Katalog

CUMHURÎYET/12 EKONOMİ 5 KASIM 1990 BORSA NOTLARIABDURRAHMAN YILDIRIM Borsa endeksine halk etkisi 1990 yılına damgasını vu- ran halka açılma sonun- da borsa endeksine de yansı- yor. Piyasadaki değışımleri da- ha sağlıklı yansrtabilmek ama- cıyla bir süreden beri tartışıl- makia ve hazırlıkları sürdürül- mekte olan yeni borsa endek- sinde şirketlerin halka açıklık oranları temel krfter olarak alı- nıyor. Borsa tarafmdan hazırlıkla- rı son aşamaya getirilen en- deksin yeni yılda uygulamaya konulması düşünülüyor. Şir- ketlerin pıyasa değerine göre hesaplanan mevcut endeks ten halka açıklık oranına göre ağıriıklandırılacağı yeni en- dekse geçilmesiyle piyasadaki değişimlerin daha iyi yansıtıl- ması bekleniyor. Mevcut İMKB Endeksi'nin pazar değeri yük- sek 7-8 şirketin fiyatlarındaki fazla hareketlilık nedeniyte pi- yasayı yansıtmadığı görüşü hâkimdi. Değişiklikle beraber, halka açıklık oranları düşük olması- na karşılık endekse etkisi bü- yük olan Akbank, Koç Hol- ding, Petkim, Şişe Cam, Ya- pı Kredi Bankası ve Garanti Bankası yerini Çukurova Elektrik, Rabak, Net Hol- ding, Çelik Halat, Koruma Tarım, Kartonsan gibi halka açıklık oranı yüksek hisselere bırakıyor. Şirket savısmın 50'den 75'e çıkartılacağı yeni endekste halka açıklık oranına göre his- seler puanlanıyor. Buna göre yüzde 70 halka açıklık oranıy- la endeksi en fazla Çukurova Elektrik'in fiyatlan etkileyecek. Endekse etki yönünden ikinci sırada Rabak, üçüncü sırada Net Holding, dördüncü sıra- da Çelik Halat, beşincı sırada Koruma Tanm, altıncı sırada Bagfaş, yedinci sırada Kar- tonsan, sekizinci sırada De- va Holding, dokuzuncu sıra- da Sarkuysan ve 10. sırada Netbank geliyor. Erdemir'in yeni endeksteki ağırlık sırala- ması ise 11'lik, Akbank yuz- de 6'lık, Petkim yüzde 8lik halka açıklık orantyia son sıra- larda yer alırken. Arçelik, Koç Holding, Şişe Cam, Yapı Kredi Bankası ve İş Banka- sı'nın endekse etkisi sınıriı dü- zeyde olacak. Şirketlerin pazar değeri bü- yüklüğüne göre ağıriıklandırıl- dığı mevcut endeks fiyatlar yükselırken de düşerken de çift yönlü aşın bir etki yapıyor ve piyasayı yansıtmadığı için eleştiriler alıyor. Hazırlanan yeni endeks bu hataları orta- dan kaldırıcı görünüyor. Bu- günkü koşullarda endeksin iş- leminin gerekliliği vurgulanır- ken yeni endeksin ne kadar ısabetli olacağının da zaman- la ortaya çıkacağına dikkat çe- kiliyor. Erdemir: Dağ fare doğurdu Borsada herkesin dört göz- le bekledıği Erdemir in ser- maye artırım kararı sonunda çıktı. Dağ fare doğurmuştu. Aylardan beri konuşulan ve üzerinde spekülasyon yapıl- ması dahi borsada fiyat dalga- lanmalarına yol açan serma- ye artırımı çok güdük kalmış- tı. Yüzde 40 bedelsizi yanın- da yüzde 60 bedelli, hem iki katı bedelli dağıtma kararı ne yerliyi ne de yabancıyı tatmin etti. Sermaye artırım miktarı ya- nında zamanlaması da çok yanlış bulundu. Cuma günü seans kapandıktan sonra alı- nan kararın ardından cumar- tesi ve pazar tatiline bir de pa- zartesinin bayram olması ek- lenmişti. Yatırımcılar Erde- mir'in sermaye artırımına o kadar koşullanmışlardı kı ön- ceki cuma günü öğleden son- ra haberin duyulmasının ar- dından sokak borsasında fi- yatlar hemen bin lira artmış ve 13.500 liraya yükselmişti. Cu- martesi 14 bin lirayı bulan Er- demir