliği Başkanı Fahrettin Ecevil. kanunun çıkması ha- linde acentelerin arka arkaya sektörden çekileceklerini belirterek "Yetkileri kı- sıtlanan bir genel müdüre, istifasıru ve- np gitmekten başka yol kalmaz " dedi. Acentelerin müşterilerle yakın dostluk ılişkısı kurduğunu. poliçe düzenlemesi- nı de ancak böyle sağladıklannı belirten Ecevit. acentelann cephenin en önünde savaşan askerler olduğunu söyledi. Ece- vit. sektör disipline edilecekse bunun acente yetkilerini kısıtlamakla değil, bir mesleki kuruluşun oluşturulmasıyla sağlanabileceğini savundu. Sigorta acentesi Nasih Tümay da tah- silat sorununun her şirketin kendi çalış- ma biçimi içinde çözülebileceğini vurgu- layarak "Burada konu edilen. toplam primin yüzde 5'inin bir süre acentelerin elinde kalmasıdır. Bu, şirket yöneticileri tarafından çözülebilecek bir sorundur. Yoksa kanun çıkartarak sigorta sektö- rünü küçültmeye yöneltmek daha olumsuz sonuçlar verir" dedi. Elektrik bedelleri, elektronik kartla ödenecek 'Abartılı faturalara' TEK denetimiANKARA (Cumhuriyet Bü- rosu) - Elektrik faturalan, bun- dan sonra "kartla" tahsil edile- cek. Kaçak elektrik kul- lanımmın önüne geçmek ve fa- turalardaki "abartılı" ka- banklığı önlemek amaayla, Türkiye Elektrik Kurumu (TEK), elektrik faturalannın tahsüaünda "karth sayaç" sis- temine geçecek. Kartlı sayaç sistemi, vatandaşlann "parası ya da dilediği" kadar elektrik kullanmasına olanak sağlarken fatura yazma işlemini de orta- dan kaldıracak. Tahsilatını "hızlandırmak ve kolaylaştırmak" amaayla karth sayaç sistemine geçilmesi için harekete geçen TEK, bu amaçla araştırma prototipleri hazırlamaya başladı. TEK Ge- nel Müdürii Sedat Yıldız, özel- likle gecekondu bölgelerinde elektrik kaçaklan olduğunu be- lirterek. kaçaklan önlemek ve tahsilatı kolaylaşürmak amaayla elektrik bedellerinin tahsüatında 3 yeni sisteme ge- çilmesinin planlandığını söyle- di. Bu sistemleri "kart, uzaktan kumanda ve aletli okuma" ola- rak adlandıran Yıldız, kartlı sa- yaç sistemi ile uzaktan okuma yönteminin. önümüzdeki yıldan itibaren Ankara'da pilot olarak uygulanmaya başlana- cağını söyledi. Yıldız, bu sene sonuna kadar bu elektronik sis- temlere ilişkin mali portre çı- kartılacağını belirterek, kartlı sisteme geçilmesi sırasında sa- yaçlanndeğişeceğini.ancak "va- tandaşlann yalmzca bir kere mağdur olacagını" belirtti. TEK'ten edinilen verilere göre elektrik tahsilatına ilişkin uygulanması planlanan yeni sistemler şöyle işleyecek. -Kartlı sistem: Şu anda Fran- sa, İngiltere, Hollanda, A.B.D ve bazı Güney Afrika ülkelerin- de kullanılan.kartlı sayaç, man- yetik telefon kartlanna benze- yen, elektronik (chip) kartlarla çabşacak. Üzerinde her abone için ayn şifre bulunan kartlann elektrik ömrü 40-100 yıl arasın- da değişiyor. Elektronik kart sahibi olan aboneler, bu kart- lannı bir merkezde enerjiyle dbldurduktan sonra (şarj