Katalog

CUMHURÎYET/10 DIŞ HABERLER 24 OCAK 1991 Gorbi Japonya yolcusu • MOSKOVA (AFP) — SSCB Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov'un nisan ayında Japonya'ya gideceği açıklandı. Bu arada Moskova'da bulunan Japonya Dışişleri Bakanı Taro Nakayama hem Gorbaçov ile hem de Devlet Başkanı Yardımcısı Geanady Yanayev ile birer görüşme yaptı. SSCB Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre devlet başkanının gezisinde değişik konular ele alınacak. Japonya ile SSCB arasında tartışma konusu olan Kuril Adaları'nın durumu hakkında ise herhangi bir açıklama yapılmadı. Vietnam'da özelgirişim • BANGKOK (AP) — Komünist Vietnam'm, dünyanın en geri ekonomilerinden biri olan ekonomisini canlandırmak amacıyla özel girişimciliği destekleyecek ve koruyacak bir yasa hazırladığı bildirildi. Vietnara, ekonomisinin merkezi denetimini gevşetmiş ve 1986'da benimsediği reformlarla özel girişimciliği teşvik etmişti. Millet Meclisi'nde aralık sonunda tartışılan ve benimsenen yasanın cumhurbaşkanının imzasına sunulduğu, resmi komünist organı Nhan Dan tarafından açıklandı. Yasa, 16 ve yukarı yaştaki Vietnam yurttaşlanna özel iş açma olanağı tanıyor. Devlet de özel sektörü tanıyor ve gelişmesini desteklemeyi vaat ediyor. Romanya başbakanı • ANKARA (ANKA)— Romanya Başbakanı Petro Roman, Başbakan Yıldırım Akbulat'un konuğu olarak resmi bir ziyaret için bugün Ankara'ya gelecek. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Murat Sungar'ın verdiği bilgiye göre Romanya Başbakanı Roman yarın Başbakan Yıldınm Akbulut ile görüşmelerde bulunacak ve Cumhurbaşkanı Turgut özal tarafından kabul edilecek. Iki günlük ziyareti sırasında Dışişleri Bakaru Ahmet Kurtcebe Alptemoçin ve devlet bakanları Işın Çelebi ile Hüsamettin örüç'ü ayrı ayn kabul edecek olan konuk başbakan ayrıca TBMM Başkanı Kaya Erdem'i de ziyaret edecek. Dinieğitim tartıgması • ATİNA (AA) — Batı Trakya Türk azınlığının dini liderlerinin# Eğitim ve Dinişleri Bakanlığı tarafından atanmasını öngören kararmame Yunan Parlamentosu'nun tartışmalı oturumunda onaylandı. Oturumda, başta Eğitim ve Dinişleri Bakanı Yorgo Suflias olmak üzere söz alan tüm Yunan siyasi parti milletvekilleri, ağız birliği ile Gümülcine ve Iskeçe bağımsız milletvekilleri Sadık Ahmet ile Ahmet Faikoğlu için suclamalarda bulundular. Iskeçe bağımsız milletvekili Faikoğlu konuşmasında, dini Müslüman olan Batı Trakya azınlığının dini liderlerinin başka dinden olan bir bakan ya da bir vali tarafından atanamayacığını belirterek, kararname ile azınlığın dini özgürlüğünün kısıtlandığını söyledi. Uyuşturucu şebekesi • ATİNA (AA) — Yunan polisi, bir Türk-Yunan uyuşturucu şebekesinin üyeleri olduklan gerekçesiyle iki Türk vatandaşını tutukladı. Halit Yalçın ve Süleyman Acar adlı Türklerin beraberlerinde yüz gram eroin ve bir miktar döviz ile yakalandıklan Öğrenildi. Yetkililer, bu kişilerle ilişkisi olan iki Yunanlı'mn