Katalog

23 MAYIS 1991 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/U SofyaAnkara yakınlaşması • ANKARA (Cumhuriyet Bttrosu) Türkiye ile Bulgaristan arasında 80'li yılların ikinci yarısı boyunca "soğuk" bir dönem yaşayan ilişkiler yeniden yakınlaşıyor. Bu çerçevede, Bulgaristan Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Viktor Valkov önümüzdeki hafta Ankara'yı resmen ziyaret edecek. Dışişleri Bakanhğı Sözcüsü Murat Sungar'ın açıklamasma göre Dışişleri Bakanı Kurtcebe Alpetmoçin'in daveti Uzerine gerçekleşecek bu ziyaret sırasında ikili ilişkilerin tüm boyutlan ile bölgesel konular ele alınacak. Stratejik işbîrliğîne fren UFUK GÜLDEMİR WASHINGTON Yüklü bir gündem ile ABD başkentine gelen üst düzeydeki bir Türk Dışişleri heyeti, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın stratejik işbirliği inisiyatifi konusunda frene bastı. Dışişleri Bakanhğ» Müşteşarı Büyükelçi Tugay Özçeri başkanhğındaki heyet, ABD'ye gelmeden önce "stratejik işbirtiği", içi boş bir çerçeve görtinümündeydi. Heyet ABD'deki görüşmelerini tamamlarken çerçevenin içi büyük ölçüde boş kalmaya devam ediyor. Ancak bu, stratejik işbirliğinin rafa kalktığı anlamına da gelmiyor. Aksine, stratejik işbirliği zaman içinde olgunlaştınlacak çok boyutlu bir kavram. Hatta Türkiye'nin Batı dünyası ile bütünleşme sürecinde kaçınılmaz bir sonuç olarak yeni bir kimlik kazanıyor. Ayrıca ABD ile İngiîtere arasındaki stratejik işbiriiği nassi ki yazıh bir beigeye, anlaşraaya dayandı Washington'daki görüşmelerde konu "rutin" bir havada ele alındı POL1TIKADA SORUNLAR ERGUNBAI/I Turk heyeti Washington'a gelmeden önce stratejik işbirliği, içi boş bir çerçeve görünümündeydi. Yapılan görüşmeler, bu durumun sürdüğünü ortaya çıkardı. Ancak bu, stratejik işbirliğinin rafa kalktığı anlamına gelmiyor. Türkiye, stratejik işbirlığine AT örneğinde olduğu gibi bir kimlik kazandırmak istiyor. rümıyorsa, Türkiye ile olası stratejik işbirliğinin de bir beigeye dayandırılması mecburiyeti hissedilmiyor. Bu yeni hava, Dışişleri kurmaylannın ABD ile stratejik işbirliği arayışını, ilk ortaya atıldığj günlerdeki heyecandan, yüksek beklentilerden arındırıp daha rutin bir yörüngeye sokmak istediğini gosteriyor. Bunda büyük ölçüde ABD ile ilişkilerde geleneksel pürüzlerin varhğı rol oynuyor. Nitekim ABD ile stratejik işbirliğini görüşmeye gelmiş olan Türk heyeti daha Washington'dan aynimamışken ABD Kongresi Dtsişleri Komisyonu, dış yardımda Türkiye ite Yunarıistan arasmda bir kez daha 7'ye 10 oranının devamma karar verdi. Eski dışişleri bakanlarından Vahit Halefoglu 1986'da daha ABD'de iken Kongre'nin Ermeni tasansmı ele almış olması unutulmuş değil. Ama Türk diplomasisi, bu tür faaliyetlerin, ABD ile yakın ilişki içinde olarak en iyi kontrol altında tutulabildiğini biliyor. tlişkilerde çıbanbaşlan, stratejik işbirliği kavramımn, Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın aynntıları tam olarak bilinmeyen tanımlamasından