edile- rek enerji yükleme), sayaca bir kere takıp çıkartacaklar. Kart. sayaca takıldığı sırada enerjiyi sayaca aktaracak, sürekli ola- rak sayaca takılı kalmayacak. Kredi kartı ile elektrik bedeli tahsilatı sistemi, faturalama iş- lemini ortadan kaldıracak. Onun yerine, ön ödeme yönte- mı gelecek. Kullanıcı. ne kadar elektrik kullanacağını kendisi helirleyecek. Şu anda araştırma prototipi aşamasında olan kartlı sayaç sistemi, ilk olarak Ankara'da pilot olarak seçilen bölgelerde uygulanacak. Sis- tem, yenı aboneler uygulandık- tan sonra. eski abonelere yaygınlaştınlacak. Bu aşama- da. eski aboneler kullandıklan sayaçlannı değiştirecek. -Uzaktan kumanda: Bu sis- temde, konutlardaki elektrik saatleri, belirli bir çap içinde ka- lan alanda, bilgisayar araabğıyla okunabilecek. Oku- ma yapıldığı anda. fatura kesi- leceİc ve aboneye gönderilecek. Böylece tahsilattaki gecikmeler ve aksakhklar büyük oranda giderilecek. -Aletli Okuma: El bilgisayar- lan, abonenin sayaandan tü- kettiği elektrik miktannı oku- yacak. Daha sonra el bilgisa- yanndaki veriler, ana bilgisaya- ra verilecek. 24 sat içinde fatura çıkacak. ASO Başkanı Özerden sörunlu KITler için "kesin" çözüm ^Buakuıız iflas etsinler... 9 • Sözer Özel, KİTlerin Türk Ticaret Yasası'na tabi kılınarak iflas edebilir kıhnmasını, böylece verimli olmayan, zarar eden KİTlerin kendiliğind . ortadan kalkacağı savını ileri sürdü. dedi. ASO Başkanı Özel, şöyle konuştu: " KİT'leri iflas edebilir duruma getirmek lazım. O zaman oradaki idareci. işçi, me mur. düzgün çalışamadıklan takdirde bu işyerinin iflas edeceğıni bılirler " Özel. böyle bir uygulamaya geçmeden önce, sermaye gereksinimi olan KIT'lerin ANKARA (Cumhurhet Bürosu) - Baş- kentli işadamlan. ekonomık iyileşme için hükümetin köktenci önlemlere başvur- masının zorunlu olduğunu savundular. Ankara Sanayi Odası Başkanı Sözer Özel, devletin sorunlu KİTlerin yükünden kur- tulması gerektiğini belirterek, KİTlerin Türk Ticaret Yasası'na tabi kıhnmasını is- tedi. Özer, "Böylece. piyasa koşullannda rekabet edecek KİTlerden, ekonomik ola- rak başanlı olamayanlar iflas edecektir" bu gereksiniminın bir defalığına karşılana- bileceğini söyledi. Özel. iflas eden KİT'lerdeçalışan kişilere yeni iş olanaklannın nasıl yaratılacağı ko- nusundaki soruya, şöyle karşıhk verdi: "İstihdann açısından da sorun halledilır. Devlet bir bütçe ayınr, o istihdamı sağlar. İcap ederse ot yoldurur, ama o parayı öder işsiz kalanlara. Hiç olmazsa hesap kitap belli olur. Ayırdığnız bütçeden fâzla bir yuk ortaya çıkamaz." Ankara Ticaret Odası Başkanı Çavu- şoğlu. ASO'nun önerisini gerçekçi bul- mayarak "Sağlam adamı piyasaya süre- ceksiniz ki rekabet edebilsin. Öysa KİTler hasta. Piyasada bir iki adımdan sonra ya kanserden ya şundan ölürler" dedi. Konuk yazar En önemli sorun KTFler Doç. Dr. HLRŞİTGÜNEŞ Marmaru Üniversitesi Öğretim L'yesi Ödemeler