Katalog

CUMHURÎYET/10 BerUrvden PAZAR YAZILABJ Madrid'den 22 TEMMUZ 1990 Duvann ötesinde Sİmdİ bolerO vakti DUşlerinize bir daha girmiyor duvar, duvarı aşarken öldürülenler tedirgin etmiyor artık sizi. Ama başka tedirginlikleriniz var. Elinizdeki paranın değer yitirdiğini düşünüyorsunuz, siz bir DDR vatandaşısınız. Tüketim bombardımanına uğradınız ve şaşkınsınız... GÜLTEKİN EMRE BERLİN Düşte gibi her şey; aslında masal gibi. Hem düşhem de masal gibi. Akılalmaz bir değişiklik, bu kadar olur, her yerde, her şeyde kendini gösteriyor. Yollar, dükkânlar, eviçleri, düşünceler, anlayışlar, yaşama bakışlar, eğitim, ekonomi, siyaset, arabalar... Değişiyor, değişti. Bir sabah uyanıyorsunuz ki kentinizi çevreleyen duvarlar yıkılmış. Tarihe karışan ve artık hıçbir zaman, hiçbir biçimde yıkılmayacakmış gibi yaşamınıza karışan duvann yıkılışı sizin ilk büyük şaşkınlığınız. Edip Cansever'in Uyamş şiirini anımsadım birden: "Uyanıyorum uyanıyorum/Dört duvar/Evet, dört duvar/Peki duvann arkasında ne var?" Duvann arkasını merak eden ve duvann ötesine geçmeye çalışan insanların öldürülüşünü, damlayan kanlannı, korkulu gözlerini görüyorsunuz düşlerinizde. Sabah uyandığınızda, alışıp gittiğiniz, uzayıp giden ve size bir hapishane duygusu veren duvarın yıkıldığını öğreniyorsunuz ve gidip yok olmak üzere olan duvann Ustünde polislerle resim çektiriyorsunuz. DUşlerinize bir daha girmiyor duvar, bir daha duvarı aşmaya çalışanların öldürülüşü tedirgin etmiyor sizi. Başka düşlerle uyanıyorsunuz dünyanın gözbebeği kentinizde güneşli sabahlara. Elinizdeki paranın değer yitirdiğini, geçmediğini, pekçok paranın elinizde kaldığını düşlüyorsunuz bu kez de. Komşu kentin para birimi piyasada salına salına dolaşıyor. Dükkânlar yepyeni, pırıl pırıl, ışıl ışıl! Yeni mallar vitrinleri, rafları süslüyor. Bir filmde gibi duyumsuyorsunuz kendinizi. Yıllardır olmasını istediğiniz şeyler nelerdi? Siz hangi şeylere sahip olmak istiyordunuz? Bu yiyecekler de ne? Nasıl yenir, nasıl pişer bunlar? Hangisinden başlamalı tatmaya? Elinizdeki yeni paralara alışabildinız mi? Ya paranız yetmezse? Ne oldu kahvelere, pastalara; karanlık, camı kırık, boş dükkânlara? Kim değiştirdi bunları bir gecede? Neredesiniz, nerede yaşıyorsunuz? Yaşıyor musunuz gerçekte? Yoksa, hâlâ uyuyor musunuz? Nedir bu başınıza gelenler? Ne oldu bu kente? Çıldırdı mı? Nasıl böyle birden değişiverdi? MtNE G.SAULNIER MADRİD Saka kuşlarını, gttzel ötsün diyc küçük kafeslere koyarlar. En güzel aşk şiirleri, aşksız yazılır. Ozlem, kavuşmaktan daha Urperticidir bazen. Ve bir gün, palamarı çözmek gerekir kuytu limanlardan. İşte o an, bolero zamanıdır. Üç tempolu bir müziktir bolero. Hazırcevaptır. Tüm hallerinize adını koyan bir bolero şarkısı vardır mutlaka. "Besame, Besame Mucho", dudaklarınız titreten yakıcı bir soluk değil midir? Hangımiz bir "belki"nin umudunu taşımaz, "Quiza, quiza, quiza?" Monarşi yanlısı Latin Amerikalılar, "Majeslderi Bolero", diye anıyorlar bu müzik türünü. Derisi yüzülmüş etleri gözyaşıyla yıkayan bolero, kendi cinsinin en incelmişi sayılıyor ve "Bolerazo..." diye anılıyor saygıyla. Bana yalan söyle: "Mienteme", Çok sev beni: "Oulereme mucho", Seninle öğrendim: "Contigo aprendi", Yemin et: "Jurame", işte bu bam telini çekiştiren bolerazolar. Çocukluğumuzun ögleden sonra radyolan, Arjantin tangoları ve Meksika bolerolan. O radyoları dinlemeyenler, bu yazılan okumasmlar. Ağır müziğin en büyük temsilcisi sayılan bolero, tıpkı tango gibi Küba doğumlu. 