arandığını da belirttiler. Polis, iki Türk'ün tekneyle Türkiye"den Yunanistan'a büyük miktarda uyuşturucu soktuklannın ve halen Atina'da en az 60 kilo eroin sakladıklarının sanıldığını ifade etti. Lübnan'dapatlama, Endonezya'da bomba ihbarı, Kanada'da asker ailelerine tehdit Terör,vurmaya başladıStrateji uzmanları, Irak'ın müttefik hükümetlerin kararlılıklarını sarsmak amacıyla terörist eylemleri destekleyip yönlendireceği görüşündeler. Dış Haberter Servisi — Körfez savaşının başlamasıyla birlikte Avrupa başkentleri Irak kaynaklı terörist saldınlara karşı hazırlanır- ken Endonezya'nın başkenti Cakarta'da Amerikan Büyükelçiliği'ne ve Amerikan bankalanndan Citibank'ın bir şubesine bom- ba konulduğu yolundaki ihbarlar asılsız çıktı. Lübnan'da ise Fransız Büyükelçiliği'ne ve Baalbek kentindeki bir Fransız bankasına bombalı saldırı oldu. Olayda, bankanın Şii- Müslüman olan bekçisi öldü, binalar hasar gördü. Lübnan'daki Fransız büyükelçiliğine bom- balı saldırı olduğu yolundaki haber, daha sonra Fransa Dışişleri Bakanı Roland Dumas tarafından yaJanlandı. Filipinler'de bir Amerikan kütüphanesinin bombalanmasını örgütleyen iki Iraİclı suıır dı- şı edildi. Manila'daki Irak konsolosunun oğulları olan Hiisam Abdiil Sattar ile Hisam Hikmet Abdiil Sattar, Thomas Jefferson Kül- tür Merkezi'nin bombalanması için iki kişi- ye görev vermiş. Bomba yerleştirilirken mey- dana gelen patlamada bu iki kişinin biri ya- ralanmış, diğeri kaçmış^ı. Filistin'in Kurtuluşu İçin Halk Cephesi adlı örgütün lideri George Habbas, Filistinlilerin devlet kurma hakkı tanıruncaya kadar Isra- il'in ve ABD'nin saldınları beklemeleri gerek- tiğini söyledi. ttalya'da yayımlanan La Re- publica gazetesine bir demeç veren Habbaş, "Filistinlilerin meşru anayurt sahibi olma hakları tanınıncaya kadar siz Batıklann te- rorizm dediğiniz şey sürecektir" dedi. öte yandan Endonezya'nın başkenti Ca- karta'daki ABD Büyükelçiliği'ne ve Ameri- kan Citibank'ın bir şubesine bomba kondu- ğu ihbarlan alındı. Gerek büyükelçilikte ge- rekse Amerikan bankasında yapılan tarama çalışmalarından sonra bomba ihbanrun asıl- sız olduğu meydana çıktı. Bu arada Amerikan CNN televizyonu, Ka- nada'nın Vancouver kentinde Körfez'de gö- revli bulunan Kanadalı askerlerin ailelerinin tehdit edildiklerini duyurdu. Körfez savaşı sekizinci gününe girerken Amerikan strateji uzmanları, Irak'ın, müt- tefik hükümetlerin kararlılıklannı sarsmak amacıyla terörist eylemleri destekleyip yön- lendireceği görüşünü yinelediler. Arap ve Müslüman kamuoyunu elektriklendirmeyi de amaçlayacak olan bu terörist saldınlara karşı Avrupa başkentlerinde ve Israil'de yoğun gü- venlik önlemJerinin almdığını kaydeden stra- teji uzmanları, Mısır ve Suudi Arabistan'ın şu anda terörist saldınlar için daha kolay he- defler olduklarını öne sürdüler. Alman "Der Spiegel" dergisi ise Körfez savaşı patlak verir vermez, tüm Avrupa ül- keleri