Katalog

30 EKİM1991 DIŞ HABERLER CUMHURÎYET/9 ilişkileri • BRÜKSEL (Cumhuriyet) — Türkiye iie AT ilişkileri, Brüksel'de yapılacak bir konferansta ele alınan 'Forum Europe" adh kuruluşla Türkiye'nin AT nezdindeki daimi temsüciliğinin ortakiasa düzeolediği konferansta Türkiye-AT ilişküerinin çeşitJi yönleri eJe alınacak. Brtiksel iki gün boyunca, Türkiye'nin Avrupa'yla olan ilişkilerinin konuşulduğu merkez olacak. AT Komisyon üyesi Abel Matutes ve Dışişieri Bakanlığı Müsteşan BüyükeJçi özdem Sanberk yanında, Türkiye'den ve Avrupa ülkelerinden resmi görevlilerle işadamlan konferansta konuşmalar yapacak ve görüşlerini ifade edecek. Talabani ile Barzani anlaşü • MANAMA (AA) — Kürdistan Yurtsevenler Birliği lideri Celal TaJabani, KürtJerin istekJeri konusunda Kürdistan Demokratik Partisi lideri Mesud Barzani iie anJaştıklannı söyledi. lalabani, EI Hayat gazetesine verdiği demeçte Bağdat yönetimi ile nisan ayından beri sürdürülen görüsmelerdeki konuian kapsayan anlaşmaya Barzani'nin bağlı kalacağını belirtti. Üzerinde anlaşılan Kürt istekleri konusunda fazla bilgi vermeyen TaJabani, Bağdat yönetiminin Kürdistan'ın Özerkliği konusundaki isteklerin sadece yüzde 15'ini kabul etmediğini kaydetti. Azeri-Ermeni çafagması • MOSKOVA (AA) — Dağlık Karabağ bölgesindeki bir Ermeni köyuyle, bir Azeri köyü arasmda önceki gün çıkan şiddetli çatışmada çok sayıda kişinin yaraiandığı, ölenler de olduğu bildirildi. TASS'ın haberine göre Azeri Köyü Hocaefendi ile Ermeni Köyü Martuni arasında karşılıklı olarak makineli tüfek ateşi açıidı. Çatışmada en az 9 kişinin yaralandığı haber verildi. Arnavutlıık'a ABD elçisi • WASHINGTON (AA) — ABD Başkanı George Bush, Arnavutluk'a büyükelçi atadı. Beyaz Saray açıklamasına göre Wilüam Ryerson, Tiran'a büyükelçi olarak atandı, ancak Bush'un karannın, Senato'da onaylanması gerekiyor. Çeçenlere devlet başkanı • MOSKOVA (AA) — Rusya'nm yasadışı ilan etmesine rağmen devlet başkanlığı seçimleri yapılan Çeçen-lnguş Özerk Cumhuriyeti'nde, Çeçen lideri Cahar Dudayev'in oylann yüzde 99*unu alarak devlet başkanı seçildiği bildirildi. Üç devlet başkanı adayından biri olan eraekli General Dudayev'in liderliğindek] Çeçen Ulusal Kongresi, özerk cumhuriyetteki yasal organlan ve Rusya'run bölge üzerindeki otoritesini tanımayı reddediyor. Rusya lideri bütün nükleerdenemeleri 1 yılsüreyle durdurdu Ifeltsinlden nükleer yasakRusya Federasyonu Devlet Başkam'nın yayımladığı kararnameyle Sovyetler Birliği'nin en büyük nükJeer deneme bölgesi Novoya Zemliya devre dışı bırakılıyor. SSCB'nin ikinci büyük nükleer deneme tesisi Semipalatinsk de, Kazakistan'ın nükleer denemeleri yasaklamasj nedeniyle ağustostan beri faaliyetini durdurmuş bulunuyor. Dıs Haberier Servisi — Rusya Fede- rasyonu Devlet Başkanı Boris Yeltsin, önceki gece bir kararname yayunlayarak cumhuriyet topraklan icinde nükleer