Katalog

12 EYLÜL1991 HABERLER CUMHURİYET/3 141 ve 142. maddeler kalktı ama yasakçı anlayış hâlâ sürüyor 'Düşünmüş ©lıııak*hâlâ suçTürk Ceza Kanunu'nun 141 ve 142. maddelerinden Pasaport almak isteyen 'eski' düşünce suçlulan, tçişleri Bakanlığı, henüz sorunu kökten çözecek bir yargılanan ya da soruşturma geçirenlerin iş ve pasaport yürürlükten kaldınlan maddelere dayanılarak verilen çalışma içinde değil. Şimdilik tek tek başvurularla başvuruları geri çevriliyor. Başvurulan geri çevrilenler, mahkûmiyet kararları, soruşturmalar, yakalama uğraşılıyor. Bürokrasi çarkı çok yavaş döndüğünden yargı yoluyla haklanm geri almaya çalışıyor. emirleri yüzünden tahditli sayılıyor. tek bir başvurunun sonuçlandınlması bile 3-5 ayalıyor. TUHAN YILMAZ ANKARA — Duşünce suç olmaktan çıkanldı, ancak ya- sakçı anlayış süruyor. Yunirlük- ten kaldınlan TCK'nın 141 ve 142. maddelerinden yargılanan ya da soruştunna geçırenlenn ış ve pasaport başvurulan geri çev- riliyor. Başvurulanna olumsuz yanıt verilenler, yargı yoluyla haklannı almaya çalışıyorlar. Terörle Mücadele Yasası ile tüm yasaJ sonuçlarıyla birlıkte ortadan kaldınlan TCK'nın 141 ve 142. maddelerinin, uygula- mada "ffikn" yünirlükte ok.uk- lan gözleniyor. özellikle, ilgilı maddelerden öturii geçirdikleri soruşturma nedeniyle görevleri- ne son verilenler, eski islerine ge- ri döndürülmüyor. Pasaport al- mak isteyenler de daha önce ay- nı gerekçeyle konulan tahditler yüzünden yurtdışına çıkamıyor- lar. Kurumlar, kendilerine yapılan başvurulara, "Göreve son veril- me gerekçeniz ortadan kalkma- •uştır, bu nedenle goreve dön- diırulme isteminizin yerine geti- rilmesi mumküa bulnnmamak- tadır" yanıonı veriyoriar. Olum- suz yanıt alanlar da idare mah- kemelerine başvuruyorlar. Açı- lan çok sayıda davada, kurum- lann göreve iade istemlerini red- deden işlemlerinin iptali isteni- yor. öğretmenler Şiracettin Şim- jek, Nurettin Yıldjnuı, Rıza Gul, Osman Pehlivan, Ali Ofnz Ça- panofla, MKEK işçileri Aydın Ozesen, Mükıtmin Bedir ve Ya- şar Balak, bu yolu seçenlere kü- çuk bir örnek oluşturuyor. Avukat Hasan Üre_, açtığı ıp- tal davasının dilekçesinde şöyle dedi: "Ceza hukuku-nuzda kanani- lik Ukesi diye aıulan ve ulnsla- rarası sozleşmelere paraiel ola- rak anayasanın 38. maddesinde güvence altına alınan 'Kanunsuz suç olmaz' ilkesine ragmen, ih- lal ettikleri gerekçesiyle mam- kûm edüdikleri 141 ve 142. maddeler kaldınldığı, böylece mahkûmiyetleri TCK'nın 2. maddesi geregince bütün kanu- ni netke_eri ik kendiligiııden kalktığı halde, idarenin kişikri hâlâ suçlu statusünde tutması- nıo bukukla bagdaşır yanı >ok- tnr." Ceza hukukçusu Prof. Dr. Faınk Erem'in konuya ilişkin göruşü şöyle: "Evvelki kanuna göre verilmiş mahkûraiyetten doan kanuni neticeter kend-lifcinden kalkar. Keddiliginden kalkmak, her- hangi bevani bir hüküm veya ka- rara ibtiyaç oiaıaksızın kalkmak demektir. Kannni