Katalog

6EYLÜL 1989 ••** HABERLERİN DEVAMI CUMHURİYET/17 Özal Enflasyonu ve Oreticiler... (Baftarafı 1. Sayfada) Çiftçiye destek Çölaşan: yor. En sonunda tarım üreticilerini de ayağa kaldıran nedir? Bu sorunun bir tek karşılığı var: Özellikle son dokuz yıWa çiftçi ve köylünün yoksullaşması. Çünkü tarım kesiminin milli gelirden aldığı pay yıllar içinde azalmıştır. Bu kpnuda yapılan iki çalışmadan söz edilebilir. İstanbul Sanayi Odası Araştırma Bölümü Başkanı Erdoğan Özitin'in çalışmasına göre, toplam gelirin dağılımı içinde tanmın payı, 1980'de yüzde 23.87'den, 1988'de yüzde 16.30'a düşmüştür. Boğaziçi Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Süleyman Özmucur'un hesaplamalarına göre, tarım kesiminin 1980'de yüzde 24.33 olan payı, sekiz yılda 10 puan gerilemiş ve 1988'de yüzde 14'e düşmüştür. 12 Eylül döneminde başlatılan ve Başbakan Özal'ın da 1983 sonrası bilinçli bir biçimde sürdürdüğü ekonomik politikaların doğal sonucudur bu durum. 1980'lerin ekonomik modelinin bel kemiği, ücretlerle tarım fiyatlannın gerçek olarak düşürülmesiydi. Liberalekonomi adına tarım ürünlerinin fiyatlannı belirleyen ve enflasyona göre sürekli düşük tutan Özal iktidarı, tarım kesiminden sanayi ve hizmet kesimine sürekli gelir transferi yapmıştır. Bunun çok çarpıcı uç örneğini iktisatçı Ali Rıza Kardüz, 30 ağustos tarihli Sabah'ta yazmıştır: duat sahipleri dövizi istediği za(Baştarafı 1. Sayfada) 1) Pamuk fiyatlannda enflasyon oranı göz ise bu yıl yaşanan kuraklığın çift man ne yapacak?" önüne alındığında inanılmayacak bir gerile çiyi perişan ettiğini belirterek yıl İnönii'ye ziyaret me dikkati çeker. 19831989 arasında fiyat lardır tanma gösterilen kayıtsızSHP lideri Inönü, dün parti gelar, görunüşte 95 liradan 1.650 liraya çıkmış; hğın sonucunun bu yıl tehlikeli biama, enflasyon hesaba katridtğmda yüzde 55 çimde ortaya çıktığına dikkat nel merkezinde Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Mahir Gürbüz bir fıyat gerilemesi vardır. 95 liralık fiyat, 6 yıl çekti. Demirel, Cumhuriyet'e yaptığı ve oda yöneticilerini kabul ederek da 42 lira 68 kuruşa inmiştir. açıklamada, Türkiye'de yüksek tanmın sorunlan üzerine bir sü2) Ayçiçeğinde de fiyat gerilemesi yüzde enflasyona karşın, kalkınma hızı re görüjtü. Oda Başkanı Mahir 2.5 dvanndadır. 19831989 arası fiyatlar gö nın sıfır olduğunu savundu. Nü Gürbüz, "Tanmı serbest piyasarunüşte 61 liradan 650 liraya çıkmış. Ancak fusun yüzde 20'sinin, gayri safi nın aomasız koşullanna terk eden enflasyon dikkate alındığında, 1963'ün 61 li milli hasılanın yüzde 4'ünü aldı yaklaşım nedeniyle bugün kamu rasına karşılık 1989 yılında üreticinin eline ge ğına işaret eden Demirel, bu ra kesiminin tanmsal sonımluluğuçen 59 lira 44 kuruştur. kamın, "yoksulluk sının" olarak nun azaltıldığım" belirterek, Ta3) Şekerpancan fiyatian ise 1983 ytlından kabul edilen 2S0 doların altında rım Bakanlığı'nın bugünkü yapıkaldığını söyiedi. Başbakan Tur sıyla hizmetierini daralttığına işabu yana reel olarak sadece yüzde 17.3 oragnt Özal'ın, yüksek enflasyona ret etti. Bugün yaklaşık 6 bin zinında artmıştır. Türkiye'de çiftçi pancar ek'h minden caydığı için, hükümetlerin fiyat duşür neden olarak kalkınmayı göster raat mühendisinin işsiz olduğunu memeye çalıştıklan tek ürvn pancardır. Şe diğini anımsatan DYP lideri şun vurgulayan Gürbüz, SHP'den tanma karşı