Katalog

13 NÎSAN 1990 EKONOMÎ CUMHURİYET/13 Tatil nedeniyle emisyon patlaması • ANKARA (Cumhunvet Burosu) — Şeker Bayramı'nın 23 Nısan'a eklenmesı ıle 9 gune yukselen "fıılı" tatılın emisyon patlamasına yol açması beklenıyor Halen 9 2 trılyon lıra olan pıyasadakı para mıktarının 20 nısanda 11 veya 11 5 trılyon lıra>a yukseleceğı tahmın edılıyor 9 gunluk tatıl ıçındekı 1 5 ışgununde bankalar ve Merkez Bankası açık olacak \eni faiz oranlan • Ekonomı Servısı — Banka faızlerı yenıden yukselışe geçtı Töbank ve Garantı Bankası oncekı gunden, Dışbank da dunden geçerlı olmak uzere bır ve uç ay vadelı mevduata uyguladıkları faız oranlanm yukselttı Bankaların en son faız oranlan şöyle: •aakaa* 1 ay 3 ay 6 ay 1 yıl Vatoii Vateti VatoU V a M lf laafcası «ktaak TapKre* Osiuah tamti Thkkaak r—ı»ırtı Zkaat Eatak Tthaak Kaftha* Safctrkaak SİBMffcaafc Vakrfkaak EttMk Ikttaat Mzkaak Ihşfeank TU Efjfeaak [!••* 35 35 35 35 34 315 37 38 38 35 38 37 37 37 37 36 373 35 37 37 38 46 48 48 46 47 473 48 47 46 47 47 47 47 46 48 46 48 48 47 47 48 Süpere iki formül 46 46 46 46 56 563 52 56 47 56 56 56 56 46 51 47 52 46 56 51 51 58 58 56 56 57 573 56 57 58 57 57 58 57 55 56 53 58 58 57 56 56 • ANKARA (AA) — Çalışma ve Sosyal Guvenlık BakanlığYnın süper emeklılerın mağdurıyetını gıdermek ıçın ıkı alternatıflı bır formul hazıriadığı bıldırıhyor Bınncı aJternatıfte, super emeklılerın, emeklı olmak ıçın toptan odedıklerı 4 mılyon 200 bın lıranın, aylık yuzde 7 faız eklenerek gerı ödenmesı öngoruluyor Bır dığer alternatıfe göre de, super emeklılerın göstergelen 4050'>e getırılecek ve 1 Ocak 1990 tarihınden ıtıbaren katsayı ve sosyal vardım zammı artışlarından yararlandınlacaklar DFTde atamalar • ANKARA (UBA) — Devlet Planlarna Teşkılatı (DPT) bunyesınde Devlet Bakanı Işın Çelebı operasyonu suruyor Devlet Bakanı Çelebı, DPT Genel Sekreterlığı'ne Genel Sekreter Yardımcısı Mahmut özdemır'ı, kalkınmada öncelıklı yöreler başkanlığına da eskı Çevre Genel Muduru Zeynep Arat'ı getırdı Bu arada Kalkınmada Öncelıklı Yöreler Uygulama Daıresı Başk^nı Larru Sungu ıle Kalkınmada Öncelıklı Yöreler Araştırma Daıresı Başkanı Hasan Dınç, başka bır göreve atanmak ıçın görevlennden alındılar Kooperatiflere kredi • ANKARA (AA) — Emlak Bankası Genel Muduru Engın Cıvan, toplu konut kredısı almak ıçın başvuruda bulunan butun yapı kooperatıflenne Şeker Bayramı'ndan once kredı verıleceğını bıldırdı Turizme 600 milyar • ANTALYA (AA) — Turkıye Kalkınma Bankası Yonetım Kurulu Başkanı ve Genel Muduru Ismaıl Emen, 1989 >ıhnda turızm sektorune ayrılan kredının 263 7 milyar lıra olduğunu belırterek 1990"da turızm yatırımlarının finansmanı ıçın 600 milyar lıra kredı tahsısı