daha dar bir tanımlamayı zorunlu kılıyor. Bu konuda iîginç bir gelîşme şöyie özetlenebüir. Ttirkiye'nin AT üyeliği nasü ki bir giirt içinde gerçekleşmesi beklenmeyen, ancak istikrarlı bir şekilde o yönde ilerlenen bir süreçse, ABD ile stratejik işbirlığine de buna benzer bir kimlik kazandırılmak isteniyor. ABD'ye gelen heyette Türkiye'nin AT temsilcisi ve dışişleri bakanhğı müstakbel müsteşarı büyükelçi Özdem Şanberk de vardı. Şanberk'in "hemen olması beklenmeyen, ancak o yönde ilerienen" AT tam üyelik dosyası hakkındaki birikiminin, ABD ile stratejik işbirliğine ilerlenen yola ışık tutacağı anlaşılıyor. Türk dışişlerinin ABD iîe potansiyeS stratejik işbirliğini oturtmak istediği çerçevenin ana hatları, müsteşar TUgay Özçeri' nin önceki gün düzenlediği basın toplantısında daha net bir şekilde ortaya çıktı. özçeri, her şeyden önce ABD'deki görüşmelerinin gündemini aktarırken stratejik işbirliğini en sonda saydı, bu konuya özel bir ayrıcalık vermekten kaçındı. Ayrıca üç kez de gazetecilerden bu konunun fazla üzerinde durmamalannı rica etti. özçeri, stratejik işbirliğinin Türkiye'nin ABD'nin bölgedeki çıkarlarının koruyucusu olması şeklinde sonuç verip vermeyeceğini soran bir gazeteciye şöyle yamt verdi: "Şurasım altını çizerek belirtmek isterim ki böyle bir öneri, böyle bir düşünce ne ABD tarafında ne Türkiye tarafında mevcuttur ve bugünkü görüşmelerde bu söylenen hususlann yanından teğet geçecek şekilde dahi herhangi bir fikir, proje ortaya atdmadı. Dolayısıyla stratejik işbifliğini stratejik danışma olarak niteiemek bagünkü görüşmeler çerçevesinde muroktin olabiiir." Türkiye'nin Kaynıyor Türkiye'nin çevresi tehlikeli biçimde kaynıyor. Aslında bu kaynaşma her gün gazete haberterinde yansrtılıyor. Ancak durumun ciddiyetini daha iyi kavrayabilmek için bir toparlama yapmak yararlı olabilir. önce güneyimizde Irak'ta durum belirsizliğini koruyor. 'Güvenli bölge'de olaylann ne yönde gefişeceği henüz bilinmiyor. Saddam Hüseyin şimdilik denetimi sağlamış görünüyor. Ne var ki Bush yönetimi, Saddam'ın gitmesinde kararlı. Beyaz Saray Sözcüsü Marlin Fitzvvater pazartesi günü yaptığı açıklamada Saddam iktidarda kaldığı sürece Irak'a karşı ekonomik ambargonun kaldınlmayacağını söyledi. Başka bir deyişle Beyaz Saray, lrak ordusuna açıkça mesaj ileterek Saddam'ı devirmeye davet etti. Saddam'a karşı düzenlenecek bir darbe ordunun bölünmesine, Irak'ta yeni çalkantılara yol açabilir. Körfez savaşından sonra Arapİsrail anlaşmazlığıntn çözümü için uygun ortamın oluşacağı yolundaki umutlar boşa çıktı. Baker, bolgeye yaptığı son gezide de uluslararası konferans konusundaki görüş ayrılıklannı gideremedi. Suriyeİsrail gergintiği tırmanıyor. Bu arada Suriye'nin de Türkiye ile Ftrat'ın suları konusunu tsrtmaya hazırlandığına ilişkin haberler getiyor. Yunanistan'la aramtzdaki kronik gerginJlk ve Kıbrıs Rum kesiminirî siiahlanması devam ediyor. iamaya doğru yol altyor. Batt basm! son günlerde