120 yaşında olduğu hesap ediliyor. Yucatan yarımadası yoluyla Meksika'mn yüreğine ilerlemiş ve son bicimini burada almış. Tarihin en ünlü "bolerista"sı Agıutln Lara'nın ülkesi Meksika, boleroyu dünyaya ihrac etmiş, Nat King Cole'a söyletmiş, doğal olarak da lspanya'yı fethetmiş. Bilmem söylemeye gerek var mı? Bolero yalnız müzik değil, bellı bir dans aynı zamanda. Ihtıras tangosunun, biraz sulu göz, bıraz evcil, bir gıdım da sırnaşık kardeşi. Ispanyol Amerika külturü, son zamanlarda bu müzik ve GERÇEK BOLEROBolero, ayakkabı boyacısı demektir. Rolero rit dansını yeniden keşfedivor. Boleminin temellnde boyarılann f ırça lıkırdalması yatar. İşte gerçek bir bo ronun öğretildiği dans akademilero ve bolera krallan "Los Panchos" grubu. Muzigin kokenleri ve leri adam almıyor, demodenin modası sardı gencleri. sanatsaltavanı bir arada. 46 yıllıkbolerocu Chucho, yaşayan efsane. Geçen ay, boleronun yaşayan en büyük ustaları geldiler Ispanya'ya: "Las Pancbos". Topluluğunun kurucusu Chucho Navarro bugün seksen yaşında bir Bolero "mltos"u. 1944 yılında Ncw York'ta, psikiyatri öğrenimi için para kazanmak amacıyla ve iki arkadaşıyla birlikte yaratmışlar "Los Panchos"u. 1978 yılına vardıklarında bir de bakmışlar gcriye, 500 milyonluk bir plak satışı, 2500 şarkı, 200 albümleri var. Topluluğun şimdiki bileşiminde eskilerden biri Chucho kalmış. Diğerleri belki onun kadar dinç değil, ama genç. Boleronun taze kanları yani. Adını ünlü Meksikalı halk kahramanı Pancho VIIla'dan alan " L o s Panchos'Mann tarihsel ve güncel lideri Chucho, tadına doyulmaz güzellikte öyküler anlatıyor bolero üstüne. Orneğin Franko pek severmiş bolero Paris'ten deniyor. Chucho'nun anlattığına göre, Meksikalı boyacı çocukların, ayakkabıya sürtüp kutuya vurdukları fırçanın temposu, bo lero müziğinin özünü oluşturL yor. Peki hani kaynak KUba'ydı diye anımsatanlara, gülerek şu yanıtı veriyor Chucho: "Düoyanın bütün boyacı çocuklan bokronun üç temposunu vurur." Ah o proleterler. Ne zengin bir kültür hazinesidirler ezildikleri sürece. Küçük kafeslerdeki saka kuşları. Meksikalı, Kübalı, lstanbullu ayakkabı boyacıları. Fakat Stokowsky, "Müzik yalnızca tempo olsaydı, gttrültüden 1leri gidemezdi" diyor. Chucho'ya bakılırsa, "Karpuzu MİIamanın Mnbir çeşidi var. Ama bolero ile sallamak daha bir duyarlı oluyor." Zaten yakınlarının Çuçito diye çağırdıkları Chucho, tükenmez bir bilgelik kaynağı. Seksen yıllık Ev bulamayan nehir gemisine imal edilişinden 80 yıl sonra, "Seine" nehrinin bir kolu olan PARİS Başkentte ihtiyaç sa "Marne" ırmağının kıyısına bağhibi 50 bin kadar aile, "sosyal lanmış, demirlemiş, görkcmli bir konut" edinmek amacıyla başta emeklilik devresi yaşıyor. belediye olmak üzere çeşitli kuParis'in baş belası rumlara başvurdu. Paris'in yakın "metrekare" derdinden uzak, güzamana kadar, 'orta halli' ya da zel düşüncelere dalmış, oyalanı'dar gelirli' insanların oturduğu yorlar. 