terör uzmanlannın Lüksemburg'da bir toplantı yaptıklannı haber verdi. Toplanü- nın konusunun Irak kaynaklı terörle müca- deleye koordinasyon olduğu belirtildi. Çeşitli Avrupa hükümetleri, Irak kaynaklı terör eylemlerini önlemeye yönelik bir ted- bir olarak Iraklı diplomatlan ve "şüpheli" kişileri sınırdışı etmeyi sürdürüyor. Körfez savaşının başlamasından bu yana Kanada, İngiltere, Fransa, Hollanda, Yunanistan ve Filipinler'den toplam 67 kişi sınırdışı edilmiş bulunuyor. 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyuk silah yığınağı Iraka karşı yapıldı SOVYETLER BİRÜĞİ2*F 111-E 48 F 111-F 20 F 117-A StealtrT 3 ertan keşıf ucağı AWACS 42 A/pfta-Jet, Mırage 5 ve f 104 (Almanya. Befcıka ve Italya'dan) 4 500 savas uçajı 2S0 savas helıkopten 800 balıstık fuze 8 savaş gemsı 4 savas gemısı savas gemısı 4 mayın tarama 3 mayın • vvtseonsın" 9 e ™ tarama gemsı 6 „&& ggmsı 2 Hûcumbot 2 çıkarma gemsi 2 Hûcumbot Takaddım Samava * Nasmye Savas gemısı ' Mıssotın" 2 refatat gernısı 2 savaş germsı 2 refatat gemsı 20 8-52 bombardıman uçaöı 1 savaş gemısı 2 savas gemsı 1 Hûcumbot Hûcumbot 24 Tomado F-3 30 Tomadı GR-1 20F 30 Hava savunma bataryası Hawk' * 18 Tomado F-3 12 Tomado GR-1 10 Mırage 2000 14 Jaguar 6 Keşjf uçagı Mırage F 1-C/R 5 erken uyarı uçaûı AVVACS" M.YA 8 Tomado GR-1 SJUAltSTAI 5 erken uyan uçafiı AVVACS" İMHTBIE 3 •Nımrod" denız keşıf uçajı 8 Mırage F 1-C 2* CF 18 15F5-E 20 F 15-O3 20 F 117-A "Stealth' SJUUUİSTM • 15F5-E 20 F 15-C/D 38 F 111 6 TRIA, 12 F 4-G. 12 EF 111 (Elektronık savas) ! • Müttefiklerin deniz ve hava güçleri Almanya SosyalDemokrat Partisi (SPD)basın sözcüsü Heering'in Cumhuriyet'e demecv NÂIÖ devreye girmemeliSPD'nin Meclis Basın Sözcüsü Peter Heering, Irak'ın Incirlik Ussü'nü bombalaması durumunda NATO'nun devreye girmesine karşı olduklarını söyledi. DİLEK ZAPTÇIOĞLU BERLİN — Almanya Sosyal Demokrat Parti SPD'nin Mec- lis Grubu basın sözcüsü Peter Heering, Türk hükümetinin halkı aldattiğını öne sürdü. He- ering, İncirlik Üssü'nün Irak ta- rafından bombalanması duru- munda, SPD'nin NATO'nun devreye girmesine karşı olduğu- nu söyledi. Peter Heering'in sorulanmı- za verdiği yanıtlar şöyle: — Sosyal demokratlar Körfez savaşıu nasıl degeriendiriyor? P.HEERING — Bu savaş çok erken başlatılmıştır. Biz Irak'a karşı ambargonun etki göstermesi için daha uzunca bir süre beklemek gerektiğini sa- vunduk. Savaş çare değildir ve çare olarak görülmemeliydi. Irak'ın gelirlerinin yüzde 95'i petrolden kaynaklanmaktadır. Irak ekonomisi zayıftır ve bu ambargonun üstesinden gelecek durumda değildi. — Ama ABD üderiiğindeki miittefikler başUn beri Körfez'e asker yığarak savaşı hazıriama- dılar mı? P.HEERING — Evet, SPD bu görüştedir. İngiltere Babaka- nı John Major'in sözlerine ba- karsanız baştan beri savaşı işle- diklerini görürsünüz. Diplomasi bu krizde sabırsız davranmış, javaş yolunu açrruştır. — Irak Törkiye'ye