Yugoslavya'daki krize 8vşkin karamsar yaziiaria doiu, 'VVashington Post' gazetesi, Bush yönetimini Yugoslavya'daki krizin Doğu Avrupa'yı çalkalayacak bir patlamaya dönüşmesinden kaygtlandığını bildtriyor. Gazeteye göre Beyaz Saray yetkiHleri Yugoslavya'da cumhuriyetier arasmda çtkacak bir çatışmaya bu ülkentn komşuiarının da sürüklenmesinden korkuyoriar. Yugosiavya'da yaşayan Arnavut, Macar, Makedonyalı ve Rumen asıüi azınhkiar nedeni ile Macaristan, Arnavutiuk, Yunanistan ve Romanya'nm krize butaşmastndan kaygtiantliyor. Bu tabioya Buigaristan, Romanya ve Amavutluk'taki iç huzursuzluk da eklenince Yugosfavya'da çtkacak bir ktvtlctmin Batkaniar'da nasıl bir yangtna yol acabiieceği düşünülebilir. Ancak bunlann betki hepsinden de tehlikeli olan kriz Sovyetler Btrltği'nde yaşanıyor. Sovyetler Birtiği'nde bîr iç savaş ya da parçaianma, Batkaniar ya da Ortadogu'daki krizier gibi yöreset katmaz; etkilerini dünya çaptnda gösterir. IMF yetkiiiierine göre Scvyetier Btrtiğt'nin gtda maddest ve yaşamsat önemde makineleri ithal edebilmek için aci! olarak 2030 milyar dotarltk krediye gereksinmesi var. Ancak Sovyetler daha önce almtş olduklart borçları odemekte büyük güçlük çektiklerinden Batıh bankalaria, şirketler yeni kredi açmak istemiyodar. Ayrıca ülkenin döviz rezervteri de yıllardır en att düzeyde. Gorbaçov'un iki büyük umudu ABD ve Almanya. Ne var ki Amerikan ekonomisi durgunSuktan çıkamamsş durumda. Kongre'de, tam bir ekonomik kaos içinde olan Sovyetler BirItği'ne yardtm etmenin büyük bir kum'ar olduğuna ilişkin görüş giderek ağtrlık kazanıyor. Aimanya ise Doğu Almanya'yı kalkındırmak için yaptığt büyük yatmmlar nedeni ile Moskova'ntn gereksinme duyduğu çapta kredi verebifecek durumda değil. Gorbaçov'un umut bağladığı diğer ülke Japonya da Kurii Adaları anlaşmazlığı devam ettiğinden Sovyetler'e büyük çapta ekonomik yardım yapmaya hevesli değii. International Heraid Tribune, CIA uzmanlannın Sovyetier'de ekonomik durumun hızia kötüye gittiğini soyledtkierini bildiriyor. Sovyetier'de büyük bir çalkarrtıntn frtreşimleri kuşkusuz tüm dünyaya yayılır. Ama bu çatkantıdan en önce ve en güçlü biçimde etkilenecek ülkelerden biri Türkiye'dir. Ermenistan'la Azerbaycan arasmda çtkacak kanlt bir savastan, stntrlarımıza dayanacak yeni bir göç dalgasına kadar sayısız sorunlar çıkar karşımıza. Devlet yetkililerinin Uzakdoğu'ya turistik geziler düzeniemek yerine dikkatlertni Türkiye'nin çevresinde giderek daralmakta olan ateş çemberi üzerinde yoğunlaştırmalan herhalde çok daha yararlt otur. İRAK Lech Waiesa: Şaırfa sflah yok • KUDÜS (AA) îsraü'i ziyaret etmekte olan Polonya Devlet Bajkans Lech Wa!esa'mn, ulkesinin Suriye'ye siiah satmayacağtn: söylediği bildirildi. Savunma Bakanı Moşe Arens'in kurmayianndan Danny Navch, gazetecilere Polonya Devlet B&şkanı'nın görüşmeleri sırasında Arens'e, fsraü'in düşmaniarma silah satrnak istemediği için Suriye'ye tank satışı hakkmdaki anlaşmayı imzalamamaya karar