5 kadar nehir gemisi Armahalleleri, durmadan konut spe tarda demirlemiş. Jan'la Margot'külatörlerinin hücumuna uğru nun gemi sakini komşusu, kafayor. sında Van Gogh'unkine benzeyen Makul bir alan işgal edebilme bir şapka olduğu halde karakalem koşuluyla Paris'te yaşamanın resün yapıyor. kendileri için "hayal" olduğunu Bizimkilerin telefonları, elekbilen Margot ve Jean, birkaç yıl trikleri ve arabaları var. Su için önce hayli ilginç bir yol seçmişler. tam karşılanndaki kitap ciltleme " E l z a " adlı bir nehir gemisini atölyesiyle anlaşnuşlar. Atölyenin mesken tutmuşlar. 1970'lerde Çe bekçisinin, rakının bir benzeri koslovakya'dan gelerek Fransa' olan "Rlcard" gereksinimini onya iltica eden Jean ya da gerçek lar karşılıyor. Bekçi de gemi koadıyla Jan, on parmağrnda on nutun suyunu veriyor. Ikisi ikiz, marifet, Protestan kökenli bir üç küçük çocukları topaç gibi. TeSlav. Çekoslovakya'nın Silezya levizyonlan da yok. bölgesinden gelmiş. Kiliselere vitray ve ikona imal eden bir sanatçı. "Elza"yı kendi elleriyle, tam bir yıl çalışarak bir saray yavrusuna çevirmiş. Bolero'nun yaşayan en ünlü ustaları geçen ay Ispanya'daydı. Los Panchos grubu adını Meksika'mn ünlü ihtilalcisi Pancho Villa'dan alıyor. Artık bir mitosa dönüşen Chucho Navarro bugün 80 yaşlarında ve ardında 2500 şarkı, 500 albüm var. müziğini. tspanya'ya bir gelişlerinde Pardo sarayına çağrılmışlar, Franko'ya konser versinler diye. DiktatörUn karşısında çalıp söyleyen Los Panchoslar'ın durumu pek bir acıklıymış doğrusu. Franko'yu sevmemeleri bir yana, ülkeleri Meksika ile tspanya'nın diplomalik ilişkileri de kopukmuş o sıra ve tspanyol Caudillo'suna "Seninle Mesafell..." (Contigo en la distancia) diye döktürürken, dönüşte başlarına gelecekleri düşünüyorlarmış, bolero karası suratlarla. Franko bizim Panço'ları diledikten sonra şöyle demış: "Çok iyi, tesekkür ederim. Biz Meksikalılar ve Ispanyollar kavga ediyoruz ama birbirimizin aynasıyız aslında." Boleronun en ilginç yanı, herşeyden önce adı. Meksika'da, ayakkabı boyacılanna "bolero" yaşamı kutsal kitap gibi maşallah; ağzını açtı mı atasözleri torbası delinmişcesine inciler dökülüyor. Deneyimli bir bolerocu ya da profesyonel romantik olarak, "kadınlan diyor", örneğin, "daha az gercksindikçe, daha iyi anlamaya başladım." Bu arada bolero türünde hemen tüm müzisyenlerin erkek oluşuna dikkati cekiyor. Dünyada yalnızca iki ünlü kadın bolero şarkıcısı var: Maria Grivp ve Chelo Velaquez. Maria Ori' Küba'nın göz ağrısı, Fidel'in sadık arkadaşı. Havana körfezine bakan güzel evinde tatlı bir cmeklilikte. Dünyanın en yaşlı bolerocusu Çuçito, dalındaki kadın azlığıru şu sözlerle açıklıyor. "Erkek, iç dunyasını kadından daha kolay soyar. Bir de, bildiginiz gibi: Kadın isledigi, erkek yapabildigi kadardır... derler." SABETAY VAROL Ne olacak şimdi? Sizin yıllardır gördüğünüz düşler nasıldı? Ne gördünüzdü düşlerinizde? Faşizmi