Katalog

Cumhuriyet67. Yıl; Sayı: 23644 Kurucusu: YUDUS Nadi 800TL. 18 Haziran 1990 Pazartesi Belediyeler para kıskacındaİller Bankası'nın belediyelerin genel bütçe gelirlerinden yaptığı kesinti 1 trilyon liraya ulaştı. 124 belediyenin işçilerine 60 milyar lira borcu bulunuyor. Son yapılan toplu iş sözleşmelerinde işçilere büyük oranda zam veren belediyeler yeni bir krizin eşiğinde. HAKAN AYGUN ANKARA — Belediyelerin ıçinde bulunduklan "ekonomik tofa" giderek büyüyor. 26 Mart se- çimlerinden bu yana tller Banka- sı'nın belediye gelirlerinden yap- tığı kesintinin 1 trilyon liraya yaklaştığı kay- dedildi. İller Bankası'nın kredi faizlerini yuzde 30'dan yüzde 40'a çı- karması üzerine diğer kamu bankalanna yö- nelen belediye- lere kredi veril- mesinin hukü- metçe engellen- dığı ifade edıldı. Kamu kaynak- lanndan umudu kesen belediye- ler, "tahril çı- kararak" ve "banka kura- rak" yeni ge- lirler elde etmek için çalışmalan- nı sürdürüyor- lar. Ankara ve Kayseri anakent belediyelerinin banka kurma girişimlerine karşm kamu bankalanndan sorumlu Devlet Bakanı Güneş Taner, Tö- BANK gibi daha rasyonel işletile- bileceği kabul edilen bankaların belediyelere satılabileceği gö- rüşünde. İZMİR'den HİKMET ÇETİNKAYA Muhalif Belediyeler iller Bankası, en büyük belediyelerden en küçük belediyeye dek ekonomik ambargoyu uygulamayı sürdûrüyor. Eğer yerel yönetimler muhalifse borçlar bir çırpıda kesiliyor. Para musluklanmn tıkandığı bir dönemde belediye başkanlan kendi partisinin meclis üyelerince çelmelenip düşürülmek isteniyor. 15. Sayfada Yaz aylanyla birlikte başlayan ve çoğu sonuçlandınlamayan top- lu iş sözleşmeleri, zaten kaynak sı- kıntısı çeken belediyeleri yeni bir ekonomik krizin eşigine getirdi. tstanbul'da verilen ücret artışlan- nın belediye hizmetlerine yansıtıl- ması beklenirken Ankara Ana- kent Belediye- si'nde tıkanan toplu iş sözleş- mesi görüşmele- rinin nasıl bir sonuca bağla- nacağı merakla bekleniyor. Yük- sek ücret artışla- nnın özellikle ücretleri öde- mekte güçlük çeken belediye- leri iflasa sürilk- leyeceği ifade ediliyor. Belediyelerin işçi borçları bü- yük rakamlara ulaştı. Türk-ts'e bağlı Belediye-lş ve Hak-tş'e bağ- lı Hizmet-ış sendikalanndan alınan bllgiye göre Türkiye ge- nelinde 130 belediyenin yaklaşık 60 milyaı li- ra işçi borcu bulunuyor. tller Ban- kası'nın 26 mart yerel secimlerin- den sonra 24'ü il olan bu beledi- yelere sadece 43.5 milyar lira gön- derdiği saptandı. Bu beledivelerin (Arkosı Sa. 15, Sü. l'de) ÇAKMUR: HÜKÜMETİNSAFSIZ TACIR 1 i Sayfada Demirel'den Cumhurbaşkanı'na 6 Ozal yerinden şüpheye düştü' DYP Genel Başkanı Süleyman Demirel, Özal'ın anayasa değişikliği ile başkanlık seçimine gitme sözleri üzerine "Anayasayı neyle değiştirecek, ödü kopar, hadi değiştirsin bakalım. Kendi Bayram sonrası Özal'dan güneydeki komşulara ziyaret Cumhurbaşkanı Suriye, Iran, Irak ve Ürdün'e birer günlük 'ilişki düzeltme1 gezisi yapacak.19. Sayfada oturduğu yerden şüpheye