verdiğini söyiediğinı bildirdi. Irak,Dahok'u ABD'ye bırakıyor Mesut Barzani, Bağdat ile anlaşma sağîanmasmm daha iki hafta alabileceğini söyledi. Kürt lideri, Irak'ta demokratik bir yönetim kuruknası konusunda önemli ölçüde anlaşma sağlandığım beürtti. Dış Haberler Servisi Kuzey Irak'ta "Huzur Ver" (Provide Comfort) operasyonunda çalışan müttefik güçlerle Bağdat yönetimi arasmda, tüm lrak askerierinin Dahok kentinden çekümesine ilişkin anlaşma imzalandı. AA'nm haberine göre anlaşma uyannca, baa müttefik birlikleri de Dahok'a girecek. Müttefik birlikleri, şimdiye dek Kuzey Irak'm en büyük kentlerinden biri olan Dahok'un dışmda bekliyordular. Çokuluslu güçlerin komutanı General John Sbalikasbviii ve Irakh General Fahri Sabır, dün Zaho'da bir araya gelerek şu noktalarda anîastslar: 1 Kent içinde ve çevre kasabalarda bulunan lrak askeri polis güçlerinin, kentin 10 km. güneyine çekilmesi, 2 Kentte, "özel polis güçlerinin" (gizli polis) bırakıîmamasj, 3 Kentin sağhk, elektrik gibi altyapı hizmetlerini yürtitecek çokuluslu güce bağlı personelin yanı sıra 24 mayıs sabahı kente "küçtik çaph çokuluslu güç birliğinin" girmesi, General Shaîikashvili dün gazetecilere yaptığı açıklamada, Dahok konusunda anlaşmaya vanlmasmm kilit bir öneme sahip oîduğunu ve bu kilit sorunun aşılması do Fransız Bakan AnkaraVhı • ANKARA (AA) Fransa Savunma Bakanı Pierre Joxe, dtin akşam bir güniuk ziyaret için Ankara'ya geldî. Joxe, bugtin Milli Savunma Bakaııı Mehmet Vazar ile gorüşecek, daha sonra Başbakan Yıldırırn Akbulut tarafmdan kabuıedilecek. Yapılan bu açtklamalar ve göruşmeîerde szlenen çizgiden, dışişlerî musteşarinın stratejik işbiriiğini, 'ikiü itişkiierin daha da geiişiiriiinesi çabastndan ibaret' .olarak gordüğü, ilişkîîerin sadece savunma yönünun değil, 'tüm layısıyîa "daha hııh geriye göç" başlayaca yönlerinin' canlandınlması gibi ğından umutiu oîduğunu kaydetti. bir düşünce içinde oiduğu anlaşviıyor. ABD, ilke olarak bu yakBarzani'nin açıklaması laşıma sıcak bakıyor, ancak dilrak hükümeti ile özerkHk konusunda ğer yandan da Tüfkiye'nin stargörüşmeler yapan Kürt delegasyonunun tejik işbirliğinden ne kastettiğibaşkam Mesud Barzani, Bağdat ile anlaş ni kestirmeye çahşmaya devam ma sağîanmasmm daha iki hafta aîabiiece ediyor. Ancak özetle, her iki tarafın da ilişkilerin daha da geğini bildirdi. lngiliz Reuters Ajansı'na bir açıklama ya liştiriîmesi yönünde görüş birlipan Mesut Barzani, bu görüşmelerin daha ği içinde olduğu görülüyor. ne kadar sureceği şeklindeki bir soruyu "bir önümüzdeki günlerde bu doğ"vcya iki hafta" diye yamtîadı. Barzani, "On ruîtuda da iki önemli ziyaret lar için de bizim için de fazia oyalanmak gerçekleşmesi bekleniyor. ABD iyi oimaz, ancak her iki tarafın da zamana Genel Kurmay Başkanı Colin Powell yakmda bir günlüğüne ihtiyao vvr" diye konuştu. Barzani, Irak'ta demokratik bir yöneti Türkiye'ye geliyor. Bunu da min kuTulması konusundaki temel ilkeler ABD Başkam Ğeorge