Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 23 MART 1990 DOVIZ KURLARI 23 MART 1990 Oövizin Cinsi 1 ABD Doları 1 B.AIman Marta 1 Avustratya Doları 1 Avusturya Şiüni 1 Belçıka Frangı 1 Danimarka Kronu 1 Fin Markkası 1 Fransız Frangı 1 Hollanda Florini 1 İsveç Kronu 1 isviçre Frangı 100 İtalyan Lireti 1 Japon Yeni 1 Kuveyt Dinan 1 Sterlin 1 S.Arabistan Riyali Oöviz Alış 247005 1446.84 1851.80 205.80 69.87 378.81 612.08 429.46 1286.48 400.66 1629.32 196.51 15.96 8388.69 3952.08 658.77 Dövız Satış 2475.00 1449.74 1855.51 206.21 70.01 379.57 613.31 430.32 1289.06 401.46 1632.59 196.90 15.99 8405.50 3960.00 660.09 Efektıf Alış 2467.58 1445.39 1820.32 205.59 68.69 375.02 601.67 429.03 1285.19 396.65 1627 69 193.17 15.80 8246.08 3948.13 647.57 Efektif Satış 2482.43 1454.09 1861.08 206.83 70.22 380 71 615.15 431.61 1292.93 402.66 1637.49 197.49 16.04 8430.72 3971.88 662.07 ALTIN GÜMÜŞ Cumrmnyet Reşat 24 ayar altın 22 ayar bıteak 18 ayar altın 900 ayar gümüş Vakıfbank Attını Ziraat Attını M Bankas 1 Ons ( Alış 208.000 235.000 31.400 28.000 23.550 435 179.000 177.500 391.70 Satış 211000 245 000 31.480 30.700 23 610 460 180.000 179.000 393.10 ÇAPRAZ KURLAR $1.7072 B.AIman Marta $ 5.7515 Fransız Frangı $1.9200 Hollanda Florini $ 1.5159 isviçre Frangı $ 1256.98 İtalyan Lireti $ 154.80 Japon Yenı S 3.7494 S. Arabıstan Riyali £ 1.6000 S Tl MertunK Ort. Faa(%) 38.18 SERBEST PİYASADA DÖVİZ ABD Ooları Batı Alman Marta İsviçre Frangı Hollanoa Flonnı Ingıla Stertinı Fransız Frangı A.Şıünı lOOttatyanüretı S.A.Rıyalı Alış 2480 1453 1625 1288 3965 428 205 194 660 Satış 2485 1457 1630 1292 4000 431 208 197 665 0övi2 Int. ($) = 2485 00 BORSADA IŞLEMLER 22 MART ttprmnto AUrkoHoMmg AnadohjCam Arçe* Bagfaş Bota Çimento Bnsa ÇeSkHalat Çansa Ç. EMdrik Oöktaş E Başı Yaönm Ege BıracıUc EgeGûbrc Enka HoMıng EreğK O.Ç. Good-Year Gûtore Fab. Gûney Biraalık Hektaş Izmır O.Ç Izocam Kartonsan Kav Kepez Elektnk Koç Hottng KoçYıtnm Konfea Konjrra Tar. Kûytaş MakraTakım Maret Men Santral Metaş Nasaş Otmuksa Otosan PınarSüt Ftabak Sartaıysan Srtaş TdetjLŞ T.İs 6a». (8) Tk8CWSnT(8|CXWS) Î.İSB|C)|%790l) T. Siemens T.ŞiştCanı T.Smaı K.B. T. Demır DAk. Yasjş Yap< K. Bank Oncela se- 7300 18000 10200 25000 10100 20750 14750 15000 16500 26000 26500 13750 16250 25000 4600 7500 13750 11500 1950 11750 12500 2900 21000 13000 27000 16500 33000 15000 11250 11250 13750 17000 6200 7200 3550 3650 20500 14750 7500 8000 30500 11500 17600 18750 4250 4050 26500 9400 4900 9600 7100 9700 İKİNCİ PAZAR Bugûnfcü en dûsOk 7200 18500 10500 25000 10100 20000 14250 15250 16750 25500 26500 13750 17500 25000 4650 7800 13250 11500 1900 11750 12500 3050 19500 12750 27000 17000 33000 15000 11000 11250 13750 17000 6300 7200 3450 3650 20500 14750 7500 8000 30000 12000 17750 19000 4300 4000 28000 9400 5100 9600 7100 9200 Bugünkü en ytite* 7400 18500 11000 27000 10200 21500 14500 15750 17250 26500 27000 14500 17500 25500 4850 7900 13750 12000 2100 12000 13000 3300 21500 13000 27000 17750 34000 155O0 12000 11500 14000 17500 6600 7300 3700 4000 21000 15000 7600 8200 31500 12500 18750 20250 4300 4200 29000 9600 5150 9700 7400 9400 Bugûnkû kapanıs 7300 18500 10750 27000 10100 20000 14500 15500 17250 26500 27000 14500 17500 25500 4850 7900 13500 12000 2100 12000 13000 3250 19500 12750 7000 17250 33500 15500 12000 11250 14000 17250 6600 7200 3500 4000 21000 15000 7600 8200 31000 12500 18000 20250 4300 4150 28500 9600 5150 9700 7300 9300 Iştem miktarı 49600 3000 26000 47840 115322 4800 9200 55003 23296 227880 13600 15017 20597 21500 65578 2755 922156 7050 169748 39800 22800 80684 1200 105200 2800 48184 10550 18698 33953 51353 23400 17700 13450 18500 850450 108100 1800 19115 20800 46133 31142 12900 59237 22580 400 49720 7200 13926 27093 12599 S4600 59100 Ençoksfc yapılanfiy. 