Katalog

CUMHURİYET/10 Arafat: 'İsraille banşa hazırım' • Londra (AA) FKÖ lideri Yaser Arafat, Israil ile banş yapmaya hazır olduğunu bildirdi. SKY televizyonuna bir demeç veren Arafat, "Onlar hazır olduğunda ben de banş yapmaya hazınm" dedi. FKÖ'nün katılımı olmadan banş görüşmelerinin bir anlamı olmayacağını belirten Arafat, "Israil heyeti kimlerden oluşacak? Israil hükümetinden. Mısır heyeti kimlerden oluşacak? Mısır hükümetinden. Suriye heyeti? Suriye hükümetinden. Yani Filistinliler hariç herkes. Bizler insan değil miyiz?" diye konuştu. Arafat, "FKÖ ile görüşme yapılmayacak. Kabul, peki kimle banş sağlayacaklar?" dedi. DIŞ HABERLER 29 TEMMUZ 1991 Hırvatistan Devlet Başkanı Franjo Tudjman, "Ülkemize empoze edilen savaşta çok sayıda insan ölmesi üzerine Başkanhk Konseyi'nin ateşkes kararını kabul ettik" dedi. Önceki gün Sırplarla Hırvatlar arasındaki kanlı çatışmalarda en az 100 kişi öldü. Federal ordu havadan vurdu SırpHırvat sürtüşmesi BELGRAD (AA) Yugoslavya Federal Cumhuriyeti'nden Slovenya ile birlikte ge1 çen ay bağımsızlık ilan eden Hırvatistan da son üç gündür şiddetlenen etnik çatışmalar, yüzyıllann derinliğinde kısmen dinsel kimlik aynmına da dayanıyor. Hırvatistan'ın 4.5 milyon nüfusunun yüzde 12'sini oluşturan Ortodoks Sırplarla Katolik Hırvatlar arasındaki en dramatik çatışma, Ikinci Dünya Savaşı'nda Hitler Almanyası'mn Nazi ülküsü doğrultusunda bu ülkede kukla bir Hırvat hükümeti kurmasıyla meydana geldi. Sırp, Çingene ve Yahudilere karşı kıyım uygulanan bu dönemin ardından, Almanlan "Giiney Slavlannın ülkesi"nden kovmayı başaran ulusal kahraman mareşal Josip Broz Tito, ulusal birliği 1943'ten 1980'deki ölümüne dek korudu. Tito'nun kurduğu özgün komünist sistem öncesinde de Sırplarla Hırvatlar, Birinci Dünya Savaşı sonunda kurulan Sırp, Hırvat, Sloven Krallığı (tümü Slav ırkından) günlerinden beri birliğin hem merkez gücü hem de daimi karşıtlık gösteren cepheleri olma özelliklerini korudular. Tito'nun ölümüyle uygulanan sistem, altı cumhuriyet (Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya, BosnaHersek, Makedonya, Karabağ) ile iki özerk bölge temsilcilerinin 12 ay süreyle dönüşümlü olarak devlet başkanlığım üstlendiği sekiz üyeli Federal Başkanhk Konseyi döneminde etnik huzursuzlukların önüne geçilemedi. Hırvatistan'ın Yugoslav uçakları tarafından bombalanmasından sonra Zagreb ateşkesi kabul etti Etnik deprem Vasiliu: Çözüm federasyon • LEFKOŞA (AA) Kıbrıs Rum Kesimi lideri Yorgo Vasiliu TürkRum federasyonunun Kıbrıs sorununun tek çözüm yolu olduğunu bildirerek, bu yolu reddeden kesimleri eleştirdi. Vasiliu Başpiskopos Makarios için düzenlenen anma töreninde yaptığı konuşmada, "Federasyon ideal değil, ancak uygun olan tek çözüm. Kıbns bölünmüş durumda kaldıkça durumun daha da kötüye gideceğini ve geleceğimizin ipotek altında kalacağını biliyoruz" dedi. Dış Haberler Servisi Yugoslavya'nın Hırvatistan Cumhuriyeti'nde Sırplarla Hırvatlar arasındaki kanlı çatışmalara önceki gün Yugoslav ordusunun mudahale etmesi ve federal ordu uçaklarının Hırvat hedeflerini bombalamasmın ardmdan Hırvatistan, Federal Başkanhk