yapılacağını ve 38 bın vatağın fınanse edılmesının öngorulduğunu bıldırdı Free-shop'ta konvertibilite • ANKARA (ANKA) — Gumruk hattı dışı eşya satış mağazalarında Turk Lırası ıle de alışverış yapılabılecek Bakanlar Kurulu'nun Resmı Gazete'de yayımlanan karanna göre bu mağazalarda konvertıbl dövızler veya Turk Lırası ıle satış yapılması konusunda karar vermeye Malıye ve Gumruk Bakanlığı yetkılı kılındı Taşıt AlıınVergisfne zamHukümet Taşıt Alım Vergisi'ni yuzde 50 ile yuzde 110 arasında değişen oranlarda arttırdı. Değişikliğe gore en yuksek vergi, 12 milyon 825 bin oldu. ANKARA (Cumhanyel Buro- su) — Bakanlar Kurulu, Taşıt Alım Vergısı mıktarlannm yüzde 50 ıle yüzde 110 arasında değişen oranlarda arttırılmasını kararlaş- tırdı Yenı otomobıllerde en duşük vergı mıktan 1 mılyon 68 bın 750 lıra olurken, luks otomobıllenn vergısı 6 mılyon 750 bın lıradan 12 mılyon 825 bın hraya yıikseltıldı Vergı arttırımının butçeye yakla- şık 200 mıl>ar lıralık katkı sağla- yacağı hesaplandı Resmı Gazete'nın dunku sayı- sında yavımlanarak yururluğe gı- ren Bakanlar Kurulu karanna gö- re ağırlığı 950 kg ve daha az olan yenı otomobıllenn Taşıt Alun Ver- gısı 562 bın 500 lıradan 1 mılyon 68 bın 750 lıraya yükseltıldı 951-1200 kg'ye kadar olan ağırhk- takı yenı otomobıllenn vergısı, 937 bın 500 lıradan 1 mılyon 781 bın 250 hraya, 1201-1600 kg ağırlığa kadar olan otomobtllenn vergısı 1 mılyon 312 bın 500 lıradan 2 mıl- von 493 bın 750 lıraya çıkanldı Ağırhğı 1601-1800 kg'ye kadar olan otomobıllenn Taşıt Alım Ver- gısı 1 mılvon 875 bın lıradan 3 Yerli otomobillerin yeni alım vergileri (x) 1 yaş (TL) Şahın Renault grubu Serce 1 068 750 Doğan Kartal Ford Taunus 1 6 1781 250 (x) Murat 131 ın vergısı 267 188 TL Ford 2 yaş (TL) 712 500 1 246 875 TCUPUS 2 0 n vergsı 3 yaş (TL) 534 375 890 625 ıse 2 671 875 6-8 ya* (TL) 356 250 534 375 TLdır 9-11 yaş (TL) 267188 445 313 Yabancı otomobillerin yeni alım vergileri (TL) Ford Fıesta Ford Escord Orıon Opel Kadet Wolksvagen Golf Peugeot 205 Mercedes 190 BMW 3 Serısı Audı 80 Peugeot 405 Mazda Honda Accord Mercedes 200-300 Audı 100 Toyota Corona BMW 5 Sensı Opel Omega Mercedes 500 Jaguar Cadıllac Blazer cıpler 1yas 1 603 125 3 562 500 7 481 250 10 687 500 1 825 000 2-3 yas 1 068 750 2 493 750 5 343 750 7 481 250 9 618 750 45 ya* 801562 1 781 250 3 740 625 5 343 750 6 946 875 6-8 yaş 356 250 801562 1 603 126 2 315 626 3 206 250 9-11 yaş 267 213 667 969 1 246 876" 1 793 250 2 137 500 mılyon 562 bın 500 lıraya ve 1800 kılogramdan ağır otomobıllenn vergısı 2 mılyon 250 bın lıradan 4 mılyon 275 bın lıraya yukseitıldı Normal otomobıller ıçın belır- lenen Taşıt Alım Vergısı tutarlan, bınncı derecede luks