Katalog

14 EKİM 1991 EKONOMİ CUMHURİYET/13 TOBB heyeti Romanya'da • ANKARA (AA) — Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Yönetim Kurulu Başkanvekili Ali Osman Ulusoy başkanlığında 25 kişiden olusan ticaret heyeti bugün Romanya'ya gidiyor. Heyet, Romanya'da Ticaret ve Sanayi Odalan Birliği ile Köstence Ticaret, Sanayi ve Deniz Ticaret Odalan'nı ziyaret edecek. Bükreş'te acılacak olan 17. Uluslararası Teknik Fuar'da da incelemelerde bulunacak TOBB heyeti, 18 ekimde Türkiye'ye dönecek. Para arzı 103.5 trilyon • ANKARA (ANKA) — Para ara, 13-20 eylül günleri arasındaki bir haftalık dönemde 2 trilyon 354 milyar lira genişleyerek 103 trilyon 541 milyar lira oldu. Merkez Bankası verilerine göre bu dönemde para arzında ortaya çıkan artış büyük ölçüde dolasımdaki para ile vadesiz ticari mevduattan kaynaklandı. Dolaşımdaki para 1 trilyon 861 milyar lira artarak 19 trilyon 802 milyar liraya, vadesiz ticari mevduat ise 918 milyar lira artarak 11 trilyon 349 milyar liraya yükseldi. Sümerbank • ANKARA (ANKA) — Sümerbank bir yandan özel sektöre bayilikler vererek mağaza açtırtnaya çahşırken bir yandan da zarar eden mağazalarını kapatıyor. Sümerbank Holding Yönetim Knrulu, çeşitli yerlerdeki 16 mağazanın kapatılmasını kararlaştırdı. Sümerbank'm, Balıkesir- Bozcaada, Diyarbakır-Kiğı, . Pertek, Hani, Erzurum- Çayırlı, Kars-Tuzluca, Digor, Erzurum-Şenkaya, Eskişehir-Gölpazan, îzmir- Gördes, Samsun-Dereli, Göynücek, Trabzon-Tonya, mağazalan kapatıldı. THA yeniden kunıluyor • ANKARA (AA) — 1985 yüında faaliyetine son veren Tttrk Haberler Ajansı (THA) basında yeniden doğuyor. 2 milyar 700 milyon lira sermaye ile kuruluş çalışmalan sürdürülen THA, dokuz ortaklı bir anonim şirket olacak. Gazeteci Ünal tnanç, Nihal Alp ve Mehmet Balıkçıoğlu ile ANAP Bitlis Milletvekili Faik Tanmcıoğlu'nun ortakları arasında bulunduğu THA'nın ytizde 51 hissesi işadamı Nazmi Haşemoğlu'na ait. Senetsiz taksit sistemi • Ekonomi Serröi — Yapı Kredi Bankası, vadesiz hesap açmaya dayanan "Senetsiz Taksit Sistemi"ni (STS) uygulamaya koydu. Sistem, taksit ödeyeceklerin bankada vadesiz bir hesap açmasına ve taksit tutan kâdar parayı bu hesaba yatırmasına bağlı bulunuyor. Aynı zamanda işyerleri de banka nezdinde hesap açtığı için ödeme, senet yerine hesaptan hesaba yapılıyor. SSCB'ye mali yardım • BANGKOK (AA) — SSCB'nin karşı karşıya bulunduğu döviz sıkıntısı karsısında bu ülkeye mali yardımı görüşen Yediler Grubu (G-7), konunun incelenmesi için yakında Moskova'ya maliye bakan yardımcılan düzeyinde heyet göndermeyi kararlaştırdı. G-7'nin Bangkok'da iki buçuk gün süren toplantılan sonunda yayımlanan bildiriyle, ""fediler Grubu'na üye önde gelen sanayileşmiş ülkelerin maliye bakan yardımcılannın, SSCB'ye mali yardım yoüannı görüşmek iizere Moskova'yı ziyaret etmeleri" karan alındı. Ermenistania ticari iligkiler • İSTANBUL (AA) — Türk-Sovyet lş Konseyi Yürütme Kurulu Baskanı Nihat Gökyiğit, Ermenistan'la ilişkilerin yeni başlamadığını, 2 yıldır sürdürüldüğünü söyledi. Ermenistan ile diğer Sovyet cumhuriyetlerinde olduğu