Konseyi tarafından cuma günu alınan "derhal ateşkes ilan edilmesi" yolundaki kararı kabul etti. Devlet Başkanı Franjo Tudjman'ın başkanlığında önceki gece yapılan Hırvatistan Devlet Konseyi toplantısından sonra yayımlanan bildiride, "Çaüşmalann tırmanması ve Hırvatistan'a empoze edilen savaşın her iki taraftan da çok sayıda kişinin ölraesine yol açması dikkate alınarak Hırvatistan Cumhuriyeti, Federal Başkanlık Konseyi ile AT'nin ateşkes çagnlarını kabul etmiş ve soruna siyasi yoldan çözüm bulunması için gerekli koşullann bir araya getirilmesi gerektiği sonucuna varmıştır" denildi. Bildiride ayrıca AT'nin Yugoslavya'da arabuluculuk girişiminin başansızlığa uğramasmın sorumluluğunun Hırvatistan'a ait olmadığı da vurgulandı ve taraflann silahlannı bırakma anlaşmasına varmasının ancak AT gözlemcilerinden oluşan heyetin tarafsız denetimi yoluyla sağlanabileceği görüşüne yer verildi. SAVAŞ BtTMİYOR Slovenya'dan sonra, savaş şimdi de Hırvatistan'da. (Fotoğraf: AFP) Hırvatlarla Sırplar arasındaki kanlı çatış diriyor. Duzinelerle insanın öldüğü çatışmamaların yoğunlaşması uzerine federal ordu lan bir görgü tanığı, "tam bir cehennem" şekönceki gün duruma mudahale etmiş, ucak linde tanımladı. Diğer görgü tanıkları da solar da Hırvatistan'ın tlok kentindeki bazı he kaklann ceset ve yaralılarla dolu olduğunu, defleri bornbalamıştı. Glina kentinin "bir savaş alanı" görünümü Reuter Ajansı, Hırvatistan beşkenti Zag verdiğini söylediler. Bir yerel yetkili, cuma sareb'in 50 km güneyindeki Glina kenti çevre bahından bu yana çatışmalarda en az 100 sinde meydana gelen çatışmaların, ülkede bu Hırvat milisi ile polisin öldüğünü belirtti. yıl çıkan en kanlı çarpışmalar olduğunu bilYugoslavya Başbakanı Ante Markoviç, önerdiği son banş planının iç savası engelleyecek son caba olduğunu belirterek, planı kabul edilmediği takdirde istifa edebileceğini ima etti. Ülkesindeki kriz hakkında her zaman çok iyimser ve dikkatli konuşan Markoviç gazetecilere yaptığı açıklamada, "Artık sistem çalısmryor ve durura gittikçe kontrolden çıkıyor. Manüksız düşünceler ve mantıksız secenekler hiikiim sürüyor" dedi. BATTDA GEÇEN HAFTA.. ALMANYA larihsel mirasın yerine süpermarket DİLEK ZAPTÇIOĞLU patladı. Belediye başkanının sosyal demokrat oluşu, olayı ana muhalefet partisi açısından da 'utanç kaynağı' haline getirdi. İnşaat ruhsatı, arazinin tarihsel onemi göz önüne alınmadan verilmişti. Oysa 50 yıl önce Yahudilerin yakıldığı ocaklar, marketin birkaç yüz metre ilerisindeydi. Füstenberg kasabası sakinleri, süpermarketin açılmadan kapaıılma kararına hiçbir şekilde anlayış gostermediler. Kasabanın bütün gazetelerde ve televizyon kanallarında eriştiği kötü şöhret, halkın tepkisiyle daha da arttı. Kasaba halkı toplama kampımn arazisinde, zamanında SS subayları için yaptırılmış iki katlı lojmanlarda Kızıl Ordu mensuplannm oturuyor olmasına dikkat çekerek, "Ruslar kullanıyor da neden biz kullanamayaJım" dedi. Doğu Almanlar kampı ziyarete gelen eski Nazi kurbanlanyla yumruk yumruğa dövüştuler ve "50 yıl önce burada olup bitenler bizi hiç ilgilendirmiyor, biz süpermarketimizi istiyoruz" diye