yenmiştiniz. Başka bir yoldan yürümeye başlamıştınız. Kalkınmanız başka olacaktı. Sizin de her şeyiniz olacaktı, oldu da. Ama şu gördüğünüz malların da sizin olmasını istiyorsunuz. Tüketim bombardımanına tutuldunuz. Huzursuzsunuz. Siz DDR'li bir vatandaşsınız. Sizinle birçok kez karşılaştık, sohbet ettik. Korkularınızı, kuşkularınızı, tedirginliklerinizi anlattınız bana; düşlerinizi de biliyorum. Haklısınız, bundan böyle eskisi gibi ucuza kitap okuyamayacaksınız. Dergiler, kitaplar yüz bine varan baskılar yapmayacak. Kimi yayınevleri kapanacak. Yeni bir yola girdiniz. Yeni düşüncelere, yeni yaşam biçimine, yeni düşlere alışmanız oldukça zor olacak. New York'tan Karısı Margot hakiki Fransız. Her bir ferdi çok "yüksek" birer yüksekokulda okumuş. Çok önemli diplomalar edinmiş bir ailenin kızı. lstanbul'da, konsolosluğa bağlı Fransız Lisesı'nde tarih ve coğrafya dersi vererek geçirdiği bir yılın sonunda Paris'e dönerek iş aramaya koyulmuş. Umutsuzluğun ağır bastığı günlerden birinde, "sadece bilgi edinmek" üzere, bizim evin 200 metre uzağındaki "Transandantal MediUsyon" bürosunun kapısından içeri adımını atmış, birkaç gün sonra, kendini, Asya kökenli ve "kapalı" tarikatlardan birinin, muritlerıni toplu halde yaşattığı bir eski şatoda bulmuş. Aynı tarihte, Silezyalı Jan da şatoda yaşıyormuş.. Emektar nehir gemisi "Elza", ABD'de gizli servisleri uğraştıran bir avuç genç var. Bilgisayarları ile çeşitli sistemlere giren "Kıyamet Fırkası" adlı bu gruba karşı operasyonlar düzenleniyor, elemanları yakalanıyor, davalar açıhyor. ŞEBNEM ATtYAS NEW YORK 15 Ocak 1990: ABD'de tarihi bir gün. ABD'nin en büyük iletişim şirketi ATT'nin eyaletler ve devletlerarası hatları dokuz saat felce uğradı. Milyonlarca telefon tutkunu, işadamı, telefona bağlı bilgisayar, teleks, faks işlemez hale geldi. Tam bir kaos ortaya çıktı. Satışlar, alımlar birbirine girdi. Kısacası bütün sistemin en önemli duyu organı durumundaki iletişim ağlarının yokluğu büyük zararlara neden oldu. Kızgın müşteriler ATT'yi girdikleri zarar nedeniyle dava ettiler. ATT yaptığı açıklamada, arızanın, meçhul bir vırüsün hatları düzenleyen programları aksatmasından kaynaklandığını bildirdi. Bütün mUsterilerıne 22 ocak günü 9 saat bedava telefon kullanma imkânı tanıyarak özürünü kapatmaya calıştı. 17 Ocak 1990 Çarsamba oglenden sonra: New York'un banliyölerinden Queens'te üç katlı, kendi halinde bir aile evinin kapısı sert vuruşlarla çalındı. Kapıyı açan küçük kıza ellerindeki arama belgesini gösteren tepeden tırnağa silahlı bir düzine adam evin içine daldılar. Silahlı adamlar korkudan kaskatı kesilen küçük kıza aldırış etmeden, dosdoğru erkek kardeşinin odasına girdiler. Biraz sonra anne alışverişten döndü. Oğlunun odasında bilgisayarı kurcalayan, veri disklerini paketleyen silahlı adamlara kım olduklarını sordu. "Amerika Birlefik Devlelleri Gizli Servisi" cevabını aldı. Gizli servis ajanlanndan 20 yaşındaki biricik oğlu Joey'in, telefon hatları hırsızlarıbilgisayar yeraltı dünyasındaki terimi ile "acld phreak'Merden oluşan bir telekomünikasyon terorizm çetesinin lideri olduğunu