Katalog

7 TEMMUZ 1991 * * * * HABERLER1IN ÜEVAM1 CUMHURİYET/ll Diyalog Kanalları... (Baftarafi 1. Sayfada) Tabii, rejimeyönelik27Mayıs, 12Mart, 12 Eylül gibi darbeleri tek bir nedene bağlamak, sorunu basite indirgemek olur. Bunu soyiemek istemiyoruz. Ancak demokrasiyi doğru dürüst ışletebilmek için polftikada diyalog denen olgunun altını ne kadar çizsek azdır. Çünkü bu alanda hâlâ yeterli olmaktan çok uzak bir noktadayız. Onun için, siyasal yaşantımızda ne zaman diyalog ömeklerine tanık olsak, bunu vurgulamanın yararına inanırız. Dün bu örneklerden birini yaşadık. SHP lideri Erdal inönü, Başbakan Mesut Yılmaz'ı makamında ziyaret ederek başarılar diledi. Bu ziyaret aynı zamanda bır diyalog kapısının açılmasına vesile oldu. Diyalog konusu seçim sistemiyle ilgilidir. Bunun için yalnız Seçim Yasası'nda değil, Anayasa'da da değişıklik gerekiyor. Referanduma gitmeksızın anayasa değişıklığını gerçekleştiımenin koşulu partamentoda 300 oya sahip olmaktan geçıyor. 274 sandalyesı olan iktidann, o yüzden muhalefet oylarına ihtiyacı var. İhtiyacı olmasa bile, seçim sistemi gibi demokrasilerde rejimin sağlıklı işlemesi bakımından son derece duyarlı bir alanda iktidar la muhalefetin uzlaşması büyük önem taşır. Seçim sisteminden ayrı olarak siyasal partiler yasası, anayasa, Meclıs ıç tüzüğü gibi rejimle ılgilı kılit konularda da ıktidarmuhalefet mutabakatını yansıtan demokratik düzenlemeler yapılabilse keşke... öyle anlaşılıyor kı Yılmazlnönü görüşmesi bazı noktalarda uzlaşmanın güç olmayacağını belli etmiştir. Bunlar, mılletvekilı sayısının arttırılması (ANAP 600'den, SHP 500'den söz ediyor); seçmen yaşının 18'e, seçilme yaşının 25'e düşürülmesidir. Bu açılardan DYP'nin de farklı düşünmediğini sanıyoruz. Dileriz, iktidarla Doğru Yol arasında da bu konuda diyalog kapısı açılır. Tartışma konusu olabılecek noktalar kuşkusuz vardır. Ama bunlar da ilerıki aşamalarda ortak çalışmalarda ele alınabilir. Önemli olan, seçim sistemınde değişikliğin partiler arası bir mutabakatla yapılmasıdır. Bu konuda şimdilik muhalefet liderlerine güven telkin etmeyen bir faktörden söz edilebilir: Çankaya... Bu konuda başlıca görev, Çankaya'yia ilişkilerde "anayasanın lafzıyla ruhuna uygun" davranacağını Meclis kürsüsünden açıklamış olan Sayın Başbakan'a düşüyor. Yani lafa değıl ışe bakılacak diyalog konusunda da... Ek kayıııakaınlık başvurusu 1967'de TURAN YILMAZ ANKARA Kadınların kaymakam olmasının önunde herhangi bir yasal engel bulunmuyor. Hukukçulara göre bugune kadar kaymakam olmak ısteyen kadınların önune 'ailevi ve biınyesel sebepler' engelini çıkaran 'zümiyet'in değiştirilmesi, sorunun çözümü için yeterli olacak. Içişleri Bakanlığı'na bağlı görevlerde çalışacaklara ilişkın duzenlemelerin yer aldığı 1700 sayılı 'Dahiliye Memurlan Kanunu'nda, kimlerin kaymakam olabileceği de açıklanıyor. Yasaya göre kaymakam olmanın ilk ve en onemli koşulu, SBF ya da hukuk fakultesi mezunu olmak ve 29 yaşını doldurmamış bulunmak. Kaymakam olacaklann devlet rnemurları için gerekli sağlık koşullannın yanı sıra, şu ozel "sağlık koşulıT'na da sahip olmalan gerekiyor: "Memleketin her ikliminde iş gormeye ve her vasıta ile gezip dolaşmaya kabilivetleri bulunduğu hakkında tam