bağrıştılar. Sonunda süpermarketin başka bir yerde açılmasına ve inşaatı bitmiş yapının müze kütüphanesi olarak kullanılmasına karar verildi. BELÇİKA Eski zengin sömürge Zaire hâlâ değerini koruyor atmasın ki? Birincisi, eski sömurgelerle metropoller arasındaki alışveriş çoğu kez sanıldığından çok daha yoğundur. Hele hele eski Belçika Kongosu gibi sömürgecilikten, yeni sömürgeciliğe kesintisiz atlayan ülkelerde bu durum daha da belirgindir. Eski sömurgelerin çoğunun ekonomik olarak eski imparatorluklar için değerini yitirdiği düşünülüyor. Ama Zaire türü 'zengin' sömürgeler bu genel kuralın dışında tutulabilir. Zaire'ye gösterilen ilginin ikinci nedeni, bu ülkenin Afrika bağımsızlık hareketlerinde simgesel önem taşıması. 30 yıl sonra Patrick Lumumba'mn adı hâlâ belleklerden silinmiş değil. Lumumba 1960'ların başlarında öldürülmeseydi, acaba adı şimdi uyandırdığı kadar saygı uyandırır mıydı, orası bilinmez... Ama yerine geçen despot Seseseki Mobutu olunca, Zaire rejiminin temellerinin sarsılıyor olması, yabana atılacak derecede önemsiz bir olay olmasa gerek. Üçüncü Dünya diktatörlerinin duayenleri arasında mütalaa edilen Mobutu'nun gidici olduğu geçen hafta içinde neredeyse kesinleşti. 31 temmuzda başkent Kinsasa'da bir 'Ulusal Konferans' toplanacak. 130 kadar muhalefet partisinin bu konferansta temsil edilmesi bekleniyor. Bir tür kurucu meclis. Tek partili Afrika devletleri büyük ölçüde Batılılann zorlamasıyla birer birer çok partili düzene geçiyor. Belçikalılann yakından tamdığı Mobutu muhalifleri, sahnenin ön planında. lşte Etienne Tchisekedi Mobutu'nun ilk hukumetlerinde bakan olarak yer aldıktan sonra diktatöre karşı şiddetli muhalefete geçen parti lideri. General Mobutu, yıllarca sürgünde yaşayan eski muhalifine başbakanlık teklif etti. Tchisekedi kabul etse başbakan olacak. Ama ertesi gün teklifi reddetti. Ne de olsa kanlı diktatörle adını aynı sayfaya yazdırmak artık prim yapan bir yatırım olmaktan çoktan çıktı. Belli başlı muhalif partiler, adım adım ilerlemeden yana. Tabanın patlayacağından ve Mobutu yönetiminin bu patlamayı kanla bastıracağmdan endişe ediliyor. Irkçı rejimin sonunun gözüktüğü bir Güney Afrika'dan sonra Mobutu'suz bir Zaire, dünya siyaset sahnesi için hatırı sayılır bir yenilik olacak. Fransızlarla birlikte Belçika'lıların, bu yenilikten en çok etkilenen Avrupa ulkesi olması şaşırtıcı değil. SABETAY VAROL BRÜKSEL Eski Belçika sömürgesi Zaire'de geçen hafta içinde olup bitenler Brüksel'deki Zaire'Ii kolonisini büyük bir heyecana sürükledi. Sadece Zaire'liler olsa gene iyi. Onlarla birlikte bütün Belçika kamuoyunun kalbi Kinsasa'da attı. Nasıl Skandallar diz boyu ŞEBNEM ATtYAS NEW YORK ABD, geçen hafta çeşitli skandallarla sallandı. Milvvaukee kasabı Dahmer'in yanı sıra, kuzen Kennedy William'ın son Miami olayından önce en azından iki kadına zorla tecavüz girişiminde bulunduğu ortaya çıktı. Ancak BCCI, skandallann skandalı olma statüsünü korudu. VVashington'u çok yakından ilgilendiren BCCI skandalının henüz tümü ortaya çıkmış değil. En az 70 ulkeyle bağlantısı olan Pakistan merkezli bankanın Washington ile çok yakın temaslan var. Ingiltere hukumeti ve Başbakan Major, BCCI nedeniyle büyük bir muhalefetle karşı karşıya kalırken, ABD Başkanı Bush'un da kısa bir süre sonra aynı tehdit ile karşılaşacağı bildiriliyor. Ancak Bush'a muhalefeT edecek en büyük grup demokratların da BCCI ile olan bağları son derece kuşkulu. Eski Cumhurbaşkanı Carter'ın vakfına bağışlanan 8 milyon dolar, yeterince utanç konusu olmuş durumda. 