otomobıller- de 3 kat, ıkıncı derecede luks oto- mobıllerde 2 kat ve uçuncu dere- cede luks otomobıllerde de 1 5 kat arttırılarak uygulanacak M*t*slklc4 ve trip*rter- ler: Halen motosıkletlerde yaşla- rına gore 10 800 lıra ıle 21.600 lı ra arasında uvgulanan Taşıt Alım Vergısı tutan da yenı Bakanlar Ku rulu kararı ıie 16 200-32 400 lıra duzevıne çıkanldı Bu tutar, yuk ve yolcu motosıkletlerı ıçın de 21600-54 000 lıradan 32 400 - 81 000 lıraya, trıportörlerde ıse 36 000-64 800 lıradan 54 000 - 97 200 hraya yükseltıldı Ot*b*s, kaa>«o: Bakanlar Kurulu karanyla kamyonet, kam- yon ve çekıcıler ıle mınıbus ve oto- mobillerin Taşıt Alım Vergileri de yuzde 70 oranında arttırıldı Bu- Doğu Avrupa'dan araba akıııı EStN SUNGUR Otomobıl ıthalatındakı gumruk ve fonların aşağıya çekılmesı en çok Doğu Bloku ülkeletının oto- mobıllerıne yaradı Bu yıl Doğu Bloku'ndan yapılacak ıthalatın geçen yıla göre 1 5 kat artması beklenıvor Ydın ılk 3 ayında Sovyetler Bır- hğı, Çekoslovakya ve Romanya'- dan toplam 1899 adet otomobıl ıt- hal edıldığını bıldıren Otomobıl Ithalatçılan Derneğı Genel Koor- dınatöru Naci Kural, bu rakamın yıl sonunda 4 bın dolayına ulaşa- cağı tahmımnde bulundu "Gcçen yıl bu olketerden sadece 1577 olo- mobil getırildıjp habrlanırsa itha- latın yuzde 100'un uzennde art- nğı hesaplaoır" dıyen Kural, dı- ğer ülkelerden yapılacak ıthalat- la bırlıkte Türkıye'ye 1990 yılın- da 10 bın adet yabancı otomobıl gıreceğıni söyledı Kural şöyle konuştu "Bu yıl sadece itbalatta degil yerlı uretımde de bu>uk arüş var. Otomobıl uretıcılen gecen yıl 120 bin olan ureümlennı bu vü 170 bi- oe çıkarma karan aldılar. Aynca kendıleri de ıthalala basladılar. OYAK-Renault, Renaull-5, Olo- san ise Ford ıthal edecegını açık- ladı. Koç grubunun Ontıak şırketi de haziran ayında 300 adet Fiat ithai edecek. Gumnıklenn aşagı- Otomobil ithalatında gumruk ve fonların kaldırılması en çok Doğu Avrupa ve SSCB'ye yaradı. Bu ülkelerden yapılan ucuz otomobil ithalatının bu yıl 1.5 kat artması bekleniyor. Bu yıl Sovyetler Birliği'nden "Moskvich" marka otomobiller de ılk kez ıthal edılecek. Otomobil ithalatı (adet) Doğu Bloku Dıger Toplam * Tahmın 1988 1402 2 188 3 590 1989 1 577 4 423 6000 1990* 4 000 6000 10 000 MOSKVİCH — Sovyetler Birlığınde uretımine 1947'de baş- lanan Mosk>ıch otomobıller temmuzda Turkıye've gırecek D.Avrupa otomobilleri Skoda-Favont Lada Samora Lada Nıva Lada Statıon Dacıa TLX Dacıa Statıon Oltcıt Clup Toplam Sat* flyıtı (fctafîL) 24 850 20 000 24 500 17 500 18 125 19 500 17 500 - Ilk 3 aylık itkalat (1990) 605 960 88 43 - 203 187 1899 ya çekilmesi otomotivde buyuk olçude canlanma sağladı." "Moskvich" geliyor Hem fiyatta hem de kullarum- da