7300 .18500 10500 26500 10200 21000 14250 15500 17250 26000 27000 14000 17500 25500 4850 7900 13500 11750 2OO0 11750 12750 3250 21500 13000 27000 17500 33500 15250 11250 11250 14000 17250 6600 7300 3550 4000 20600 15000 7500 8100 31000 12250 18000 20250 4300 4100 28500 9500 5150 9700 7300 9200 AOırtıkJı ort fiy. 7307 18500 10640 26445 10165 21071 14225 15475 17065 2S996 26911 14058 17500 25280 4784 7871 13388 11838 2008 11823 12706 3194 20500 12983 27000 17459 33459 15347 11352 11336 13948 17323 6470 7259 3564 3886 20562 14957 7531 8121 31050 12332 18207 20169 4300 4078 28471 9495 5135 9658 7254 9257 AkalTekstil Aygaz Çaratdole Çün. DernzSCam Oogusan Eroyas Bira. înansbank Gentaş Gortnn Işıl Iktsat F Kit Intema ' Mar. Martı 0 Netbank ftetHottng OkanTeteH PegProfVo Pınar Ent Et Pınar Un 'imaş Santral HoM Sûtea 7300 15000 6500 4500 8000 22000 7300 8500 12250 2450 9000 6000 5500 7500 2900 10100 1750 7100 6100 200000 10200 7400 16250 5100 4750 8900 ' 23000 7000 8800 13000 2500 9000 6000 5500 7500 3000 10000 1900 7100 6100 200000 11000 7600 16250 5100 4900 8900 23000 7200 9300 13000 2650 9300 6300 5900 7800 3100 10500 1900 7200 6700 200000 11000 7600 16250 5100 4900 8900 23000 7100 9300 13000 2650 9000 6100 5900 .7500 3100 10500 1900 7100 6700 200000 11000 23000 400 800 28800 7400 200 5400 15000 1000 55400 34700 24600 7000 5650 29200 11400 10900 17100 17400 1847 11500 7500 16250 5100 4750 8900 23000 7100 9300 13000 2650 9200 6100 5000 7500 3100 10250 1900 7100 6400 200000 11000 7483 16200 5100 4807 8900 23000 7133 9235 13000 2623 9155 6093 5638 7577 3091 10276 1900 7104 6361 200000 11000 •Mnb M11.T3 (BWd: 39043! NOT DEFTERİ • Brisa: Dünkü genel kurulunda 41.3 milyar Iira olan karından ortaHanna eski hissetere yüzde 44, yeni hisselere yüzde 22 temettü dağıtması ve bunun 30 nisana kadar gerçekleştırilmesi karartaştınid; • Bagfaş: Bandırma'da yapılan genel kurulunda 37.6 milyar liralık kârından ortaklanna yûzde 40 kâr payı dağıtılması karariaştınldı. YATIRIM FONLARI 22 MART 1990 Ç*9 Çrioş Dünfcü B«|Mdi D4Ma dafrt *İM< (H| Iş Yabnnvi jşYabnm-2 Iş Vaünm-3 |ş YatmrrHt İnterton-1 interfan-2 lntBrton-3 lnterton-4 lkteatYat-1 İMisat Yat-2 İkteat Dolar Fon IMısat Mart< Fon Itcbsat AHım Fon Garant Vatınm-1 Garani) Yatınn>2 Garant Yatnm-3 EsbankFon-1 EsbankFoo-2 YKB Yat. Fonu YKB Sektör Fon YKB Hısse Fon YKB Kamu Fon YKB Lıkit Fon YKB Karma Fon YKBOmizFon Vataf Fon-1 vakıf Fon-2 Vakrf Fon-3 Vakrf Fon-4 DısbankMavi Fon Oışbank Beyaz Fon Tûtûn Fon Mitsuı Fon-1 Mitsuı Fon-2 Rnans Fon-1 Rnans Fon-2 Fınans Fon-3 Finans Fon 4 Ziraat Fon-1 2raat Fon-2 Ziraat Fon-3 Halk Fön-1 Halk Fon-2 Pamuk Fon Emlak Fon Impecton Sumer Fon iaO787 14.0359 09.1089 17.01S0 1909B7 141287 27.02.89 070859 100259 08.0259 28.02.89 111259 22.1057 iaO359 120290 16.11S7 31.1059 021157 07.03.88 07.0188 07.0358 070358 07.0358 025159 09.0558 24.0459 181059 220390 28.0658 10.0459 04.0788 15.0758 201059 20.0359 200759 18.1259 200390 09.1059 1402.90 14.0290 01.1159 080190 02.0130 22.0130 02 02.90 12 02.90 10500 20.000 10.000 10.000 10.661 9360 9359 11.200 9.764 9506 9596 9590 10X00 9376 9.731 10437 10319 10.000 10.477 9.785 9713 9.795 9.693 9528 9294 10.000 48.279 10444 9394 1O057 20558 11.021 4O000 10000 9346 9356 10428 9356 1O100 10.000 10.000 11397 10357 10724 10000 1O086 10405 4&815 32367 12.402 10736 36.025 30761 1E017 14 666 31519 26585 12.427 12.188 11.464 35508 17.218 