teşekkullu devlet hastanelerindeki kurullardan rapor almak." Turkiye'de bugune kadar kaymakam olmak ısteyen kadınların onune de hep bu hukum engel olarak çıkarıldı. ilk kaymakamlık başvurusunu 1967'de yapan Ankara 5. Idare Mahkemesi Başkanı Gülsen Yenişehirii de bu engele takıldı. Içişleri Bakanlığı, Yenişehırlı'nin, "ailevi ve bunyesel" nedenlerle kaymakam olamayacağına karar verdi. Yani, "Kadın. bunyesel açıdan zayıf olur, her iklimde, her koşulda gorev yapamaz", sonra "Kadın gorev yerine gittiğinde eşi çalışıjorsa, eş durumu şartı gerçekleşemeyebilir" gerekçelerine sığınıldı. Buna bir de Osmanlı geleneğinden kaynaklanan "devlet baba" irnajının kadında "vucut bulamayacağı" gerekçesı de eklendı. lçışlen Bakanlığı'ndan bir yetkili, Cumhuriyet'in sorusu uzerine bu ıfadeyı kullanmış ve "Bizde vali ve kaymakam 'devlet baba'yı simgeler. Eğer bu gorevlere bir kadını atarsanız, vatandaş onu 'devlet baba' diye gormeyebilir, bunda zorlanabilir" demışti. Yenişehirli davası Danıştay'da sürerken 1969'da acılan sınavı kazanarak Danıştay'da tetkık hakımı oldu. Dava da 1972'de, herhangi bır karara bağlanmayarak "davacının bir başka goreve geçmesi nedeniyle davayla menfaat ilişkisi kalmadıgı" gerekçesiyle düştu. Turkiye'de kaymakam olmak isteyen ikinci kadın ise 2000'e Doğru dergisinin eski Yazı Işlen Muduru Fatma Yaacı oldu. Yazıcı da aynı gerekçelerle başvurusu reddedilince, Danıştay'da dava açtı. Sonra o da sınavı kazanarak Danıştay'a tetkik hâkimi oldu. Onun davası da aynı gerekçe ile düştu. 12 Eylul'den kısa bır sure sonra da 1402'lik yapılan Yazıcı'nın görevine son verildı. Yazı ışlen mudurluğu gorevinde ise hakkında verilen hapis cezaları nedeniyle gıyabi tutuklu olarak aranmaya başlandı. Bu arada, Kalemli'nin ilk Içişleri Bakanlığı döneminde, kadınların da kaymakam olabilmesme çahştığı kaydedıldi. O tarihte, Kalemli'nin Yenişehirli'yı kaymakam yapmak amacıyla girişimlerde bulunduğu, hatta hakkında güvenlik soruşturması bile başlatıldığı öğrenildi. Ancak Yenışehirli'nin yargıç olduğunun anlaşılması uzerine, güvenlik soruşturmasının "klasik usuller" yerine "başka kanallardan" sağlanması yoluna gidıldi. Ancak, Abdülkadir Cumhuriyet'in ilk yülannda geAksu'nun bakan olmasından çerli olabilirdi. Ulaşım guçlüksonra bu girişim rafa kaJdırıldı. leri nedeniyle. Ancak daha sonra ulaşun olanaklannın geBşmeAnkara Hukuk Fakultesi sj sonucu kaymakamlann at sırIdare Hukuku öğretim uyelerin ünda yolculuk yapmalan taribe den Prof. Dr. Metin Gunday da kanşmıştır. Ama buna ragmen, konuya ilişkin şu bilgiyi verdi: Içişleri Bakanlığı, eşitlik ilkesi"Bizün yasalannuzda kadın ne açıkça ters düşen bu tutumuların kaymakam olmasma ya da nu bugune kadar surdünnüşdaha başka bir deyişle miilki rör" dedi. idare amiri olmasma engel hiçGünday, Içişleri Bakanı Musbir yasa kuralı yoktur. Bu ko tafa Kalemli'nin, iktisadi ve idanuda 1930 yıhnda çıkarüan Da ri bihmler fakulteleri kamu yöhiliye Memurları Kanunu'nda netimi bölümü mezunlan için de da kadın ile erkek arasında hiç mulki idare amırliği olanağı sağbir aynm yapümamıştır. Zaten lanacağı yolundaki açıklamasıboyle bir aynmın >apüması, na ilişkin de şu değerlendirmeanayasanın eşitlik Ukesine de yi yaptı: açıkça ters