netkder tabi- rini cezai mahiyette olan her tur- lu neticelere şamH olmak üzere genjş bir yonıma tabi tatmalı- dır." Konu, idare mahkemelerince incelenirken Milü Eğnim Ba- kanlıgı'nın bazı başvuru sahip- lerine "Gerekli evraklannın ge- tirin, durumuHuzu bir kez daha inceleyelim" dedığı öğrenıldı. Avukat Urel, "Şimdi, bakanlık başvnranlar için güvenlik soruş- torması isteyecek. Soruşturma olumsuz geieceglnden, işe baş- latmama gerekçesi bu olacak" dedi. Pasaport almak isteyen "eski" düşunce suçlulanmn önüne de engeller çıkanlıyor. Yürürlükten kaldınlan maddelere dayanıla- rak verilen mahkûmiyet karar- ları, açılan somşturmalar ya da yakalama emirleri, "tahdrttT sa- yılmalarına yetiyor. Durumları zamanmda saptananlara baştan pasaport verilmıyor, pasaportu olanlar da son anda sınır kapı- sında durduruluyor. Son aylarda tçişleri Bakanlı- ğı'nın önünde dağ gibı "tahdi- din kaldırılması" istemi yığıldı. Bakanlığm çok yavaş ışleyen bu- rokrası çarkı, sorunu çözmekte yetersız kalırken bu konu da açı- lan davalarla yine yargıya taşı- nıyor. Hakkındaki soruşturrnalarda "kovuştunnaya yer olmadıgı" karan verilen eski öğretim üye- si FiHz Kardam'a "tahdit" engelı çıkanhrken halen TBKP dava- sından yargılanan eşi Osman Kardam ise pasaport alarak yurtdışına çıktı. 8 yıldır Berlin'- Türkiye, Insan Haklan Sözleşmesi'ne aykınt . _ _. _ _ _ _ _ _ _ _ _ . _ _ . _ _ • _ A _ - _ _ B _ _ > * _ * * « r . _ _ 1 ___ah 1 _ _J_ __. ___ I __ ___ ___ _! I _____ _«£ 1 _ A _ •* * Avrupa Insan Hakları Komisyonu, Türkiye'ye ilişkin ikinci kişisel başvuruyu da kabul etti. Komisyon, Sargın ve Kutlu'nun, yargılandıkları dava ile tutukluluk sürelerinin aşırı uzatıldığı gerekçesiyle yaptıklan başmruyu ciddi buldu. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Avnıpa In&an Hakları Komisyonu, Türk hıikumeti ıçın yapılan ikıncı kı- şisel başvuruyu da kabul ettı. Komis- yon, TBKP liderlen Nihat Sargın ve Haydar Kuüu'nun, yargılandıkları dava ile tutukluluk sürelennin, Avru- pa lnsan Hakları Sözleşmesi'ne (AİHS) aykın olarak aşın uzadığı ge- rekçesiyle yaptıklan başvuruyu cıddi buldu. Komısyonun karan, Türk üye- si Prof. Dr. Şertf Gozubüyttk'un de katılımıyla oybirliğıyle alındı. Avrupa lnsan Haklan Komisyonu, TBKP üderlerımn yargılandıkları da- vanın dört yıldır sonuçlandırılama- ması ve iki buçuk yıl tutuklu kalma- lan nedeniyle yaptıklan kişisel baş- vuruya ilişkin mcelemesini tamamla- dı. Komisyon, TBKP lıderlennm avu- katları Gunej DİDÇ ve Erşen Şansal aracdığıyla 6 Şubat 1990 tarihinde yaptıklan ikinci başvuruyu 10 Tem- muz 1991 tarihli oturumunda "kabul edüebilir" bularak gundemine aldı. Biri Türk, 19 insan haklan yargı- cından oluşan komisyonun kararın- da, Türkiye'ye döndükleri 16 Kasım 1987'de, uçaktan iner inmez gözaltı- na alınıp 21 gun gözattında tutulan Sargın ve Kutlu'nun, S Aralık 1987'den 4 Mayıs 199Ca değın, iki