düşmüştür" dedi. Hükümeti yalancılıkla suçlayan Demirel, "60 senede yapılanları 10 yılda yaptım diyenler yalancıdır. Bre yalancılar, boş bulduğunuz TV'den doğruları söyleyin" diye konuştu.11. Sayfada TAKTlK DEGİŞİKLİGI İDRİS AKYÛTün izlenimleri 11. Sayfada Inönüy Başbakanı eleştirdi: Beledîyeleri halka jurnalliyor SHP lideri Erdal Inönü, "Âkbulut televizyona çıkıp SHP'li belediyeler çalışmıyor, yolsuzluk var diyerek belediyeleri halka jurnalliyor. Bunlar gerçek değil. Suçlanan belediye başkanlarımn televizyonda kendilerini savunamamalan büyük haksızlık" dedi. ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) — SHP Genel Başkanı Erdal tnönü Başbakan Yüdınm Akbu- lat'un belediyeleri "halka jumallediğini" belirterek "suçla- nan belediye başkanlanna teteviz- >onda konuşma hakkı verilmeme- anin haksubk oMugıınıı" söyledi. Anakent belediyesince gerçek- leştirilecek Ankara Kanalizasyon Projesi'nin temel atma töreninde konuşan tnönu, SHP'li belediye- lerin "biiknmeün her türtü engel- (Arkası Sa. 15, Sü. S'de) HORZUM DAVASINDA YASALLIK TARJIŞMASI TURAN YILMATın haberl 19. Sayfada 400 bini aşkın* çalışan, sonbahar aylarında başlayacak toplupazarlık görüşmelerini bekliyor tşçilerinuzun yazıİşçi kesimi Özel sektörde metal ve tekstil, kamu sektöründe maden, kâğıt, hava ulaştırmacılığı ile petrol işkollanndaki sendikalar toplusözleşme masasına alım gücünün 1980 düzeyine getirilmesi ve en düşük ücretin 1.5 milyon olması önerisini götürecek. Işveren kesimi İlkelerini işçiyi enflasyona ezdirmemek ve refahtan pay vermek olarak belirlediklerini bildiren işveren sendikaları, "Ancak bunu yaparken işyerlerimizin de üretim ve rekabet imkânlannı yitirmemesine, maliyetlerimizin zorlanmamasına dikkat edeceğiz" diyor. IŞIK KANSU ANKARA — Metal ve tekstil işkol- larının ağırlıkta olduğu 400 bini aşkın işçiyi kapsayan toplusözleşmeler önü- müzdeki sonbahar aylarını ısıtacak. İş- çi kesimi, yapılacak toplusözleşmelerle işçinin alım gücünün 1980 düzeyine ge- tirilmesi gerektiğini ya da en düşük üc- retin 1.S milyon lira düzeyine çıkarüma- sını öngörüyor. İşveren kesimi de toplu- sözleşmelerle işçilere verilecek haktann, üretim ve rekabet olanaklannı yitirtme- mesi, işyerlerini kapatmaya mecbur bı- rakmaması, maliyeüeri zorlamaması ge- rektiğini savunuyor. Aralannda metal, tekstil, maden, kâ- ğıt, hava ulaştırmacılığı, petrol işkolla- nnın da bulunduğu birçok işkolunda ça- lışan 400 bini aşan işçi için toplupazar- lık masalan bu sonbaharda önemli tar- tışmalara sahne olacak. Karşılıklı toplu- sözleşme görüşmeleri yapacak olan işçi ve işveren kuruluşları arasında Cumhu- riyet'in gerçekleştirdiği anket, sonbahar- da çeşitli işkolları açısından pazarlıkla- rın hangı ılkeler çerçevesinde döneceği- ni ortaya çıkardı. önemli işkolları açı- sından işçi ve işveren kesiminin ortaya koyduğu tablo şöyle: Metal işkolunda gerek MESS'e bağlı özel sektör işyerlerinde gerekse kamu i$- kolunda yaklaşık 150 bine yakın işçinin toplusözleşme