gibi ekonomik ilişkileri geliştirmenin çarelerini aradıklannı söyieyen Nihat Gökyiğit, 9 aralıkta Moskova'da yapılacak iş konseyleri toplantısının cumhuriyeüer ağırlıklı olacagıru kaydetti. Ankara'dakonuşan VehbiKoç'agöreişadamının anayasasu Ulkem varsa ben de vammEkonomi Servisi — 90 yaşındaki ün- lü işadamı Vehbi Koç, sanayici ve işa- damlarına tavsiyelerde bulundu. Ankara Sanayi ve ışadamlan Derne- ği'nde (AStAD) seçimlere bir hafta ka- la konuşan Vehbi Koç, kamu açıkların- dan vergiye, özelleştirmeden borsaya, nüfus artışmdan eğitime ve yöneticiliğe kadar çeşitli konulardaki görüşlerini açıkladı. Konuşmasının başlangıanda işadam- lannın ülkenin sorunları ile yakından il- güenmesı gerektiğini belirten Vehbi Koç, "Bence iyadamhınnın anayasası 'Ulkem varsa ben de varım' olmalıdır" dedi. Ekonomisi kuvvetli olan ülkelerde de- mokrasi, demokrasınin bulunduğu ülke- lerde de özel sektörün var olduğunu be- lirten Vehbi Koç, Türkiye'nin bugüne kadarki gelişmesini özetlerken 198O'li yıllarda sağlanan önemli gelişmeler ya- nında "her şeyi yapma heyecanı ile ba- zı ana konularda darbogudann dogdu- ğunu" söyledi. Bu darboğazlan iç ve dış borçlann çoğalması, Bütçe açtklannın kontrol edilememesi, kamu kesimi har- camalarırun disiplin altma alınamama- sı ve bu yüzden de enflasyonun büyük ölçülerde yükselmesi olarak sıralayan Vehbi Koç, daha sonra görüşlerini şu ana başhklarda topladı: • ÖzetteşÖnne: KÎT'lerin ozelleştirilmesi siyasi partilerin asgari müştereklerde bır- leşmesi gereken meselelerden biridir. Memleket menfaatine en uygun şekilde yapılması kaydı ile özelleştirmeye karşı Seçime bir hafta kala ASIAD'da konuşan Vehbi Koç, 198O'li yıllarda önemli gelişmeler sağlandığım, ama "her şeyi yapma heyecanı ile bazı ana konularda darboğazların doğduğunu" söyledi. Koç, bu darboğazlan iç ve dış borçlann çoğalması, bütçe açıklannın kontrol edilememesi, kamu kesimi harcamalarının disiplin altma alınamaması ve bu yüzden enflasyonun büyük ölçülerde yükselmesi olarak sıraladı. çıkılmamalıdır. Çünkü iyi yönetilmeye- rek zarar eden her kamu kunıluşu vergi ödeyen bfltün vatandaşlara yük olmak- tadır. Ancak temel madde üreten stra- tejik sektörlerde kontrolün milli serma- yede kalmasına önem verilmelidir. • Vergi: Bugün ekonomimizin en Önemli meselesi kamu açıklar. olmaktadır. Ver- gi gelirlerinin muhakkak arttınlması la- zımdır. • Möesseseleşme: Aile şirketleri olarak devam eden kuruluşlann ölümlerden sonra hem memlekete hem ailelere fay- dalı olmaları için muesseseleşmelerini tavsiye ederim. • Halka açdma: Türkiye kalkınmakta olan bir ülkedir. Kalkınmakta olan ül- kelerin kendi iç kaynaklan yetersizdir. Tecrübelerimegöre halk tasarruflan bü- yük kaynaktır. Uygulamalar göstermis- tir ki gerek kamu sektöru gerekse özel sektör akülıca ve gtlven vererek halk ta- sarnıflarma yöneldiğinde bu tasarruflan kullanabilmek mümkun olmuştur. Bor- samn son senelerde önem kazanması bu- nun bir işaretidir. Gelecek için Türkiye'- nin halk tasarruflannı daha fazla kul- lanma irnkânı olduğunu görmekteyim. Ancak bunun zemin