'Kara Örgüt' sahibi BCCI ile ilişkisi olmayan birilerine rastlamak son derece zor. ABD BERLİN Almanya geçen hafta boyunca bir süpermarketi konuştu. 'Kaiser's' adlı marketler zinciri Doğu Almanya'da, Berlin'in kuzeyine düşen Fürstenberg kasabasında bir süpermarket açacak ve Doğululann özendiği bütün tüketim maddelerini toplu halde halkın ayağına getirecekti. Ama süpermarket açılamadı. ÇUnkü marketin inşa edildiği toprak, Nazi rejiminin en dehşetli toplama kamplanndan 'Ravensbrück'ün arazisindeydi. Çoğu kadın, tam 90 bin kişinin Naziler tarafından ölesiye çalıştınhp sonra ocaklarda yakıldığı toplama kampımn arazisinde bir tüketim cenneti açılmasına karşı Almanya içinden ve dışından sayısız protesto mektubu yağdı. Mektupların çoğu, Nazi rejiminin kurbanı Yahudilerden geliyordu. 'Eski toplu imha kamplarına biraz olsun saygı' talep eden süpermarket karşıtlan, "Neden orada ve başka yerde değil" sorusunu haklı olarak sordular. Olay büyüdü ve kabak, Fürstenberg kasabasının belediye başkanının başına DANİMARKA İNGİLTERE Halkın gündeminde cinsellik yok Danimarkah askerler, 27 yıldır Birleşmiş Milletler şemsiyesi altında Kıbrıs'ta bulunuyorlar ve BM, Danimarka'ya bu nedenle 600 milyon kron (37 milyar lira) borçlu. Danimarka Dışişleri Bakanı Uffe EllemanJensen geçenlerde BM'ye bir mektup göndererek bu para ödenmediği takdirde Danimarka'nın Kıbrıs'taki askerlerini çekeceğini bildirdi. Bunun üzerine tatilini Kıbrıs'ta geçirmekte olan Sosyal Demokrat Parti Başkanı Svend Auken, Danimarka'nın Kıbns'taki askerlerini çekmesinin söz konusu olmadığını açıkladı. Sosyal demokratlar, hükumet dışı alternatif çoğunlukla birlikte Danimarka'nm dış politikasını belirlediklerinden, Auken bu tür sözler edebiliyor. Bunun üzerine Dışişleri Bakanı küplere binerek sosyal demokrat lideri, Danimarka'nın elindeki kozu yok etmekle ve de bu konuda açıklama yapılmaması yolunda, dış ilişkiler komisyonunda yapılan anlaşmayı bozmakla suçladı. Auken de böyle bir anlaşma olmadığını belirterek dışişleri bakanını, yapılan anlaşmaları anlayamayan, dengesi eksik birisi olarak nitelendirdi. Şimdi sağ partilerin bir kısmı Auken'i suçluyor. AT şoku EDİP EMİL ÖYMEN ~ LONDRA Fransa ile arasındaki 30 deniz millik uzakhk nedeniyle sadece coğrafi bakımdan değil, kültürel, sosyal ve siyasal bakımdan da tam bir 'ada zihniyeti'ne sahip Ingiltere'de şok: Avrupa Adalet Divam, parlamentolann anası, demokrasinin beşiği ve ulus egemenliğinin kayıtsız şartsız tek adresi Avam Kamarası tarafından çıkartılan bir yasayı AT hukukuna aykırı bularak iptal etti. Avam Kamarası, Ingiliz karasulannda Ispanyol balıkçılann gelip gelişigüzel avlanmasını önlemek için bir yasa çıkartmış ve 'Ingiltere'nin ulusal