görüşmeleri yapılacak. Metal işkolunda ortalama çıplak brut ücretler, MESS verilerine göre 600 bin lira dolaylannda bulunuyor. Metal işko- lunda örgütlu sendikaların bir bölümu, toplupazarlık masasına nasıl bir ucret önerisi ile oturacaklarını şöyle açık- ladılar: Törk Metal Scndikası: Bu yıl imzala- nacak toplusözleşmelerde, çalışanların, özellikle üyelerimizin enflasyondan do- layı mağdur duruma düşmemesi için üc- ret politikalan geliştirilecektir. Şu ana kadar derlediğimiz bilgiler çerçevesinde, işçilerin eline sözleşmelerin birinci yılın- da l.S milyon lira geçmesi için calışma- lanmız yoğunlaşmıştır. Bunlann yanı sı- ra özellikle işçi sağlığı ve iş güvenliğine yönelik öneriler, idari maddeierden kay- naklanan aksaklıkların giderilmesi için arayışlar ve hepsinden önemlisi üyeleri- mizin sosyal, ekonomik konularda yeter- li duzeye gelmesini sağlamak amacıyla devam ettirilen eğitim çalışmalanmız ile ilgili sonınlar sözleşme taslaklannda yer alacaktır. Otomobil-ts Sendikası: Sabit fiyatlar- la değerlendirildiğinde 1979'a göre 1988 sonu itiban ile ışçilenn reel ucretlerin- de yüzde 52.4'lük bir kayıp söz konusu- dur. 1990 yılı ağustos ayı itibanyla 4 ki- (Arkası Sa. 19, Sü. l'de) 1989 grevde rekor yılı oldu Serbest pazarlık dönemine girilen 1963 yıhndan bu yana grevde en fazla iş günü kaybedilen yıl 1989 yıh oldu. Geçen yıl grevlerde yitirilen iş günü sayısı 2 milyon 911 bin 407 olarak belirlendi. 1989'da en çok iş günü, metal işkolunda uygulanan grevlerde yitirildi. Metal işkolunu petrol, kimya ve lastik işkolu izledi. Ekonomid6 Türkiye'nin sözleşme ihlali tartışılacak ILO sınavında geriye sayışTürk-tş'ten hareket bekleHİyor Uluslararası sendikalann yöneticileri, kamu çalışanlarının ve öğretmenlerin başlattıkları sendikal haklar kampanyasına, sendikalaşmaya karşı sözleşmeli personel uygulamasına, toplusözleşmelerdeki kitlenme, grev hakkının engellenmesine ilişkin uygulamalarda somut destek verebilmek için Türk- Iş'ten hareket bekledikJerine işaret ettiler. ŞÜKRAN KETENCİ CENEVRE — Türkiye^nin ILO Uzmanlık Komitesi Aplikasyon- da 111 sayılı sözleşme irdalinden tartışılmasına iki gün kaimasına karşın Türk-tş'in yeterli hazırlık içinde olmadığı görülüyor. laıtış- rnalara katılacak olan uluslararası sendikalar, temsilcilerinin bilgilen- dirilmesi çaüşması yapılmadığı gi- bi Türk-İş, 111 sayılı sözleşme kapsamına giren konular üzerin- de, 1402'likler ve güvenlik soruş- turması konusunda özel bir çaba göstermekte istekli gözukmüyor. Genel Başkan ŞerLet Yümaz ve öteki Türk-tş yönetidlerinin gö- rüştükleri uluslararası sendikala- pn yöneticileri, Türkiye'ye ilişkin görüşlerini açıklarken benzer de- ğerlendirmeler yaptılar. ICFTU, ETUC ve işkoUarı düzeyinde bü- yük sendikal kuruluşlann temsil- cilerinin ortak yaklaşımlan şöyle özetlenebilir: "Türkiye ve Tnrkiye'deki sendi- kal haklar sonınu. dunyadaki hızfa geUşmeler ve sorunlann degişik boyatlar kazanmasına rağmen bi- rijn için öDemini hiç