Katalog

:0 EKİM 1991 EKONOMİ CUMHURÎYET/U rÜGİAD'a 'GİAET tepkisi • lZMtR (ANKA) — Jtanbul Genç tşadamlan )erneği'niıı (GtAD), lakanlar Kurulu karanyla dını Türkiye Genç iadamlan Derneği ItîGİAD) olarak . leğiştirmesi, diğer illerdeki jcnç işadamlan erneklerinin yöneticileri arafmdan tepkiyle - arşılandı. lOBB'nin konferansı • • ANKARA (AA) — "ürkiye Odalar ve Borsalar Mrliği tarafından fflzenlenen "2000'li yıllarda - «ünya turizminde yeni - güünler" konulu üuslararası konferans, 31 dim-2 kasım tarihleri * ırasında Antalya'da japılacak. Televizyon üretimi • ANKARA (ANKA) — Türkiye'de bu yılın kaşından bu yana 2 milyon »det televizyon üretildiği kelirlendi. Türkiye'de 9 ay j çinde üretilen . fclevizyonlann 150 bin ıdedi Avrupa ve ABD ile Arap ülkelerine satıldı. 2 nilyon televizyondan 200 bin adedi ise teleteks t ftzellikle olarak gerçekleşti. *METUREX-91 turiznı hıarı \ • İZMİR (ANKA) — Kısa ıdı "METUREX-91" olan t Akdeniz turizm fuan, yann ı Izmir Fuar Kültürpark'taki j Amerikan pavyonunda ıçılacak. Fuar organizasyonundan sorumlu Izmir Büyükşehir Belediyesi'nin tZFAŞ şirketince düzenlenen fuar 4 gün açık kalacak. Fuar, 3 kasım kapanacak. SSCB'nin dış borcu • MOSKOVA (AA) — SSCB'nin 68 milyar dolar düzeyinde olduğu sanılan dış borcunun nasıl geri ödeneceği konusundaki anlaşma muhtırası, tûm "eski" Şovyet cumhuriyetlerinin bu konuda sorumluluk üstlenmeyi kabullenmelerinden sonra imzalandı. Çöpçatanlık şirketi • ANKARA (ANKA) — 1 Uluslararası Çöpçatanhk j yapmak üzere Istanbul'da • bir şirket daha kuruldu. j "Margon Uluslararası j Evlilik Danışmanhk | Hizmetleri Limited Şirketi" ı adı verilen kuruluşun iki ! kadın bir de erkek ortağı ! bulunuyor. tstanbul'da ; çahşacak olan şirketin, yurt j içinden ve dışından şirkete ; yapılacak başvurular sonucu, evlilik yaşına gelmiş kişilerin eş bulma • taleplerine karşüık vereceği . belirtildi. A7&4 KISA~ • ANADOLU Sigorta, Gibbs Hartley Cooper işbirliğiyle bankalarda sigortalanabilir risklerin sigorta teminatı altına alınması konusunda bir toplantı düzenledi. ^ f e n m • BİLKOM Bilgisayar, Türkiye ^ p n ^ r distrübütör- lüğünü yaptığı Apple ve Macintosh'un felsefesini akademik çevrelere tanıtmak üzere Akdeniz Üniversitesi'nde Apple haftası düzenledi. • ETA Bilgisayar, Hi- Tech '91 Fuan boyunca, bilgisayar dergileri PC- World ve Monitör ile birlikte duzenlediği kampanyada dergilere abone olanlara bir adet ETA: Kartoteks programı verdi. A • MÜTEŞEB BİSLER Kulübü « j ^ » ' ^ ^ Derneği ve tasarımcılann ortak çdısması sonucu, UNIDO/STAR programı ça-çevesinde Türkiye'ye gtlen endustri tasanması Iıv Koons, bir dizi kınferans verdi. • EMEK Sigorta, risk yönetimi vgulamasımn 5. yılı jccdeniyle başlattığı «kinliklerine, yann lzmir <lub Envelo'da «d&zenleyeceği kokteyl ile «vam ediyor. Piyasa yeni hükümeti bekliyorMALJ PİYASA Dikkatler yeni paketteEkonomi Servisi — Para ve Sennaye Piyasası, "yön tayini" için yeni