bağımsızbğını, saldırgan emelli Avrupalılara ve hele Ispanyollara karşı' korumuştu. Cebelitank konusunda Ingiltere ile sürekli sürtüşen Ispanya, Avrupa Adalet Divanı'na başvurunca, "AT hukuku uyannca mal ortaktır" ilkesine ters düşen yasa iptal edildi. Avam Kamarası şimdi yasayı yeniden yazacak. Yazmaması da mümkün, ancak AT içinde henüz hiçbir ülke AT hukukuna aykın bulunan yasasını, diğer 11 ülkeye karşı savunmayı göze alamadı. AT hukuku, üye devletlerin hukuk düzenlerinden ayn ve bağımsız bir hukuk düzeni. Her üye ülke, kendi ulusal hukukunun, AT hukukuna uyumlu olmasını sağlamakla yükümlü. Adalet Divanı bu konuda hakem. SOVYETLER'DEN GERİ KALAN Sovyetler Birliği. özellikle 1989'dan sonra Doğu Avrupa iilkelerindeki askeri birliklerini hızla geri çekmeye başlamıştı. Bazı ülkelerde geri çekilme işlemi sürerken, bölgede bulunan tiim Sovyet birliklerini geri yollayan Çekoslovakya'da, Sovyetler'in izleri hâlâ yaşıyor. Sovyet birliklerinin terk ettiği bu eski askeri iis, şimdi bir ha\alet kent göriinümunde. (Fotoğraf: AFP) FERRUH YILMAZ KOPENHAG Danimarkalılann en az tartıştıkları konulann başında, cinsel konular geliyor. Buna karşıhk goçmenler ve mülteciler, Danimarkalılann en tercih ettikleri tartışma konusu. Observa Enstitüsü'nün BT gazetesi için gerçekleştirdiği kamuoyu yoklamasına göre Danimarka'da en çok tartışılan 20 konunun başında göcmenler ve mülteciler konusu geliyor. Kendisine soru yöneltilenlerden yüzde 69'u bu konuyu tartıştığını söylemiş. Goçmenler ve mülteciler konusunu, yüzde 56'yla vergi sistemi, yüzde 55'le de ceşitli suçlara verilen cezalar izliyor. Hayvanlarla yapılan deneyler ve sigaranın zararlan, Avnıpa Topluluğu'nun birliğe gitme düşüncesinden daha fazla tartışüıyor. Observa'nın 20 konuluk listesinin en sonunda cinsellik yer ahyor. Anketi cevaplayanlann sadece yüzde 6'sı cinsel konuları tartıştığını söylüyor. Danimarka Milli Takımı'nın başına kimin geçmesi gerektiğini tartışanlann oranı bile yüzde 7'yle cinsel konuları tartışanlardan daha fazla. Danimarka'nın politik arenasında ise geçen hafta Kıbrıs kaynaklı yeni bir kavga başgösterdi. YUNANİSTAN STELYO BERBERAKİS Korkunç yenge, trafik sorunu ve cinayet dalgası bir kez daha gundeme geldi. En çok tartışılan ikinci konu ise yine Koskotas skandalı oldu. Skandal olaylan davasına bakan özel mahkemede verdiği ifadelerini tamamlayan bankacı Yeorgios Koskotas, eski Başbakan Andreas Papandreu'yu sorumlu gösterirken Papandreu aleyhinde hiçbir somut delil gösterememesi dikkat çekti. Ozel mahkeme duruşmaları Yunan TV istasyonlarından naklen yayımlanıyor ve halk buna büyük ilgi gösteriyor. Bu arada Yunanistan Başbakanı Konstantin Mitsotakis'in SSCB ziyareti süresinde Sanayi Bakanı Stavros Dimasın istifa etmesi de en çok konuşulan konular arasında yer aldı. Dimas'ın istifasına Mitsotakis'in eşi Marika'nın neden oluşu ise ilgiyi arttırdı. Marika Mitsotakis SSCB ziyareti süresinde Dimas'a "görevini iyi yapmadığı" şeklinde suçlamalar yöneltince Dimas istifa etmiş ve bu istifası Mitsotakis tarafından derhal kabul edilmişti. Mitsotakis'in bu aceleciliği ise hükümet içinde