daha duyarh davrankerpancan 1983 yılında 6 liraya alınırken, ta ları söyiedi: "1989 eylülünde Türkiye'nin masını beklediklerini ve istedikleban fiyatı 1989'da 77 lira olmuş. Enflasyon durumu: Yüzde yüz enflasyon, sı rini kaydetti. Tanm dışlanarak saetkisi çıkarıldığında gerçekte 6 liralık fiyat 7 fır kalkınma. Hani kalkınmadan nayileşmis tek bir ülke olmadığılira 4 kuruşa çıkmıştır. dolayı enflasyon oluyordu? Bütün nı bildiren Gürbüz, tanm ürünleBu tabloya bir de kuraklık eklenirse, üreyalanlan, foyalan meydana çık rinin fiyatlannın son derece yeterticilerin neden sokağa dökülmenin eşiğine tı. Tanm kesiminde yüzde 10 ge siz kaldığını, 1989'da yaşanan kugeldiklerini anlamak kolaylaşır. rileme olmuştur. Zaten tanm ke raklığın sonucunda Türkiye'nin Demokraside hak almak için, gerektiğinsiminde çalışan nüfus GSMH'nin elinde bir gram bile buğday stode eylem de yapılır. Herkesin buna kendisiyüzde 15'ini alıyordu, şimdi bu bi ğunun bulunmadığını gösterdiğini alıştırmasında kuşkusuz yarar var. le yüzde 10 geriye gitmiş. Bugün ni sözlerine ekledi. Ama tabii bu arada bir nokta gözardı edilmemeli: Özal iktidannın politikalan, her geçen gün toplumun her kesiminde sabırların taşmasına katkıda bulunuyor. Ozal enflasyonu başlıkları (Baftarafı 1. Sayfada) sayfasında kendine ancak yer bulabilirken, son 2 yıldır ayda en az 1 kere enflasyon 1. sayfanın üst kısmının tamamını kaplıyor. Yaklaşık 2 yıldan beri her ayın dördüncü günü Devlet Istatistik Enstitüsü ve İstanbul Ticaret Odası, bir önceki aya ait toptan eşya ve tüketici endekslerini açıklıyor. Bilindiği gibi daha önce Hazine ve Diş Ticaret Müsteşarlığı da bir endeks hazırlıyordu, ancak bir süre önce bu endeksten vazgeçilmişti. Her ayın dördüncü günü daha sabah saatlerinde enflasyon rakamının belli olmasıyla birlikte Cumhuriyet'in yazı işleri sekretaryasında bir telaş yaşanıyor. Telaşın nedeni, kolayca tahmin edilebileceği gibi, enflasyon için "en dogru" başlığı bulabilmek. Bütün gazeteler gibi Cumhuriyet'te de başlıkta kullanılabilecek harf sayısı kısıtlı. Bir baslıkta ne kadar az sayıda harf bulunursa başlık o kadar büyük olacağından sıkıntı iyice artıyor. Bilindiği gibi enflasyon kelimesi 9 harften oluşuyor. Baslıkta 'enflasyon' geçmek durumunda olduğundan bu kelimenin yanına ancak bir, bilemediniz iki kelime daha "sıkıştınlabiliyor". nomi sayfası). Mayıs: DİE'ye göre fıyat artışları nisanda yavaşladı: Binde 8 (Ekonomi sayfası). Haziran: İTO'ya göre enflasyon hızı yüzde 40'a indi (Ekonomi sayfası). Temmuz: Fiyatlarda artış hızı yüzde 36.4'e indi (Ekonomi sayfası). Ağustos: Temmuzun ilk enflasyon göstergesi lTO'dan: Vol.6 (Ekonomi sayfası). Eylül: Son 5 yılın en pahalı ağustosu (Ekonomi sayfası). Ekim: Enflasyon yüzde 38.5'e yükseldi (Ekonomi sayfası). Kasım: Enflasyon: %40*ı geçtik (1. sayfa, 6 sütun). Aralık: Enflasyon kasımda da durmadı (1. sayfa, 6 sütun). 