hükumetin ortaya ko- yacağı ekonomik program ve hazırlayacağı "ekonomik önlem paketini" bekliyor. Bu nedenle mali piyasada kararlar geçiş dö- nemini kapsayacak şekilde çok kısa vadeye dönmüş durumda. Mali piyasamn beklentiden çıkıp orta ve uzun vadeli karar vermesi için hükumetin özellikle cnflasyon, faiz, iç bordauna ve knr politikasuun ne olacağını görmesi gerekiyor. Bu tahminin de ancak hüktlmet programı ve daha sonra açıklanması bekle- nen ekonomik paketie netleşme- si bekleniyor. Bu netlik sağla- nıncaya kadar sürecek geçiş dö- nemi için hem bankalar hem de tasarruf sahipleri kararlannı çok kısa vadeli olarak veriyor- lar. tzlenen seçim ekonomisi ne- deniyle piyasaya çıkan fazla pa- rayı Merkez Bankası'nın yüksek faizle geri çekmesi ve kaynak arayışında olan Hazinenin iç borçlanma faizlerini tırmandır- ması, henüz mevduat faizlerine yansımadı. 1988'de yüksek fa- iz yükü altında ezilen bankalar bu deneyim ışıgmda mevduat faizlerini yeniden arttırarak üzerlerine yük almaktan kaçını- yorlar. Bu dönemde bankalar kay- nak ihtiyacını daha çok repo ya- parak karşüıyorlar ve ancak bir- kaç haftahk bir yükümlülük al- tına giriyorlar. Mevduat faizle- rini ise bir ve üç aylıkla yüksek tutuyorlar, uzun süreli bir yü- kümlülükten kaçınıyorlar. Ta- sarruf sahipleri de yeni huküme- tin programına göre tasarrufla- nna yön verebilmek için kısa va- deli mevduatı ve repoyu tercih ediyor. Sermaye piyasasında da geçiş döneminin özelliğinden dolayı bekleme eğilimi hâkim. Orta ve uzun vadede hisse senedi fiyat- lannın yükseleceği mi yoksa dü- şeceği mi kestirilemiyor. Seçim öncesinde hisse senedinden çüap paraya dönenler, bugünlerde daha çok sabit getirili devlet tahvili ve Hazine bonosu ile re- poya yöneliyorlar. MAL PİYASASI Satıalar nazlanıyor Piyasaya verilen malın yokluk yaratmayacak ölçiide kısıldığı sö\leni\or. Körfez savaşı dopingiyleyükselip, 5000 lira sınırını aştı Dolar müdahale dînlemiyorEkonomi Servisi — Türkiye'- de 1988-1990 yıllan arasında uy- gulanan kur politikalan nede- niyle enflasyonun gerisindc ka- lan dolar, Merkez Bankası'nın müdahalelerini sürdürmesine rağmen bu yıl patlama yapü. 10 aylık önlenemez yükseliş sonun- da 5 bin lira sınırını da aşan do- lar, yılbaşından bu yana yiizde 59.7 değer artışı sağlayarak enf- lasyona fark attı. Dolar, 1991 'in büyuk bölümünde dünya borsa- lannda da altın bir yıl yaşadı. 1991'in ilk günü serbest piya- sada 2 bin 975 liradan işlem gö- ren ABD Doları, yıün ilk haf- tası biterken 3 bin lira sınınnı aştı. Dolar, 4 bin lira virajuu ise 22 nisanda döndü. 