bu- çuk yıl da tutuklu kaldıklan anımsa- tıldı. Kararda, bu süre içinde yapılan 26 tahliye isteminin yargılamayı ya- pan Ankara DGM tarafından redde- dildiği belirtildi. Kararda, "yakınıcı- lar, tatakluluklannın aşın uzaması- nın sozteşmenin 5. maddesinin 3. fık- rasına, kendüerine yöneltilen suçla- malara ilişkin davatun aşın uzaması- nıu da yine sozleşmenin 6. maddesi- nin 1. fıkrasına aykın olduğunu one sunnektedirter" denıldi. Hükumet savunmalarında öne su- rülen iç itıraz yollannın tüketilmedı- ğıne ilişkin göruşlerin kabul edileme- yeceği sonucuna varan komisyon, "Komisjon yakınıcılann 2-5 yıl tutuk- lu kaldıklannı saptamaktadır. Komis- yon, tutukluluk suresinin makul ni- tetiginin sozleşme organlannca be- nimsenen ilkderi gözönünde tutola- rak değerlendirilmesi gerektiğini anımsatır" göruşunu benımsedı. Kararda, davanın aşın uzadığı yö- nündekı sava ilişkin de şu değerlen- dirme yapıidj; "Komisyon, hiikümetçe Türk hu- kuknnda, suresi taıttşnıa konusu olan davayı hudandırmak için yakuucıla- nn başvurabilecekleri etkili bir yasa yolunun açılmamış oldugunu gozle- miştir. Hukümetin savunmasında ge- çen yöntem_er_e Turk mahkemelerin- den alınacak sonuçlann, yakınıcıla- nn bu başvuru kapsamındaki istem- lerini gerçek ubunıyla çözmeye elve- rijli yoüar olmadt^ı anlaşdmışür. Bn dununda, hükümetİB, iç itiraz yolla- nnın tuketilmediiİDe ilişkin savunma- sı yerinde gorulmemiştir." Kararın son bölumu şöyle: "Komisyon, davanın suresinin soz- leşmenin 6. maddesinin 1. fıkrası hukmune uygun olup olmadığı sonı- sunun, başvurunun ozunden kaynak- lanan aynntılı bir inceieme gerektir- diği için uyuşmazlığuı bu aşamasın- da çözülemeyen nesnd ve hukuksal ciddi sorunlar içenUği duşuncesinde- dir. Komisyon, yakınıcılann başvuru- su karştsuıda,başka hiçbir kabul edil- mezlik nedeni bulnnmadığını sapta- nuşür. Bu nedenlerle komisyon oybir- Uğiyle dilekçeyi kabul edikbilir bu- lur." de yaşayan Filiz Kardam, pasa- port alabilirse yurda dönmeyi duşunüyor. TKP Politbüro uyesı Veysi S«- nsözen, gazetecı Aydın Şeneaen, gazetecı-yazar Oya Baydar, Tek- taş Agaoglu, Sıtkı Coşkun, Hayri Eroflu da Içişlerı Bakan- lığı'na yaptıklan başvurulara ya- nıt beklıyorlar Avukat Atüla Coşkun, mü- vekkillerinden bazılanna 20 yıl önceki yakalama emirleri uya- nnca p>asaport venlmediğini be- lirttı. Sansözen'in 1970 ve 1971'den, Coşkun'un 1970'den, Eroğlu- nun 1972'den kalma tahditleri- nin bulunduğunu vurgulayan Coşkun, şunlan söyledi: "Bonlann çofn tahdh bile de- gil. O dönem çıkanlan yakala- ma emirierine ilişkin bilgi fişk- ri. Bu fişler, pasaport verilme- mesine engel degil. Yasal olarak bericese pasaport verilmesi gere- kir. Ejer mahkeme tarafıadaD konulmuş bir tabdit varsa, bu aynca sınır kapılanna bildirilir. CNnıası gereken bu. Ama bizde idari tasarruflara dayanılarak pasaport bile verimiyor." tçişleri Bakanlığı, henuz soru- nu kökten çözecek bir yaklaşım içinde gözükmuyor. Şimdilik tek tek başvurularla uğraşmayı yeğ- liyor. Bürokrasi çarkı çok yavaş işlediği için de bir başvurunun sonuçlandırıiması 3-5 ay alıyor. 