düşerdi. Buna rag"Sayın bakanın bu gönişü men, uygulamada Içişleri Ba son derece doğru ve yerindedir. kanhğı, bugune kadar anlaşü Bugün artık sadece bir tek siyamaz bir biçimde kadınlann kay sal bilgiler fakultesi mevcut olmakam olmalanna engel olmuş mayıp, ulkemizin pek çok ünitur." versitesinde iktisadi ve idari biGunday, Içişleri Bakanlığı' limler fakultesi vardır ve bu fanın bu tutumunun gerekçesinin kultelerin kamu yonetimi böde "kadınlann kaymakamlık lumlerinde SBF kamu yonetimi görevinin gereklerini yerine ge bölumunun mufredatı aynen tinneyecegi, ornegin at sırtında uygulanmaktadır. Kaymakamilçeye bağlı ko> ve kasabalan lıga giriş sınavı yapümaktadır. denetleyemeyecegi" duşünce Bu sınavı kazannuş olan kişilesinden kaynaklandığım savun rin mezun olduklan fakultelere balulmaksızın goreve atınmalan du. Günday, "Bu düşunce belki daha uygun duşecektir." Memurda (Baştarafı 1. Sayfada) yerlerindeki toplusözleşmeler ve taban Fıyatlarla birlikte değerlendirildi ve önümüzdeki gunIerde belirlenecek olan asgari ücretin, en düşük devlet memuru maaşı olan 15/1. dereceye verilecek net aylığa yakın bir tutarda olacağı ifade edildi. Bu durumda yeni asgari ücretin de net 600 bin lira civannda olması bekleniyor. Başbakan Yardımcısı Ekrem Pakdemirli, konuyu görüşmek üzere dün sabah erken saatlerde Maliye ve Gümrük Bakanı Adnan Kahveci'nin yanı sıra, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Metin Emiroğlu ve kamu toplusözleşmelerinden sorumlu Devlet Bakanı Fahrettin Kurtun da katıldığı bir toplantı yaptı. Görüşmede, kamu kesiminde yerleştirilmesi öngörülen yeni maaş ve ücret sistemi ele alındj. Maaş düzenlemelenyle memurlara yapılacak ortalama yuzde 40 oranındaki zammın bütçeye toplam 6.9 trilyon liralık bir ek yük getireceği hesaplandı. Maaşlara yapılacak yüzde 40'lık artışla bu yıl bütçeden yaDilacak personel harcamaları oplamı 46.2 trilyon liraya ula,acak. BUtcede ise maaşlar için oplam 39.3 trilyon liralık ödeıek var. Bu durumda hükümein TBMM'den ek ödenek iste•nesi gerekiyor. Ancak bütçeye gelen 6.9 trilyon liralık ek yükün yakiaşık 1 :rilyon liralık bölümünün, tasarnıfu teşvik oranının yüzde 10'dan yüzde 5'e indirilmesi youyla karşılanabıleceği bildirildi. Aynca maaş artışlarmın yakla,ık 1.71.8 trilyon liralık bölunü vergi kesintileriyle geri döıecek. Bu durumda maaş dü'enlemesinin bütçe açığı üzerinieki net etkisi 44.5 trilyon lira •ivarında olacak. Tanm sektörüne yönelik yeıi düzenlemeler konusunda bir ıçıklama yapan Tanm Orman 'e Köyişleri Bakanı llker Tun•ay, buğday ödemeleri için bu il dış kredi alınmayacağını beirterek Merkez Bankası'ndan eeskont kredisi alınacağını ıçıkladı. Tuncay, üreticinin desteklennesi amacıyla tanm sübvansi•onlannın günün koşullarına ;öre yeniden düzenleneceğini, îiraat Bankası'mn çiftçiye yöıelik kaynak ve kredi limitleriün arttınlacağını söyledi. Haber Merkezi Güneydoğu'da dün gece Şırnak il merkezi ile Cizre ve Silopi ilçe merkezlerinde polis ve jandarma karakollanna roketatar, bomba ve otomatik silahlarla saldında bulunuldu. Aynı saatlerde meydana gelen saldınlarda karakollann isabet aldığı öğrenildi, ancak yetkililer ölü ve yarah sayısı konusunda bilgi vermediler. Kahramanmaraş'm Ekinöz