hisseleri, Borsa'nın ka- palı olduğu pazartesı günü en yüksek fiyatına çıktı: 14.600. Salı günü seans açılmadan Erdemir tahtası önünde çok ERDEMİR KUYRUGU — Geçen salı Erdemir fahtası önünde uzun bir kuyruk vardı. nadir olarak görülen uzun bir alıcı ve satıcı kuyruğu oluştu. Erdemir, seans sırasında 3 bin liraya kadar çıktığı salı gü- nünü 12.750 liradan kapandı. Çarşamba, 12.250 liraya ve perşembe 11.500 liraya inen Erdemir haftayı 11 bin liradan kapadı. Aylardan beri konuşulan ve piyasaya etkisi büyük olabıle- cek bir olay daha yeterince değerlendirilmemişti. Hepsın- den önemlısı de açıklanan ra- kamlarfa "Erdemir yatınmcı- sı süründürülmüştü". Geniş kitlelenn kayıpla çıktığı bu olaydan kazançlı çıkan laraf ise 384 milyar liralık sermaye- sini 768 milyar liraya yüksel- ten ve yüzde 60 bedelli his- seyle pıyasadan 456 milyar toplayacak olan Erdemir ile Borsa'nın kapafı olduğu üç günlük süre içinde sokak bor- sasında satıcı durumda olan- lardı. İş Bankası'nın merakla beklenen bilançosu Borsa şirketleri bugünler- de 9 aylık bilançolannı bir bir açıklıyorlar. Bu bılançolar arasında en çok merak edi- leni ve bekleneni şüphesiz altı aylık bılançosunu açıkla- rnayan tek borsa şirketi olan İş Bankası'nın bilançosuydu. 1990 yılı içinde Tofaş'taki hisselerinin satışından 220 milyar lira, Dışbank'ın halka açıfmasından 80 milyar lira ve öteki küçük iştirak satış- lanndan da 70 milyar lira ol- mak üzere, toplam 370 mil- yar lira gelir sağiayan jş Bankası'nın 9 aylık dönem kârı 152 milyar lira olarak açıklandı. Özellikle iştirak satışların- dan dolayı yüksek kâr bek- leyen ve bilançoyu didik di- dik eden yatınmcılar, banka- nın yıl sonunda süper bir kâ- ra ulaşacağını düşündüler. Geçen yıl 9 ay sonundaki 10.3 milyar liralık kârını üç aylık aradan sonra yıl biti- minde tam 12 kat arttırarak 124.2 milyar liraya çıkarma başarısmı gösteren İş Ban- kası'ndan da bu beklenirdi. Bazı bilanço kalemlerinde olağanüstü artış vardı. İşti- rak satışlarından elde edilen 370 milyar liralık gelirin üç ayrı kalemde eritildiği görü- lüyordu. Bunlar, geçen yıl 87 milyar lira olan 'diğer alacaklar" kaleminin bu yıl 420.9 milyara ulaşması yine "sıfır" olan "Takipteki kre- diler için ayrılan karşılık- lar"ın 99.3 milyar liraya var- ması ve "Faiz dışı gider" lerin 515.6 milyardan 903.7 milyar liraya yükselmesiydi. Bu kalemler dışında, 9 ay- lık bilançoya gırmeyen Trak- ya Cam satışından elde edi- len gelir ile önümüzdeki ay halka açılması planlanan Kırklareli Cam'ın satışını da ekleyenler "Neden bu yıl da son üç ayda kâr patla- ması olmasın" diye soru- yorlar. TBMMPlan ve BütçeKomisyonu bugün Başbakanlık bütçesini görüşüyor İstihbarata büyük kaynak'ANKARA (Cumhuriyet Bıirosu) — TBMM Plan ve Butçe Komisyonu bu- günden itibaren kuruluş bütçelerini gö- rüşmeye başlıyor. Bugün ilk olarak top- lam 848 milyar 743 milyon lira ödenek ayrılan Başbakanlık ve bağlı kurumla- nn bütçeleri gundeme gelecek. Butçede Başbakan Yıldırım Akbulut'a bir heli- kopter ile SHP Genel Başkanı Erdal tno- nü'ye bir makam otomobüi satın alıruna- sı öngörülüyor. Başbakanlık bütçe tasansına göre 1991 yılında Başbakanlığa toplam 33 makam otosu, 5 otobus, 1 minibüs, bir kamyon ve bir de helikopter satın alınacak. Ma- kam otomobillerinden biri ana muhale- fet