1986: Ateş yükseliyor Ocak: DİE: 85 enflasyonu yüzde 45 (1. sayfa, tek sütun). Şubat: Enflasyon hızlı girdi (1. sayfa, 4 sütun). Mart: Hazine ve DİE'ye göre enflasyon geriliyor (Ekonomi sayfası). Nisan: Enflasyonda düşüş var (1. sayfa, 3 sütun). Mayıs: Enflasyonda nisan şoku Buraya kadar yapılan açıklama(1. sayfa). lardan da anlaşılacağı gibi enflasHaziran: Enflasyon ateşi düşyonla ilgili bir haberin başlık formüyor: 37.5 (1. sayfa) mülü "Enflasyon + x + y" olarak Temmuz: Ücretli için Istanbul 1 insanı ister isiemez son derecc kıda hayat yüzde 39 pahahlaştı (1. sıtlı bir lügatle karşı karşıya bırasayfa). kıyor. Ağustos: Enflasyon ateşi düşCumhuriyet'in başlıklannı vemüyor (1. sayfa). ren yazıişleri sekretaryasının, açEylül: Enflasyon: Binde 2 (1. mazdan kurtulmak için buldugu sayfa) çeşilli çareler arasında iki tanesi Ekim: Yuıe enflasyon (1. sayfa, özellikle öne çıkıyor 1. Benzetme5 sütun). ler kullanmak; 2. Doğrudan soKasım: Kamuda fiyat artışı özel mut rakamı vermek. sektörden fazla (Ekonomi sayfaYazıişleri sekretaryası, durum sı). hangi seçeneğe uygunsa onu kulAralık: Enflasyon yüzde 32.2 (1. lanıyor. Orneğin, 5 Ocak 1989 tasayfa, 3 sütun). rihli gazetenin manşeti, "88 enflasyonu 75.4"tü, yani 2. seçenek 1987: Hızh oylar kullamlmıştı. 5 Eylül 1987'de ise Ocak: Resmi enflasyon; "%34.6 6 sütunluk manşet, "Enflasyondan kırmızı alarra"dı ve 1. seçenek (1. sayfa, 6 sütun). Şubat: Enflasyon yeni yıla hızuygulanmıştı. Zaman zaman ise hem benzetme hem somut rakam lı girdi (1. sayfa, tek sütun). kullanılıyor ki, buna bir örnek de Mart: Enflasyon hedefinin haziran 1986'daki "Eafiasyon ate dörtte biri aşıldı (Ekonomi sayfa«i düşmüyon 37.5" başlığıydı. sı). Nisan: Enflasyon patlaması (1. 1984 yılı şubatından bu yana Cumhuriyet Gazetesi'nde çıkan sayfa, 6 sütun). Mayıs: Enflasyon durmuyor (1. enflasyon konulu başlıklar şöyle: sayfa, 4 sütun). Yıl 1984 Haziran: Enflasyon ipi kopardı (1. sayfa, 6 sütun). Şubat: Enflasyon hızı bütçeleri Temmuz: Enflasyon çelişkisi (1. solladı. (1. sayfa, 3 sütun). sayfa, 4 sütun). Mart: Enflasyonun tırmamşı Ağustos: Enflasyon durmuyor sürüyor. (1. sayfa, 4 sütun). (1. sayfa, 4 sütun). Nisan: Endeksler Özal'ı değil Eylül: Enflasyondan kırmızı Türklş'i destekliyor (1. sayfa, 3 alarm (I. sayfa, 6 sütun). sütun). Ekim: Enflasyonun ateşi 52.5 Mayıs: özal enflasyona yenik (1. sayfa, 6 sütun). (1. sayfa, 5 sütun). Kasım: Enflasyonda ekim patHaziran: Mutfak çöktü, enflaslaması (1. sayfa, 8 sütun). yon taştı: Beş ayda %28.4 (1. sayAralık: Enflasyon rekor kırdı (1. fa, 3 sütun). sayfa, 6 sütun). Temmuz: Mutfaklar 6 ayda %40 çöktü (1. sayfa, 5 sütun). 1987: Ezdi, vurdu, Ağustos: Temmuzda toptan rekor kırdı enflasyon, geçen yılın altında kalOcak: Enflasyon 87'yi ezdi (1. dı (1. sayfa, 3 sütun). Eylül: Perakende fiyatlarda yaz sayfa, 7 sütun). Şubat: Enflasyon %70"e dayanyavaşlaması (Ekonomi sayfası). Ekira: DİE'ye göre tüketici fi dı (1. sayfa, 7 sütun). Mart: Enflasyon tam gaz (I. yatları 9 ayda yüzde 35.6 artı sayfa, 6 sütun). (Ekonomi sayfası). Nisan: Enflasyon %70'e vurdu Kasım: Emisyon trilyonda, enflasyon yüzde 56 (Ekonomi sayfa (1. sayfa, 6 sütun). Mayıs: Enflasyon tırmanıyor: sı). . Aralık: İTO: Kasımda fiyat ar •7o75 (1. sayfa, 8 sütun). Haziran: Enflasyon %70'te tışı yüzde 1.6 (Ekonomi sayfası). durdu (1. sayfa, 6 sütun). Yıl 1985: Haberler Temmuz: Enflasyon durmuyor %74.1 (1. sayfa, 8 sütun). Ekonomi sayfasına Ağustos: İstanbul enflasyonu Ocak: Enflasyon yüzde 53'ü da %75 (1. sayfa, 6 sütun). buldu (1. sayfa, 4 sütun). Eylül: Enflasyonda rekor: 78 (1. Şubat: Pakdemirli enflasyonu sayfa, 7 sütun). ucuzlattı: %6.5 (1. sayfa, tek süEkim: Rekor enflasyon %81.8 tun). (1. sayfa, 8 sütun). Mart: Enflasyon şampiyonu İsKasım: Enflasyon %90'a datanbul (1. sayfa). yandı (1. sayfa, 8 sütun). Nisan: İstanbui'da yaşam, 