öğrendi. "Kıyamet Fırkası" adıyla Unlenen gizli örgüt ATT'nin yüzlerce milyon dolara mal olan dokuz saatlik aksamasından sorumlu tutuluyordu. Yarım saat sonra, odası didik didik aranan 20 yaşındaki delikanlı Joey eve girerken kapıdan ellerinde kendi bilgisayarı ve veri disketleri kutulanyla çıkan gizli servis görevlileriyle karşılaştı. Ajanlar Joey'i tutuklamadılar ama World Trade Center'daki ofislerine götürdüler. Joey ajanlara çetesinin hemen hemen bütün telefon sistemlerine girebildiğini açıkladı. Hangi programlann güvcnlik sistemlcrinı nasıl çözdüğünü. "Elinden geldigince basit bir dille ve ajanlann anlayabileceği düzeyde ifade etmeye" çalıştı. Ajanlar v'etenin diğer üyelerini öğrenmek istediler. Diğer üyelerin Bilgisayar 'teröristleri* isimlerini vermedi. Telefon selcreterinin ne işe yaradığını sordular. Joey telefonlara cevap verdiğini belirtti. Mafya ile bağlantısı olup olmadığını sordular. Komüni«t olup olmadığını sordular. Sa ha kadar süren sorgusundan sonra Joey, ATT'nin arızasına neden olmadığına yemin eden bir açıklama imzalayıp evine döndü. 18 ocak pcrfembe: Gizli servis ajanları bilgisayar bültenlerinde Phiber Optik diye tanınan ve Joey'in yakın arkadaşı Mark'ın evini bastılar. Mark da aktif "Acid Phreak'Merdendi. " K ı y a m e t Fırluuı'nın" en azılı elemanlanndandı. 18 ocak perşembe öğleden sonra Uçüncü "zanlı" "Akrep"in evi basıldı. "Akrep"in bütün programları ve bilgisayarı alındı. 19 ocak cııma: Bilgisayar suçlarında ilk tarihi ceza olarak nitelendirilen mahkeme kararı kesinleşti. Istihbarat servisinin de dahil olduğu araştırma programları Agı Internet'e bir virüs programla girerek, bütün sistemi işlemez hale getiren 24 yaşındaki Cornell yüksek lisans öğrencilerinden Roberl Morris ilk kez bilgisayar yolsuzluğundan beş yıl hapis, 250.000 dolar para cezasına çarptırılan kişi oldu. (jueens'deki baskınlardan iki hafta sonra, gizli servis, Atlanta Georgia'da üç ev bastı. Bu sefer üç tutuklama gerçekleşti. Tutuklananlar halen 40 yıla kadar hapis cezası ve 2 milyon dolar toplam para cezası ile yargılanıyorlar. Suçları, BELL telefon şirketinin bilgisayarları da dahil olmak Uzere, pek çok bilgisayar ünitesine girmek, NVcstern Union iletişim şirketinin hatlarını karıştırmak, programlannı kopya etmek gibi çeşitli faaliyetlerde bulunmak. Bu şekilde başlayan telekomünikasyon hırsızlığı avı bütün kış ve bahar boyunca sürdü. Gizli servis ajanları, polisler, federal ve devlet savcılıklan 15 eyalette daha önce görülmemiş bUyUklükte bir yeraltı ağı ortaya çıkardılar. Phiber optik, akrep, bandito, kdertli kemirgen, düzenbazlık L talan, felaket ustalan ve daha pek çok "Acid Phreak'ın "Kıyamet Fırkası" ağının elemanları olduğu tespit edildi, Atlanta Savcılığı kayıtlarına göre 1984 yılında kurulan "Kıyamel Fırkası" ülke çapında yaygınlığı olan ve telefon sistemlerini keserek, kredi bürolarının bilgisayarlarını işgal ederek, özel mülkiyet olan programları çalarak, anahtar sözcüklcri değiş tokuş ederek, genelde bilgisayar ve telekomünikasyon hırsızlığını teşvik eden terörisl bir örgut! MaMorca'dan Yapay inciler ÜSTÜN AKMEN