değişiklikler yapılacağı yolundaki söylentileri daha da guçlendirmiş oldu. Atina'mn yoğun trafığini ferahlatmak amacıyla alınan bir dizi " s e r t " önlemler de otomobil sahiplerini kara kara düşündürüyor. Bu konu geçen hafta içinde Atina'da en çok tartışılan konulann arasındaydı. Alınan bu önlemlere göre Atina merkezindeki park yerlerinin çoğu iptal ediliyor. Park yasağına uymayan otomobiller trafik vinçleriyle çekilecek ya da tekerlerine kelepçe takılacak. Geçen hafta tartışılan konular arasında tüm Yunanistan'da işlenen sayısız cinayetler de vardı. Gün geçmedi ki cinayet işlenmesin. Cinayetlerin tümü "kıskançlık" ve "intikam" içerikliydi. Konu hakkında görüşleri alınan psikologlar, temmuz ayındaki dolunayın insanlan olumsuz yönde etkilediği ve sinirlerini gerdiği şeklinde gerekçeler sıraladılar. Ancak AT ülkeleri arasında "cinayet oranı en a z " olan Yunanistan geçen hafta bu sıralamanın başına geçmeye hak kazanmış oldu. Son olarak dünyanın en ünlü tenorlanndan Luciano Pavarotti'nin Atina'da verdiği konser dillere destan oldu. ATİNA Yunanistan'da başkenti Atüıa'da geçen hafta birçok konu konuşuldu, tartışıldı. Bunlann en başında ABD Başkanı George Bush'un AtinaAnkara ziyaretlerinin yankılan oldu. Bu çerçevede Kıbns sorunundaki son gelişmeler ve TürkYunan ilişkilerinde Ankara ile Atina arasındaki görüş aynlıkları İSVEÇ Batı dünyasına ters düşmemek gerek tsveç'in bu görüşü desteklediğini açıkladı. STOCKHOLM İsveç Görüşmeden sonra bir basın dışişleri, geçen hafta bir grup toplantısı düzenleyen Faysal Filistinli politikacı tarafından Hüseyni ile FKO lideri Yaser ziyaret edildi. İsrail'in işgali Arafat'ın danışmanı siyasi altındaki topraklarda yaşayan komisyon lideri Nebil Şaat, Filistinlilerin önde Ortadoğu'da kalıcı banş gelenlerinden Faysal Hüseyni yönünde bir konferansın ve beraberindekiler, Dışişleri gerçekleşmesi için iki koşulu Bakanı Sten Andersson'la "yazgeçilmez" olarak görüşerek, Isvec'in, muhtemel niteledi: Kudüs'ün doğu bir Ortadoğu Barış kesimindeki Filistinlilerin ve Konferansı'nda İsrailli FKÖ'nün resmen temsili. Filistinlilerin'de temsili için llginç bir nokta, Filistin ABD'ye telkinde bulunmasını heyetinin basın toplantısına istediler. Bakan Aodersson, İsveç Dışişleri Bakanı'nın YAVUZ BAYDAR katılmamayı tercih etmesiydi. Başkentteki siyasi gözlemciler, daha önce FKÖ lideri Arafat'la kol kola resim çektirmeyi ve birlikte açıklama yapmayı doğal bulan Sten Andersson'un bu tutumunu "ABD'yi telkine güç kazandıncı bir ihtiyat" olarak yorumladılar. Isveç'in Ortadoğu ile ilişkileri geçen haftanın gündemindeydi. Tartışılan bir başka konu, Irak'taki İsveç Büyükelçiliği'nin kapalı tutulmasının ülkenin dış politika ilkelerine aykırı olup olmadığıydı. Isveç'in temel çizgisi, bir ülkede iktidar kimin elinde olursa olsun oradaki temsilciliğini kapatmamak. Stockholm sadece bir kez, 1967 darbesinin hemen ardından Atina'daki buyükelçiliğini kapatmıştı. Görüşlerine başvurulan dışişleri yetkilileri, Bağdat'taki elçiliğin açılması için elde sağlam bir gerekçe olmadığını öne sürüyorlar. İsveç, diğer Batılı ulkelerin çizgisinden sapmak istemiyor.