saldınrsa ne olacak? P.HEERING — Amerikan ucaklan Türkiye'deki askeri üs- lerden kalkışla Irak'ı bombalı- yor. Eğer Irak buna karşılık ola- rak üsleri bombalarsa bu NA- TO'nun otomatikman devreye girmesini ve Türkiye'de ikinci bir cephe açılmasını gerektir- mez. — Irak, Türkiye'deki üsJerle beraber sivil merkezteri bomba- larsa ne olur? P.HEERING — SPD şimdi- lik bunu tartışmıyor. Üslerin . bombalanma halini tartışıyor. Ve bu halde NATO'nun devre- ye girmesine karşı, Kohl hükü- meti ise NATO'yu otamatik- man devreye sokmak istiyor. Almanya'da askeri ve siyasi uz- manlar Irak'ın Türkiye'ye sal- dırmasına zaten ihtimal vermi- yor. Irak bütün NATO'yu kar- şısına alacak kadar düşüncesiz değildir. Irak'ın Türkiye'ye STRATEJİ UZMANLARI GELİŞMELERİ YORUMLUYOR: 5. GÜN Hunter: Scud füzeleri ününü yitirdi Robeıi E. Hunter (VVashington'daki Stratejik ve Uluslararası Araştınnalar Merkezi Başkan Yardıması) "Irak'ın Scud füzeleri askeri açıdan işe yaramazlıklanyla ünlerini yitirdi. Bu füzeler, terörle savaşa başica ülkeleri bulaştırmak ya da televizyonlarda dramlar yaratmak, böylehkle de müttefik komutanlardan, kaynakları, bu füzeleri sığınaklardan çıkartmaya yöneltmelerinin talep edilmesini sağlamak gibi politik amaçlara hizmet etmektedir." François Heisbourg (Londra'daki Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürü) "Irak'ın fuze saldınlarına karşı geliştirilmiş Patriotların ilk başarılarından sonra anti taktik balistik füzelerin dönemlerini tamamladıklan gözüküyor. Bu, hem ABD'nin stratejik savunma inisiyatifi üzerinde, hem de Avrupahlann Ortadoğu'daki füze tehdidine karşı savunma planlan üzerinde önemli etkilerde bulunacaktır. Patriotun icraatı, bu sistemin füzesavar amaçlı yapılmamış olması nedeniyle, daha da önem kazanıyor." Ze'er Schiff (Tel Aviv'de yayımlanan günlük 'Ha'areU gazetesi askeri yonımcusu) "Irak'ın nükleer tesislerine vurulan Amerikan darbesi, büyük önem taşıyan bir harekettir. Bu, Başkan Bush'un daha önce ilan ettiği Irak'ı Kuveyt'ten çıkartmak ve ülkenin meşru hükümetini geri getirmek amacıyla artık kendisini sınırlamadığını göstermektedir. Ek bir amaç da kimyasal, nükleer ya da biyolojik, kitle kınm silahı üretiminin altyapısuu yok etmektir. Şimdiye kadar yalnızca küçük bir nükleer tesis vurulmuştur, ancak kuşku yok ki çabalar sürecektir. Abdiil Kerim Ebu Nasır (1965'den beri önde gelen Arap yayıncısı ve politik yorumcusu, Kuveyt'in Ei Kabus gazetesi için çalışıyor) "Irak'ın askeri-sanayi kapasitesinin ve stratejik potansiyelinin imhası, kimilerinin düşündüğü gibi yalnızca bir Amerikan planı değildir. Bu, anti- Bağdat koalisyonu tarafından, Kuveyt'i kurtarmak için bir adım olarak göriilen bir amactır. Operasyon ile birlikte ele alındığında Başkan Mitterrand'ın yapüğı açıklamalar, bu amaan savaş başladığında koalisyonun önde gelen hükümetleri için bir sır olmadığını göstermiştir. Şimdi bu, kamuoyunca bilinen bir