12 Aralık: Yine enflasyon: 87.5 (1. ayda yüzde 52.1 pahalılaştı (Eko sayfa, 8 sütun). Anadolu'nun hangi yerine giderseniz gidin, iki ton gübre, bir fıçı mazot, bir teneke ot ilacı alabilecek çiftçi bulamazsınız. Türkiye'nin yılda 100 bin traktör yapacak fabrikası var. Türkiye'de köylü her sene 65 bin traktör alırsa, eskime dolayısıyla, ancak 650 bin traklörlük parkı ayakta tutabiliriz. Türk köylüsü halen 20 bin traktör almıyor, alamıyor. Bu se1989: Bitmiyor ne 20 bin traktör alamaz. Geçen Ocak: 88 enflasyonu 75.4 (1. sene ilk beş ayda 6 bin traktör sayfa, 7 sütun). yapmışlar, bu sene beş ayda beş Şubat: Enflasyona devam (I. bin traktör. Hepsi geriye gitmiş. sayfa, 6 sütun). Traktör köye gideceğine köyden Mart: Enflasyon aynı yolda: şehire geliyor. Galerilere konsun, 76.7 (I. sayfa, 8 sütun). satılsın diye." Nisan: Enflasyon rölantide (1. GSMH'nin yüzde 10'unun iç ve sayfa, 2 sütun). Mayıs: Enflasyon inatla: 74.5 dış borç nedeniyle faiz olarak ödendiğini vurgulayan Demirel, (I. sayfa). Haziran: Enflasyon durmuyor emisyon hacminin de bir yıl içinde yözde 100 arttınldığını bildir(1. sayfa, 6 sütun). Temmuz: Enflasyon sıçradı (1. di. Demirel şöyle devam etti: "Dışanlardan süt ineği gelirdisayfa). Ağustos: Enflasyon %100'e ko ler. Bu ineklerin hepsi kasaba gitti. Manisa'da 7 eylül günü çiftçişuyor (1. sayfa, 8 sütun). Eylül: Enflasyon çıkmazı (1. ler fevkalade büyük bir loplantı yapıyor. Feryat. Gidin bakın Dosayfa, 6 sütun). ğu Anadolu'ya, ne ot var ne saman var. Kuraklığın allında ezilmiş köylü. 198 dolar Londra piyasast buğday. Siz Türkiye'de 350 (Baştarafı 1. Sayfada) lira verdiniz bu 600 lira eder. Topyanı sıra Ege Belediyeler Birliği'nrak Mahsulleri OfLsi'nin mübaya den ve siyasi partilerden de miting buğday miktan 400 bin tondur. için destek geldi. Mitinge SHP ve Her sene 4 milyon ton buğday DYP'den 30'a yakm milletvekilimübaya eder, bu sene 400 bin tonnin katılması bekleniyor. Organidur. tşte 1989 Türkiyesi'nde tazasyon komitesine destek telgranm. SÖylüyoruz tanmı öldürdüfı çeken Yeşiller de mitinge katınüz diye. Halen 650 bin ton tolacaklarını açıkladılar. hum ihtiyacı var Türkiye'nin. SuHükümetin 4 milyar liralık yar udi Arabistan'dan, Suriye'den fadım vaadi ise tepkiyle karşılandı. lan tohum aJmakla meşguller. NeBugüne dek üreticinin sorunlan yiyle övünüyor Sayın Ozal? Döna kulak tıkayan hükümetin, 4 vizim bol diyor. Nerede bolmuş milyar lira ile bu kesimi sustura dövizin? Mevdualür döviz. Mevmayacağını belirten üretici kuruluş temsilcileri, üreticinin artık "sesini duyuracağını" söylediler. TZOB Başkan Vekili Reşit Kurşun ise hükümetin bu mıtingin ar (Baştarafı 1. Sayfada) dından da üreticinin sesine kulak kesiminin, 1980 yılı milli gelirinvennemesi durumunda, diğer böl den aldığı payı sonraki yıllarda gelerde de art arda mitingler ger koruyamamasından dolayı uğraçekleştireceklerini beürterek, dığı bu kayıp, bu yılın kurak geç"Son olarak da Ankara'da bütün mesiyle iyice pekişti. Türkiye ZiTiirkiye'deki üreticilerin çağnla raat Odalan Birliği (TZOB) taracağı bir yüriiyüş ve miting yapı fından yapılan araştırmaya göre, labileceğini" vurguladı. kuraklığın tanm kesimine faturası Bu arada Ege Belediyeler Bir 10 trilyon lira oldu. Kuraklık kiliği yayımladığı deklarasyonla mi ürünlerde neredeyse yarı yanüretici mitingiriin desteklendiğini ya kayba yol açtı. Bu oran