11095 36.244 11304 34151 27106 55.329 26.675 22936 27.098 13126 26.766 70419 12643 9994 24 486 31932 25592 97501 11388 16.058 13549 11583 S3B6 13530 10344 10.493 13340 11166 13545 10.772 10706 10961 46327 32.401 12.417 10747 36.066 30798 16D36 14.684 31533 26594 12.454 12175 11.475 35.682 17.240 11.111 36.287 11920 34192 27.136 55542 26.702 22.964 27.123 U123 26.799 70.496 12 658 24518 31.976 25326 97914 12012 16.078 13.666 11696 9396 13336 10360 10506 13963 11186 13561 10786 10718 10375 024 011 0.12 010 011 012 012 ai2 0.04 0.03 022 -011 010 021 0.13 014 012 013 0.12 011 038 0.10 0.12 0.09 -0.02 012 011 012 000 013 014 013 0.12 012 012 0.12 0.13 008 077 0.15 012 0.16 0.18 012 013 0.12 013 'Zekât' kadar vergi vermiyorlar Birçok şirket, istisnalardan dolayı kârlannın '40'ta birinden az vergi veriyor Özel sektör yüzde 46 kurumlar vergisi yerine, tanınan istisnalardan dolayı yüzde 23 vergi ödüyor. Işverenlerin çalıştırdıkları işçilerin ödedikleri gelir vergisi ise ortalama yüzde 32'yi buluyor. ABDURRAHMAN YILDIRIM Siyasi iktidar tarafından 1980'li yıllar- da özel sektöre getirilen çeşitli vergi is- tisnalarından yararlanan bazı şirket ve bankalar, ödeyecekleri vergilerde "40'ta bir" veya yuzde 2.5 olan "zekât" oranı- nı bile tutturamadılar. Aralarmda Türki- ye'nin "en büyük"lerinin de bulunduğu bazı şirket ve bankalann ise hiç vergi öde- meyecekleri görüldü. Önemli bölümünü yatınm indirimi, ih- racat teşviği, yeniden değerleme ve amor- tisman indirimlerinin oluşturduğu 17 ayn vergi istisnasının 1988 yılında 5 trilyon li- ralık bir vergi kaybı yarattığı, aynı raka- mın 1989 yılında vergi gelirlerinin artışı- na paralel olarak arttığı bildirildi. Gelir- ler Genel Müdürü Altan Tufan'ın verdi- ği bu bilgiden hareketle 1989 yılında 25.5 trilyon Iira olan ve bir önceki yüa göre yüzde 79.5 artış kaydeden toplam vergi gelirleri yanında vergi istisnasının yarat- tığı kaybın 9 trilyona vardığı anlaşıhyor. Şirketlerın vergi Şirket 1$ Bankası lmpexöank Izocam EsbanK Akbank TSKB Yapı Kredı Finansbank TEB Çtmsa Körtezbank Enka Holding Pamukbank Iktjsat Bankası Koç Holding Koç Yatınm Alarko Holding Garantı Bankası ıstısnası performansı 89 U n (nilyM Tl) 196.601 4.299 9 171 31.697 390.000 18.052 150.234 35.795 43.098 13.588 11.347 4.933 12.000 37.138 94.899 17.182 2.263 70.953 ödeyecefi fsnji (•Hyoa Tl) 72.363 712 1.491 3.975 45.000 2 059 16.424 3.759 4.514 1.416 1.138 488 11.000 2.000 4.388 652 28 - Vergtnln kira oram (*) 36.8 16.5 16.2 12.5 11.5 11.4 10.9 10.5 10.4 10.4 10.0 9.8 8.3 5.3 4.6 3.7 1.2 - Şirket Bagfaş Ege Birası Peg Profilo Çefık Halat Boiu Çimento Güney Bira Deva Holding Santral Holding Demirbank Netbank Türk Merchantbank Metaş Akçimento Eczacıbaşı Yatınm Egebank Tûrk Tuborg Pınar Un Maret 89 U n fayecefi Venjtala rergl U n onat (•HlyonTL) (milyonTL) (H) 37.603 - - 30.405 26.150 - - 14.915 - 16.086 - - 9.424 - - 9.406 7.962 - - 6.517 6.079 6.023 5.448 - - 2.888 2.043 - - 1.597 684 - - 564 - - 171 - - Yine Maliye Bakanlığı verilerine göre özel sektör şirketleri, çeşitli istisnalardan ya- rarlanarak yüzde 46 Kurumlar Vergisi ye- rine ortalama yüzde 23 vergi ödüyorlar. Bu şirketlerde çalışanlann vergi oranları i« ortalama yüzde 32'ye geliyor. Türki- ye'de "işveren" vergisi yüzde 23 olarak gerçekleşirken, bu işyerlerinde çalışanla- nn vergisinin yüzde 32 olması vergideki büyük adaletsizlığe örnek olarak göste- riliyor. Yaygın olarak geçen yıl tartışılmaya başlanan ücretlilerin üzerindeki vergi yü- künün hafıfletilmesi yönünde ise şimdi- ye kadar hiçbir adım atılmadı. Buna kar- şılık enflasyona paralel olarak arttırılan