plan haline gelmiştir. Bu, koalisyonun, Kuveyt'i kurtarmayı aşan bir gündeme sahip olduğunu göstermektedir. Yani yalnız Irak'a geri adım attırmak değil, aynı zamanda Körfez'de ve.tüm Ortadoğu'da yeni bir askeri ve politik güçler dengesini oluşturmak. Internationai Herald Tribune'dan ahnmıştır. kimyasal silahla saldırma olası- hğı çok düşük. Eğer kimyasal si- lah kullanacak olsaydı bunu ilk iş olarak Suudi'lere karşı yapar- dı. — Türkiye'deki sosyal de- mokratlarla bağlantı içinde mi- siniz? P.HEERING — SPD, Türki- ye'deki sosyal demokratlarla temastadır. Burada şunu vurgu- lamak istiyorum: Türk hükü- meti kendi halkını bilgilendir- memekte, askeri üslerden kal- kan uçaklann görüntüsü sıraya getince sansür uygulamaktadır. Türkler Almanya'daki yakınla- rına telefon edip kendi ülkele- rinde olup bitenleri öğrenmeye çalışıyor. Bu savaşta biz de Batının san- sürü altmdayız. Haberlere bakı- lacak olunursa savaşta hemen hemen kimsenin burnu kana- madı. ölenlerin ve yaralananla- nn sayısı hakkında bilgi sahibi değiliz. Hepimize yalan söyleni- yor. — Uzmanlar bu savaştan soara Ortadoğu'da Batı ve Amerikan diişmanhğının tır- mandığııu soyiüyor. Buna ne di- yorsunuz? P.HEERING — Doğru, Amerikalılar bu savaşı kazana- cak ama Batı bu bölgeyi kaybe- decektir. Bu korkunç savaştan sonra sosyal demokratlar olarak dünyada savaşın her koşulda önlenmesi gerektiğini düşünü- yoruz. Geliştirilen son derece modern savaş araçlarının gele- cekte devreye gimesi ne pahası- na olursa olsun engellenmelidir. Biz Almanlar savaşa karşı çok duyarlıyız, çunkü iki dünya sa- vaşı başlattık. Alman kamuoyu artık savaşa karışmak istemi- yor. DlŞBASIN iNirtıı JJork Simc5 Böbürlenme boşa çıktı Hükümetin savaşın gidişatı hakkında verdiği bilgiler hakh olarak şüphe uyandırmaya başladı. Savaşla ilgili iki en önemli iddia çıktı. Askeri yetkililer Irak'a karşı hava üstünlüğünün tam anlamıyla sağlandığı şeklindeki iddialanndan vazgeçtiler. Şimdi hava üstünlüğüne, nerede ihtiyaçları olursa orada sahip olduklarını öne sürüyorlar. Aynı şekilde, Irak'ın "Scud" füzesi atma kapasitesinin büyük ölçüde yok edildiği şeklindeki iddianın yerini "yok edilmeye yakın bir dunıma getirildiği" açıklaması aldı. Bu dunım Tel Aviv'e yönelik son Scud saldırısının devamıyla doğrulandı. Yayınlanmasına izin verilen bütün filmler, • "akılh" silahların gösterüeri, "Patriot" füzelerinin uçuşu, uçaklann kalkışı herkeste Irak'a askeri mekanizmasmın çaresiz hale getirildiği izlenimi yaratıyor. Oysa atılan onca bombarun nereye, kimlerın üzerine düştüğü, eylemin sonuçlannın ne olduğu sorulan yanıt bekliyor. Bütün sorulara rağmen basına sansür devam ediyor, gazeteciler ellerindeki bilgiyi tutmaya zorlanıyor, haberler zamanından çok sonra, ancak askeri onaydan geçerek yerine ulaşıyor. Gizlilik Vietnam anılan nedeniyle ortaya çıktı. Pentagon'un bu politikası daha savaşın basında kamuoyunun güvenini sarsma