5 bin liraya tırmanış ise 6 ay aldı. özellikle ABD'nin Körfez savaşmdan ga- lip çıkması yıhn ilk yarısmda dünya borsalannda dolara do- ping yaptı. Bu arada Alman Merkez Bankası Başkanı'nın iki Almanya'nın birleşmesinin eko- nomik anlamda başansızlığa uğramasım gerekçe göstererek görevinden istifa etmesi, bu dö- nemde dolann marka olan üs- tünlüğünü perçinledi. Dünya Dolar'ın 1991 seyri borsalannda mark değer yitirip dolar yükselişini surdürürken, çapraz kur 1.60'lardan 1.90'a dayandı. Tahtakale de bu yük- selişten fazlasıyla nasibini aldı. Körfez savaşının bütün şidde- tiyle sürdüğü ocak aymda kara- borsayı hortlatmamak ve suni yükselmelere fırsat vermemek için yurtdışmdan Türkiye'ye uçakla dolar taşıyan Merkez Bankası, dolann tırmanışa geç- tiği gunlerde serbest piyasaya müdahale etmeyi sürdürdü. An- cak Merkez Bankası kısa süreli büyük artışlara mudahalede bu- lundu ve böylece yıhn tümünde süreklilik kazanan yükseliş tren- dinin sadece hızım kesebildi. 4 mart-21 mart arasmda 3 bin 400 liradan 3 bin 920 liraya yükse- lişi 17 güne sığdıran dolar, 4 bin 430 liradan 4 bin 785 liraya çı- kışını da 1-19 ağustos arasındaki 18 günde yaptı. Yıhn ikinci yansında ise ABD ekonomisinin durgunluktan çı- kamadığını gösteren verilerin peşi sıra açıklanması faizlerin düşürüleceğı beklentisini yarat- tı. Alman Merkez Bankası'nın aynı dönemde ülkede enflasyo- nu düşürmek için faizleri yük- seltme karan alması uluslararası borsalarda marka olan talebi yukselterek dolann hızım kesti. Türkiye'de tırmanışını son haftalarda da sürdüren do- lar, 1 ağustosta 4 bin 430 lira iken sürekli bir yükselişle 28 ekimde S bin lirayı aştı. Cum- huriyet Bayramı tatüi nedeniy- le bankaların tatilde olması, Tahtakale'ye dolar vererek mü- dahalede bulunma imkâmm or- tadan kaldırdı. Bayram tatili sonrasında dolann 5 bin lirada tutunabilmesinin yıl sonuna ka- dar 6 bin liralık yeni hedefe ula- şıhp ulaşılamaması konusunda önemli rol oynayacağı vurgula- myor. BÜLENT KIZANLIK Yeni hükümetle birUkte yeni zamlara ortam yaratmak için hazırlanan senaryolar, sahneye konmaya başlandı. Temel tüke- tim ve gıda maddelerinde piya- saya mal akışının seçimin birkaç gün öncesinde başlayarak yavaş- latıldığı bildiriliyor. Yağ, deterjan, ithal pirinç ve temizhk malzemeleriyle konser- ve, kibrit, ampul gibi diğer tü- ketim mallarmda piyasaya mal pompalayan büyük kunıluşla- nn, yeni hükumetin ekonomik tedbirleri belli olana kadar "yokluk ymratmayacak şekilde" mal sevkıyatını duşürdukleri öne sürülüyor. Toptancı pera- kendeciler, firmalann, seçim ön- cesi mala yönelerek belli bir do- yuma ulaşan piyasalarda talebi yeniden canlandırmak için böyle bir pazarlama stratejisi yürüt- tüklerini iddia ediyorlar. Seçim sonrası SEK ve ardından, hafta başında Lever*in deterjana yap- üğı yüzde 17.5'e ulaşan zamrmn, geçen dönemdeki maliyet artış- larından kaynaklanan "ertelen- vcaş zmmlar" olduklan kaydedi- liyor ve yeni "saüs stratejisi"nın koalisyon hükümeti kurulduk- tan sonra daha kolay fıyat art- tırmaya yönelik olduğu belirti- liyor. Büyük pazarlama kuruluşla- nmn yetkilileri ise mal sıkınüsı- nın söz konusu olmadığını savu- narak "Borçlan nedeniyle mal alamayan ya da kendileri spekiı- latif amaçla mal stoklayan bmzı toptancı ve perakeodeciler, ttre- tici