de- neme yapılrnasıru bir yıl sûreyle askıya aidj. Yeltsin, Rusya Parlamentosu'nda yaptığı konusmada, ekonomik kria çöz- mek icin sunduğu reform paketini savu- narak uygulanmadığı taktirde Rusya'nm sefalet ve yıkımdan kurtulamayacağını savundu. Bağımsız Interfaks ajansmın haberi- ne göre, Rusya Federasyonu Devlet Baş- kanı'mn ilan ettiği nükleer moratoryum Sovyetler Birliği'nin en önemJi nükleer deneme tesisi Novoya Zemliya'yı devre dışı bırakıyor. Kararnamede ayrıca, Rusya'nm Kuzey Kutbu'ndaki bir ada- da bulunan Novoya Zemliya yeraltı nük- leer deneme bölgesinde görev yapan as- kerlere de sivil sektörlerde iş buiunması için bir program hazırlanacağı belirtü- di. Sovyetler Birliği'nin ikinci önerali nükleer deneme tesisi Semipalatinsk de bu cumhuriyetin geçen ağustosta nükJeer denemeleri yasaklayan bir karar alma- sıyla devre dışı kalmıştı. Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev, önceki gün yaptığı açıklamada, nükle- er silahlar üzerinde cumhuriyetlerin ba- ğımsız denetiminden yana olmadıkiarı- nı, denetimin ortak askeri komutarun elinde bulunmasından yana olduldarını söyledi. Rusya Parlamentosu'nun önceki ge- ce düzenlenen oturumunda konuşan Yeltsin, kendisi tarafından sunulan ve kapitalistlesmeyi öngören ekonomik re- form paketinin yaşam standartlannda düşüşe yol açabÜeceğini ve sancıiı ola- cağıru kabul etti. Ancak Yeltsin, "Ka- nuiı, sert ve tereddütsüz davranma za- manı geldi. Eger makâs talihimizi jen- raek İÇİD ele geçirdiğimiz fırsatı kaçınr- sak halkımızı sefalete, yüzyıllık devleti- mizi de yıkuna mahkûm ederiz" dedi. Yeltsin konuşmasında, ekonomik bir- Iik anlaşmasına imza koymamış olan Ukrayna, Azerbaycan, Gürcistan ve Moldayya'nın "suni tecrit" politikası- nı eleştirerek tutumiannı sürdürdükleri taktirde bu cumhuriyetlere uluslararası piyasa fiyatlan üzerinden döviz karşılı- ğı ihracat yapacaklannı söyledi. Bu arada SSCB Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü VitaBy Çurkin, Yeltsin'in Sov- yet Dışişleri Bakanlığı'mn danısraa işle- viyle sınırlandıniması önerisine karşı çıkü. Çurkin, böyle bir düzenlemehin Sovyetler Birliği'nin sonu anlamına ge- leceğini söyledi. Dışişleri Bakanlığı'nın Yeltsin'in önerisine henüz resmi bir ce- vap vennediğini belirten Çurkin, "Ben keodi paymu 12 farklı dıs pou'tikası olan bir devlet diişunemiyonım. BUOUD gcr- çeklesmesi miimkun değil" dedi öte yandan, Sovyetler Birliği'ni oluş- turan 12 cumhuriyetin, merkezi yöneti- min 68 milyar doJar tutanndaki dış bor- cunu ödemeyi kabul ettikleri bildirildi. Ancak Ukrayna Basbakanı Vilold Fo- kin, Sovyetler Birliği'nin eski cumhuri- yetleri Litvanya, Letonya ve Estonya bu borca iliskin yükümiülüklerini kabul et- medikleri taktirde anlasmadan imzala- nm çekeceklerini açıkladı. AT, Sırbistan'ayaptınm uygulama tehdidinde bulundu Dııbrovnik Kente 1 km. uzakhkra