11yıl önce tank sesiyle uyanılmışti 12 EyliiJ darbesi 12 yaşına basü Askeri darbenin yarattığı sonuçlar, çeşitli illerde düzenlenecek panel, sempozyum ve toplantılarda tartışılacak. Haber Merkezi — 12 Eylül askeri darbesi 11 yaşında. 12 Ey- lül darbesinın getirdiği rejim, bugünden başlayarak çeşitli il- lerde düzenlenecek etkınliklerle tartışılacak. Dün birer açıklama yapan çeşitli dernek, birlik, sen- dika ve siyasi parti temsilcileri, temel hak ve özgurluklenn kısıt- landığı 12 Eylül olumsuzlukla- nnın bütün sonuçlanyla orta- dan kaldırılması gerektıği be- lirttiler. 12 Eylül asken darbesinın ya- rattığı sonuçlar, 11. yıldönu- munde çeşitli illerde düzenlene- cek panel, sempozyum ve top- lantılarda tartışılacak. Çağdaş Hukukçular Derneği'nın duzen- lediği "12 Eylul ve Hukuk" ko- nulu panel, bugün Ankara'da Türk-lş salonlannda gerçekleş- tirilecek. Panele konuşmacı ola- rak Prof. E>r. Cem Erogul, Prof. Dr. Alpanfauı Işıklı, Prof. Dr. T*k Hadpoihı ve Av. Şend Sa- nkan ile Erbil Tbşaip katılacak- lar. Panelde, 12 Eylüi 1980 dar- besinin hukuk alanmda yarattığı tahribat, insan haklan ihlalleri ve yarg-lama hukukundaki hak- sızlıkların ele alınacağı kaydedil- di. Aynca bugünden başlayarak Ankara'da, İHD Ankara Şube- si'nin resim, fotoğraf ve karika- tûr sergisi, Ankara Tabip Oda- sı'mn "Satukta 11 Yıl" konulu paneli, üç meslek birliğince dü- zenlenecek "M-aurtık ve Mü- heMÜtilkte Soa 11 Yü" konulu panel, kent orkestrasının Kuğu- lu ve Guven Park'taki konserleri gerçekleştirilecek. 12 Eylül asken darbesinin ne- den ve sonuçlan dün yapılan açıklamalarla tartışümaya baş- landı. Çeşitli kesimler adına yapılan açıklamalarda şu görüşler dilff getirildi: DtSK Genel Başkanı Abdul- lah Başturk: "12 Eylul askeri darbesi ile dikensiz gol bahcesi •açiauuştır. Çun-ymnbuı kn 24 Ocak Kararlan'nın orta- ya koydnfa gib. egemen suuf ve tabaka-ar açvuKİan temel hak ve özgnriüklerln kmrtl-inııi-Lq, â özgurtiklerinin da- câerte dnfürütned gerekiyordu." SHP MYK üyesi Ercan Kara- kaş: 'YüzbiMİerce insau hak- sızlık yapdnuftır. 20 ekinde ya- pdacak Mçimlerie ohtşacak ye- •i puta-M_ıto 12 Eylil rejimi- •İB tasfiyntei tetçekleftirecek, 12 EyWiia yiMİan_n ve baskı- lanna soa rerecekür." SP Genel Sekreteri Hasan Yalçın: "12 Eylnl kazmmadan, bağııtiMzhk ve demokrasi müm- k ü oUmaz. Amerlkan emper- yalisderi, kontrgeriHacılar, TÜ- StAD patro_rian, din tadrieri, genelev patroalan, YÖK ağala- n ve ANAP başta olmak iizere, bütün diızea partiieri ve MGK, 12 EyliU bayramınız kııtlu o_- I'DAN HABERLER NECATI CUMALI öyküleriyle bütün şiirlertyle UZUN BİR GECE oykuler/l 4.000 lira AŞKLARYALNIZLIKLAR Toplu Şıırler I / 20.000 lira KISMETİ KAPALI