ücretler üzerindeki vergi yükü, "gdir ver- gisi diliraleri"nden dolayı daha da ağır- laştı. Ücretlerde ve rnaaşlarda yaklaşık yüzde 70 olarak enflasyon düzeyinde bir artışa karşılık vergi dilimlerindekl yük- selme yüzde 33 oranında kaldı. Böylece ücretli ve maaşlılar yüzde 25'ten başla- yan vergi dilimini daha çabuk doldurup yüzde 30'luk daha yüksek vergrdilimine giriyorlar. Kurumlar Vergisi'ndeki muafıyetler ko- nusunda da yetkililerce eleme yapılaca- ğının açıklanmasına karşılık somut bir gelişme olmadı. Banka ve şirketler, geç- miş yıllarda olduğu gibi 1989 yılı içinde istisna haklannı kullanarak çalıştırdıklan işçi ve memurlarından daha düşük vergi ödeyecekler. 1989 bilançoları açıklanan özel sektörün 16 banka ve 20 şirketi ara- sında 19'u hiç vergi ödemeyecek. Iş Ban- kası'nın yüzde 36.8 ile en yüksek Kurum- lar Vergisi'ni ödediği bu listede Impex- bank yüzde 16.5 vergi oranıyla ikinci, Koç*un Izocam şirketi yüzde 16.2 ile üçüncü sırada yer aldı. 390 milyar Iira ile kâr rekortmeni Akbank'ın ödeyeceği Ku- rumlar Vergisi ise kazancının ancak yüzde 11.5'ini buluyor. Bu yıl yürürlüğe konulan 6. Beş Yılhk Kalkınma Planı'nda da tasarruflann da- ha çok özel sektör eliyle arttırılması he- defi kondu. özel sektörün vergi yükünün arttırılmamasını öngören plan hedefine göre kârlan artacak ve az vergi ödeyecek özel sektör, sermaye birikimi sağlayacak ve elindeki kaynaklan yatınmlara dönüş- türecek. Hükümet ile Türk-Iş sadece konuştuANKARA (Cnmhuriyel Biirosu) — Türk-lş yöneticilerinin Başbakan ile yap- tığı toplantıdan çıkan tek somut ka>-ar, ka- mu sektöründe çalışan işçiler için Şeker Bayramı öncesi fazladan 1,5 günlük tatil oldu. Anayasa ve yasa değişiklikleri, ka- mudaki grev ve toplusözleşmeler konusu ise, başka toplantılara havale edildi. Türk-lş Genel Başkanı Şevket Yılmaz'- ın başkanlığında bir heyet dün Başbakan Yıldınm Akbulul'a, anayasa ve çalışma yasalannda değişiklik önerilerini iletti. Ak- bulut, önerileri aldıktan sonra yaptığı ko- nuşmada, işçilerin menfaatlerine olabile- cek, daha rahat çalışmalarını sağlayabile- cek, iş barışıyla ilgili düzenlemelerin ya- pılmasmdan yana olduklarını dile getirdi. Akbulut "Öyle zannediyornm ki, kendi- lerini memnun edecek daha iyi diizenJeme- lere kavnşacak yeni bir sistemi ortaya koyabilecegiz" dedi. Devlet Bakanı Cemil Çiçek, Devlet Ba- kanı Mehmet Keçeciler, Adalet Bakanı Ol- tan Sungurlu ile Çalışma ve Sosyal Güven- lik Bakanı tmren Aykut'un da katıldığı ve 2,5 saat süren toplantıdan çıkan tek somut sonuç, işçilere 1,5 gün daha fazla tatil oldu. Türk-tş'in sunduğu anayasa ve yasa önerileri konusunun, 27 martta TlSK'in de kaülacağı ve Çalışma Bakanlığı'nda yapı- lacak toplanuda ele alınması kararlaştırıl- dı. Adalet Bakanı Oitan Sungurio, çabş- ma yasalarının Çalışma Bakanı Aykut'un alanına girdiğini, eğer anayasa ile ilgili bir konu gündeme gelirse kendisinin de gere- kirse toplantıya girebileceğini ifade etti. Atatürk Orman Çiftliği ve TtGE grev- leri ile ilgili olarak Başbakan Yıldınm Ak- bulut, Devlet Bakanı Cemil Çiçek'i görev- lendirdı. Cemil Çiçek, önce hükümetin sözleşmelerde taraf olmaması gerektiğıni savundu ve Tarım-tş Genel Başkanı Sabri Özdeş'in TÜHİS yetkilileri ile görüşmesi gerektiğini bildirdi. Ancak, özdeş'in Ka- mu tşveren Sendikası TÜHİS ile görüşme- nin bu aşamadan sonra bir anlamı olma- dığını söylemesi üzerine, Çiçek Eskişehir'e gideceğini, dönüşte sendika ile bir araya gelebileceğini ifade etti. Türk-îş yetkilileri, süper emeklilerin so- runlanmn çözümlenmesi yönündeki istem- leri üzerine, Çalışma Bakanı Aykut, yeni bir tasannın yine Anayasa