mevzilenen federal birliklerin Dubrovnik'i yoğun topçu ateşine tuttuğu bildirildi. AT, barış sürecini tıkamayı sürdürmesi durumunda 5 kasımdan itibaren Sırbistan'a yaptınm uygulanabileceğini bildirdi. • Dıs Haberfer Servisi — Yu goslavya'da federal ordunun Hırvat kenti Dubrovnik'e yöne- lik harekâtı surerken, Avrupa Topluluğu, banş sürecini tıka- yıcı tutumundan 5 kasıma dek vazgeçmemesi durumunda Sır- bistan'a karsı yaptınmJar uygu- lamaya baslayacağını bildirdi. Federal orduya bağlı birlik- ler, Dubrovnik çevTesinde yeni- den yoğunlasan çarpışmaiarm ardından dün sabah kente 1 km. uzaklıkta bulunan tepeleri ele geçirdi. Hırvatistan radyosunun haberine göre ordu birlikleri kente hâkim bir tepede kurulu ^u-kovica kalesini hiçbir dire- nişle karşılaşmadan denetim al- tına alarak kaie surlarına Yu- goslav bayrağı çektiler. Sırbistan'a giire Avrupa Topluluğu, banş sü- recini aksatmayı sürdürmesi du- rumunda Sırbistan'ın ağır yap- tınmlarla karsı karşıya kaJaca- ğmı bildirdi. Önceki gün Belci- ka'mn başkenti Brûksel'de ya- pılan AT Dışişleri Bakanları toplantısuun ardından yayımla- nan ortak bildiride, 5 kasımda yapılacak Yugoslavya konulu banş konferansı toplantısına dek AT banş önerisine ilişkin çekincelerini kaidirmaması du- rumunda Sırbistan'a etkin yap- ~BÜLGARÎSTAN RM.±j\J± soydaşsız kurulacak Evierinden ay nlmak zorunda.kalan iki küçük Dubrovnikli, ayrılıslan sı rasında uzun siire agladı. tırmalar uygulanmaya baslana- cağı belirtildi. Bildiride, Sırbis- tan'ın uzlaşmaz tutumunu sür- dürmesi durumunda AT'nin di- ger Yugoslav oımhuriyetleriyle görusmeleri sürdüreceği ve ba- ğımsızlık yanlısı cumhuriyetle- rin bağımsızlıklannı elde etme- leri doğrultusunda politik bir çözürae ulaşılmaya çalışılacağı da yer aldı. Birteşmiş Milleüer Genel Sek- reteri Perez de Cuellar da, Yu- goslavya'ya giden silahlara uy- gulanan ambargonun petrol üninlerine de uygulanması yö- nünde karar alması için Güven- lik Konseyi'ne yetki verdi. DGB Başkanı Dimitrov, Türklerin önderliğindeki HÖH ile koalisyon yapmaktan vazgectiklerini açıkladı. SOFYA (AA) — Bulgaris- tan'da 13 ekim tarihinde yapı- lan genel seçimlerden birinci parti olarak çıkan Demokratik Güçler Birliği'nin (DGB) bir azuılık hükümeti kuracağı bildi- rildi. DGB Başkanı Filip Dimitrov dün düzenlediği basın toplantı- sında, tek başına hükümeti kur- mak için yeterli sayıda milletve- kili çıkaramayan Demokratik Güçler BirUği'nin, Türk köken- lilerin oluşturduğu Hak ve öz- gurlükier Hareketi (HÖH) ile koalisyon yapmaktan vazgeçti- ğini açıkladı. Dimitrov, HÖH ile yaptıklan görtlşmelerde, DGB'nin azınlık hükümeti kur- ması için HÖH'nin destek ver- mesi konusunda anlaştıklannı söyledi. Dimitrov, "Herfaangi bir de- mokralik örgütün hükumette ver alması konusunda bir eogel buiunmanıasiaa rağmen, bn ka- rara vardık" dedi. Sofya'dan verilen haberlere