kırmızı açıkiadı. KöyKoop Izmir, Mani mercimekte yüzde 46, arpada yüzsa, Muğla birlikleri yönetim ku de 40 olarak gerçekleşti. Buğdayrulu başkanlannın yanı sıra Zira daki yüzde 19.5'lik kayıp 4 milat Mühendisleri Odası ve Türki yon tonluk bir azalmayı saptarye Ziraatçılar Derneği Izmir Şu ken, arpadaki kayıp da 3 milyon be Baskanları yaptıkları ortak tonu buldu. açıklamada, mitingin güçlendirilTarımda son 8 yıldaki gelir mesine çalışıldığını belirterek, kaybının bir nedeni de destekle"Manisa üretici mitingi tanmda me alım fiyatlannın enflasyonun ki bunalımın göstergesidir ve yö gerisinde kalması oluşturdu. neticiler için uyan olmalıdır" gö Petrollş'in '88 Yıllık Raporu'na ruşünü dile getirdiler. Hükümetin göre, ortalame destekleme alını4 milyarlık yardımla üretici kesi ları tanmdaki toptan eşya fiyatmini susturma girişimine tepki lartnı 9 yılda sadece iki yıl geçti, gösteren KöyKoop Izmir Birliği 7 yd ise enflasyonun altında kaYönetim Kunılu Başkanı Ata Ün larak ezildi. Tanm destekleme fıver, "Bu yöntemle üretici kesnni yatlannın enflasyonu sadece 1981 ni snsturamazlar. Sanayiciye, ha ve 1986 yıllannda geçtiği, öteki yıyali ihracalçıya onlarca milyarlık larda hep gerisinde kaldığı görülteşvikler veren hukumel. 4 mil dü. Büyük Gürbüz, tanmın sorunlanyla ilgili olarak Inönü'ye bir rapor sundu. SHP Genel Başkanı Erdal tnonü, iktidara geldiklerinde tanma gereken önemi ve değeri vereceklerini belirterek şöyle konuştu: "Tanm, ekonomimizin temel bir sektörü. Ekonominin bugünkü durumu hakkında son yayımlanan rakamlar sorunlann genel görünümünü sunuyor halkımıza. Son haftalarda iki önemli istatistik yayımlandı. Birincisi ilk altı aylık verilere göre 1989'da GSMH'nin ne kadar artacağı tahminiydi. Her yıl aslında temmuzda böyle bir tahmin yayımlanırdı. Bu yıl nihayet eylül başında yayımlandı, sonuç korkunç. Binde iki. Yani hemen hemen sıfır. Niçin milli gelir artışı sıfıra inmiştir? Ne olmuştur Türkiye'de? Savaş mı olmuştur, dünyada büyük bir ekonomik kriz mi vardır? Aynı politikalar surerken 6 yıl sonunda sıfıra inmiştir. Nüfus artıyor, 1989'da milli gelir sıfır ise nüfus arttığına göre demek ki yüzde 2.5 gerileme olacaktır demektir ve olmaktadır. Bu tamamen bu hükümetin yanlış, beceriksiz politikası, kaprislerlc dolu keyfi uygulamalar. Bundan açık göstergesi olamaz politika yanlışlığının. tkinci önemli istatistik dün yayımlandı. Ağustos ayındaki enflasyon artışı. Tüketici fiyatlan artışı yüzde 4. Toptan eşya fiyatlan endeksindeki artış yüzde 3.1. Son derece yüksek artışlar. Geçen yıl yüzde 80'i bulmuştu enflasyon. Bu >il daha da artacak enflasyon. Eyiülekimkasımarahk enflasyonun daha da arttığı aylardır. Yıl sonunda yüzde yüz artış bekleniyor." Haber Merkezi Bursalı işadamı ve DYP Bursa Milletvekili Cavit Çağlar ile Devlet Bakanı Güneş Taner arasındaki tartışmaya, Hürriyet yazan Emin Çölaşan da katıldı. Çölaşan, "Beni mahvedeceğini soyleyen Güneş Taner, bunun hesabını vermelidir" dedi. Demirel'e helikopterinden yazlığına kadar bütün olanaklarıyla destek olan Cavit Çağlar, önceki gün gazetemize yaptığı açıklamada, tüm malvarlığjna 100 milyar lira haciz geldiğini, Devlet Bakanı Güneş'in DYP'ye katkılanndan ötürü kendisini ve yazar Çölaşan'ı "perişan" etmekle suçladığını anlatmıştı. Hürriyet Gazetesi yazan Emin Çölaşan, milletvekili Çağlar'a atfen Devlet Bakanı Taner'in