dengesi bilançosu- nun ^elir-gider pozisyonu da aynı "biçirnde, geçen yılın ilk sekiz ayında 1303 milyon do- lar açık gösterirken bu yıl 870 milyon dolar fazlalık ile ger- çekleştirilmiştir. Öte yandan yılın ilk ayların- da temel olarak dış borç öde- meleri dolayısıyla fakat özel- likle MB"nin .sterilizasyon politikası (yani döviz satarak piyasaya TL. çekme) nedeniy- le MB'nin resmi döviz rezerv- lerinde bir azalış olmuş, fakat bu sıkıntı bu politikanın terk edilmesiyle, ihracatın artması. turizm ve işçi gelirleriyle tek- rardoğrulmuştur. Hiç kuşkusuz ekonominin en önemli sorunlanndan biri KİTlerin durumuyla ilgilidir. 1992 yıh başında 13 KİTin 100 trilyona yaklaşan açık du- rumuyla ilgili en önemli adım Tahkim Yusasf ndaki değişik- liktir. Bununla beraber. KIT'- lerin kısa \adeli sorunlanyla ilgili ikincı önemli olumlu adım Başbakanlık'tan tasar- ruf genelgesiyle getirilen istıh- dam sınırlamasıdır. Y'ine bir başka adım. koalisyon proto- kolüne uygun olarak danışma kurullannın kaldınlmasıdır. Bu kurullar birçok siyasetçiyi banndırdığmdan KİTlerin özerkliğini engelliyordu. An- cak siyasetçilerın bu kez y öne- tim kurullanna atanması özerkliği daha da bozmuştur. Yılın ilk çeyreğinde K İT fiyat- ları serbest bırakıldıktan son- ra ikınci çeyreğinde oldukça durağangeçmiştir. Gerek iç dengenin sağlan- masında gerekse yeni bir bü- yüme modelınin oluşturulma- sında bir adım atılmadığı görülmektedir. Eleştıriler. (1) ANAF ıktıdarları tara- fından de\rolunan ekonomi- nin çok cıddi bir sıkıntisı olmadığı. (2) Ekonomide hiçbir ciddi yapısal önlem alınmadığı. (3) Çok yakında bir hiper- stagflasyon gözüktüğü yö- nünde \ oğunlaşmıştır. Birincisi. ilk cümle ile ikinci ve ücüncü cümleler çelışmek- tedir. Bir sıkıntı yoksa vedeği- şiın olmadıysa yenı bir sıkıntı da doğnıaz. Ortada bir abart- ma. acelecilik ve radikallik vardır. Görüldüğü kadanyla ekonomide bir iç denge soru- nu vardır ve ciddıdir. Ancak 1970'li yıllann temel sorunu olan dış dengenin kısmen sağ- landığı söylenebilir. İşte yuka- rıda da açıklandığı gibi iç dengenin sağlanması yönün- de temel bir adım atılmamış- tır. Bununla beraber bir hi- perflasyon veya stagflasyon beklentisi de abartılıdır ve yu- kanda da anlatıldığı gibi gös- tergeler o yönde değıldir. Bazı kesimlerde bir acelecilik var- dır. Ekonomik dengelerin kı- sa bir sürede elde edilmesi is- tenmektedir. Bir ekonomik iftikrar paketinin sert önlem- lerle. yani şok etkileriyle ("cold Turkey") makro den- gelen kurması bu hükümet tarafından yeğlenmemıştır. Sonuç olarak yetkililer eko- nomik dengelerin sağlanması yönünde yumuşak inişe ve za- mana bağlanmış bir yaklaşım üstlenmişlerdir. Bu. yetersiz görülebilir, ancak henüz ciddi bir olumsuz değişiklik de ol- mamıştır. Ekonomide iç dengenin ku- rulabilmesi için Türkiye'de acil birkamu yönetimi formu- na gereksinim vardır. Bunun için. 1) Vergi taban, genişletil- meli, tahsilatlararttınlmalı 2) Kamu harcamalannda daha ademi merkeziyetçi bir sistem getirilmeli ve yerel yö- netımler güçlendirilmeli 3} KİTlerde yönetsel özerklik sağlanmalı, teknolo- jilerinin yeniden yapılanmala- n sağlanmalı. özelleştirmeler dehızlandınlmalıdır. 