Katalog

CUMHURtYET/16 DIŞ HABERLER 5 MART 1990 SOVYETLER BİRLİĞ1 Şimdi de Özbekistan karıştıÖzbekistan'da Parkent kentinde önceki akşam göstericilerle güvenlik güçleri arasında çatışma çıktı. Olaylarda ölenler ve yaralananlar olduğu bildirildi. AP, ölü sayısını 30 olarak verirken BBC, "Bir dizi ölü ve yaralı var" dedi. Kimi kaynaklara göre olaylar, göstericilerin seçimlerde hile yapılmasını protesto etmeleri üzerine çıktı. Bazı kaynaklar ise Özbeklerle Mesket Türklerinin çatıştıklarını öne sürüyor. Dış Haberler Servisi — Sovyetler Birli- ğTnde iki hafta önce Tacikistan Cumhuri- yeti'nde çıkan kaıüı olaylardan sonra bu kez de Özbekistan Cumhuriyeti'nde olaylar çık- tı. özbekistan'ın Parkent kentinde önceki akşam göstericilerle güvenlik guçleri arasın- da meydana gelen çatışmalarda ölenler ve yaralananlar olduğu bildirildi. AP olaylar- da ölü sayısını 30 olarak verirken, BBC sa- yı vermeden sadece "bir dizi insan öldu" dedi. Olayların Özbekistan'ın başkenti Taş- kent'e 50 kilometre mesafedeki Parkent'te çıküğı bildirildi. BBC çatışmanın, halkın ge- çen hafta özbekistan'da düzenlenen yerel seçimlerde hile yapıldığı gerekçesi ile gös- terilere başlaması üzerine çıktığım bildirdi. AA'nın Moskova kaynaklı haberine gö- re ise özbekistan Haber Ajansı'nda çalışan gazeteciler, çatışmaların, Mesket (Ahıska) Türkleri ile özbekler arasında çıktığıru ve olaylarda Parkent Komünist Parti sekrete- KAFKASYA Azeriler ile Ermeniler banş konuştu Gürcistan'ın başkenti Tiflis'te düzenlenen ve Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan halk cephelerinden temsilcilerin katıldığı görüşmelerde, anlaşmazlıkların, SSCB'den bağımsızhk kazanılıncaya kadar dondurulması tartışılıyor. MOSKOVA (AA) — Kafkasya bölgesin- deki 3 Sovyet curahuriyeti Azerbaycan, Er- menistan ve Gürcistan'daki radikal milliyetçi hareketler, bu uç cumhuriyet bağımsızhk- larını kazanıncaya kadar "etnik anlaşmaz- hklarda moretoryum" sağlamaya çahşıyor. Gürcistan Haber Merkezi görevlilerinden Mihafl Takhelidze'nin AFP'ye telefonla yap- tığı açıklamaya göre Gürcistan Ulusal Par- tisi bu amaçla başkent Tiflis'te bir toplantr düzenledi. Toplantıya Azerbaycan'dan Halk Cephesi ile Ermeni tarafından Ulusal Otodetermi- nasyon Birliği ve Karabağ Komitesi Temsil- cileri katıldı. Takheiidze'nin bildirdiğine göre Azerı temsilciler "Kafkasya'daki 3 Sovyet cumhu- riycti bagımsıriıgını kazanıncaya kadar top- rak konusundaki anlaşmazlıkları dondurma" onerısıni kabul ettiler. tki Ermeni kuruluşunun temsilcileri ise bu konuda hazırlanan belgeyi imzalamayı reddettiler ve incelemek için bir hafta süre istediler. Ermeni kuruluşların temsilcileri, "Dağ- lık Karabağ olmadan Ermeniler için özgür- lük olraayacağını" behrttiler ve "Ermenis- tan'ın Daglık Karabağ'ı Azerbaycan'a bırakmayacagım" öne surdüler. Her 3 taraf bununla birlikte mart ya da nisan ayı içinde duzenlenecek ikinci bir top- lantıya temsilci göndermeyi kabul ettiler. Takhelidze, yapılacak ikinci toplantıda, Baltık modeline benzeyen bir "Kafkasya Koordinasyon Konseyi" kurulması