ve şartlannı oluş- turmak gerekecektir. • Egitim ve eteman yetiştinne: Bütün hayatım boyunca, kurduğum işlerin ya- nında, insan üzerine yatırım yapma ko- nusuna da önem verdim, etrafundakileri de bu yolda teşvik ettim. • Hızb nüfus artışı: Hızh nüfus artışı memleketimizin en önemli meselelerin- den biridir. Bu davada muvaffak olan memleketler devletçe, milletçe işbirliği yaparak hedeflerine varıruştır. • Insan idaresi: 60 küsur senelik iş ha- yatımda geçirdiğimi tecrübeye göre en mühim işin adamı idare etmek olduğu- nu söyleyebüirim. Bundan daha guç bir iş yoktur. Vehbi Koç, insan idaresi konusunda sanayici ve isadamlanna bir dizi öneri- de bulundu: — Bir müessesenin başında bulunan baş idarecinin çok dikkat etmesi, sinir- lerine hftkim olması lazımdır. — Az konuşup çok dinlemelidir. — Toplantüara hanriıklı gitmelidir. — tş arkadaşlan ile fazla samimi ol- mamalıdır. — Toplantılardan sinirli çıkabilirsi- niz. Idarecilere yazdığınız not ve mek- tuplan dikte ettikten sonra ehemmiye- tine göre 12 veya 24 saat sonra gönderi- niz. Saatler geçip sakinteştiginizde hid- detli yazdığınız bircok kısımları degiştir- mek ihtiyacı duyacaksııuz. — Randevulannıza dikkat edin. Top- lantılara tam saatinde gitmelisiniz. — Toplantdarda zaman çok mükim- dir. TeferruaU girildiğinde çok vakit kaybedUebUir. — Hafta içinde düzenli bir hayat sü- rün. Akşamlan zamanında yatıp sabah- ları dinç kalkın. Merkez Bankası 9 na "seçim" baskısı Uygulanan seçim ekonomisi Merkez Bankası'nı zorluyor. Hazine'ye açılan kısa vadeli avans 2.7 trilyon artarak 9.4 trilyon liraya çıktı. KlT'Iere açılan kredilerle birlikte kamu kesiminin Merkez Bankası'ndan çektiği para 14.7 trilyon liraya ulaştı. DÖVİZ KURLARI D*vi2in Cma 1 ABODotan 1 Ahnan Markı 1 Anstnlya Oolan 1 Avutturya Şffim 1 Belçtka Frangı 1 Oanımarka Kronu 1 fmMarttası 1 Franso Frangı 1 Hodanda Ftonr» 1 ispanyol Pezetası 1 tsvep Kronu 1 bviçnFrangı 100 talyan Lrrel) 1 JaponYenı 1 Kanaöa Dolan 1 Nonaç Kronu 1 Stertn 1 S Arabıstan Fbyaiı D«vo Aüş 4827 33 285184 3849 31 404 96 138 56 740.22 1164 90 837 20 2S32 70 45 17 782 88 3257 30 38158 37 23 4275 75 729.20 8300 59 128722 Satş 4837 00 2857 56 3857.02 405 79 138.84 74170 1167 23 838.88 2537 78 45 26 784 45 3263.83 382.34 37 30 4264 32 730 66 8317 22 1289 80 Efektıf Al'Ş 4822 50 2848 99 379157 404 58 137 17 732 82 1153 25 836.36 253017 44 27 775 05 3254 04 377 76 36 67 4211 61 72191 8292 29 1267 91 Efektıf Sat.ş 485151 2866 13 3868 59 407.01 139.25 743 93 1170 73 84140 2545 39 45 40 786 80 3273 62 383 49 37 41 4M7 17 732 85 8342 17 1293 67 14 HdM 1N1 ÇtfMZMM S 1 6927 Alman Mario S 1.2540 AvuSt. Oolan S 119199 Avus Şılını S 34 8399 Be! Frangı S 6 5215 Dan Kronu S 4 1439 fın Maridosı $ 5 7660 Fran Frangı I 1 9059 Hol Flontv $ 106 87 Isp Pezetası t 6 1661 bveç Kronu S 1 4820 Isv Frang. S 1265 10 Itai LıreD S 129 68 Japon Yenı $ 1 1290 Kanada Dd $ 6 6200 Norveç Kr £ 1 7194 AB0 Dotarı S 3 7501 Suudı Rıya/ı ANKARA (ANKA) — Hazi- ne ile TMO, Merkez Bankası uzerindeki baskılarım giderek artonyor. Hükümetin uyguladı- ğı seçim