GENÇLİK Toplu Şıırler 11/ 26.000 lira ARIF DAMARBütün şiirleri iki kitapta ALICI KUŞU KARDEŞUĞİN Toplu Şiirler I / 18.000 lira AY KAR TOPLAMAZ Kİ Toplu Şiirler II / l 8.000 lıra CAN YAYINLAR1 / Babıâlı Cad. No. 19/2, 34410 Cagaloglu, Istanbul DİKMEN'E DEV PROJE — Dikmen projesi Umamlandıgında Ankara 5 km'lik yeni bir yeşü ahu_ ve sn parkına kavuşmuş olacak. Kredi Almanya ve Japonya'dan saglanacak. (BARIŞ B_L) Gecekondulam aynı yerden yeni konut verilecek, büyük bir yeşü alan ve kültürpark oluşturulaeak Dikmen vadisinde yenî bîr AnkaraAnkara Anakent Belediye Başkanı Murat Karayalçın, Dikmen projesi için şöyle konuşuyor: insanlara değişik seçenekler sunuyoruz. Diyoruz ki, isterseniz, kamulaştırmaya tabi olabilirsiniz. Isterseniz sizinle bir takas yapalım. Senin evini alayım, yeni bir ev vereyim." GÜNEŞ GÜRSON ANKARA — Ankara'da ye- ni, yeşil bir kent doğacak. An- kara Anakent Belediyesi tarafın- dan gerçekleştirilecek olan "kentsel yenileme" projesiyle, kentin merkezindeki 2 bin gece- kondu yıkılarak, yeni bir yerle- şim alam kurulacak. Dikmen Vadisi Konut ve Çevre Geliştir- me Projesi tamamlandığında, başkent, konut ve altyapı soru- nu çozumlenmiş yaklaşık 5 kilo metre uzunluğunda bir yeşil ala- na da kavuşacak. Belediye tarafından ilk kez bu ölçekte gerçekleştirilecek olan projeyle, uygulamadan etkilene- cek gecekondu sahiplerinin de "gönüDü katüunı" sağlandı. 158 hektar büyükluğundeki Dikmen vadisinde ana motifi yeşil alan olan sosyal, kıiltürel, eğlence ve dinlenme koridoru oluşturmak planlandı. Vadinin yamaçların- da yer alan yaklaşık 2 bin gece- kondunun aşamalı olarak yıkıl- ması ve gecekondu sahiplerinin 2 yıl sonra aynı yerde konut sa- hıbı olmasım öngören projede, 4 ana hedef şöyle belirlendi: "— Ankaralılann kullanacağl bir kıiltür park ve yeşil alan ya- ratdması. Eko4ojik dengenin ye- ni baştan oluşturuiması. — Kentte eksik olan sosyal, kühnrel tesislerin yer alması. — Hak sahibi olan gecekon- duculann beiediye tarafından dretOecek yeni konntlara yerteş- t-iilmeleri. — Ankara'ya su parkı kazan- dınlması." Konut yenileme programı ile vadideki sağlıksız yapüaşmış alanlann kentsel standartlara uygun konut alanına dönüştu- rülmesi hedefleniyor. Belediyeden edinilen bilgiye göre vadide oturanlara, projeye katılarak yeni yapılacak konut alanlanndan yararlanma olana- ğı sunuldu. İlk aşamada 300 hak sahibınin olumlu göruş bildirdi- ği ifade edildi. Gecekondu sa- hiplerine, belediye tarafından 3 seçenek tanındı. Projeye katıl- mak istemeyenlere enkaz bedeli verilmesi, kiracı olanlara altya- pıh bir arsadan yer gösterilme- sı, projeden yararlanmak iste- yenlerin de belediyeye borçlan- dınlması. Anakent Belediye Başkanı Murat Karayalçın, uygulamanm "pilot proje" olacağını ifade ederek, "Kentsel yenileme pro- jesi bu boyutta hiç uygulanma- dı. Şimdiye kadar uygulanan kentsel yenileme projeleri