konusu- nun ele ahnacağını belirtti. Ermenistan'daki en önemli milliyetçi ku- nıluş olan Ermenî ulusal hareketi ise Tif- lis'teki toplantıya temsilci göndermedi. rinin ağır yaralandığını söylediler. Bu kaynaklar, olaylarda bazı can kayıp- lan olduğunun bılındiğini, ancak ölülerin kesin sayısından haberlerı olmadığını bil- dirdiler. Komsomolskaya Pravda gazetesi, önce- ki akşam çıkan olaylarla ilgili olarak ver- diği kısa haberde, Parkent'te Özbeklerin izinsız olarak duzenledikleri bir mitingder sonra başlayan çatışmalarda ölenler olma- sı üzerine, Özbekistan Başbakanı M. Mir- kasimov'un, yerel televızyondan halkı sukû- nete çağırdığını bıldirdi. Gazete, mitinge katılan özbeklerin, ge- çen hafta çıkan olaylar üzerine, Taşkent çev- resinden tahliye edilerek Parkent'e yerleşti- rilen Mesket Türklerinin buradan da çıka- rılmasını istediklerini belirtti. Sayıları bir kaç yüzü geçmeyen Mesket Türklerinin bölgeden çıkarılmasını isteyen Özbeklerin "kışkırtıcı etkiler" altında kal- dığını bildiren Komsomolskaya Pravda, gös- KAZAKISTAN Cambul Çımtent f\ ARSANtSTAN tericilerin polis merkezine saldırı duzenle- diklerini duyurdu. Sovyet tçişleri Bakanlığı, Parkent'te ça- tışmanın varlığını kabul etmenin dışında hiçbir açıklama yapmadı. Bölgedeki başka yerel gazeteciler ise ça- tışmalann seçimlerle ilgili baa yolsuzluk id- dialarından kaynaklandığını söylediler, an- cak ayrıntı vermediler. Bu kaynakların verdikleri haberlerde, kimlikleri belirtilmeyen göstericilerin Ko- münist Parti binasına saldında bulunduk- lan da kaydedildi. Askerlerin çatışmalar sı- rasında halkın üzerine ateş açtığı ve 30 ki- şinin hayatını kaybettiği yolunda verilen bil- giler henüz doğnılanamadı. özbekistan'ın Fergana kentinde geçen yjl haziran ayında, Özbeklerin Ahıska (Mesket) KİMLİK KARTI ÖZBEKİSTAN Nufus: 19.569.000 (1989) Başkent: Taşkent Yuzölçümü: 447.000 km 2 Belli başlı üriinler: Cumhuriyette, SSCB'nin toplam parauk uretiminın % 67'si, pirinç üretiminin "!o 50'si, ipek üretiminin °?o 33'ü ve astragan üretiminin "o 34'ü gerçekleştirilir. Sanayi: Demir çelik, otomobil, traktör. Türklerine yönelttikleri saldınlarda 100'den fazla can kaybı olmuş ve onbinlerce Mes- ket Türkü Özbekistan'dan tahliye edilmişti. AP'nin haberine göre Özbekistan Halk Cephesi Biriik örgütünün lideri Abdurreşit Şerif, Taşkent'ten telefonda yaptığı açıkla- mada askerlerin Parkent kentinde barışçi göstericilerin uzerine ateş açtıklarını ve 30 kişinin öldüğunü ileri surdü. Şerif, gösteri- cilerin, 18 şubatta yapüan seçimlere hile ka- nştınlmasını protesto ettiklerini söyledi. Şe- rif in açıklamasına göre güvenlik guçlerinin ateş açması üzerine gazaba gelen gösterici- ler bir polis karakolunu yaktılar. Komünist Partisi Merkezi'nin de camlarını kırdılar. Öte yandan Sovyetler Birliği'nin Tacikis- tan Cumhuriyeti'nde geçen ayın ortalann- da başgösteren ayaklanmada, parti aleyh- tan gençlerin önderliğini Ustlenen Tacikis- tan Planlama Bakanı Buri Kerimov, Komü- nist Parti'den ihraç edildi. Tacikistan Komünist Partisi Merkez