yitinnedi. Uluslararası platformun, ILO ptatfonnuııun Türkiye'deki haklar möcadelesİHde onem ve işlevini, anlamını da biliyoruz. Göröşme- (Arkaa Sa. 19, Sü. l'de) *DÜNYA KUPASI Hooligan, hooliganlığını yaptı Sardinya'da Cagliari Stadı'na toplu halde giden hooliganlann üzerine evlerden saksı, vazo ve bardak atılmasıyla başlayan olaylar giderek polis kontrolünden çıktı. Çevreyi tahrip eden hooliganlar bu kez bir süre sonra kendi aralannda kavgaya başladı. Çok sayıda gözaltı ve yaralı var. CAGLIARI (Cumhuriyet) — Ingiltere-Hollanda maçının he- yecanını yaşayan Cagliari'de yi- ne hooligan rüzgârı esti. Polisle catışmaya giren hooliganlar cop- landı ve bu arada birçok polis de yaralandı. Ingiltere-Hollanda maçının başlamasından önce Basilica Di Bonario bölgesınde başlayan llk çatışmalarda caddelerden toplu halde ve polis kordonu altında geçip maça giden hooliganlann üzerine evlerden saksı, vazo ve bardak gibi cisimlerin atılması (Arkası Sa. 19, Sü. S'de) İTALYANLAR SORUYOR: BUNLAR MARSLI MI? NİLGÜN CERRAHOĞLU'iun yazısı 19. Sayfada TV'de bugün 21.55 Arjantin - Romanya (TVl'den naklen yayın), 00.20 Kamerun-SSCB (TVl'den bant yayın). TV'de yarın 17.55 EAImanya-Kolombiya (TVl'den naklen yayın), 21^5 ltalya - Çekoslovakya (TVl'den naklen yayın), 00.05 Günün özeti (TV2'den bant yayın). 00. I KORKULU CUMARTESt—Önceki gün oynanan tngiltere-Hollanda maçı için 7 bin polisin gorev yap- masına karşıD hooliganlar otolan tahrip ettiler, şarap deposunu basarak tüm şişeleri kırdılar. Polis göz yaşartıcı bomba ve cop kullanmak zorunda kaldı. (Fotoğraf: Reuter) MISIR:0-İRLANDA:0/BELÇİKA:3-URUGUAY:l/ÎSPANYA:3-G.KORE:lSportla 5 PKK'lı sağ olarak ele geçti 5 terörist öldürüldüYüksekova kesiminde bir grup PKK'lı ile güvenlik güçleri arasında çıkan çatışma sonunda 2 terörist öldürüldü. Aynı gün sürdürülen operasyonlar sırasında güvenlik güçleri Adıyaman'ın Karagüveç bölgesinde karşılaştıkları 2 teröristi, Siirt'in Koçtepe mevkiinde bir teröristi ölü olarak ele geçirdiler. DtYARBAKIR (Cumhuriyet) — Olağanüstü Hal Bölge Valili- ği, önceki gün bölgede gercekle- şen ve bir asteğmen ile 6 erin şe- hit olduğu çatışmalar sırasında 5 teröristin ölü, S teröristin de sağ olarak ele geçirildiğini açıkladı. Bölge Valiliği'nden dün yapılan açıklamaya göre önceki gün Şır- nak ili Beytüşşebap ilçesi Yükse- kova tepe bolgesi dağhk arazi ke- siminde bir grup teröristle güven- lik güçleri arasında çatışma çık- tı. Burada 2 terörist ölü olarak ele geçirildi. Güvenlik güçleri aynı gün sürdurdükleri operasyonlar (Arkası Sa. 19, Sü. l'de) Hacı adayından 250 bin lira kesinti ANKARA (Cumhuriyet Bıiro- su) — Suudi Arabistan hüküme- tinin sımrlı vize uygulaması nede- niyle karayoluyla hacca gideme- yen hacı adaylanna paralannın geri ödenmesine bugünden itiba- ren il müftülüklerinde başlana- ;ak. Ödemelerde, daha önce ya- pılan harcamalar nedeniyle 250 bin liralık kesinti uygulanacak. Diyanet tşleri Vakfı, bu yıl hacca (Arkası Sa. 19, Sü. S'de) ÖYS ' 9 0 SON ENGELİ AŞA RKE N Meslek seçimi için eğitim Eğitım kurumlanmız 'doğru meslek seçımı' amacına yönelik olarak yenıden düzenlenmelı, bu alanlardakı var olan çalışmalan toplumsal özelliklenmize göre gözden geçtrerek hem öğrencüerin 'tlgı ve yetenek alanlan' belirlemesını yapmalı, hem de öğrencden meslek seçımı konusunda eğitmeiidır. ERDAL ATABEK'm yazısı 10. Sayfada YÜKSEKÖĞRETİM PROGRAMLARI ÖYS ADAYLARI IÇtN 6 SORU, 6 YANIT 10. Sayfada BULGARİSTANSEÇİMLERÎ Sosyalistler öndeBulgaristan Parlamentosu'nda boş kalan 81 milletvekilinin belirleneceği 2. tur seçimleri dün yapıldı. llk sonuçlara göre 81 bölgeden 22'sinde sosyalist adaylar büyük farkla rakiplerinin önünde gidiyor. Türk kökenlilerin kurduğu Hak ve Özgürlükler Hareketi'nin ülkede üçüncü büyük politik güç olmayı garantilemesi bekleniyor. ZAFER ARAPKİRİİ'nin haberi 19. Sayfada Geçmişle Hesaplaşmak ya da Tarih Yazımı... TopİLlumların kendi geçmişleriyle hesap- faşmadan sağlıklı bir biçimde ileriye doğru yürümeleri kolay otmaz. Tarihsel sorumluluk- larının bilincine tartışa tartışa varabilen, ken- di geçmışinı sorgulayabılen, giderek onun- la barışık hale gelebilen bir toplum, gelece- ğe çok daha barışçıl bir ortamda yol alır. Kendi tarihini değişık boyutlarıyla ayrıntılı biçimde bilen, geçmişini artılarıyla, eksileriy- le yerii yerine oturtabilen toplumlarda işler daha rahat yürür. Çünkü tarih yalnızca geçmiş değildir. Gü- nümüz gerçeğinin de bir parçasıdır tarih. Bu- günkü davranışlarımızı, tercihlerimizi etkiler, yönlendirir. Fransız yazar Marguerite Your- cenar şöyle der: "Tarih bir özgürlûk okuludur; bizi önyargı- lardan kurtarır. Ve sorunlarımıza başka bir (Arkası Sa. 19, Sü. l'de) HASAN CEMAL • Doğu Beriln: Hemen birleşme Parlamento öneriyi kabul ederse D. Almanya, F.Almanya Anayasası'nın 23. maddesine göre Batı'ya katılacak. 3. Sayfada • Uydular Türklye'yi bırakıyor Kopernikus ve ASTRA uydularının devreye girmesiyle izlenebilen kanal azahyor. 4. Sayfada • Dindar olmayan zengin olmalı Mustafa Kemal'e göre, kalkınmanın çabuk ve kolay olması, Halk Fırkası'nda din dışı unsurların bulunmasına bağlıydı. 6. Sayfada • Petrol mühendlslerl işsiz Yılda ortalama iki veya üç petrol mühendisi iş bulabilirken YOK, her yıl alınacak öğrenci sayısında arttırıma gidiyor. Ekonomide • Türkiye, AT gündemlnde A T ile ilişkilerde yine Yunan engeli. Ekonomide • Tohumluk bugday felaketi Adana'mn Seyhan ilçesinde yaklaşık 800 ton olduğu sanılan bitli ve zehirli tohumluk buğday gizlice araziye ve nehre doküldû. Ekonomide Dilin tadını aktarmak... Gızli romancı Nihal Yeğinobalı, 45 yılda elliyi aşkın kitabı dilimıze kazandırdı; iki roman yazdı. Arka Sayfada • New York'ta yüzyılın müzayedesi' Türkiye'den kaçınlan Karun Hazinesi'ne ait gumüş sürahinın benzeri bronz testı, yarın mtizayede ile satışa çıkarılıyor. Arka Sayfada • 'Çevre koruma herkesin' Doğal Hayatı Koruma Derneği'nin Çevre 90 ödul dağıtımı için Hollanda Prensi Türkiye'de. Arka Sayfada