ekonomisinin yüksek kaynak ihtiyacmı finanse etmek zonında bulunan Hazine, bu ih- tiyacını ağırlıklı olarak Merkez Bankası kaynaklarından karşı- lamaya başladı. Merkez Banka- sı ise kamu kesiminin artan kre- di baskısını mümkun olduğu kadar emisyon yerine diğer kay- naklardan para yaratarak kar- şılamaya çalışıyor. Hazine'nin yaptığı geri öde- melerle eylul ayırun son hafta- sında 6.7 trilyon liraya kadar gerileyen Merkez Bankası'nın Hazine'ye verdiği kısa vadeli avans 4 ekimde yeniden 9 tril- yon liranın üzerine çıktı ve 9.4 trilyon lira olarak gerçekleşti. Kısa vadeli avans, daha önce de eylül ayının ortaJannda ilk kez 9 trilyon lirayı aşrmş ve 9.1 tril- yon lira olmuştu. Hazine, Merkez Bankası kay- naklannı daha çok ay ortasına rastlayan kamu kesiminde ücret ödemelerinin fınansmanı için başvuruyordu. Hazine'nin ayın ilk haftasında avansını bir haf- ta önceye göre 2.6 trilyon lira arttırmasının ise transfer gider- lerindeki artıştan kaynaklandı- ğı belirtiliyor. Tarım ürünü destekleme fi- yatlanndaki artış oranlannm er- ken seçim kaygısıyla önceki yıl- lara göre daha yüksek tutulma- sı, destekleme kapsamının ge- nişletilmesi ve ilk açıklanan fi- yatlara daha sonra yeni ekler yapılması da destekleme alımla- nmn fınansman ihtiyacını artür- dı. Hükücetin, özellikle TMO'nun hububat destekleme alımlarının finansmanı için Merkez Bankası kaynaklannı üetkim PETKJM PETROKİMYA HOLDİNG A.Ş. BRÜT%82( NET % 7 3.39 GELİRLİ ) 70.000.000.000 TL TUTARINDA 360 GUN VADELİ A TİPİ FİNANSMAN BONOLARI (BUGÜN)14 EKİM 1991 TARİHİNDEN İTİBAREN EMLAK BANKASI ARACILIĞIYLA SATIŞA SUNULMAKTADIR SATIŞ MERKEZLERİ İSTANBUL : Menkul Değerler Merkezı Çarşı Caddesı Emlak Çarşısı Kat 2 LEVENT Tel" 168 17 63 (7 Hat) - 178 88 84 ANKARA : Menkul Değerler Mudurluğu Zıya Gokalp Caddesı 8/3 KIZILAY Tel 135 12 48 (2 Hat) -135 05 98-133 48 08 İZMİR : Izmır Şubesı Mımar Kemalettın Caddesı 3 Tel- 12 00 21- 25 88 50 (8 Hat) - 25 87 61 ve tüm EMLAK BANKASI Şubeleri Not: Fınansman Bonolan, vadesınden once. gunun pıyasa koşullarına gore belırlenecek faız oranları uzerınden alınıp satılabılecektır kuUanmasım öngörmesi sonu- cu, bu kuruluşa Hazine kefale- tine haiz bo'o karşılığı verilen para da 27 eylül - 4 ekim günle- ri arasında 385 milyar lira arta- rak 3 trilyon 261 milyar liraya yükseldi. Merkez Bankası'nın bankacüık kesimi üzerinden TMO'ya kullandırdığı kredi miktan ise 1.8 trilyon lira civa- rında seyrediyor. Böylece TMO'nun toplam kredi baskısı 5.1 trilyon liraya ulaştı. Diger iktisadi devlet tesekkul- lerine verilen 222 milyar liralık krediyle birlikte, kamu kesimi- nin Merkez Bankası uzerindeki baskısı toplam 14.7 trilyon lirayı buldu. Bankanın, bankacılık kesimine kullandırdığı 3.3 tril- yon liralık krediyle birlikte top- lam iç krediler 18 trilyon lira ol- du. Toplam krediler bir önceki haftaya göre 2.8 trilyon liralık artış gösterdi. Japonya'dan 4CN0nulyon dolar kredi ANKARA (AA>— Japonya^ nın, Körfez krizi nedeniyleuğra- dığı ekonomik kayıplann gideril- mesı amacıyla Türkiye'ye açtığı 52 milyar 876 milyon yerdik (yak- laşık 400 milyon dolar-1.9 trilyon lira) krediye ilişkinanlaşma, ba- kanlar kurulu tarafından onaylandı. 