kendisiyle ilgili değerlendirmesi üzerine şu açıklamayı yaptı: "Çnneş Taner adlı şahsın, ANAP'ın 26 Mart 1989 seçimleri hezimetinden DYP Milletvekili Sayın Cavit Çağlar ve beni sorumIn tuttuğunu öğrenmiş bulunuyornm. Eğer bu çorbada benim de tuzum varsa, ancak şeref duyanm. Demek ki yazılanmla ve Turgut Nereden Koşuyor' adlı kitabımla, ülkeme ve milletime karşı görevimi yerine getirmiş bulunuyonıra. Ancak aynı şahsın, Sayın Cavil Çağlar'a söylediği bir söz var ki bunu anlamak mümkün değildir. Beni mahvedeceğini soylemiş. Nasıl mahvedeceğini dogrusu bilmiyonım. Acaba kiralık katillere mi vurduracak, evime baskın mı düzenleyecek, ne yapacak? Güneş Taner adlı şahıs bunlann cevabını ve bn sözlerinin hesabını vermek zorundadır. Beni mahvedeceğini soyleyen bu şahıstan, bundan önce defalarca benimle bir röportajı kabul etraesini istemiştim. Her seferinde kaçtı. Çünkü kendisine soraeagım sonılar karşısında ne duruma düseceğinin farkındaydı. Bu önerimi burada tekrar ediyonım. Gelsin, karşıma otursun, kendisine sorular sorayım. O da cevap vermeye çalışsın. Kim kimi mabvedecekmiş, bep birlikte görelim. Eğer o sonılara Güneş Taner cevap veremezse, isterse Başbakam da gelsin. Beni nasıl UGUR MLMCU mahvedecek? kuruluşa 198586 yılları arasında 347 bin Amerikan Dolan öden(Baştarafı 1. Sayfada) GOZLEM mişti. 777e Morgan Bank'ın hazırtadığı raporda PETKİM için şu değerlendirme yapılmıştı: Devletin desteği ile satılabilir. The Morgan Bank bunu da beliriemiş. Devlet, bu desteği nasıl sağlayacak? Kİriemsağlanan doğrudan vadolayhdevfet desteklerikaikmalı. Sonra? Sonra, özel ve güzel sektör desteklenmelidir. Nasıl desteklenmelidir? Şöyle desteklenmelidir: Hükümet aynı tip endüstrideki özel şkketiere de aynı tip ve aynı seviyede destek vermelidir. Bu yetmez. Peki daha başka neler yapılmahdır? Hükümet kamu yatınmları azattmalıymış. Başka? KİTIere sağlanan destek birkaç yıl içinde yavaş yavaş düşürülmeliymiş. 777e Morgan Bank raporunun PETKİM ile ilgili özel bölümlerine de kısaca göz atalım: Raporda petrokimya ürünleri ile plastik uretimi yapan ve iki ayrı petrokimya kompleksine sahip olan PETKİM'in "ikinciderecede öncelikli olarak devlet desteği ile satılması" öngörülüyor. PETKİM'in iki petrokimya tesisi var, biri Aliağa, biri )/anmca. Bu kompleksler, benzin üretiyor, fuel oil üretiyor, etilen üretiyor, proplilen üretiyor. PETKİM, Türkiye'deki bütün lastik üreticilerine butadiyen turevleri ve karbon siyahı da sağlıyor. Aliağa ve Yarımca, Tüpraş ve Ataş rafinerileriyle bağlantılı çalışıyoriar. Zarar mı ediyor bu tesisler? Hayır, kâr ediyoriar. Raporda da yazılıyor. Son yıllarda petrol üreticisi Ortadogu ülkelerinin "damping" uygulaması karşısında bırçok ülke, petrokimya tesislerini ya "millileştihyor" ya "kapasite üretkenliğini" arttırıyor. Biz ne yapıyoruz? Biz, bu iki tesisin üretkenliğini arttıracak yatırımlarda bulunmuyoruz. Sonra da birçok ülkenin petrokimya tesisini millileştirdiği bir dönemde bu tesisleri yabancılara satıyoruz. Her yolun bir gidişi, bir de dönüşü vardır Türkiye Cumhuriyeti sanayileşme çabalarına 1930'lu yıllarda binbir türlü güçlük içinde girdi. 