partisi genel başkanına verilecek. Söz konusu alımlar için bütçeye 29.5 milyar lira ödenek konuldır. Başbakanlık bütçesinden örtülü öde- nek için aynlan kaynak geçen yıhn öde- neğine göre yüzde 50 oranında artlırıla- rak 2 milyar 250 milyon liraya çıkarılır- ken Milli Güvenlik Kurulu hizmetleri için de 100 milyon lira tutarında örtülu ödenek ayrıldı. Başbakanlık bütçesinde en büyük ar- tış ise istihbarat hizmetlerine yönelik ödeneklerde oldu. Bütçenin yüzde 38'e yakın bölümü istihbarat hizmetierine ay- nldı. 1990 bütçesinde 176-2 milyar lira olan istihbarat hizmetleri odeneği tasan ile yuz- de 100'e yakın oranda arttınlarak 320 mil- yar 918 milyon liraya yükseltildi. Bunun 68 milyar 924 milyon lirası Milli İstihbarat Teşkilaü'nın (MİT) ya- tınm giderlerinde kullanılacak. 202 mil- yar 614 milyon lirası da istihbarat per- soneline ödenecek. Başbakanlık bütçe- sinde ayrıca, milli güvenlik hizmetleri için de 15.3 milyar lira ayrıldı. Bütçeden enformasyon ve kamuoyu oluşturma hizmetleri için aynlan 96 mil- yar 896 milyon liranın 50.9 milyar lirası- nın Anadolu Ajansı'na verümesi ongörü- lüyor. Bu bolümden aynca, Türkiye"de gö- rev yapan yabancı gazetecilerin kurduklan Yabancı Basın Derneği'ne de 1 milyon li- ra katkı yapüması öngörulüyor. Başbakanlık bünyesinde yeni oluştu- rulan "Aile Araştırma Kurumu*"na da 27 milyar 701 milyon lira ödenek aynldı. Bu ödeneğin 20 milyar 650 milyon lirasının "Tiirk ailesinin bütünlüğunün konınma- sı, güçlendirümesi ve sosyal refahının arttınlraası ile ilgili antropolojik, sosyo- lojik, ekonomik ve diğer araştırmalar" için harcanacağı belirtildi. Butçe gerek- çesine göre söz konusu kurumun bu öde- nekle yapacağı işler de şöyle sıralandı: "Aile ile ilgili film, slayt, video, sine- ma ve eğitici programlar kapsamında de- ğerlendirilen aile sineması, evvei zaman içinde, TV aile dizileri serisi, aile ekranı gibi göriıntülıi yayınlar ve Tiirk aile ya- pısının tarihsel gelişimi, bugünkıi duru- mu konularında yapılacak calışmalar için gerçek kişi ve kunımlara yaptınla- cak hizmetler karşılığı olarak yapılacak harcamalar." CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ'NE ÜYE OLUN İNDİRİMDEN YIL BOYU YARARLANIN Üye olan herkese, Genel Katalog (satıştaki tüm kitaplar), 120 yayınevi, yerli-yabancı yüzlerce yazarın 7000 kitabı. Her ay Kitap Bülteni. Üye kimlik kartı İndirimli alışveriş, kampanyalara katılma olanağı ÜYELİK ÖDENTİSİ: 15.000.-TL ÜYELİK YENİLEME: 10.000.-TL TÜYAP KİTAP FUARI CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ CAGDAS YAYINLARI Doç. Dr. Nazan Aksoy RÖNESANS İNGİLTERESİ'NDE TÜRKLER 5000 Lira Cahit Külebi tÇt SEVDA DOLU YOLCULUK 5.000 Lira İlhan Selçuk AĞLAMAK VE GÜLMEK (8. Bası) 5.000 Lira Nadir Nadi DOSTUM MOZART (7. Bası) 5.000 Lira Nadir Nadi BEN ATATÜRKÇÜ DEĞÎLtM (10. Bası) 5.000 Lira Hıfzı Veldet VelidedeoğJu İLK MECLÎS 15.000 Lira Oktay Akbal ANI DEĞİL YAŞAM 5.000 Lira İlhan Selçuk JAPON GÜLÜ (5. Bası) 10.000 Lira Asım Bezirci ÇOK KAPILI ODA 7.000 Lira Atatürk SÖYLEV (18. Bası) 15.000 Yayına hazırlayan: H.V. Velidedoğlu İlhan Selçuk DÜŞÜNÜYORUM ÖYLEYSE VURUN (19. Bası) 5.000 Lira Oktay Akbal ATATÜRK BtR GÜN GELECEK 10.000 Lira Halit Çelenk HUKUKSU2 DEMOKRASİ (3. bası) 5.000 Lira TÜM OKURLARA %20 İNDİRİM CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ ÜYELERİNE %25 İNDİRİM TÜYAP KİTAP FUARI CUMHURİYET KİTAP KULÜBÜ R E K L A M D U N Y A S I Sigara reklamları Türkiye'de çok bü- yük sayıda tûtün üre- ticisi ve tüketicisinin yanı sıra reklamveren- ler, reklam medyaları ve reklam ajanslarını yakından ilgilendiren bir yasa taslağı, Türki- ye Büyük Millet Mec- lisi Genel Kurulu'nda tartışma sırası bekli- yor. Komisyondan bazı değişiklik ve ek- lerle geçen yasa tasarısı, tütün ürünleri- nin her türlü tamtım, reklam, promos- yon ve sponsörlük faaliyetlerini yasak- larnayı amaçlıyor. Gündem sırası bekleyen yasa taslağı, "çocuklan tiitttn üriinlerinin olumsuz etkilerinden korumak" gerekçesiyle, bir tütün ureticisinin, orneğin kendi firma adıyla bir konser düzenlemesini bile ka- nunla yasakJamayı hedefliyor. Yasa tas- lağmı inceleyen bazı parlamenterler ve hükümet mensuplannın yanı sıra uz- manlar da getirilmesi tasarlanan kısıtla- malann Batı Avrupa'daki yönetmelik- TBMM'de gündeme girmek için sıra bekleyen yasa taslağı, bir tütün üreticisinin firmasının adıyla bir konser düzenlemesini bile yasakhyor. lerden de daha katı olduğunu savunuyor- lar. IAA Türkiye Şu- besi tarafmdan yayun- lanan ve çeşitü Avrupa ülkelerinde reklam/tü- tün satışı Uişkilerini in- celeyen araştırmaya (Gençlerde sigaraya başlama ve reklamlar) göre yasa taslağı, Av- rupa'daki yönetmelik- lerden de daha geniş bir yasaklama öne- riyor. Bir tütün üreticisi "Satışı serbest olan bir üriinün tüm reklam faaliyetle- rine böyle kapsamlı bir yasak getirilecek- se, bu mantığın ikinci aşaması da bu ttrii- niin satışını da topyekiin yasaklarnak olacaktır" dedi. Parlamento ve hükümet çevrelerinde ise söz konusu uygulamanın genelde sa- voınulan liberalizmle nasıl bağdaştırıla- bileceği konusunda kuşkular seziliyor. Bu durum karşısında bir bakan, reklam yasağına sıcak bakmadığını sık sık tek- rarlarken, yasa taslağının değiştirilebile- ceğini söyledi. Italya sadece şarabı İçin 35 Mllyi» ûolmr harcayaeak — İtalyan şarabını dünya çapında tanıtmak amacıyla açıJan yarışmayı Yonng and Rubicam kazanırken bütçenin 35 milyon dolar olduğu açıklandı. (Euromarketing) Atw«fif er'de eama partlleri — Atmosfer reklam grubunun yavaş yavaş geleneksel hale gelmeye başlayan "Friday Office Party"Ieri (Cuma işyeri partileri) haftanm yorgunluğunu işyerinde atmanın ilk adımı. Global pazarlama şartlanıun bizim burada yere) olarak sosisli sandviç satışlan üzerindeki etkisi- ni hesaba katmamış olmarn önemli bir hatamdı... (Advertising Age) Aktunç'un a r g o sözlügü — Yaratım/FCB'nin kurucu ve yöneticilerin- den >azar Hulki Aktunç'un "Argo Sozlüğü" AFA yayınları arasında çıktı. Daha ûnce şiir, öykü ve roman kitaplan yayımlamış olan Aktunç'un bu seferki kitabı- nın reklamc^k çevrelerinde nasıl kullanılabileceği merak konusu. TRT Reklam yönetmeliği filmlerde ve radyo spotlarında şivenin yanı sıra argo sözcukleri de yasakhyor. Yine de sözlukteki kimi deyim ve sözcüklerin reklam veren, ajans, medya ya da tuketiciler tarafmdan sözlü temaslarda kullanılmasında herhangi so- mut yasal bir kısıtlama olmadığı belirtiliyor. Yaratım/FCB'ye son olarak Güzel Sanatlar / Saatchi and Saatchi'den reklam yazan (aynca şair) Erol Çankaya katıldı. T E K N O L O J İ V İ T R İ N İ Uzaktan kumandalı saat