vt ana pazartama kurnluş- laruu suçlu göstermeye çalı- şıyor" şeknndeki iddialara kar- şı çıkıyorlar. Istanbul'da Üsküdar'daki bir büyük marketin sahibi, "Seçim öncesi dönemde mal satmak İçin kapıya dizilen bu firmala- rm arabalan, 1 aya yakın za- mandır ognunaz oldu" şekhnde konuştu. Adının açıklanmasım istemeyen market sahibi, özel- likle lat salca ve konserve ürun- lerini pazarlayan Düzey Pazar- lama'nın 45 gündür mal getir- mediğini ve söz konusu firma- nın mal akışındaki kısıntısının piyasada hissedilmeye başlandı- ğnıı öne sürdü. Rami Gıda Toptancılan Yö- netim Kurulu üyesi Metamet Re- is de seçim sonrası beklentilerle mal akışında losnıtıya g g belirterek "Yeni biikümet dola- n tntamayacak gibi gözüknyor. Bazı firnuüar maUaruu yeni zamlı flyatUn sörmek beklenti- siyle, ydbaşuu kadar piyasayı auüandırnuk için sattşhvinı kısnuya başladılar" dedi. Rami'de Düzey Pazariama ile çahşan bir başka büyük toptana ise Knorr Çorba, Tat salça ve konserveleri, Kay kibritleri, Ge- neral ampul, Kiler bakliyat, Baygon aeresol, ithal pirinç gi- bi pek çok ürunde, piyasada söz sahibi olan ve yülık cirosu 700-800 milyar lireym ulaşan bu fırmanın bu yılki satış hedefle- rini büyük ölçüde gerçekleştir- diğini savundu. Yetkili Düzey Pazarlama'nın da son dönemde Tat'ta yuzde 25, Knorr'da da yüzde 40 gibi zamlarla fıyatla- nnı realize ettiğini söyledi. Düzey Pazarlama yetkilileri ise piyasaya mal akışlannda hiç- bir değişıklik ve sıkıntı olmadı- ğını vurgulayarak mal sirkulas-. yonundaki yavaşlamanın, piya- salardaki talep düşmesinden kaynaklandığını öne sürdüler. DÜzej Pazartama'run bir Ust dü- zey yetkilisi, "Şu anda mal sat- mak için yine elimizden gdeni yapıyoruz. Oro hedefkrimizi benüz tam gerçekleştirmiş deji- liz. Seçimden sonra büyük zam faryaian olur diye gerek loptan- a gerek perakendetiletin bir bö- lümii yogun bir mal «inııına gi- rişerek göcü ölcasünde alabfldi- gi kadar mal ahp stokladı" de- di. özellikle küçük yerlerde se- çim öncesi politik yaşamın ticari yaşamın önüne geçmesinin ve seçim sonrası da Cumhuriyet Bayramı tatüinin devreye girme- sinin mal piyasalarına belli bir durgunluk getirdiğini anlatan yetkili, "Isteyene istediği kadar mal veriyoruz" dedi. Mieros'un Genel Müdürü Btt- lent Ozaydmta ise "Migros ola- rak Düzey Pazarlama, Lever Ko- mili de dahil çglıştıgımiT hiçbir öfirma ile mal «hmnufa bir sdönü ortaya çıkmadı. Zaten çok bü- yük ve sürekli bir müşteri oldu- gumuz için firmalann bu tür spekülasyonlan bize uygulama- lan da mömkün degil. Piyasa- da mal yoklngn söyientflerini cı- karanlar, üretici firmalann adûı kuUanarak spekülasyon yapıyor da olabilirler" görüşünü savundu. BCCI yöneticilerine yeni baııkaEkonomi Servisi — Yuzyıhn en büyük mali skandalı olarak gösterilen BCCI olayının kahramanlan bankanın kapa- mşından yaklaşık 4 ay sonra yeniden iş dünyasma dönmek uzereler. BCCI skan- dalının patlak vermesinden sonra dik- katleri