Bush'un de önemli Ölçüde anlaşma sağlandığım be bu yaz gerçekleşmew beklenen Türkiye ziyareti izliyor. iirtti. Güney Kore: Başbakan istifa etti • Dış Haberler Servisi Güney Kore Başbakanı Ro Jai Bong, dört haftadan beri süren olaylann ardından istifasını Devlet Başkanı Roh Tae Wooh'a sundu. Başbakamn sözcüsü yaptığı kısa açıklamada, aîtı ay önce göreve getirüen Ro'nun bir ay kadar önce bir öğrencinin polis tarafmdan dövülerek öldürülmesinden sonra patlak veren ve dört haftadır süren siyasal gerginliğe son vermek amacıyla istifa ettiğini söyledi. Sözcü, Başbakan Ro'nun, halktan özür dilediğini, hükümetin yeni bir çehre kazanması gerektiğine inandığını sözlerine ekledi. ABD DIŞİŞLERİ KOMİSYONU "Yeni Süper Yaşam" Ağacı Halk Yaşam Sigorta sizi bu ağacı dikmeye çağırıyor. Bu ağacın adı "Yeni Süper Yaşam" Ağacı. Hemen bir 100 bin liranızı ayırarak bu ağaca sahip olun. Ve her ay sadece 100 bin liralık (veya dilerseniz daha yüksek) primlerle onu besleyin. Ağacınız bir yıl sonrafilizsürmeye, dallanıp budaklanmaya, çiçek açmaya... çok değil 10 yıl sonra da en güzel meyvelerini vermeye başlayacaktır... Yaşam boyu "Yeni Süper Yaşam" geliri ya da toplu para olarak! Hemen Halk Yaşam Sigorta'ya uğrayın, Yeni Süper Yaşam Sigortası'nın tüm avantajlarını öğrenin.(*) Sizin de, bir dikili "Yeni Süper Yaşam" Ağacınız olsun. Geleceği güvenle karşılayın. (') Yeni SOper Yaşam Slgortası sahlpleri • Aylık primln 500 katı vefat tumlıuti, • Aylık primin 500 katına tadar nulullyet Uzmlıutı, • 3. yıldan bâşlayarak krerfl kulUnımı, • Bırlkimlerın enfUsyon* kar^ı korunıtuısı, • Crlmlerln Cellr Veıjtel matrohından glbt Halk Yaşam Sigaıtanın tüm olanakldnndarı faydalanıriar. Kıbns için Türk önerileri • NEW YORK (Cumhuriyet) Kıbrıs Türk tarafı, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği'ne toprak, yerlerinden edilenler, yürütme ve yerleşme özgürlüğü ile ilgili önerilerinden oluşan metinleri iletti. Genel Sekreterliğe iletilen metinlerde toprak konusunda bir yü/.de ya da harita verilmediğini belirten Türk yetkililer, "Önerimizi, sıvıır ayarlamalannın yeniden bir göçmenlik sorunu yaratmayacak şekilde düzenlenmesi ilkesıne göre oluşturduk" dediler. Aynı kaynaklara göre Kıbrıs Türİc tarafı sınır ayarlanrnalarırun mevcut durumunu bozulmadan yapılmasını istiyor. WASHINGTON ABD 7/10 oranı tartışması, bu yıl da Kongresi Dışişleri Komisyonu, çıkması bekîenmeyen yetki yasaTürkiye ile Yunanistan'a yardım smdaki TürkiyeYunanistan böda uygulayan 7/10 oranının de lümünü konu alıyordu. vamma karar verdi. Böylece Meclis Dışişleri KoKomisyonda dün yapılan oy misyonu, Türkiye ile Yunanistan lamada, New York Milletvekili arasındaki yardımda 7/10 oranıStephen Solarz, oranin değişti nın korunmasını, Türkiye'ye 500 rilmesini isteyen bir önerge sun milyon dolar askeri, 190 milyon du. Önerge, üzerindeki görüş dolar da ekonomik yardım vemenin ardından reddedildi. rilmesini, Yunanistan'a da 350 Komisyonun oylaması, ger milyon