Ko- mitesi'nin önceki gün yaptığı toplanııda al- dığı bildirilen karara göre radikal tslamcı eğilimli eylemcilere sempati duyduğu bili- nen ve eylemcüerin Tacikistan Başbakanı ol- masını istedikleri Kultur Bakanı Nur Taba- rov da partiden çıkarıldı. Merkez Komitesi kararında, özellikle Buri Kerimov, bakanlar kurulunun başkanının yasadışı yollardan değiştirilmesi için çaba harcamakla suçlandı. Buri Kerimov, Azerbaycan'daki olaylar- dan sonra Tacıkistan'ın başkenti Duşenbe'ye gönderilen Ermenilere karşı başlatılan pro- testo eylemlerinin liderhğini yapan Islamcı gençleri, "çocuklanmızın en pak olanlan" biçiminde nitelemişti. Kerimov, eylemci gençlerin isteklerinin ye- rine getirilmesi için hükümetle goruşen is- yancı 'geçici koraite'nin başkanlığını da üst- lenmişti. Tacikistan Komünist Partisi Merkez Ko- mitesi, önceki gunku oturumunda, ayrıca partinin Hukuk Dairesi Başkanı Nurum HubaydüIIayev'i görevinden alırken, Yük- sek Sovyet'in Başkan Yardıması Osraan Os- manov'a da uyarı cezası verdi. Ote yandan Sovyetler Birliği'nin Rusya, Beyaz Rusya ve Ukrayna cumhuriyetlerin- GORBAÇOV SANDIK BAŞINDA — Sovyetler Birliği nde Rusya Cumhuriyeti'nde dün yapüan yerel seçimlerde, eşi Raisa ile birlikte oynnu kullanan Mihail Gorbaçov. daha sonra çevresinde toplanan halkla bir süre sobbet etti. Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya cumhuri- yetlerinde dün yerel partamento ve konseylerin (Sovyetler) belirlenmesi için yapılan se- çimlerde yaklaşık 130 milyon seçmen sandık başına gitti. Secimler, Komünist Parti için onemli bir sınav niteliğini taşıyor. Rusya Cumhuriyeti'nde çeşitli yerel organlardaki 1068 sandalye için yaklaşık 7 bin kişi adaylığını koydu. Muhalefet. seçimlerden önce vaptığı tahminlerde sandıklardan galip olarak çıkaca|ını one sürmuştu. (Fotograf: Reuter) de dün yerel parlamentoların ve yerel yöne- tim konseylennin belirlenmesi amacıyla se- çimler yapıldı. Üç cumhuriyetteki kayitlı 130 milyon seçmenin oy kuüandığı seçimlere ka- tılan adaylann çoğunluğunu Komünist Par- tisi'ne üye kişiler oluşturdu. AA'run haberine göre Pasifik Okyanusu- ndan Baltık Denizi'ne kadar uzanan Rus- ya Federasyonu'nda 1068 sandalye için yak- laşık 7 bin kişi adaylığını koydu. Ukrayna ve Beyaz Rusya cumhuriyetlerinde de ben- zer bir sandalye / aday oranı bulunuyor. Rusya Federasyonu'nda seçmenlerın oy kullanırken parti içindeki reformcu kana- da destek vermeleri beklenırken, Katolik Hı- ristiyan ve milliyetçi hareketlerin henüz doğ- muş olmasına karşın hızla guçlendiği Uk- rayna'da, Komünist Parti'nin zorlu bir sı- nav vermek zorunda kalabileceği belirtili- yor. Ukrayna Parlamentosu'nün (Yüksek Sovyet) 450 yeni adayını belirlemek için ya- pılan seçimlerde 3 bine yakın aday seçile- bilmek için mucadele ediyor. Seçimlerde her sandalye için ortalama 7 dolayında aday olması, kazananların ilk turda belirlenmesini olanaksız kılacak bir etken olarak gösteriliyor. Seçimlerde kaza- nabilmek için adaylann, oylann salt çoğun- luğunu elde etmeleri gerekiyor. Kazanan adaylann belırlenemedıgi