üzerine çeken Pakistan hükümeti kısa zaman önce 10 yeni banka kurul- masına izin verdi. Asü ilginç olan ise ye- ni banka kurmak için Pakistan hüküme- tinden izin alanlar arasmda BCCI'nın iki eski ust düzey yöneticisinin de bulunma- sı. The Wall Street Journal'de yer alan bir habere göre izinleri onaylanan BCCI yöneticilerinden biri hükümet çevreleriy- le kurduğu iyi ilişkilerle tanınan Kemal Shoabib. İzin verilen diğer bankası ise önceden BCCI'nm Ortadoğu'daki işle- rini yürüten Arshad Nawabi. BCCI'mn hemen hemen bütün ülke- lerin politikalannda azımsanmayacak ölçüde etkili olduğu biliniyor. Ancak hiçbir ülkedeki politik etkisi Pakistan'- da yarattığı siyasi etki kadar büyük de- ğil. BCCI yöneticileriyle Pakistan hükü- meti arasındaki ilişkiler iş çevreleriyle herhangi bir siyasi iktidar arasmda ol- ması gerekenden oldukça farkh, daha açıkçası çok daha sıkı fıkı olmuş her za- man. öyle ki banka, üst düzey yönetim Ziya-Ül Hak ve Benazir Butto hükümetleriyle her zaman iyi ilişkiler kurmuş olan BCCI'nın , iki eski yöneticisi yeni banka kurmak için şimdiki Pakistan hükümetinden izin aldı. Kısacası, skandalı yaratanlar jş dünyasma geri dönüyor. Ziya-ÜI Hak Benazir Butto ENPAHALI ŞEHÎRLER Ahirette iman Tokyo'da mekân CENEVRE (AA) — İşadamlannm işyeri ve konut ile sekreterlik hizmetleri, konaklama masraflan ve iş yemeklerinin en pahalıya mal olduğu şehirler belirlendi. Merkezi Cenevre'de bulunan Interlink îş Dünyası Araştırmaları Kunımu'nca yapılan araştırmaya göre işyeri ve konut kiralanmn en yüksek olduğu şehir Tokyo, sekreter maaşının en yüksek olduğu yer Cenevre olarak belirlendi. En pahalı iş yemeği de Stockholm'de yeniyor. Tokyo'da mobilyasız, iki odalı bir apartman dairesinin aylık kirası 6.025 dolara (yaklaşık 30 milyon 125 bin TL), aynı nitelikteki bir daire Londra'da 3.420 dolara (17 milyon 100 bin TL), Paris'te de 1.400 dolara (7 milyon TL) kiralanabiliniyor. Stockholm'de iki kişilik bir iş yemeğinin maliyeti 182 dolara (910 bin TL) ulaşırken, Madrid'de 81 dolara (405 bin TL) kadar iniyor. İşadamlannm iş seyahatlerinde konaklama masraflannın en yüksek olduğu şehirler arasmda Londra ilk sırada yer ahyor. kademelerinde Pakistan'm yüksek bü- rokratlanndan yararlanmakta hiçbir sa- kmca görmemiş. Pakistan hükümetinin yakuı desteği ve Arap âleminin parası ile güçlenen BCCI özellikle General Ziya- Ül Hak'ın askeri diktatörlüğü zamanın- da etkin bir rol oynuyor. Bu dönemde- ki politik patronaja gösterilebilecek en carpıa örnek ise kuşkusuz bankanın Du- bai'deki şubesi tarafından 1985 yıhnda 2!iya-Ül Hak'a verilen yaklaşık 3 milyon dolaruk bir çek. Doğrudan Ziya-Ül Hak'ın adına yazümış olan bu çekin ne amaçla kullanıldığ] ise belli değil. Bütün hükümetlerle organik ilişkiler kurmakta son derece başanh olan BCCI yöneticilerinin politikada parti ayrımı yok. Ziya-Ül Hak'ın ölümünden sonra başbakanlık koltuğuna oturan Benazir Butto'nun partisi de