ilçesinde bir yaylaya baskın düzenleyen teröristler 6 kişiyi otomatik silahlarla tarayarak öldürdüler. Teröristlerin kaçarken ateşe verdikleri çadırda bulunan 1.5 yaşındaki bir kız çocuğu da yanarak öldü. Güneydoğu'daki bazı ilçelerde kepenk kapatma eylemleriyle başlayan gerginlik de sürüyor. HEP Diyarbakır İl Başkanı Vedat Aydın'ın önceki geceyansı kendini polis olarak tanıtan kişiler tarafından gözaltına aündığı bildirildi. HEP Genel Başkanı Fehmi Işıklar, Diyarbakır il başkanının yaşamından endişe ettiğini söyledi. Güneydoğu'daki çeşitli yerleşim merkezlerinde dün gece aynı saatlerde polis ve jandarma karakollanna bomba, roketatar ve otomatik silahlarla saldınlar yapıldı. tlk olay Cizre'de meydana geldi. 22.30 sıralannda Cizre*nin Dicle Nehri kenanndaki Çarşı Merkez Karakolu'na bir grup terörist tarafından roketatarla saldın düzenlendi. Karakol aynı anda otomatik silahlarla da tarandı. isabet aldığı belirtilen karakolda ölü ya da yaralı olup olmadığı konusunda bilgi verilmedi. Güneydoğu'da roket saldırıları Cizre'deki olayın meydana geldiği saatlerde Silopi Emniyet Müdürlüğü ile İlçe Jandarma Karakolu da roketatar ve otomatik silahlarla saldınya uğradı. lsminin açıklanmasını istemeyen bir yetkili saldınlarda karakollann isabet aldığım, hasar olduğunu, ölü olup olmadığı konusunda bilgisi olmadığmı, ancak bazı görevlilerin yaralandığını söyledi. Patlamaların olduğu bölgeye 4 km mesafede müttefık güç üssü bulunuyor. Cizre ve Silopi'deki olaylar sırasında Şırnak il merkezinde de patlamalar ve silah seslerinin duyulduğu bildirildi. Şırnak ve ilçelerindeki patlamalardan sonra 22.20 sıralannda Sürt'in Bıtımhk MahallesiBaşbakan Mesut Yümaz, Edirnekapı Saiuzagacı Mezarnde bir araca yerleştırilen bomuğı'nda babası Hasan Yılmaz'ın mezanm zlyaret etti. Başbanın patlaması kentte paniğe bakanlık görevine başladıkUn sonra tstanbul'a dun ilk kez gelen Mesut Yümaz Atatürk Havaliyol actı. manı girişinde, sağanak halinde yağan yagmura karşın çok sayıda partili tarafından "hoşgeldiniz" CNN televizyonu bölgedeki pankartlanyla karsüandı. Beraberinde eşi Berna Yılmaz ve kardeşi Turgut Yümaz da bulunan olaylan, Silopi ile telefon bağ Başbakan, bir sure şeref salonunda dinlendikten sonra, Edirnekapı Sakızagacı Mezarlıgı'na gitti. lantısı kurarâk naklen ve "ilk Sağanak yagmur altında babası Hasan Yılmaz'ın kabrinde dua eden Yümaz, daha sonra annesi haber" olarak verdi. BBC rad Giizide Yılmaz'ı ziyaret etmek uzere Hereke'je gitti. Başbakan Mesut Yümaz, bugun Çıragan yosu da haber bülteninde olay Oteli'nde ogle yemeginde ulkemizde konuk bulunan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Perez de lara geniş yer ayırdı. Cuellar Ue bir araya gelecek. Ekinözü'nün Türkmenler Köyü Yüanovas'nda hayvancıhkla uğraşan ailelerin cadırlanna önceki gece saat 22.30 sıralannda baskın düzenleyen teröristler, Uygun ailesini hedef aldılar. Kahramanmaraş Valisi Mus • tafa Demir, 12 kişi olduklan sanılan teröristlerin, çadırlan taradıktan sonra Nevnız Uygun (45), Hatice Uygun (60), Ali Uygun (65), Halil Çiftçi (50), Ayşc Dögen (35) ve Hasan Huseyin Uygun'u (17) kurşuna dizdiklerinin belirlendiğini söyledi. Kültür Bakanı Gökhan Maraş'ın getirilecek kalıplardan