seçim bölgelerinde iki hafta içinde yeniden san- dık başına gidilmesi bekleniyor. BONN Sınır tartışması hükümeti karıştırdıDış Haberler Servisi — Federal Alman- ya ile Polonya arasında ortaya çıkan sınır gerginliği, her iki ülkede de çeşitli lartışma- lara yol açıyor. Federal Almanya Şansölye- si Helmut Kohl'un Polonya hukumeti ile ya- pılacak sınır anlaşmasına ilişkin öne sürdü- ğü şartlar, Bonn'da tepkiyle karşılandı. Po- lonya'da ise II. Dünya Savaşı'nda ölen Po- lonyalılar için birleşik bir Almanya'dan taz- minat ıstenmesi konusunda çeşitli görüşler ileri sürulüyor. Şansölye Kohl, önceki gun yaptığı açık- Vamada, Polonya'nın sınırlanna ilişkin gü- venceye karşılık olarak Varşova'nın Alman- ya'dan savaş tazminatı istememesini ve Po- lonya'da yaşayan Alman azınlığın hakları- nın garanti altına alınmasım şart koşmuş- tu. AA'nın haberine göre Kohl'ün öne sür- düğü şartlar, koalisyon hükümetinin orta- ğı Hür Demokrat Parti (FDP) ve muhale- fet partileri tarafından tepkiyle karşılandı. FDP Genel Başkanı Graf Otto Lambsdorff, Kohl'ün açıklamasının "sürçü lisan"dan kaynaklandığını umduğunu belirterek "Bu konuda açıkça tavır koymalıyız. Almanya: nın birleşraesi ve ülkemizin itiban kelime oyunlan ile zedelenmemeli" dedi. Sosyal Demokrat Parti (SPD) Genel Bas- kanı Hans-Jochen Vogel, Şansölye Kohl ta- rafından Polonya'nın batı sınırlannın garan- tı altına alınmasına ilişkin sürdüğü şartları "maceraperestlik ve sorumsuzluk" olarak nitelendirdi. Federal Almanya Başbakanı Kohl ise öne surdüğü şartlarda ısrara devam ediyor. Kohl ayrıca ABD Başkanı George Bush ve Fran- sa Dışışleri Bakanı Rolandz Dumas'nın bu konuda Alman hükümetini açık tavır koy- maya çağırmasma karşın, bağlayıcı bir açık- lama yapmamakta da diretiyor. Kohl'un görüşune göre Polonya ile sınır meselesi, ancak birleşik Alman devletinin parlamentosu ve hükümeti tarafından çö- zülebilir. Polonya ise batı sınırını guvence altına almak için iki Alman devletinin bir- leşmeden önce kendisiyle ayn ayrı birer ba- nş anlaşması yapmasını istiyor. ROMANYA Lenin heykeli kaldırıldıDış Haberler Servisi — Romanya'nın baş- kenti Bukreş'teki Lenin heykeli kaldınldı. Ül- kede yönetimi geçici olarak ustlenen Ulusal Biriik Konseyi'nin karanyla kaldırılan heyke- lin ne yapılacağı ise henuz kesinlik kazanma- dı. Romanya'nın Temeşvar kentinde 21 eski Securitate uyesimn süren duruşmalannda da sanıklar, halkın uzerine ate? açıldığını itiraf ettiler. Bukreş'teki Devlet Kitaplığı'run önünde bu- lunan 7 ton ağırlığında ve 8 metre yuksekli- ğindeki bronz Lenin heykeli, önceki gece geç saatlerde başlayan çalışmalarla kaldınldı. AP'- nin haberine göre Lenin heykelınin kaldınl- ması sırasında, toplanan yuzlerce kişi de işçi- lere yardım ettiler. Bu arada birçok kişinin, heykeli boyamaya çalıştığı göruldü. Ulusal Biriik Konseyi yetkilileri, heykeün bundan sonra ne yapılacağı konusunun henüz bir karara bağlanmadığını belirttiler. Yetkili- ler, bugün yapılacak bir toplantıda, heykelin geleceğinın belirleneceğini söylediler. Bu arada, Temeşvar'da