bankadan birtakmı fonlar alır. Aynca Butto ailesinin de bankayla üişkileri vardır. Aslında BCCI ülkedeki pek çok politik fraksiyona pa- rasal destek vermektedir. Butto'nun iktidan kaybetmesinden sonra kurulan Navaz Şerlf başkanhğın- daki koalisyon hükümeti de BCCI'nın büyük bir skandalla çökuşünden sonra çatırdamaya başlar. Ordunun yönetim- de değişikliğe gidilmesi yönünde baskı- sını arttıracağı söylentileri ülkeyi etkisi altına alırken başbakanın adının kanş- tığı yeni bir mali skandal daha patlak ve- rir. Navaz Şerif ve yakuı çevresi birer ai- le şirketi olan çelik, şeker ve tekstil impa: ratorluklanm daha da büyütmek ama- cıyla özel bankalardan ve birtakun dev- let kuruluşlanndan büyiık miktarlarda borç almışlardır. Pakistan birbiri ardına patlak veren skandallarla çalkalana dursun, BCCI yöneticileri yeniden iş dünyasuıdaki yer- lerini ataıaya hazırlanıyorlar. BCCI'nm kurucusu olan Ağa Hasan Abedi, beyin ve kalp hastalığı nedeniyle şimdilik Londra, Lüksemburg ve Ortadoğu ara- sındaki hızlı yaşamına son vermek zo- runda kalsa da Karaçi'deki evinde gü- venhkte. Pakistan hükümetinin Abedi'yi iade etme konusunda hiçbir şey yapma- yacağı hemen hemen kesin gibi. Yüksek düzey bir Pakistanlı yöneticinin sarf et- tiği şu sözler durumu gayet iyi açıkhyor: "Eger Abedi'nin hükümetle iliskileri bu kadar guçlu olmasaydı şimdiye kadar coktan iade edilmiş olurdu." Tokyo'da 2 odalı bir apartman dairesinin aylık kirası 30 milyon lira. Döviz# rezervi azaldıANKARA (ANKA) — Merkez Bankası'mn döviz mevcutlanndaki azalma surü- yor. Merkez Bankası verilerin- den yapılan belirlemelere gö- re bankanın ekim ayı başın- da 5 milyar 46 milyon dolar düzeyinde bulunan döviz re- zervi 11 ekimde 4 milyar 820 milyon dolara. 18 ekimde ise 4 milyar 609 milyon dolara geriledi. Döviz rezervlerinde- ki iki haftahk azalış toplam 437 milyon dolar olarak ger- çekleşti. Bu arada bankanın altın mevcutlannda ise 11-18 eylül günleri arasında kalan bir haftahk surede 5 milyon do- larlık bir artış ortaya çıktı. Bu artışla birlikte altın mevcudu 4 ekim günkü seviyesine ulaş- tı. Şimdi, "Doğru Orantilı Faiz" daha da çok kazandınyor. TYT BANK "Doğru Orantılı Faiz" oranlan 50 mHyona S0.100 mityon kadar IMmlyonv* Vadesiz 1 ay vadeli 3 ay vadeli 6 ay vadeli 1 yıl vadeli %10 %60 %73 %74.5 %76 3'«f aytık ek geNrtefiniz: 6ay vadel 1 yıl vadeli %66 %67 %10 %61 %74 %75 %77 %67 %10 %62 %75 %75.5 %78 %68 %69 B A N K TÜRKİYf TURİZM YATtRIM ve DIŞ TİCARET •ANKASIA^. TYT 1ANK HfMbiy*: Cumhunvet Cod 301 HorDıye/tSTANBU,. TR 13^5160;iChat)1315O27 TYT IANK Mucuo«manty»: NuaKısmamye Ccıd 94 Cağaloğlu'ISTAN8UL TE-. 512 Bt 4d-4fc TYT IANK Kapalıçafi: 5andaı Beöestenı Sk !•! Kaoaiıçaıv/STAAeUL TR 51129 9' TYTIANKAnkara: Cınnah Coa Goceme 5k Naimı Bev Iş MeıkBzı 1/2 Kcrx*l dere'A,-*ARA TEL 127 28 70 72 TYT UNK Antatya: CumHunyet Cod 70/A ANTALYA TYT IANK bmlr Cumfıunyet Bulvcıı 87/A Ahancc*/IZMiR TEL 13 53 54