göre DGB ile HÖH arasmda ya- pılan göruşmelere, HÖH lideri Abmet Dogan, HÖH sözcüsü ÜnaJ Lütfi ile hareketin parla- mento grubunda yer aian bazı milletvekilieri kaoldı. Bulgaristan'daki son genel se- çimlerde muhalefete düşen Sos- yalist Parti (eski Komünist Par- ti) adına konuşan, partinin Par- lamento Grubu Başkanı Nera Ananiyeva ise HÖH'nün hükü- mette yer almamasının 'oiumlu bir başlangıç' olduğunu savun- du. Ülkenin Ük serbestgenelseçinüerinin ardından oysayımısürüyor PolonyaHakomünistler öndeDış Haberier Servisi — Po- lonya'da geçen pazar günu ya- pılan ilk özgür genel secimlerin ardından oy sayımı sürerken es- ki Komünist Partililerin oiuştur- duğu Demokratik Sol îttifak'- ın öne gectiği ve secimden birin- ci parti olarak çıkma şansının arttığı bildiriliyor. Seçim komisyonunun dün öğle saatlerinde, oylann yakla- şık dörtte üçünün sayıldığı sıra- da yaptığı açıklamaya «öre De- mokratik Sol fttifak, bir sandal- ye farkla, favorisi Demokratik Birlik'in önüne geçti. Bağımsız gözlemcilere göre bu sonuçlar, eski komünistlerin yemden ikti- dara gelme şansımn büyük öl- çilde arttığını gösteriyor. Ancak oy yuzdesine göre yapılan sıra- lamada, yüzde 12.23 oranında oy alan Demokratik Birlik'in, yüzde 12.07 oranında oy topla- yan Demokratik Sol Ittifak'tan ileride olduğu bildiriliyor. Demokratik Sol Ittifak ve Demokratik Birlik'i, yüzde 8.8 oy oranı ile 40 sandalye eide eden Köylü Partisi, yüzde 8.76 oy oranıyla 39 sandalye kaza- nan Katolik Eylem, yüzde 8.68 ile 33 sandalye kazanan Merkez Hıristiyan Demokratik İttifakı, yüzde 7.56 ile 36 sandaJye elde eden Bağımsız Polonya Için Konfederasyon ve yüzde 7.18 ile 25 sandalye kazanan Liberal Kongre partileri izliyor. Bağımsız gözlemciiere göre bu sonuçlar, eski Komünistlerin yeniden iktidara gelme şansının büyük ölçüde arttığmı gösteri- yor. Ancak hiçbir partinin tek başına yeterli coğunluğu sağla- yamaması nedeniyle kurulacak koalisyon hükümetinin, ülkenin içinde bulunduğu ekonomik bu- nalımı aşmayı başaramayacağı ve ülkenin istikrarsızlığa sürilk- leneceği yonımlan yapılıyor. Basbakan Jan Krzysztof Bie- leck'nin partisi Liberal Kongre'- nin, Devlet Başkanı Lech Wa- lesa'nın açık desteğine karşın basansız olarak altmcı parti du- rumuna gelmesi ise hükümetin iziediği kemer sıkma politikası- na bağlanıyor. Gözlemciler, pi- yasa ekonomisine sancıiı bir ge- çiş dönemi yasayan ülkenin, çok partiden oluşan bir koalisyonla yönetümesi durumunda,büyük bir krize düşeceğmi savunuyor- lar. POLTITKADA SORIJNLAR ERGUNBALa Madrid Konferansı Madrid'de bugün başlayacak olan Ortadoğu Banş Konfe- ranst'na taraflar birbirlerinden çok farklı görüşlerle gidiyor. Araplar İsrail'in Güvenlik Konseyi'nin 1967 tarihli 242 sayılı kararı uyartnca "barışa karşı toprak" ilkesi doğrultusunda iş- gal aliında tuttuğu topraklardan çekilmesini istiyorlar. İsra- il'irt