önceki gun başla- yan 21 eski Securitate üyesinin duruşmalan da suruyor. AA'run haberine göre Nikolay Ça- vuşesku'nun üst düzey görevlilerinden Gene- ral Emil Macri, ordu ve polisin, halk ayaklan- ması sırasında halkın üzerine ateş açtığını iti- raf etti. Kanlı halk ayaklanmasının ilk kıvılcımları- nın atıldığı Temeşvar'da ordunun müdahale- sini anlatan Securitate generalı Macri, şimdı- ki tçişleri Bakanı General Mihai Chitac'ın, bır- liklere gözyaşanıcı bomba ile mudahale emn verdiğini, dönemın Savunma Bakan Yardım- ası General Guse'nin de birliklere cephane da- ğıtılması ve her türlu gösterinin ezilmesi talı- matı verdiğini söyledi. 7 TONLl K HEYKEL — Roman>ada 45 yıllık yönetimin simgesi olarak bilinen Buk- reş'teki Lenin hejkeli, vinçler ve çok sajıda işçi tarafından kaldınldı. (Fotoğraf: AP). Hcralb^SSribunc GAZETESMN HABERİ: D. Alman ordusu çözülüyorInternational Herald Tribüne'un NATO kaynaklarına dayanarak bildirdiğine göre Demokratik Alman ordusunda disiplin kalmadı. Binlerce asker firar etti. Geçen yıl kasım ayında 173 bin askerden oluşan D. Alman ordusunda günümüzde 90 bin asker kaldı. Dış Haberler Servisi — Demokratik Al- man ordusunun çözülme içinde olduğu, binlerce askerin ordudan firar ettiği bildi- riliyor. "International Herald Tribune" gazete- sinin NATO kaynaklarına dayanarak verdığı habere gore disiplinin ortadan kalktığı De- mokratik Alman ordusunda askerler kayıt- sızlık ve moral bozukluğu içinde. Yuksek düzeydeki bir NATO yetkilisi şoy- le diyor: "Demokratik Alman ordusu, artık askeri bir mekanizma olarak anlamını yitirdi. Şa- şırtıcı bir olgu bu. Doğu Avrupa'da bövle bir gelişme ilk kez meydana geliyor." NATO'nun tahminlerine göre geçen yıl kasım ayında Berlin Duvarı yıkılmaya baş- landığında 173 bin kişilik olan D.Alman or- dusunun sayısı bugun 90 bin dolayında. Bir NATO yetkilisi şöyle diyor: "Asker- ler. egitime gitmiyorlar. Binlerce firar va- kası var. Bazılan Baü'yv göç ettiler, bir bö- liımü de ordudan kaçıp başka yerlerde ken- dilerine iş buldular. Çoguna gore ordunun bir anlaraı kalmadı. Ünlü Alman disiplini ortadan kayboldu." Bir NATO kaynağına göre iki hafta ön- ce Sovyet subaylarının yönettiği ufak bir manevraya bir Demokratik Alman taburun- daki askerler katılmayı reddettiler. D.Alman subaylar bunun üzerine manevraya katıla- cak başka bir biriik arayıp buldular. NATO kaynaklarına göre bazı birlikler, hükümet. yetkilileri tarafından işçi açığını kapatmak üzere sanayiye kaydırıldı. Ancak ordunun yarı yarıya ufaimasırun temel ne- deni, binlerce askerin firar etmesi. Çok sayıda Doğu Alman subayının da Batı'ya geçip 450 bin kişilik Federal Alman- ya ordusunda görev almak için başvurduk- ları bildiriliyor. Demokratik Almanya Ge- nelkurmay Başkanı General Manfred Ge- BULGARISTAN Sofya gösteriler kenti olduOsmanlı împaratorluğu'nda bağımsızhğa kavuşmanm yıldönümü nedeniyle ilan edilen yeni ulusal günde, 150 bin kişi "daha fazla reform" için yönetim karşıtı bir gösteri düzenledi. Dıs Haberler Servisi — Bulgaristan'da yonetım karşıtı