PALMA DE MALLORCA lspanya'nın Baleares özerk bölgesindeki Mallorca adasının liman kentinde akşama doğru güneşle gölge arasında sessiz, sinsi ve ağır bir çekişme sürerken bulutlarda sanki alaycı bir gulümseme var. Bazen inceden bir yağmur bile yağdığı oluyor. Ama sabah gene güneş ve de sıcak. Kıyı boyunca 11 km. uzanan zarif yapıların, gezinti yollarının ve bahçelerin yer aldığı yeni kent alanının iç yanı, ateş gibi yanan hatmi çiçekleri, begonyalar, güller ve gündüzsefaları ile dolu. Denize yakın yerlerde büyük, sarı, kırmızı, menekşe rengi bitkiler yıldız gibi parlıyor. lspanya genelinde yüzde kırk azalan turist sayısı kendini belirgin olarak duyumsatmakta. Tarihsel özcllikleri hemen hemen bütünüyle korunan, gelgelelim eski surların yerine geniş caddelerk donanmış kent, cansız gibi. "KraUçe Meydanı", San Juan sokağındaki "Abaco"da akşamlan yer bulunabiliyor. Var olan turistler sabahları otobüslere doldurulup inci fabrikasına götürülüyorlar. Bu fabrikada inci midyesinin üzerinden epitelyum alınarak, yapay bir çekirdeği çevrelemeye ve bu bütün yeni bir inci midyesi ttzerine aşılama tekniğine dayanan "kültive" inci üretilmiyor. Burada ince porselen çubuklar ateş yardımıyla eritilip şekillendirilerek çekirdek oluşturuluyor. Daha sonra kalsiyum karbonat katmanlarıyla kapİanıyor. Aragonit bileşeni ile sedeflenip pişiriliyor. Yıllar yılı beklemek yerine, bantlar dolusu Unlü "Majorica" incisi işte böyle Uretiliyor. Fabrikanın satış mağazasının duvarında ise tmparatoriçe Josephıe'ye ait iri incilerden yapılmış ve Louvre'da sergilenmekte olan bir çift damla küpe fotoğrafı, " s a h t e " hemcinsleri ile alayını gün boyu sürdürmekte. Türkiye Elektrİk Enerjisi Uretimi ve Boğaı Köprül«ri G«liH«rine Ortak Olabilmeniz İçin... Yeni C Tertibi Gelir Ortaklıgı Smelleri Satyı Sunuhıyor. vtff OrtoUtyMG TBM Bir AltofMrtif D O M . Baraj üretimlerinde, iklim koşullanndan kaynaklanan dalgalanmalardan tasarruf sahibini korumak amacıyla: Ulusal Elektrik Sistemine bağlı Türkiye Elektrik Kurumu ve Ayncalıklı Şirketler toplam elektrik enerjisi üretiminden kaynaklanan bir yıllık brüt gelirin % 0.7'si ile; Birinci Boğaziçi Köprüsü ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nün bir yıllık gelirleri toplamının % 6'si; senet hamillerine gelir payı olarak dağıtılacaktır. ve T.C. Başbakanlık Kamu Ortaklığı İdaresi'nce ihraç edilecek olan G tertibi Gelir Ortaklığı Senetleri'nin nominal değeri 100 milyar TL'dir. 100.000. TL, 500.000. TL, 1.000.000. TL, 5.000.000. TL ve 10.000.000. TL'lik kupürler halindeki G tertibi Gelir Ortaklığı Senetleri, 1 yıl vadelidir. Gelir payı ödemesi, anapara ile birlikte, vade sonunda yapılacaktır. Yeni Gdir OrtaUıgı Seneltori'nfaı Avarrtfljkm. 2327 Temmuz 1990 tarihleri arasında satışa sıınulacak olan yeni G tertibi Gelir Ortaklığı Senetleri'ni, bütün Türkiye'de T. İş Banka« ve T.C. Zkoat BankM şubelerinden almak mümkün olacaktır. Yeni Gelir Ortaklığı Senetleri, 28.12.1988 tarih ve 88 /13644 sayılı Bakanlar Kurulu Karan'na göre "sıfır" oranında vergiye tabidir. T.C. BAŞBAKANLIK KAMU ORTAKLIĞI IDARESIBASKANLIOI