ekonomık olması nedeniyle Türkıye'de gıderek daha çok rağ- bet görmeye başlayan Doğu Blo- ku otomobıllerıne önumuzdekı günlerde bır yenısı daha eklene- cek Sovyetler Birliği'nden ıthal edılecek olan Moskvıch otomobıl- lenn satış fiyatının 20 ıle 23 mıl- yon lıra arasında olacağı bıldırıl- dı Moskvıch marka otomobilleri ıthal edecek olan Entaş AŞ'nın yetkıhsı Jack Ardith, bu ayın so- nunda numune olarak getınlecek 7 Moskvıch'ın Turkıye koşulla- nnda deneneceğını, temmuz avın- da da ıthalata başlanacağını söy- ledı Ardıth, 1990 yılında 2 veya 3 bın adet Moskvıch getırmeyı planladıklarını bıldırdı Türkıye'ye bugune kadar Do- ğu Bloku ulkelen arasında Çekos- lovakya'dan Skoda-Favont, Sov- yetler Birliği'nden Lada-Samara, Nıva ve Statıon, Romanya'dan Dacıa-TLX ve Dacıa Statıon ıle Oltcıt-Clup Marka otomobıl ıthal edıldı 551milyar Emek Sıgorta, Istanbul Doğal Gaz Dağıtım Projesı'ni dövıze endekslı olarak 551 milyar lıraya sıgortaladı. "Rısk Yonetımı" hızmetıyle projenin bazı rısklerini en aza ındıren ve bazılarını tamamen yok eden Emek Sıgorta, kaçınılmaz rısklerı doğru tanımlayarak gereksız prım yuklerını ortadan kaldırdı. Sız de, Emek Sıgorta'dan ucretsız "rısk yonetimi" hızmetı alın, en duşuk prımle en yuksek sıgorta kapsamına ulaşın EMEK SİGORTA "risk yonetimi" ISTANBUL GENEL MUDURLUK BUVUKDERE CAD 165 ESENTEPE 80504 ISTANBUL TEL 174 97 50 TLX 39321 EMSG TR FAX 175 25 66 IZMta GAZI BULV 52 35210 IZMIfl TEL 12 13 76 TLX 52292 IKBITR FAX 19 11 74 BUflSA FEVZIÇAKMAKCAD 67 16050 BURSA TEL 15 7080 TLX 32451 KBU TR FAX 15 6941 ANKARA ATATURK BJL. 169 KIZ1LAY 06420 ANKARA TEL 117 99 80 UX 46909 IKTS TR FAX 117 69 84 AOANA ATATURK BULV 01010 ADANA TEL 14 41 62 TLX 62800 IKAD TR FAX 14 41 64 Taşıma kapasıtesı 15 kışıye ka- dar olan mınıbusier ıçın 1 mılyon 20 bın lıra, 25 kışıye kadar olan mıdıbuslerde 1 mılyon 224 bın lı- raya vukseltılen Taşıt Alım Vergı- sı, taşıma kapasıtesı 35 kışı kadar olan otobusler ıçın 1 mılyon 468 bm 800, 45 kışıye kadar olan oto- busler ıçın 1 mılyon 876 bın 800, yolcu taşıma kapasıtesı 46 kışıden fazla olan cıft katlı otobusler ıçın de 2 mılyon 284 bın 800 lıra ola- rak belırlendı Uçak ve heilkopterler: Kalkış ağırlıklarına gore belırle- nen uçak ve helıkopterlerın Taşıt Alım Vergılen de yuzde 100 ora- nında arttırıldı Tnrk Kuşu ve Turk Hava Kurumu uçak ve helı- kopterlennın vergıden muaf tutul- duğu kararname ıle behrlenen yenı vergı oranlan şoyle na gore taşıma kapasıtesı 1 500 kg'ye kadar olan kamyonetlenn Taşıt Alım Vergısı 1 yaşa kadar 816 bın lıra, 9-11 yaşlarına kadar da 204 bın lıra olacak Taşıma kapa- sıtesı 3 5 tona kadar olan taşıtlar- da 1 mılyon 20 bın, 5 ton kapası- teye