4) Kamuda çalışanlann adedi düşürülmelı. verimlilik- leri ve dolayısıyla ücretleri yükseltilmelidir. Elbette orta- ya artan bir işsizlik çıkabilir. Ancak bu geçicidir ve işsizlik sigortasıyla kısmen çözülebi- lir. Türkiye'de ekonomik bir çözülme yoktur. Mevcut den- geler veya dengesizlikler ken- di dinamikleriyle sürmekteler. Elbette bazı önlemleri almak gereklidir. Ama bunun ne za- man. ne ölçüde ve ne biçimde alınacağı da son derece önem- li bir konudur. Bıldığimiz o ki. mevcut hükümet böylesi bir politika uygulamak için en büyük fırsattır. PopüfzminParaPoHikası Obnaz Artık iyice iman etfim. Türkiye'de iktidaı koltuğunda bir şeyler var. Kim oraya otursa, lafını şaşırıyor. Neredeyse geçmişini inkar edecek hallere düşüyor. Sözüm, ekonomiden sorumlu Bakan Sayın Çiller'e. öyle açıklamalar yapıyor ki bırakın katılmayı, anlamak mümkün değil. Çiller'in son günlerdeki tavrı bir garip. Sanki mesleğini inkar ediyor. Enflasyonun yeniden hızlanmasının nedeni terörden, depremden, Türki cumhuriyetlere yapılan yar- dımlardan kaynaklanan harcamalarmış. Öte yandan Mer- kez Bankası da başına buyruk polıtikalar izleyerek enflas- yonun denetimini güçleştiriyormuş. Laf ola beri gele. Terör, deprem safsatalarını bir yana koyalım. Üzerinde durmaya değmez. Daha önemli olan, Sayın Bakanla Merkez Bankası arasındaki çekişme. Bu, yeni değil. Yılbaşından beri sürü- yor. Sorunun kökeninde merkez bankalarının özerk bir ku- rum olup olmayacağı çekişmesi yatıyor. Devlet aygıtı içinde, Merkez Bankası gibi önemli ağırkğa sahip bir kurumun kendi hedeflerini bağlantısız biçimde belirlemesi ve kovalaması çoğumuza ters gelebilir. Ama çağdaş eğilim bu yönde. Bazı ülkelerde merkez bankaları, yasalarla verilen bir bağımsızlığa ve özerkliğe sahip. Yani siyasi iktidarla mer- kez bankası arasındaki mesafe, yasalarla, bankayı siyasi otoriteye bağımlı kılmayacak biçimde tanımlanmış. Bazı ülkelerde bu tür biryasal çerçeve yok. Ama merkez bankaları siyasi otoriteyle aralarına bir mesafe koymayı becerebilmişler. Bizde de Merkez Bankası'nın eğilimi ve çabaları bu yönde Birçok ülkede de ne yasal olarak ne de uygulamada böyle bir bağlantısızlık yok. Para yönetimi, Merkez Ban- kası aracılığıyla doğrudan siyasal iktidar tarafından yürü- tülüyor. Sayın Çiller'in istediği de bu. Siyasi iktidardan mesafeli durma yetkisini yasalardan almış ya da uygulamada bunu becerebilmiş merkez ban- kaları, kendi koydukları hedeflere daha kolay ulaşıyorlar. Hedef genellikle tek. Merkez Bankası'nın en önemli görevi ulusal paranın değerini korumak. Bu, kuşkusuz parasal disiplin