Mahkemesi'nin iptaline yol açabileceğini ifade ederek, an- cak bazı gösterge tablolannda değişiklik yapüarak çözüme ulaşılabileceğini bildirdi. ASELSAN'da işten çıkanlan 600'e ya- kın işçi konusunda da tmren Aykut, ASELSAN'daki işçi çıkarmalann sendika- laşma ile ilgili olmadığını iddia etti. Türk- lş yöneticileri buna karşı çıkınca, ASEL- SAN ile ilgili bakanlık müfettiş raporlan- nın yeniden gözden geçirilmesi gümdeme geldi. Belediye işçilerinin 40 milyarlık alacak- lan konusu açılmca, devreye Devlet Baka- nı Mehmet Keçeciler girdi. Hükümet yet- kilileri, belediyelere gereken payın aynldı- ğını, ancak belediyelerin bu payı iyi kul- lanamadıklannı ileri sürdüler. Başbakan Yıldınm Akbulut, belediyelerin bazı poli- tik kişiler tarafından doldurulduğunu di- le getirerek, kadro fazlaJıgının sorunlara yol açtığını kaydetti. Keçeciler de Türk-lş yetkililerine belediyelere tanınan kolayhk- lar ve aynlan paylara ilişkin bir dosya verdi. Türk-lş Genel Başkanı Şevket Yıfanaz, görüşme sonrası, DSt dahil kamu kesimin- de işçi olarak çalışan ve kadro sıkıntısı için- de bulunan 10 yıllık muvakkat işçi olarak çalışanlara Başbakanlık tarafından kadro verilmesinin kararlaştınldığını bildirdi. Maliye Bakanlığı'nın da özelleştirme ko- n'jsumı yeniden değerlendirmesi konusun- da görüş birliğine varıldığını aktaran Yıl- maz, vergi diliminin yükseltilmesi için Ça- lışma Bakanlığı'mn Türk-lş ile hemen bir toplantı yapacağını açıkladı. Yılmaz, ye- ni şeker fabrikalannın işçi kapasitesinin de Başbakanlıkça yayınlanacak bir genelgeyle çözümlenebileceğini anlattı. Yılmaz, bir sonı üzerine gönlşmede hiç yumuşak ol- madığını dile getirdi. Sözleşmeli personele sınır getirildi ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) — Bakanlar Kurulu, KlT'lerde çalışan sözleşmeli personel sayısı- nı sınırlandırdı. KİT genel müdür- lüklerinde çalışacak sözleşmeli sa- yısı 30 bin 928, taşrada çalışacak sözleşmeli sayıa 249 bin 874, yurt- dışında çahştırılacak sözleşmeli personel sayısı da 74 olarak be- lirlendi. Devlet Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Mehmet Yazar'ın verdi- ği bilgiye göre Bakanlar Kurulu, KÎT'lerde memur olarak ıstihdam edilen personelin kadro ve unvan sorunlannın çözümü için yeni dü- zenlemelere gidilmesini kararlaş- tırdı. KlT'lerde yönetim, dene- tirn, danışma kurullarında çalı- şan, ancak herhangi bir sosyal gü- venlik kuruluşuna tabi olmayan yöneticilerin de Emekli Sandığı'- na tabi olması olanağı sağlandı. Bakanlar Kurulu ayrıca ilgili bakanın onayıyla sözleşmeli per- sonelin yüzde 5'inin fazla mesai hakkına sahip olmasını benimse- di. Muhtaç asker ailelerine ödenen maaşların 150 bin liradan 382 bin 500 liraya çıkanlması, Seyhan ve Bertan sulama alanla- rı içinde bulunup yağmur ve do- ludan zarar gören çiftçilerin DSİ'- ye olan sulama borçlarının 100 milyon 839 bin 21 liralık kısmının silinmesi de kararlaştırıldı. Lastik işçisi avans beldiyorts-Semfika S«rvM — Izmit'ın Köseköy bölgesinde kurulu Brisa ve Pirelli lastik fabrikalannda ça- lışan 2 bini aşkm işçinin, ücret avanslanmn ödenmemesi üzerine üretimi durdurup işyeri yemekha- nelerinde başlattıkları "bekleme eylemi" 4. gününü doldurdu. Ba- ğımsız Çelik-lş Sendikası, Kayse- ri'de kurulu bin 60 üyesinin çalış- tığı TAKSAN'da bugün grev uy- gulamasını başlatıyor. Belediye-lş Sendikası, 206 belediyeden 40 rail- yar lirayı aşan işçi alacağıru bu kez Gaziantep'te düzenlediği miting- le isteyecek. Bağımsız Laspetkim-lş Sendi- kası ile işveren sendikası KİPLAS arasında da sürdürülen toplusöz- leşme görilşmeierinin uyuşmazhk- la sonuçlanması üzerine bin 780 işçinin çalıştığı Goodyear'da baş- latılan grev 13. gününü doldurur- ken, Pirelli ve Brisa'da huzursuz- luk sürüyor. Pirelli lastik fabrika- sında çalışan 753 işçi ile Brisa Las- tik fabrikasında çalışan bin 300 iş- çi toplusözleşmelerinde öngörülen 285 biner liralık ücret avanslanmn Ödenmemesi üzerine başlattıkları "bekleme eylemi"ni dün de sür- dürdüler. 