10 yıiı geri ödemesiz olmak üzere 20 yıl vadeli ve yıllık yüzde 1 faizli kredi, 2 yıl içinde ekono- mik ve sosyal kalkınmaprojeleri- nin mahalli paraihtiyacmı kapsa- yacak şekilde kullanılacak. Denizaşın Ekonomik tşbirliği Fonu'ndan (OECF), Bank of Tokyo aracılığıyla Merkez Ban- kası'na aktanlacak kredi ile her türlü mal ithal edilecek. Ancak, mal alıtn sözleşmesi- nin 25 bin dolardan daha düşük olmaması ve 2Ağustos 1990tari- hinden önce yapılmamış olması gerekiyor. SEOMNarLARI OSMAN ULAGAY TV'de Liderler; Altyapı ve Enflasyon... Altı parti liderinin TV'deki açıkoturumda, enflasyonla mü- cadele konusunda söyledikleri sözler, verdikleri cevaplar bil- mem sizi tatmin etti mi? Öncelikle enflasyon konusunun tar- tışılmasını isteyen vatandaş, enflasyonun nasıl düşürülece- ğini anfadı mı? Kendisinin buna nasıl katkıda bulunması ge- rektiği konusunda bir fikır sahibi oldu mu? Bana öyle geliyor ki bu sorulara "hayır" diye cevap veren- ler çoğunlukta ve ben de onlar arasındayım. Sekiz yıllık ANAP iktidarını bir noktaya kadar savunmak durumunda olan Başbakan Mesut Yılmaz'dan başlayayım. Mesut Yılmaz enflasyonu aşağı çekmekte başarısız olduk- larını kabul ederken bunun Türkiye'nin ihtiyacı olan altyapı yatırımlannın gerçekleştirilmesinden ve KİT'lerin verimsiz ça- lışmasından kaynaklandığını söyledi. Altyapı ihtiyacının bü- yük ölçüde tamamlandığını belirten Yılmaz önümözdeki dö- nemde altyapı yatırımlannın yavaşlamasıyla, KİT'lerin özel-' leştirilmesiyle ve kayıt dışı ekonominin vergilenmesiyle enf- lasyonun aşamalı olarak aşağı çekileceğini belirtti. DYP Itderi Süleyman Demirel ise enflasyonun altyapı yatı- rımlanyia hiç ilgisi olmadığını, ANAP'ın enflasyonu "devlet polrtikası" haline getirdiği için önleyemediğini belirtti; ken- dilerinin gerekli "güven ortamı"nı yaratarak, bütçe denkliği- ni sağlayarak ve sermaye/hasıla katsayısı düşük yatırımlara öncelık vererek enflasyon sorununu 500 gün içinde çözecek- lerini söyledi. Şimdi Sayın Yılmaz ve Sayın Demirel'in söylediklerini de- ğerlendırmeye çalışalım. Bir kere kısa vadede büyük harcama gerektiren ve ancak orta ya da uzun vadede üretime katkıda bulunan altyapı ya- tırımlannın enflasyonist bir etkisi olduğu doğru. Ancak bu et- kinin belirgin biçimde ortaya çıkması için aynı zamanda üre- time kısa sürede katkıda bulunacak yatınmlann güdük kal- ması ve yatırım profilinin altyapı yatırımiarı lehine bozulmuş olması gerekiyor. ANAP döneminde olan budur. Pekiyi bu neden böyle olmuştur? ANAP, devieti imalat sanayıinden çekeceğini, kamu kesi- minin yatınmlannı altyapı alanlannda yoğunlaştıracağını açık- lamış ve bunu büyük ölçüde gerçekleştirmıştır. Enerji alanın- da, telekomünikasyon alanında, kopru ve otoyollarda büyük projelere gırişilmış ve bu projelere sağlanan dış kredıierın de desteğıyle epeyi mesafe alınmıştır. Ne var ki altyapı projele- rine büyük paralar harcanırken öte yandan özel sektöre terk- edilen imalat sanayıınde büyuk bir