askeri yardım gitmesini çekte "sembollk" nitelik taşıyan Kongre'ye "tavsiye" etmiş oldu. yetki yasasına dayanıyor. Yönetim, 1992 mali yıh için ABD Kongresi, şu an dış yardım tasarısına, bu yardımm Türkiye'ye 725 milyon dolar ashangi siyasal gerekçelerle veril keri, 75 milyon da ekonomik diğini belirtmek için bir yetki yardım verilmesini istemişti. belgesi eklemek amacını güdüGörüşme sürerken, Dışişleri yor. Komisyonu'ndan Dante FacAncak yetki yasası yıllardır sell'e, Başkan'ın Ulüsal GüvenSenato ile Meclis arasmdaki gö lik Damşmanı Brent Scowcroft rüş aynhkları yüzünden çıkarı telefon ederek Türkiye'nin deslamıyor. teklenmesini istedi. Ancak FacDışişleri Komisyonu'ndaki sell oylamada karşı oy kullandı. oram devam edecek EiİYOPYA ABD Kongresi yalanladı • VVASHINGTON (Cumhuriyet) ABD Kongresi basın bürosu direktörü Robert Peterson dün bir açıklama yaparak, Kongre'nin Türk gazeteciler hakkında hazırlanmış bir raporu bulunmadığını söyledi. Geçen günlerde, Kongre'nin Washington'da görevli Türk gazetecilerin güvenirliği konusunda bir inceleme yaptığı yönünde bazı haberler yayımlanmıştı. ^ Halk Yaşam m Bir yaşam gereği Sisorta Süper Ya$am Sisortası Halk Yaşam Sigorta, bir Halk Sigorta ve Yapı Kredi Bankiisı kuruluşudur. Genel MUdüriök: Kore Şehitleri Caddesi 42 Zincirlikuyu, 80308 İstanbul Tel: 175 36 50 (10 hat) Faks, 166 98 17 Ad*n« Bölge Müdüriüğü: Tel. (71) 13 27 87 13 27 88 Ankara Bölge Müdürlüp: Tel. (4) 135 51 00 (4 hat) Buısa Bölge MüdDrtügü: Tel. (24) 21 82 97 20 51 22 İzmlr B&lge Müduriap: Tel. (51) 1931 41 1406 56 Anttlya Bölge Temsllclllgi: Tel. (31) 187480 1881 57 Samsun Bftlge Temsllclllgi: Tel. (36) 11 97 66 Dış Haberler Servisi Etiyopya Devlet Başkanı Mengistu Haile Mariam'ın istifa ederek illkeden kaçmasından sonra ülkede belirsizlik sürüyor. Hükümetin "ateşkes" ve "geçid yeni bir hükümet kurulması" önerisi gerillalar tarafmdan reddedilecek. Mengistu Haile Mariam'ın yerine geçen ve geçici devlet baş'kanı sıfatıyla görevi devralan General Tesfaya Gaber Kidan, hükümet kuvvetlerine karşı savaşan gerilla örgütlerine ateşkes çağrısında bulundu ve "geçici bir hükümet" kurulmasım önerdi. Ancak tanklarla başkent Addisababa'nın 55 km. yakınlarma kadar ilerleyen gerillalar öneriyi reddetiler. Gerillalar, barış anlaşması imzalanın Gerillalaf ateşkesi reddetti caya kadar ilerlemeye devam edeceklerini, imzalanmadığı takdirde hükümeti, "tnmüyle ortadan kaldıracaklarını" bildirdiler. Bu gruplardan Etiyopya Demokratik Devrimci Halk Cephesi'ne bağlı gizli bir radyo istasyonundan yapılan açıklamada, gerillaların Addis Ababa'nın 100 km uzağındaki Ambo'dan hareket ederek başkentin batısındaki Adis Alem'i ele geçirdikleri duyuruldu. öteki gerilla kuruluşu Eritre Halk Kurtuluş Cephesi'nin de Eritre bölgesinin başkenti Asmara'nın 40 km güneyindeki Dekemehare kentini ele geçirdikleri, Asmara kentinin ise gerillaların yoğun ateşine rağmen hükümet birliklerinin elinde olduğu bildirildi.