kadar olanlarda 1 mılyon 224 bın lıra, 10 tona kadar olanlarda 1 mılyon 632 bın lıra, 20 tona ka- dar olanlarda 1 mılyon 876 bın 800 lıra, 20 tondan fazla olan çe- kıcılerde ıse 2 mılyon 284 bın 800 lıra olarak belırlendı Kalkış agırlıgı (kg) 1 150 kg'ye 1 151- 1 800 1 801- 3 000 3 001 5 000 5 001-10 000 10 001-20 000 " 20 001'den fazla Yenı vergısı (TL) kadar 4 800 000 6 000 000 8 800 000 12 000 000 20 000 000 32 000 000 40 000 000 Yat ve k*tralar: En yuk- sek artış yat ve kotraların vergıle- rınde oldu Motor beygır gucu bı rımı esas alınarak hesaplanan bu vergılerde de yuzde 110 oranında artış yapıldı Karara göre 20 bg'ye kadar olan yat ve kotraların Taşıt Alım Vergısı bınm güç başına 42 bın lıra olarak belırlendı Cengiz Israfil 'Borsa profesyonel ışı' Ekonomı Servısı — Türkıye'de ozelleştırmeyı başlatan Cengiz ts- rafıl, hısse senetlerının nsklı bır yatırım olduğunu hatırlatarak "Kısa vadelı spekulasyon yapmak, borsada ovnamak halkın işı Jegil, profesyonellerin ışı" dedı lsrafıl, yonetım kurulu başka- nı olduğu Teletaş'ın oncekı gün yapılan genel kurulu sırasında ga- zetecılenn sorulannı yanıtlarken Turkıye"de sermaye pıyasasının çok buvuk bır potansıyele sahıp olduğunu, bunun ıçın de ozelleş- tırmeyı Teletaş'ı halka açarak baş- lattıklannı soyledı özelleştırme- de Erdemır hısselennm satışı ıle başanh bır halka açılma daha ger- çekleştınldığını kaydeden İsrafil, hem ozelleştırme, hem de ozel sek- törün halka açılmasi yoluyla ser- maye pıyasasının gelıştığını ve son ıkı yılda borsanın gehşmesi yo- nunde bır haylı mesafe katedıldı- ğını sovledı Israfil, hısse senedı yatınmının uzun vadelı bır yatınm aracı oldu- ğunu, hısse senetlennın yukseldı- ğı gıbı duşebıleceğını de belırterek, vatandaşlara şu onerılerde bulun- du "Kısa vadelı spekulasyon yap- mak, borsada ovnamak halkın ışı değıl, profesyonellenn ışıdır Va- tandaş katıyen gözu kapalı hıçbır şeye yatınm yapmamalıdır Bılınç- sız yatırım yapmak en kötu şey dır Bu bılınç ıçın de öncehkle ga- zetelerden, aracı kurumlardan, şır- ketın kendısınden bılgı alınmalı- dır Bır de genel kurullar ızlenme- hdır" ^Erdemir operasyonu' ürüsürüyor Ekonomı Servısı — Toplu Ko- nut ve kamu Ortaklığı Idaresı'nın ıkıye aynlmasından sonra ozelleş- tırme programını surdurme gore- vmı ustlenen Kamu Ortaklığı 1da- re'sının (KOİ), İMKB'de hafta ba şından berı surdurduğu "Erdemır operasvonlan" dun de devam et- tı Iş Bankası şubelerı kanalıyla Erdemır hısselennm satışmın sur- duğu pazartesı ve salı gunlerı, bu hısseye olan yoğun talep nedeniyle sureklı satış yapan KOI, fiyatı 12 bın 250 lırada tutmaya çalışmış ve bunda da başanh olmuştu Salı akşamı tamamlanan satışlardan sonra, çarşamba