1934 yılında birinci beş yıllık sanayi planı yürürlüğe kondu. Türkiye, bütün dünyayı sarsan "1930bunaltmı"nı uyguladığı devletçilik ile aşabildi. Sümerbank gibi Etibank gibi "sanayide devlet öncülüğü" bu dönemde gerçekleştirildi. Bu kuruluslar, Türkiye'de kamu ve özel sektöre yıllarca uzman yetiştirdiler. Bugün de yetiştiriyorlar. Bugün hiç şüphesiz "7930 model devletçilik" gecerii değildir. "Rekabet koşullanna" uygun, yönetiminde çalışanların söz sanibi oldukları "planh devletçilik" ile devlet yeniden sanayide "hâkim tepeleri" elinde tutmalıdır. ANAP, özellestirici bir program ıryguluyor. PETKİM, bu program gereğince satışa çıkıyor. Peki SHP? O da mı KİT'lerin böyle "haraçmezat sabşına" ses çıkarmayacaktır. Köylü perişan • Günden güne artan girdi fiyatlan karşısında "sudan ucuz süt satılması" gibi benzeri ürenlerin fîyatının arttırılması. • Her an kapıyı çalabilecek olan kuraklık tehlikesine karşı sulamaya daha çok önem verilmesi. • Hiçbir yapıcı önlem alınmayan çevre kirliüğinden gerek tanm üretiminin, gerekse cânlanm tehlikeye atan Edincikli, Bursalı, Manisalı ve tüm çiftçilerin kurtarılması. • Ürün taban fiyatlannın tespitinde çiftçilerin görüşünün alınması, maliyetlerin dikkate alınması. • Ithalat politikasının tarım ürünlerini olumsuz etkilemesine izin verilmemesi. • Tarım ürünleri pazarlamasına daha etkin bir sistem getirilmesi, haller kanununun çiftçinin hak ve menfaatleri doğmltusunda değiştirilmesi. • Türk tütüncülüğünün öldürülmeraesi ve bu yöndeki calışmaların desteklenmesi. Prof. Dr. Emre Kongar ise Türkiye'nin genel ekonomik politikası olarak kırdan kente ve tarımdan sanayi fon aktarıldığını, söyiedi. Bu aktarmanın sanayile$menin ön koşulu olduğunu savunan Prof. Dr. Emre Kongar, "Aynca tanmdaki makineleşme ve miras yoluyla toprak bölünmesi Türkiye'dcn tanmsal yapısında ciddi değişikliklere yol açıyor" dedi. "Köylünün desteklenmesinin siyasi bir karar olduğunu" belirten Prof. Dr. Emre Kongar şunları söyiedi: "Zaman zaman askıya alınan demokrasimizde sesini zaten duynramayan tanm kesimi sürekli olarak gelir kaybına uğramaktadır. Çeşitli kesimlerin milli gelirden aldıklan payın arttınlması demokratik hak ve özgürlüklerin kullanılmasına bağlı bir oiaydır." yarla Üreticinin sorunlannı çözumleyebileceğini mi sanıyor? Sorunun çözümü tanma ülke ekonomisinde hak ettiği önemi vermektir" diye konuştu. Tarım Orman ve Köyişleri Bakanı Lütfullah Kayalar, tarım üreticilerinin 7 eylül eylemi konusunda "şu anda aynntılı bilgisi olmadığım" söyiedi. Bakan Kayalar, Manisa Ziraat Odası Başkanı Ahmet Çayırlı'nın hükümetin çiftçi eylemini durdurmaya yönelik girişimleri konusundan bilgisi olmadığjnı belirterek, görtişlerini şöyle dile getirdi: "Kuraklık tazminatı konusundaki anlaşmazhktan benim şu anda haberim yok. Benim haricimde, bu konuda kimin bilgisi varsa onu söylerlerse, biz de öğrenmiş oluruz." Manisa'da yann yapılacak çiftçi mitingini düzenleyen TZOB'nin Genel Başkanı Osman Özbek, "Çiftçi yıllardır çözülemeyen, biriken sonınlann altında eziliyor" dedi. Çiftçinin bugünkü durumuyla "kendi hayatını devam ettiremeyecek duruma geldiğini" vurguluyan Osman özbek, "Çiftçinin vatan hürriyet ekmek için yüriiyeceğini" söyleyerek tanm kesiminin isteklerini de şöyle sıraladı: • Destekleme ürünlerine yeter1 fiyatların verilmesi. 