yaptıracağı 'kopya anıt'ı TBMM bahçesine yerleştirmek amacında olduğu belirtildi. AYŞE SAYIN ANKARA Orhun Yazıtlan'run bir kopyası TBMM bahçesine dikilecek. Kültür Bakanı Gökhan Maraş, Anıtlar ve Müzeler Genel Müdurlüğü'nden iki kişiyi görevlendirerek Moğolistan'a gitmelerini ve yazıtlann sihkon kalıbının çıkanlıp Türkiye"ye getirilmesini istedi. Yazıtlar, Ankara'daki önemh' parklara da dikilecek. Maraş, eskı Kültür Bakanı Namık Kemal Zeybek'ın geçen mayıs ayında Moğolistan Kültür Bakanı ile yazıtlann onarımı ve restorasyonu için yaptığı anlaşmayı genişletmek için harekete geçti. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürü Akif Işık, Orhun Yazıtlan konusundaki girişimi doğrulayarak önumuzdekı gunlerde iki kişinin Moğolistan'a gönderileceğini söyledi. Işık, Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Ertekin ve restoratör Bebçet Erdal'ın görevlendirildiğini açıkladı. Cumhuriyet'in bu konudaki sorularını yanıtlayan Işık şu bilgileri verdi: "Orhun Yazıtlan'nınsttlkoa kalıbı alınacak. Bundan gerektiği kadar çoğaltüarak musaadc aiınan yerlere dikilecek. Öncelikle Ankara'da önemli park ve bahçelere yerleşürilecek. Yer konusu henuz tespit edilmedi, bu TBMM'nin bahçesi de olabilir. Biz, Moğolistan'dan, öncelikle bir ya da iki tanesinin mıilajının alınması için izin istiyonız. Onlar da inceleme yapabümemiz için gerekli izni verdiler. Çünkü pratikte bu kalıplann Turkiye'ye getirilmesinin zorluğu dikkate alınarak, sanıyorum sadece bir tanesini alabilecegiz." Kültür Bakanlığı'ndan bir üst düzey yönetici, Namık Kemal Zeybek döneminde başlatılan projenin, sadece bu anıtlann onarımı ve henüz okunamayan bölümlerinin aydınlatılmasını kapsadığını söyledi. Maraş'ın, onanm amacını ikinci planda buakarak doğrudan Türkiye'ye getirilmesi uzerinde durduğu öğrenildi. Meclîs bahçesine Orhun yazıtı VEIİEFENDİ'DEN FÎKRETDAĞLIOĞLU Veliefendi Hipodromu'nda dun yapılması gereken koşular, yağmur nedeniyle yanna erteİendi. 1. KOŞU: F: Şubat (2), P: Esenyel (3). 2. KOŞUF: Altmkız (5), P: Gold BuUet (2), PP: Tiara (7), S: Çağlayan (1). 3. KOŞU: F: Play Boy 1 (3), P: Calandra (5), S: S. Dancer (4). 4. KOŞU: F: Browinie (3), P: Gungadin (5), PP: Misbey (6), S: Shetland (4). 5. KOŞU: F: Umurbey (4), PP: Kıvılcım (11), PP: Beguş (8), S: Ulubey (3). 6. KOŞU: F: Berkoş (3), P: Foçalı (4), PP: Balık (2), S: Kerem 3 (4). 7. KOŞU: F: Serhad (1), PP: Buse (2), PP: Tanyıldızı (7), PP: Çelikoğlu (4), S: Yağızcan (11). 8. KOŞU: F: Sözlu (8), P: Shakazulu (2), PP: Rısing Sun (4), S: Patron (1) Orhun ve Yenisey Yazıtlan Tarihte "Orhun ve Yenisey Yazıtlan" olarak anılan bu yapıtlar, Moğolistan ve Sovyetler Birliğı sınırlan içinde Orhun ve Yenisey ırmakları yöresinde bulunuyor. Moğolistan, Sibirya ve Yedisu eyaletlerinde bulunan bu yazıtlar; mezar taşlan, kayalar ve üzeri yazılı çeşitli eşyalardan oluşuyor. Butün bu yazıtlar, Orhun'dan Tuna'ya, Yakutistan'dan Gobi'ye kadar olan bölgede Türk kultürü hakkında bilgileri içeriyor. Yazıtlardan ilk olarak, 12. yy'da Iranlı tarihçi Cüveyni söz etti. Yazıtlardaki alfabeyi ilk çözen ise Danimarkah bilgin VViDıeün Thomsen oldu. I 1986 YILI VE 86 '0911 SAYILI BAKANLAR KURULU KARARINA GORE SIGARA SAĞLIĞA ZARARLIDIR