4 gündür gece gündüz işveri yemekhanelerinde oturarak avanslanmn ödenmesini bekleyen işçiler, "Direniş yapmıyornz. Ya- sal hakkımuın verilmesini bekliyonız" dediler. İşçiler yemek gereksinimini Laspetkim-lş tara- fından sağlanan zeytin, peynir, ek- mek vb. ile karşüıyorlar. İşçilerin eylemleri nedeniyle PireUi ve Bri- sa'da üretitn tamamen durdu. AVANS BEKLEYİŞİ — Brisa ve Pirelli lastik fabrikalannda çalı- şan 2 bini aşkın işçinin toplusözleşmelerinde yer alan ücret avansla- nmn ödenmemesi üzerine başlattıklan "bekleme" eylemi işyeri yemekhanelerinde sürüyor. (Fotoğraf: Ahmet Kurt) Laspetkim-lş Sendikası Genel Başkanı Vahdettin Karabay, KİP- LAS yöneticileri ile sorunu görii- şeceklerini ve işçilerin yasal hak- lan odenmeden taraflar arasında olumlu bir diyalog kumlamayaca- ğını söyledi. Kayseri'nin Incesu ilçesi yakın- larında kurulu Takım Tezgâhlan Sanayi ve Ticaret A.ŞÎde çalışan bin 60 işçi bugün greve baş- layacak. Çelik-lş Sendikası Genel Başka- nı Metin Türk, tüm iyi niyetli gi- rişimlerine karşm işveren sendika- sı MESS'in "katı tutumu" nede- niyle greve çıkmak zorunda kal- dıklannı söyledi. AA'nın haberi- ne göre Çelik-lş yöneticileri, TAK- SAN'm içerisinde bulunduğu eko- nomik zoTluğu dikkate alarak üc- ret artışı isteklerini, asgari ölçüler- de tuttuklarmı, resmi arabulucu- nun da sendikalannın teklifıne çok yakm ücretler önerdiğini, an- cak MESS'in arabulucu teklifıni bile kabul etmediğini belirttiler. TAKSAN işyerinde Çelik-lş Sendikası, birinci yıl için en yük- sek ücret grubu olan 9. grup için net ücretin 455, MESS ise 280 bin Iira olmasını istiyor. Belediye-ls Sendikası, belediye- lerde çalışan binlerce işçinin on milyarları bulan alacağının öden- memesini 25 mart pazar günü Ga- ziantep'te yapacağı mitingle pro- testo edecek. Belediye-lş Genel Eğitim Sek- reteri Mustafa Solmaz, dün sen- dikanın Adana Şubesi'nde düzen- lediği basın toplantısında, 93 be- lediyede çalışan 21 bin işçinin uzunca bir süredir ödenmeyen ve 36 milyara ulaşan alacağını tahsil edemediğini söyledi. Solmaz, miting yapmak ama- cıyla Ankara Valiliği'ne yaptıkla- n başvunısunun olumsuz yamt- lanması üzerine Gaziantep'te mi- tinjs izni alabildiklerini bebrtti. Adil tkiz adlı bir işadamına ait Adana'da E-5 Karayolu üzerinde kurulu Ağakim akrilik tutkai fab- rikasında dün öğlen "grev oylaması" yapıldı. Petrol-lş Sendikası Bölge Şube Başkanı Yusuf Doğan'ın da hazır bulunduğu oylamaya katılan 72 kişiden 43'ü "greve evet" dedi, Cari îşlemler 1 milyar fazla verdi ANKARA (AA) — ödemeler dengesi bilançosuna göre 1989 yılı cari işlemler fazlası tahminleri aşarak 966 milyon dolar oldu. Bir öaceki yıl 1 milyar 596 milyon do- lar olan cari işlemler fazlasında yüzde 39.4 düşüş kaydedildi. Merkez Bankası, ilk kez altın ıt- halatını içeren ve içermeyen olmak üzere iki ayn ödemeler dengesi bi- lançosu hazırladı. Ödemeler den- gesi bilançosunun altın ithalatını içerecek biçimde yayımlanmasına devam edileceği bildirildi. Bankadan yapılan açıklamada, Merkez Bankası nezdinde altın pi- yasasının kurulmasıyla altın itha- latında önemli artış kaydedildiği ve bu ithalatın ilk kez gerçek ola- rak resmi kayıtlara yansıdığı be- lirtildi. Açıklamada bunun öde- meler dengesi tablosundaki bazı kalemlerın