gösteriler sürüyor. Bulgaris- tan'ın Osmanlı Imparatorluğu'ndan bağım- sızlığmı kazanmasının yıldönümü nedeniyle ilan edilen yeni ulusal gunde 150 bin kişi, "daba çok reform" isteğiyle gösteri yaptı. AA'nın haberine göre başkent Sofya'da muhalefetteki Demokratik GUÇICT Birb'ğı ta- rafından önceki gün düzenlenen gösteride, göstericiler, "Zafer", "Demokrasi" ve "Bul- garislan Komünist Parti gorrvden aynlsın" di\e sloganlar attılar. Bu arada Bağımsız İşçi Sendıkalan lide- ri Konstantin Trenchev, hukumetin işçilere daha iyı çalışma koşulları ve ucret verile- ceği yolunda verdiği sözü tutmaması. uze- rine cuma gunu 100 bin maden işcisinin gre- ve başladığını duyurdu. Bulgaristan'da, Osmanlı Imparatorluğu- ndan 1887 yıhnda bağımsızlığını kazandı- ğı 3 martın ulusal bayram ilan edilmesi üze- rine ilk kez bu yeni bayram kutlanırken Sof- ya'dakı Alexander Le\ski Katedrali onun- de toplanan gosıericıler, ulkede bir an ön- ce demokrasiye geçılmesim istediler. Gösteri sırasında konuşma yapan De- mokratik Guçler Birliği hderi Zelu Zelev, "Tarihimizde, komunistlerin önerisini ka- bul etmememiz için yeterince acı tecrübe- miz var. Kör insanlar bile sosyalist ulkeler- deki sosyalizm krizini ve liberal Batı demok- rasilerinin zaferini görebilir" dedi. Gösteri sırasında söz alan diğer konuş- macılar da ülkedekı 45 yıllık komünist yö- netimi, Osmanlı donemiyle kıyas ettiler. Konuşmacılar, KP yönetimi sırasında, ul- kede ozgurluk \e demokrasınin yaşanma- dığını belirttiler. reatz, bu subayları "asker kaçağı" ilan et- ti. Ocak ayında ordudaki sıkı disiplini pro- testo etmek için bir dizi asker "greve" gitti. Yetkililerin askerlerin taleplerinin gözden geçirileceğine ilişkin söz vermesi üzerine as- kerler tekrar talime gıtmeye başladılar. Ordudaki bu çözülmenin en onemli ne- denı olarak iki Almanya'nın birleşme süre- cine girmesi gösteriliyor. Birçok D.Alman askeri, "Bu dunımda Doğu'da askerltği cid- diye almanın anlamı kalmadı" diyor. De- mokratik Almanya Savunma Bakanı The- odor Hoffmann, geçen hafta yaptığı açık- lamada 150 bin askerden oluşan yeni bir bir- leşik Almanya ordusu kurulmasını önerdi. Geçen yıl kasım ayında Berlin Duvarı1 nın yıkılmasına kadar Demokratik Alman- ya ordusu Varşova Paktı içinde en disiplin- li ve en iyi eğitilmiş ordulardan biri idi. Ekonomi özelleşiyor Öte yandan Demokratik Almanya'da surdurülen ekonomik reformlar çerçevesin- de, ülkedekı tum devlet işletmelerinin ano- nim şirket ve benzeri ortaklıklar halıne dönuştürülmesine çalışılıyor. D. Alman Hükümeti tarafından hazırla- nan tasan uyannca devlet işletmelerinin ya- •pısının değiştirilmesi çalışması, 15 mart tarihinde faaliyete başlayacak olan Devlet Trost Burosu tarafından organize edilecek. Buronun faaliye\leri pârlamentonun kont- rolu altında olacak. D Alman Hükümeti'nce yapılan açıkla- maya göre halen pek çok devlet işletmesi, "özelleşme" konusunda istekli görünüyor. D. Almanya'da devlete ait herhangi bir işietmenin ozelleştirilebilmesi için anayasa değişıkhği ya da referanduma gidilmesi ge- rekivor.