gunku borsa se- ansında Erdemır'ın fiyatı 12 bın ıle 12 bın 500 lıra arasında gezınmış ve KOl'nın mudahale etmemesı- ne rağmen 12 bın 250 olarak se- ansı kapatmıştı Ancak dunku se- ansın başında, ozellıkle Yener Se- lunoglu, Mustafa Vımaz ve AOG- nın 12 bın lıradan Erdemır satma- ya başlamalan uzenne, haftanın ılk ıkı gunu hısse satarak Tıyatı dengelemeve çalışan KOI, bu kez 12 bın lıradan yapılan tum satış emırlennı karşılayarak fiyatın da- ha aşağılara duşmesını onledı Borsadakı işlemlennı Turk Merc- hant Bank aracılığıyla surduren Kamu Ortaklığı ldaresı, dunku se ansın son dakıkasına kadar 12 bın lıradan vaklaşık 500 bın adet Er demır hıssesı aldı Seansm bıtımı ne bır dakıka kadar bır sure kal dığında ıse aracı uyeler KOl'nın anı bır çalımıyla karşılaştılar Son dakıka atağıvla tahtadakı 12 bın 250 lıralık satış emırlerını de kar- şılayan KOİ, seans başında 12 bın lıradan satış yapan aracı uyelerın pışman olmalanna neden oldu Kamu Onaklığı ldaresı, dunku borsa polıtıkasıyla hem Erdemır1 ın fiyatını 12 bın 250 lıranın altı na duşurme>eceğını bır kez daha ılan etmış oldu hem de bu polıtı- kayı surdururken gözu kapalı de- ğıl de borsa kurallarına gore dav- ranacağını kamtladı EKONOMI NOTLARI OSMAN VLAGM Türkiye'de Kapitalizmin Yeni Dönemeci mi? Işadamı Sakıp Sabancı, 'Iste Hayatım' adlı kıtabtnda, Akbank'ın kurulusuna yol açan gelışmelerı anlatırken şöyle dıyor 'Babam, harp sonrasında ışlerın gelışeceğını görmûş, kendı sınırlı ımkânlarının da ortaklarının gücunün de ışlere yetmeye- ceğını anlamıştı O yıllarda ust uste kurulan ıkı banka, Yapı Kre- dı ve Garantı bankaları, Hacı Omer'ın gozünu açmıştı Bızım de btr bankamız oldu mu, yenı, buyuk ışlere sermayeyı nereden bu- lacağız dıye dolanıp durmayız dıyordu Mılletın elı para tutmaya başlamıştı Parasım emnıyette saklayacak yer arayanlar uste al- dıkları faızı de kâr sayıyorlardı Oysa paranın pıyasası gıttıkçe değer kazanıyordu Duşuk faızle aldığın parayı lyı ışlerde kulla- nıp lyı de kâr etmek ımkânı vardı ' Sayın Sabancı, Turkıyedekı buyuk sermaye gruplarının son yarım yuzyıldakı gelışme yontemını bır paragrafta ozetleyıvermış 2 Dunya Savaşı'na katılmayan ama ozellıkle ekonomık açıdan savaş koşullarında yaşayan Türkıye'de hatırı sayılır bır sermaye bırıkımının gerçekleştığı bu donemın hemen sonrasında 1944'te Yapı ve Kredı Bankası, 1946'da Turkıye Garantı Bankası ve 1948'de Akbank kurulmuş 2 Dünya Savaşı sonrasından bugune dek geçen döneme en kalın çızgılerıyle baktığımızda one çıkan sermaye gruplarının ve holdmglerın çoğu kez bankalara dayanarak bu tırmanışı gerçek- leştırdıklerını goruyoruz Sayın Sabancı'nın çok guzel ozetledı- ğı gıbı duşuk faızle bankalara