yatırım atılımı olmamış ve yatırım profili altyapı yatınmlarıyla, konut ve hizmet sek- törü yatırımiarı lehine bozulmuştur O hakje sorunu çözmek için şimdi bu çarpıklığın tersine çevrilmesi, kısa sürede üretime katktda bulunacak, ihracata katkıda bulunacak "satılabilir" mal ve hizmet üretimine dö- nük yatırımların hızla artırılması ve yatırım profilinin düzeltiJ- mesi gereklidır Ancak bu nasıl sağlanacaktır? Bırıncisi, artık diğer partilerin çoğunun da benimsedıği gibi, bu tür yatırımlarda öncülüğü özel sektör yapma durumun- dadır. Acaba bugünkü koşuliarda özel sektörümüz buna ha- zır mıdır? İkincısi, dev altyapı projeleri ıçın sağlanan boyutlarda dış kredi desteğinı bu tür üretken yatınmlar için sağlamak ola- nağı var mıdır? Uçüncüsü, Türkıye'de uluslararası rekabet gücüne sahip yeni sanayilere girmek için gerekli teknoloji altyapısı var mt- dır, eğitim altyapısı var mıdır? Bu üçüncü nokta bizı çok önemli olan dördüncü noktaya getiriyor. Türkiye başta eğitim ve sağlık yatırımiarı olmak üze- re, önümüzdeki dönemde de önemli ölçüde altyapı yatınmı yapmak zorunda. önceki dönemde yapılan altyapı yatırım- lannın devreye girmesi, enflasyonu olumlu etkileyecek ama altyapı yatırımlarının önemli boyutlarda sürmesi gerekecek. Demek ki Sayın Yılmaz'ın dedığı gibi, sorunun, altyapı yatı- rımlarının azaltılmasıyla çözümlenmesi pek kolay değil; önemli olan TV'deki açıkoturumda Sayın Ecevrt'in de belirt- tiği gibi, kısa vadede üretime katkıda bulunacak yatırımların daha hızlı artınlabilmesı. Bunu bugüne dek başaramayan ANAP'ın şimdi başaracağına nasıl inanalım? Mesut Yılmaz'ın verimsiz çalışan KİT'lerin özelleştirilme- siyle enflasyonun önienebileceği yolundaki iddiası da gene aynı nedenle sakat. Evet, birçok KİT verimsiz çalışıyor ama kamu açığını büyüten KİT açıklarına daha yakından baktığı- mızda bu açıkların çok büyük bölümûnün gene altyapı yatı- nmı nıtelığindeki KİT yatırımlanndan, PTT ve TEK gibi KİT^ lerin dev yatırım harcamalarıyla TMO'nun çiftçiye sağladığı destekten kaynaklandığını gorüyoruz. O halde asıl sorun dev- letin altyapılara verdiği önemden ve yaptığı politika sübvan- siyondan kaynaklanıyor. Bunları kısmayı göze alacak bir hü- kümetin KİT'len özelleştirmeden de KİT'lerden kaynaklanan borçlanma gereğinı azaltması mümkun, özelleştirmenın ken- di başına çare olması ise mümkun değil. Liderlerin tartışmasında da gündeme gelen altyapı konu- su, enflasyon sorununun yalnızca bir boyutunu oiuşturuyor. Daha temel olan boyut, enflasyonun devletçe desteklenen bir birikim modeli olmaktan çıkartılması, toplam yatırımlarla toplam iç ve dış tasarruflar arasındaki dengenin sağlanma- sı ve toplumun her kesiminin bu dengenin sağlanması için bir katkı yapmasının gereğini bilmesi. Vergi tedbırinden fa- lan söz ederken aslında bundan söz eden liderler bunu açık- ça ortaya koymak ve topluma bu yönde mesaj vermek açı- sından bence çok yetersiz kaldılar. Konuî sigorîasında betonarme I ve ahşap evlere aynı prim mi uygulanıyor? (1) 14480 80 ANADOLU SIGORTA Anaoolu &gona b-r TÜRKİYE İŞ BANKASI ^urJuşudur.