gerektiriyor. Kendi hedefine göre davranan mer- kez bankaları parasal disiplini daha rahat sağlıyorlar. Işin özünde ekonominin reel ve parasal yönetiminde nesnel hedeflere yönelik bir uyum olup olmaması var. Böyle bir uyum varsa merkez bankaları özerk olmasa da büyük bir sorun çıkmıyor. Ancak siyasi iktidarın ekonomik ufuk çizgisiyle Merkez Bankası'nın kendisine koyduğu hedef çakışmazsa sorun- lar doğuyor. örneğin siyasi iktidar reel kaynaklarr (vergileri) zor- lamadan popülist bir genişleme öngörürken Merkez Ban- kası parasal disiplin peşine düşerse işler karışıyor. Burada iki olasılık var: Merkez Bankası bağımsız ise bu tür genişlemenin yaratacağı açık finansmanı üstlenmiyor. Bunun likidite darlığı, artan borçlanma, faiz oranının yük- selmesi vb. gibi siyasal iktidarın popülist emellerine ters düsen, onu enge.leyen pek çok sonucu var. Ama siyasi ik- tidarı hedeflerini belirlerken gerçekçi ve nesnel olmaya zorlayan etkisi de söz konusu. Merkez Bankası'nın siyasi iktidarın emrinde olduğu du- rumda ise banka, popülist genişlemeyi finanse etmek zo- runda kalıyor. Parasal disiplin kayboluyor, enflasyon hız- lanıyor, paranın değeri düşüyor. Siyasi iktidar popüliz- min bir atımlık desteğinden yararlanırken Merkez Bankası hedeflerinden sapıyor. Bizdeki durum, daha çok ikinci türde. Çekişme de bura- dan kaynaklanıyor. Siyasi iktidar yıl başından bu yana enf- lasyonu yavaşlatacak mali politika uygulamasına ya- naşmıyor. Tersine, kimseden almadan herkese verme hastalığını sürdürüyor. Sayın Çiller de bu ucuz popülizmi finanse etmekte sorun çıkarttığı için TC Merkez Bankası'- na kızıyor. Kızmakta haksız. Zira Saracoğlu popülizmin başta ikti- dar olmak üzere kimseye yar olmayacağını daha iyi bili- yor. Kamu finansmanını düzeltin diye ısrar ediyor. Saracoğlu'nun da bir saflığı var gibi. Para konularında önemli bilgi birikimine rağmen popülizmin para politikası olmayacağını kavrayamıyor. Boşuna direniyor. tartışmasız!... TYT BANK'ın faiz oranları şimdi daha yüksek. Hemen TYT BANK'a gelin... Size en yüksek kazancı sağlayacak faiz alternatiflerini görüşün. >• Vadesiz • 1 ay vadeli • 3 ay vadeli • 6 ay vadeli • 1 yıl vadeli 50 mHyona kadar % 10 %60 %72.5 %74.5 %77 3'er aylık ek gelirleriniz: 6 ay vadeli 1 yıl vadeli {} avda tx> fou oaemMI %69 %70 50 milyon ve û»tü %10 %62 %74.5 %76.5 %79 %71 %72 B A TÜRKİYE TURİZM YAT1R1M ve DIŞ TİCARET BANKASI A.S. TVT IAMK Hatbty*: CX-nhjrryet Cad 301 HarDıveTSTANfiUL TEu 234 51 60 (10 hoi; 231 50 27 TYT I A N K Numotmaniy*: Nutoosmanıye Cod 94 Coâaloğlu;ıSTANBUL TEL 512 86 44 46 TVT IANK Kapaltçarvı: Sandal Bedesierıı Sh 14 Kapahçary/ISTANeuL TEL 511 29 91 TTT IANK Ankara: Cınnah Cad Goreme Sk Nazmı Bey İş Merkezı 112 KovoKlıde-e^NKAlîA TEL 127 2" 70 72 TTT IANK Antalya: Cumhurıyet Cad 70/A ANTALYA TEL M 75 3E [4 l-at) TYT IANK bmlr: Cumhuriyet Bulvarı 9?-A Alsar-cakiZMIR TEL 13 53 54