riskini içermektedir. (23 oeak) THE INDEPENDENT İran, Türkiye'den kuşkulu Arap çöllerinde savaş süredursun, bölgede Arap olmayan iki güç arasında, savaş sonrası durum konusunda daha sakin bir çekişme var: Türkiye ve giderek daha kaygılanan İran arasında... Tahran, savaşın daha genişlemesini istemiyor. İran da tıpkı Suriye gibi Türkiye'nin Irak sınırındaki askeri yığınağı ve ABD uçaklarına hava saldırısı olanağı taşımasını giderek artan bir huzursuzlukla izlemekte. İran, Türkiye'nin, Musul ve . Kerkük'ü almak istediğinden kuşkulanıyor. Bu ise Türkiye'nin bölgede güç dengesi bakımından uzun süredir gözettiği çıkarlarını zedeler. Tahran'da üslenen Iraklı dini gruplar, Türkiye'yi, Irak'ı işgal ettiği takdirde ağır sonuçların beklediğini açıkladılar. (23 Ocak) THEGUARDIAN Savaş ve özal'ın hesabı Türkiye, Körfez savaşına gömüldükçe, genişlemekte olan bunahmın bir başka yüzü de ortaya çıkmakta. Müttefıklerin şimdi açıkça amacı Saddam Hüseyin'i devirmek. Cumhurbaşkanı özal, ülkesini savaşa sokarken melektaşlarına damşmamakla suçlanıyor. Ancak Özal, sürekli olarak, Türkiye'nin de Irak'ta savaş sonrasında bir payı olması gerektiğini söyledi. Hesabı kurnazca ve basit. Ya Türkiye, savaşta bir pay sahibi olarak başkalarının Irak'ı bölmesini engeller ya da Irak'ın bölünmesine bizzat katılır... Ankara hükümeti, Irak'a yönelik bir tutum almazsa, Irak'taki Kürtlerin özerklik isteklerinin Irak sınırları içinde tatmin edilmesinin, Türkiye'deki Kürtlerin isteklerini körükleyeceğinden çekiniyor. Özal'ın bir yakınının VVashington Post gazetesine dediği gibi, "Biz zafer sofrasına davet edilmek istiyoruz. Ama mönü olarak değil" dedi. Müttefikler içinde durumu en kuşkulu olan Türkiye değil, bu mevki Suriye'nin, ancak Ankara'nın, savaşa katkısı için savaştan sonra bir fiyat talep etmesi çok tatsız, James Baker'ın ziyaretinden sonra Inciruk Üssü'nün kullanımına karşılık Türkiye'ye niteliği ve niceliği belirsiz ticari ve ekonomik tavizler verildi, Amerikah stratejistler, Türkiye'yi, savaş sonrasında îsrail'e eş konumda Ortadoğu'nun 'yeni polisi olarak görüyorlar. Bu durumda özal gayet dolgun bir mükâfat kazanabilir. lstek listesinde Türkiye'nin AT üyeliği ve Kıbns'ta Ankara yanlısı bir çözüm dahi yer alabilir. ABD ile özel ilişki peşindeki özal, birçok meslektaşını saf dışı bıraktı. Dışişleri ve Savunma bakanları, Genelkurmay Başkanı istifa ettiler. Ülkeyi savaş yönünde götürme siyaseti Atatürk'ün 'yurlta sulh, cikanda sulh' ilkesine karşı çıkıyor. özal'ın ise en büyük korkusu, Irak'ta, iran destekli Şii Müslümanların, özerklik peşindeki Kürtlerle işbirliği yapmaları, Türkiye sınınnda özerk bir Kürt devleti doğduğu takdirde, Ankara'nın da Musul eyaletini ilhak edeceğine iüşkin bir senaryo var. Bu gerçekleştiği takdirde, zengin petrol yataklan ele geçirilecek, Kürdistan Işçi Partisi'nin (PKK) ana üsleri de ortadan kaldınlmış olacak. (22 Ocak) Le Monded«B I