topladıkları parayı kullanarak ış- lerını buyuten, kârlarını arttıran sermaye grupları gelışmelerını surdurduler Buyume ve gelışme sureçlerını denetledıklerı ya da etkı altında tuttukları bankalardan sağladıkları fonlarla ve oto- fınansmanla sağladılar Halka açılmayı halkı şırketlerıne ortak etmeyı ıse ıstısna oluşturan fırmalar ve donemler dışında pek düşünmedıler Zamanla 'holdıng bankacılığı' dıye nıtelenen ol- guyu gundeme getıren gelışme çızgısı, Turkıye de kapitalizmin son yarım yuzyıldakı gelışımının de belırleyıcı özelıklerınden bı- rı oldu Bu gelışme çızgısı sanayıde 'aıle şırketlerı'nın, malı sıstemde ıse bankaların egemenlığını getırdı Halka açık, çok ortaklı şır- ketlerın ve sermaye pıyasasının gelışımı ıse guduk kaldı Sana- yıde buyuk ağırlık taşıyan aıleler, fırmalarını kımseye hesap ver- meden dıledıklerı gıbı yönettıler kendı bankalarına ya da çeşıt- lı yontemlerle etkı altında tuttukları bankalara dayanarak gelış- melerını surdurduler Zaman zaman halka açılma gırışımlerı ol- du, ama çeşıtlı nedenlerle sınırlı kaldı bu gırışımler Bu gırışım- lere hevesle katılan tasarruf sahıbı vatandasların çoğunun elı yan- dı, ellenndekı hısse senetlen çoğu kez değersız kâğıtlara donuştu Turkıye de 1980 lere damgasını vuran yuksek enflasyon-yüksek faız donemı de hısse senetlerıne ılgının artmasını önledı llgınç bır bankerlık komedısı seruvenını de yaşayan tasarruf sahıbı, an- cak son bır-ıkı yıl ıçınde hısse senedı dıye bır olayın varlığını hıs- setmeye başladı 1988 de bır saman alevı gıbı parlayan hısse senedı borsası 1989 da bu kez daha kalıct gorunen bır ılgının odağı halıne geldı Hısse senedı fıyatları çarpıcı bır tırmanışa geçerken borsada kote şırketlerın kapıtalızasyon değerlerı hızla tırmandı Sonunda aıle şırketlerı de halka açılmayı cıddı bır se- çenek olarak düşunmeye başladılar Bu ılk bakışta olumlu gorunen bır gelışme Artık yalnızca ıç pazarı hedefleyerek gelışmeyı değıl, dunya pazarı ufkunda ve olceğınde gelışmeyı duşunmek zorunda olan fırmaların halka açılarak sermaye yapılarını guçlendırmelerı, bu sayede ılerı tek- nolojılerı kullanacak yenı yalırımlara gırışmelerı fırma sahıp ve yonetıcılerının hıssedarlarına hesap verme sorumluluğu ıçınde fırmalarını yönetmelerı ve kuramsallaştırmaları sınaı mulkıye- tın malı sermayeden bağımsızlaşarak daha yaygın bır tabana oturması ekonomının gelışmesı açısından da demokrasının kök- lesmesı açısından da olumlu sayılabılecek gelısmeler Ancak bu konuda kısa vadede buyuk umutlara kapılmadan once bu noktaya nasıl gelındığıne bır bakmakta yarar var Ta- sarruf sahıbının hısse senedıne ılgısı son donemde neden art- tı? Borsanın ışlem hacmı neden ve hangı ortamda hızla