man radyo kanallarında 77.5 kHz'den yayımlamyor. Saatin ka- yışında bulunan bir anten sinyalle- ri saatin içinde bulunan bir mikro- işlemciye iletiyor. Sinyaller, Alman- ya'dan 1500 km uzakhğa kadar alı- nabiliyor. Bu özelliğinin yanı sıra saatin bir takvimi var. Saat pille ça- hşıyor. Junghans Mega 1, sıradan bir sa- ate benziyor. Ancak Almanya'da bulunan Brunswick Kronometrik Enstitüsü'ndeki vericilerle yönetile- rek kesin olarak doğru saati göste- riyor. Bu nedenle saatin hata payı bir milyon yılda yalnızca bir sani- ye. Saati belirten sinyal önce Frank- furt'a aktanlıyor, ondan sonra Al- Enerji tasarrufu yapan ampul Philips, PLC Elektronik serisinin en küçük modeli olan ampulü piyasaya sür- dü. Bufloresanslamba, normal bir lam- baya göre yüzde seksen enerji tasarru- fu sağhyor. PLC'nin 9, 11, 15, 20 vat- hk modelleri, sırasıyla 40,60, 75 ve 100 vatlık ampuller kadar ışık veriyor. öte- ki floresans lambalarla farkı, elektronik devrelerin bir yerde toplanması. Ampu- lün boyu 129 mm. ve sekiz bin saatlik ömrü var. Fiyatı 80 bin TL. Beş dil konuşan sözlük Elektronik sozlukler artık iyice yaygmlastı. Se- dao firmasının piyasaya sürdüğü Interpreter, kul- lanıcıya beş dilde yardıma olabiliyor ve konuşa- biliyor. Bir hesap makinesi boyutlarındaki (176x74x30 mm) Interpreter'ın klavyesi q harfiyle başlıyor ve on fonksiyon tuşu içeriyor. Sozluk her dilde 10.500 sozcuk kapsıyor ve 65.000 cümle oluşturabiliyor. Bir sözcuğu yanlış olarak yazdı- ğınızda doğru yazılışıru buluyor. Kullanıcı, bir ka- dın sesini ya da bir erkek sesini tercih edebiliyor. önce kullanılacak dil seçiliyor, sonra çevrilmesi istenilen sozcük yazılıyor. Interpreter, yanıtı sesli olarak soylerken sozcük ekranda da görülebih"- yor. Fiyatı yaklaşık 750 bin TL. olan sozluk, 1.5 voltluk dört pille çalışıyor. Elekronik tortu çözücü Sayısal Valkmen' Sayısal müzik alanında kompakt disk yalnız kalma- yacak gözüküyor. DAT sis- temine göre üretilmiş müzik aygıtlan hızla yaygınlaşıyor. Kompakt disk üreticileri, kendi satışlarını düşüreceği endişesiyle DAT satışlarını belli bir süre için engellerae- seydi bu ürün piyasada şim- diye kadar çoktan önemli bir yer kazanabilirdi. Casio fırması, 1.5 kg. ağırhğında taşınabüir bir DAT teyp ge- liştirmişti ancak teknolojiyi gerçek anlamda ilk kez kü- çük bir hacmi sığdıran Sony firması oldu. Kayıt da yapa- bilen bu ilk walkmen piller dahil 630 kg. ağırüğında. Ses kalitesi kompakt diskin- kine eşit. Ka.c ;: büyüklüğü normal DAT kasetlerinin yarısı kadar. Kasetin uzun- İuğu ise dört saat. Aynca, tekrarlama ve arama işlem- leri yapılabiliyor. DAT walkmenin fiyatı yaklaşık 3 milyon TL. Elektronik, borulann ve ev aygıtları- mn düşmanı olan kireç ve kireç tortu- suna da saldırdı. Caltron adlı tortu çö- zücü aygıt, ana su borusuna monte edi- liyor ve iki teli borunun etrafına sarıh- yor. Elektrik bağlantısı yapıldığında Caltron, saniyede binlerce kez değişen, alternatif akımda elektrik sinyalleri gön- deriyor. Bu şekılde oluşan elektro- manyetik dalgalar suda eriyen kireç tuz- Iarım kristalleştiriyor. Böylece, bu kris- talleşme, ev aletlerinde bir kez daha ger- çeklesmiyor. Caltron kireci yok etmiyor. Daha önce oluşmuş tortulan da sökemi- yor. Yeni tortulann oluşmasını önlüyor. Fiyatı yaklaşık 400 bin TL.