yıllaı itibanyla karşı- laştınlmasında güçlükler yarata- bileceği ifade edilerek bu nedenle geçen yüa ait ödemeler dengesi tablosunun altın ithalatını içeren ve içermeyen olmak üzere iki şe- kilde düzenlendiği bildirildi. Geçen yıl 1 milyar 58 milyon dolara ulaşan altın ithalatını içer- meyen ödemeler dengesi tablosu- na göre cari işlemler fazlası 2 mil-. yar 24 milyon dolara ulaştı. Söz konusu tabloya göre 1988 yılı ca- ri işlemler dengesi de 1 milyar 628 milyon dolar fazla verdi. ödemeler dengesi bilançosuna göre geçen yıl ödenen dış borç tu- tan 6 milyar 930 milyon dolara ulaştı. 1989 yılında 2 milyar 907 mil- yon dolar dış borç faizi, 4 milyar 23 milyon dolar da anapara öden- di. Aynca Uluslararası Para Fo- nu'na 253 milyon dolar ödemede bulunuldu. 1989'da yüzde 71.1 oranında ar- tan işçi dövizi girişi 3 milyar 40 milyon dolara ulaştı. 1988 yılında 2 milyar 355 mil- yon dolar olan turizm gelirleri ge- çen yıl yüzde 8.5 artışla 2 milyar 557 milyon dolara yükselirken 1988'de 358 milyon dolar olan tu- rizm harcamaları 565 milyon do- lara ulaştı. Böylece 1988'de 1 mil- yar 997 milyon dolar düzeyinde bulunan net turizm gelirleri de 1989'da 1 miyar 992 milyon dola- ra geriledi. Geçen yıl yabancı firmalarca getirilen sermaye tutan yüzde 87.2 artışla 663 milyon dolara ulaştı. ALMANYA'YA GOÇUN 30. YILEVDA 1 Getto yaşamı gelenekleri pekiştiriyor Essen Üniversitesi'nden Prof. Ursula Boos Nünnig, Türklerin Almanya'da bir getto, "etnik koloni" hayatı sürdürdüklerine dikkat çekti. Gettolaşma, bir yandan topluluğun kültürel kimliğini korumasını sağlarken, bir yandan da radikal İslami akımın güçlenmesine elverişli bir ortam yaratıyor. ŞAHİN ALPAY "Özellikle Beriin Duvan'nın yıkıldığı tarihten bu yana, sayılan rnilyona yakla- şan Doğu Almanyalı ve öteki Dogu Av- rupa ülkelerinden gelen Alman asıllı, Fe- deral Almanya'ya akın etti. Bunlann ya- nı sıra Türkiye de dahil olmak üzere, bir- çok ülkeden gelen mültecilerin sayısı da aydan aya artıyor. Federal Almanya'da ya- şayan birçok insan, yeni gelenlere iş ve mesken bulma sorununun çözülebilme- sini mümkün görmedikleri için korkuya kapılmış dunımda. Federal Almanya'daki yabancılar ise bir huzursuzluk ve güven- sizlik ortamı içinde. Türk ve Yugoslav iş- çiler, üikelerimize geri mi gönderilecegiz diye sonıyor. Radikal sağ partiler bunu talep ederek oy topluyor. Bu tür düşıin- celer yaygınlaşmakta. Almanlar ve Türk- 1er arasında bir aydınlatma çabasıyla bu kışkırtıcılara karşı çıkmak, yabancılann yasal konumlannı saglamlaştınnak ive- di bir zonınluluk haline gelmiştir." Federal Alman hükümetinin göçmen sorunlarıyla ilgili baş danışmanı konu- munda olan Bayan Liselotte Funcke, 19-20 mart günlerinde Bursa'da yapılan "Türklerin Federal Almanya'ya Göçünün 30 Yılhk Bilancosu" konulu sempozyum- da yaptığı konuşmada, içinde bulunulan koşullan böyle tanımlıyordu. îkinci Dünya Savaşı sonrasında ulus- lararası göç hareketlerinin en önemlile- rinden biri yurtdışma Türk göçü oldu. Yaklaşık üç milyon Türk yurttaşı, ABD- den Avustralya'ya, Kuzey Avrupa ülkele- rinden Arap ülkelerine uzanan bir kıta- lararası göçe konu oldu. Bunlann pek azı geri döndü. Avrupa Topluluğu ülkelerin- de yaşamakta olan 2.1 milyon ve özellik- le F. Almanya'daki 1.5 milyonu aşkm Türk yurttaşı, resmen 1960'da başlayan göçün 30. yılında, önemli sorunlarla karşı karşıya. Bu sorunların bir bölümü şimdi Almanya'ya Doğu Avrupa'dan gelen Al- man göçünün yarattığı güvensizlikle ilgili. Başka bir güvensizlik kaynağı da 1.1.1993'te Avnıpa Tek Pazan'na geçişle birlikte karşılaşılacak güçlükler. Bu ba- kımdan Uludağ Üniversitesi