mey- dan, cadde ayılması, yaya böfee- si hazırianması şeklindeydi. Dk kez kent içinde yer alan yakla- şık 2 bin konutu kapsayan bir yenileştirme projesi uygulanı- yor" dıye konuştu. Kara^çın, belediyenin, projenin uygulan- masmdan etkilenecek insanlara karşı "kaüluncı" bir yaklaşım izlediğini anlatarak şöyle konuş- tu: "İnsanlara defcişik seçenekler sunuyoruz. Diyoruz ld islerseniz kamnlaştırma uygnlamasına ta- bi olab-Ursiniz. tsterseaiz sizin- le bir takas yapalım. Senin evi- ni alayım, yeni bir ev ya da iş- yeri vereyim. En onemüsi, ora- Ğ» H-jayan insanlar, D_kn_en va- disinde kalabilecekler." Vadide yaşayan gecekondu sahiplenne evlerinin enkaz bede- li olarak ortalama 10 milyon li- ra, proje tamamlanana kadar gececek olan iki yılhk süre bo- yunca da 600 bin lira ayhk kira ödenecek. Ankara'ya konut ve altyapı sorunu çözümlenmiş yeşil bir alan kazandırmak amaayla ger- çekleştirilecek olan proje kapsa- mında, yaklaşık 22 hektarhk bö- lüm, konut alam olarak düzen- lendi. Yenikurulan ÇevreBakanlığı'na3 bin eleman alınacak Çevre müsteşarkğına işsizler akın ettiANKARA (Cumhuriyet Bu- rosu) — Yeni kunılan Çevre Ba- kanlığı'nın 3 bin eleman için ye- ni kadro açması başvuru ızdiha- mına yol açtı. İşe başvuru for- mu almak isteyen vatandaşlar, Çevre Bakanlığı Musteşarlığı bi- nası önunde uzun kuyruklar oluşturdular. Formlann yetersiz kalması. musteşarlık dışında de- ğışık fiyatlarda form satılması- na neden oldu, musteşarlık "aşın ızdiham" nedeniyle kayıt kabul işlemlennin yerini değış- tırdı. Musteşarlığa bir gunde 3 bi- nin uzerinde kişinin başvurdu- ğu belirtihrken, form sayısının yetersizliği "korsan" satışlara neden oldu. Musteşarlık tara- fından ucretsiz olarak dağıtılan muracaat formları, 1500-2 bin hra arasında değişen fıyatlardan satıldı. Bu arada 7 kışınin pa- rayla form sattığı gerekçesiyle tutuklandığı bıldirildı. Muste- şarlık çalışanlan, başvuranlara "Devletın polısi de önleyemi- yor. Parayla form almayın" uyansında bulundular. Çok sa- >ıda ınsanın başvuru koşulları- nı öğrenmek ve form almak için binanın onunde ve merdivenle- rınde yığılması üzerine muste- şarlık tarafından "Kayıt kabul işlemleri 11 Eylül 1991 tarihin- den itibaren bakanlığa baglı Meteoroloji Meslek Lisesi'nde yapılacaktır. Bu tedbir hizmet binamızın yetersizliği ve aşın iz- diham nedeniyle alınmıştır" du- yurusu asıldı. tş için başvuran vatandaşlar da "sorulannı yanıtlayacak kişi" bulamamaktan yakındılcir. Lıse mezunu Gul Atak, 6 yıldır ış bulamadığını ifade ederek "Daktilo ve bilgisayar sertifi- kam da var. Her seferinde >a- zılı sınavlarda başanlı oluyo- rum, ama sozlulerde eleniyo- rum."dedı. Bazı vatandaşlar da önceki gun yapılan başvuru sırasında kendilerinden "sınav hareı" olarak 80 bin lıra ucret alındı- ğını, ancak protesto edilmesi uzerine bundan vazgeçildiğini kaydederek, henüz bu parayı gen alamadıklarını söylediler.