niyeti ise toprak konusuna yanaşmadan Arap ülkeleri ile doğrudan ikili gorüşmelerle barış yapmak. Görülebildiği gibı tutumlar birbirinden yüz seksen derece farklı. Ancak toplantıya bu denli değişik niyetlerle giden taraflar bir hedef üzerinde birleşiyorlar: İki tarafın da amacı ABD'yi diğer tarafa baskı yapmaya ikna edebilmek. ABD tek süper güç olarak tüm kartları elinde tuttuğundan görüşmeler çık- maza saplandığında iş VVashington'a düşecek. Beyaz Saray yapacağı önerilerle tarafları birbirine yaklaştırmaya çalışacak- tır. Konferansa katılan tarafiar bu gerçeğin bilincinde olduk- larından Madrid'de ABD'yi elkılemek için yoğun çaba har- cayacakları düşünülebilir. Bu noktada şöyle bir mantık yürütülebilir: Madrid'de böy- le bir mücadele olursa bunu ABD'nin dostu, bölgedeki en önemli dayanağı İsrail'in kazanması dogaldır. Bu görüş gerçi bırkaç yıl öncesine kadaY geçeıii idi. Ama soğuk savaşın sona ermış olduğu günümüzde İsrail artık VVashington'un koşulsuz desteğinden o denli emin değildir. Soğuk savaş döneminde ABD ile Sovyetler Birliği arasında etki tepkı ılışkisi vardı. Sovyetler, Araplan desteklediğinden ABD otomatik olarak İsrail'i destekliyordu. Ya da ABD'nin İs- rail'i desteklemesine karşı Sovyetler denge unsuru olarak Araplan destekliyordu. İki süper güç, aralanndaki rekabet- ten ötürü ufak müttefiklerine bir anlamda mahkûm olmuş- lardı. Soğuk savaş devam ertıği süre İsrail ABD'nin, Araplar ise Sovyetler'in desteğine güvenebılırlerdi. Soğuk savaşın sona enp Sovyetler Birliği'nin sahneden çe- kilmesiyle ABD tek süper güç konumuna girmiştir. Bu ortarrt- da Scwyetler'in bölgede etkinlik kurma çabalanna karşı İs- rail'i gözü kapaiı destekleme zorunfuluğundan da kurtulmuş- tur. Soğuk savaş sonrasında Türkiye'nin Batı açısından stra- tejik öneminın azaldığı gıbı İsrail'in de ABD açısından öne- mi eskiye oranla azalmıştır. ' Böytece ilginç bir gelışme olarak İsrail'in en büyük dostu ABD, Sovyetler'in rekabeti ortadan kalkınca İsrail'e daha fazia baskı yapabilecek duruma gelmiştir. VVashington'un tutumundaki değişikliğin ilk işareti mart ayında ortaya çıkmış, Başkan Bush kongrede yaptığı konus- mada Ortadoğu'da kapsamlı barışın ancak BM'nin 242 sa- yılı kararı ve "barışa karşı toprak" ilkesi uyannca kurulabile- ceğini söylemişti. Bush'un bu açıklaması o zamanlar ABD Başkam'nın Körfez savaşından sonra Arapların gözünü bo- yamak için yaptığı bir jest olarak değerlendirilmiş, "bir süre sonra bu sözlerını unutur" düşüncesiyle üzerinde fazla du- rulmamıştı. Ancak Bush'un geçen ay İsrail'e 10 milyar dolarlık krediyi dondurması ve Yahudi lobilerine karşı ödün vermeyen bir tu- tum takınması, ABD Başkam'nın Ortadoğu bunalımına bir çözüm aramaya kararlı olduğunu, gerekirse İsrail'e baskı yap- maktan çekınmeyeceğini gösterdi. Bu, kuşkusuz ABD'nin İsrail'i terk edeceği, tüm ağırlığınr