ile merkezi Bonn'da bulunan Türkiye Araştırmalan Merkezi'nin düzenledikleri Bursa sem- pozyumlanmn beşincisi (ve sonuncusu) sorunlann tartışılmasının büyük önem ta- şıdığı bir ortamda yapıldı. Alman tarafı sempozyuma göçmen ko- nulanyla birinci derecede yetkili olan Ba- yan Funcke ve sosyal demokrat parla- menter Peter Reuschenbach yanında se- kiz profesör ve araştırmaayla temsil edil- di. Sempozyumun açılışını yapacağı bil- dirilen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba- kanı Imren Aykut, toplantıya gelmedi. Türk ve Alman taraflannı karşı karşıya getiren ender fırsatlardan biri olan sem- pozyuma herhangi bir parlamenter de ilgj göstermedi. Denilebilir ki sempozyum, göçmen sorunları konusundaki gerek res- mi makamlar," gerekse kamuoyu nezdin- deki ilginin ne denli sınırlı olduğunu bir kez daha gösterdi. Essen Üniversitesi'nden Prof. Ursula Boos-Nünning, 30 yılın sonundaki du- rumlannı değerlendirirken Türklerin Al- manya'da bir getto, "etnik koloni" haya- tı sürdürdüklerine dikkat çekti. Belirli kentlerin belirli semtlerine toplanmaları- nın, sosyal ilişkilerinde de büyük ölçüde kendi içlerine kapanık olmalarının, Türk- ler arasında geleneksel tutum ve davra- toplumlara entegrasyonu bakımından en nış kalıplannın, "gettotaşma"nın, bir yan- anlamlı gelişme olarak görülebilir. Sem- dan topluluğun kültürel kimliğini koru- masını, asimilasyon baskısına direnme- sini sağlarken öte yandan gettolaşmanın radikal İslami akımın güçlenmesine elve- rişli bir ortam yarattığını ifade etti. (Ra- dikal İslami akımı biz mi üretiyoruz, yok- sa siz mi bize ihraç ediyorsunuz diye sor- du.) Türk göçmenlerin her ne kadar ar- tık Türkiye"ye dönemeyeceklerini biliyor- larsa da hâlâ Alman toplumunda kendi- lerini "geçici" olarak gördüklerini, araş- tırmalann bu dunımun büyük ölçüde ikinci kuşak için de geçerli olduğuna, Al- manya'da kalmaya yönelik bir psikolojik yönelimin bulunmadığına işaret ettiğini anlattı. Gettolaşmanın, etnik koloni yaşamının olumsuzluklanmn aşılmasında belki en önemli etken, Türklerin çalışma yaşamın- da "vasıfsız işler gettosu"ndan kurtulma- ları. Türkiye Araştırmalan Merkezi yö- neticisi Dr. Faruk Şen'in verdiği bilgilere göre Almanya'da ücretli olarak çalışan 550.000 dolayındaki Türkün yaklaşık dörtte üçü vasıfsız ve yarı-vasıflı işlerde çalışıyor. Son yıllarda önemli mali biri- kimlere sahip, sayılannın Almanya'da 30.000 (tüm AT ülkelerinde 40.000) do- layında olduğu hesaplanan işadamlannın ortaya çıkması, Türklerin bulunduklan pozyumda dile getirilen başka bir olum- lu gelişme de Almanya'daki Türk genç- ler arasında vasıflı bir iş edinmelerini mümkün kılacak meslek eğitimi gören- lerin oranının yükselmesi. Prof. Boos Nünning'in verdiği sayılara göre Alman- ya'da 15-18 yaş grubundaki Türk gençle- ri arasında eğitim görenlerin oranı 1984'te yüzde 22 dolayından 1988'de yüzde 29 dolayına çıkmış bulunuyor ve bu yüksel- me eğiliminin sürmesi bekleniyor. Ne Federal Alman ne Türk hüküme- tinden ne de ailelerinden fazla bir destek görmedikleri dikkate alındığında, Türk çocuklannın okullardaki performansımn büyük bir başarı sayılması gerektiğini vurgulayan Alman eğitimcilere göre Türk gençlerin anadil eğitimi çok büyük bir önem taşıyor. tki dilliliğin hem kültürel hem de ekonomik açıdan büyük bir avan- taj sağladığına dikkat çeken Prof. Hansi Reich, Türk dili eğitiminde yararlamlan öğretmenlerin vasıfsızlığı ve ders prog- ramlarının yetersizliğine dikkat çekerek bu sorunların aşılması için Alman ve Türk hükümetleri arasında işbirliği yapıl- masının çok önemli bir ihtiyaç olduğu- nu belirtti. SCRECEK ;