yuksel- dı' Türkıye'de ekonomının ve sanayının çok canlı bır donem ya- şaması sayesınde mı oldu bu 9 Tam tersıne Türkıye'de hısse senedı borsası, ekonomînın bı- lınçlı olarak bır 'resesyon ya da durgunluk dönemıne sokuldu- ğu, ekonomık buyumenın lyıce yavaşladığı yatırımların lyıce du- rakladığı bır ortamda canlandı Ekonomının dengelerını tutmak ve enflasyonun uç hanelı rakamlara tırmanmasını onlemek ıçın alınan onlemler sayesınde dövızın getmsı enflasyonun çok al- tında kalınca ve mevduat faızlerı de enflasyonun altına duşun- ce tasarruf sahıplerı hısse senedıne yonelmeye başladı Doğru durüst vergılendırılemeyen sermaye sahıplerı de enflasyonla sağ- ladıkları kârların bır bolumunu kısa vadede çok kârlı gorunen borsaya kaydırmaya başladılar Borsaya akan para hızla arttığı ıçın fıyatlar da tırmandı Hısse senetlen borsada ışlem goren şır- ketlerın gercek durumlarına ve gelışme potansıyellerıne ıse fazla bakılmadı Bu ortamda 'kuru'ların yanında 'yaş'lar da ılgı gör- dü Bu durum şu bakımdan paradoksal Sanayı şırketlerının yatı- rım ve gel/sme ufuklarının lyıce daraldığı, dış borç kıskacındakı ekonomının yenıden hızlı büyümeye geçışının kolay gorunme- dığı bır ortamda, bu ortam sayesınde kur ve faızler enflasyonun gerısınde kaldığı ıçın hısse senedı borsası canlandı, aıle şırket- lerı bıle halka açılma noktasına geldıler Şımdı halkın tasarruf sahıbının hısse senedıne ılgısı yuksek, ama halka açık olan ya da halka açılan şırketlerın çoğunun ge- lışme ufku, yatırım ufku dar Sayın Sabancı'nın sozunu ettığı ışını buyutme heyecanı, yerını tereddut ve belırsızlığe bırakmış Eko- nomının dengelerı ancak görecâlı bır durgunluk ortamında ko- runabıhyor bu ortamda seçeneksız kalan tasarruf sahıbı ya da sermaye sahıbı hısse senedıne yonelıyor Yarın ne olacağı pek bellı değıl Turkıye de kapıtalızm belkı yenı bır donemece yaklaştı, ama henuz bu donemecı donmuş değıl Bunu başarmak ıçın ekono- mının butunuyle ılgılı yenı cozumler üretmek gerekıyor TEŞEKKÜR Uzun zamandır çektıgım belfıtıgı rahatsızhgımı başarılı bır amelıv-atla tedavı ederek ıstırabıma son veren başta Marmaıa Lnnersıtesı Hastanesı Noroşırurjı Bolumu Başkanı Doç. Dr. NECMETTÎN PAMİR olmak uzere amelnatımı gervekleştıren Doç. Dr. FAHİR ÖZER'e Uz. Dr. MEHMET ÖZEK'e Dr. BABÜR KOÇ'a Dr. EVREN KELEŞ;e Optopedist Dr. HAKAN GÜNDEŞ'e amelnat hemjıresı İLKNUR \\YLA ve servıs hemşıresı AYNUR GULERCAN'a teşekkuru bır borv bılınm HÜLYA GÜRPINARLI BAŞSAĞUĞI Umranıve Beledıye Başkanımız Sayın ŞINASİ OKTEM'ın babası TAHİR ÖKTEWin vefatını teessurle oğrenmış bulunuvoruz Merhuma Tann'dan rahmet, kederlı aılesıne başsağlığı dılenz s.v DIYGL KEIVT k()M T \API KOOP. YONETIM k l R l L L