Araplardan yana koyacağı anlamına gelmiyor. Ama İsrail burt- dan böyle ABD'nin desteğine eskısi gıbı rahatlıkla güvene- meyecektir. Nitekim ABD Dışişleri Bakanı James Baker'ın İs- rail'e yaptığı son zıyaret sırasında Tel Aviv'de ilk kez protesto gösterileriyle karşılanmış olması anlamlıdır. Özetle Madrid Konferansı'nda asıl rol perde gerisindeki VVashington'da olacaktır. ABD şimdiye dek sergilediği kararlı. tutumunu sürdürüp İsrail'i yumuşamaya ikna edebılırse ba- rış için gerçek bir umut ışığı doğabilir. ALMANYA MOSSAD'a süah DtLEK ZAFTÇIOĞLU BERLİN — Alman Istihba- rat Servisi BND, eski Doğu Al- man ordusuna ait savaş maize- mesini İsrail'e sevk ediyor. ön- ceki gün Hamburg'da İsrail bandıralı bir gemide on iki tank ve çok sa>ıda silah yakalandı. 'Tanm maizemest" olarak dek- lare edilen tank ve siîahlann BND tarafından İsrail gizü ser- visi Mossad'a verileceği ortaya çıktı. Hamburg Liman Poli- si'nce el konuian silahlar, İsrail'in Hayfa limanına götü- rüiecekti. Siîahlann Mossad ta- rafından Güney Lübnan'daki milislere verilme olasıuğı bulu- nuyor. Almanya'da İsrail gibi 'kriz ve savaş halindeki devletlere' silah satışı yapılması yasak. Ancak devlet, resmi anlasma- lar çerçevesinde İsrail'e savun- ma maksatlı silah sevkiyatında bulunuyor. Sevkiyaun mutlaka demokratik kurallar gereğince Meclis tarafından bilinmesi ve onaylanması gerekiyor. Hamburg'da israil bandıra- lı 'PalmaJj 2' şilebinde bulunan on iki tank ve çeşitli savaş mal- zemeleri, 'tanm malzemesi' olarak deklare edilmişti. Hıikü- met Sözcüsü Norbert Schaefer, polisin silahlan ortaya çıkartıp el koymasından sonra dün bir basın toplantısı düzenleyerek malzemenin "Alman istihbarat servisi BND'ye ait okfuğnno ve Mossad'a verilece^ini" kabul etti. Bonn'da ne silah ihracatın- dan sorumiu Ekonomi Bakan- lığı'nın ne de Dışişleri Bakan- lığı'nın sevkiyattan haberdar edilmediği ortaya çıktı. Savun- ma Bakanlığı ise silahlan eski Doğu Alman ordusu mühim- matından BND'ye aktardığmı kabul etti; ancak bunların Mossad'a verüeceğinden haberi olmadığını bildirdi. "Dünyanın 1 numaralı ansiklopedisi AnaBritannica9 sahip olmanız için büyük imkân! Hürpa'danî B İ R t N C t S E Ç E N E K Pcî nat O2».ooa C22S 00U C2<T<M0 D34- 001) OS»< OflO Taksıı Aâedı 15 12 9 6 Taksıl(TL) 200 mm :2»> ooo 267 00« '•T OMI) 545 («10 TopJam 3 :«« (KIO 2 93» tltm 2 670 (H)() 2 42V O'Cf 2 )*!ll OIJİI İ K İ N C İ S E Ç E N E K Pcjınai C; 135 DWI 3 465 1(0(1 ; ^ : s .ııııı 3 74< (»() Tak> l AdcJı \S \2 •4 6 1 TjlnılfTll 1S5 ttıın 2nfi (rofı 23» »00 MO "llfl 4 ^ f fffKI TopUm 3 llfl (MMI 2 KM «IM> 2 607.(Mfl 3 1KS INHI 2 ı SH mıo P e ş i n f i y a t ı ( K D V d a h i l ) 1 . 9 9 0 . 0 0 0 T L Hemen Hürpa YetkiJi Satıcılan'na gelin!..ı AnaBritannica'yı Hürpa taksitleriyle alın! Büyükdere Cad. Hür Han No: 15/A Şişli 80260 İstanbul Tel: (1)132 32 00 (12 hat) Hürpa