1 • Ödemelerin peşin yapılması • Destekleme alımlan kapsamınıh genişletilmesi. • Yıllardan beri yüksek faiz nedeniyle biriken çiftçi borçlannın ertelenmesi ve tanmsal kredi faizlerinin düşürülmesi. MİMAR SİNAN ÜNİVERSİTESİ REKTÖR L Ü Ğ Ü ' N D E N Üniversitemizin emekli öğretim üyelerinden merhum Çelebi (Baştarafı Sporda) yakışır ne de kulübe yarar getirir. Fenerbahçe iyi bir ışadamının elinde kârlı, onurlu bir fabrikadır. Onun için geçici dönem başkanlığının Fenerbalıçe tarihine (hak ettiğin takdirle) geçmesi için, kulübe daha yüksek bir yerden; daha geniş bir açıdan bakman, her şeyi futbol topu olarak görmemen; özellikle işgal edeceğin makamın, Başbakanlık kadar değerli olduğunu idrak ve kabul etmen şarttır. Yönetim kurulunun seninle birlikte tüm sorumlulukları üstlenmesi ve Türk sporunun bu güzide kulübünün dedikodu sütunlarına düşmeden, adına layık şekilde yönetilmesi gerekmektedir. Bundan taraftarlarınız kadar Türk sporu da yarar görecektir. lyilik ve takdirle anılan bir Çelebi Sultan Mehmet olman dileği ile..." Prof. Dr. SEDAD HAKKI ELDEM'İ Güneş Taner ve onun gibilere daha ciddi olmalannı lavsiye ediyonım. Devlet işi ciddi iştir. Ayordusu komutanlanyla hava kuvnca bundan sonra başıma bir iş (Baştarafı I. Sayfada) geldiği takdirde, bunun sornmlo savunma ve içişleri bakanlıklan dı vetleri komutanı görevlerinden sunun tamamen 'Emin Çölaşan'ı şında üçüncü bir bakanlık daha alındı ve bunlann yerine daha mahvedeceğiz' diye konuşmalar elde edeceği de Polonya başken genç rütbeli subaylar tayin edildi. yapan Güneş Taner ve onun hü tindeki yaygın söylentiyi oluştur Söz konusu yeni tayinler hakkınkümetine ait olacağını burada du. Dun Varşova'daki diğer ge da herhangi aynntılı bir açıklama açıkca söylüyornm. Adımlannı lişmelerden birisini ise Devlet Baş getirilmezken Varşova'daki gözkanı General Wojciech Jaruzels lemciler, bunun ordu bünyesindeona göre atsınlar." ki'nin yüksek düzeyde üç askeri ki muhafazakâr subayları tedriAnkara büromuzun haberine komutanı görevlerinden alarak cen tasfiye etmeye yönelik bir gigöre, konuyla ilgili çevreler, DYP bunlann yerine daha genç rütbe rişim olduğu uzerinde durdular. milletvekili Cavit Çağlar'ın "ticari li askeri sorumlulan tayin etmesi .öte yandan "Dayanışma" üyesi^ bir olayı, siyasi olay haline getiroluşturdu. Ülkede ilginç bir geli Tadeusz Mazowiecki başbakanlımeye çalıştığını" öne sürdüler. şimi de sosyalist Polonya tarihin ğında kunılacak yeni hükümetin Bankalarla sanayici DYP milde ilk kez "hür ünrversitenin" ku ise ya da bu hafta sonunda ya da letvekili Cavit Çağlar arasında rulduğu ve önümüzdeki ders yı gelecek hafta başında açıklanabiyaklaşık bir yıldan beri sorunlu lından itibaren öğrenime geçece leceği dün Varşova'daki siyasi krediler konusunda görüşmeler cevrelerin genel kanısını oluştunığinin açıklanması oluşturdu. yapıldığı belirtildi. Konuyu yakınyordu. Bu arada Komünist ParDün Polonya hükümeti taradan izle>en bir üst düzey yetkili, tisi'nin Mazovviecki kabinesinde Cavit Çağlar'ın şirketlerinden ala fından uygulamaya konulan yeni savunma ve içişleri Bakanlıklarızamlar, özellikle bütün sütlü becaklı olan Ziraat ve Vakıflaı Bannın dışında üçüncü bir bakanlık kası'nın uzun süreden beri iyi ni sin maddelerini kapsadı. Böylelik daha elde edeceği ve bunun da dıyetle soruna çözüm buJma gayre le, bu maddelerdeki zam oranla şişleri bakanlığı olacağı varsayıti gösterdiklerini, her türlü yolu rı son dön aydan beri, yüzde 30C mı Polonya başkentindeki gözdenediklerini ve son çare olarak ile yüzde 800 arasında değişen bir lemcilerin genel kanaati doğruituda "hukuki yollara başvurarak ha orana ulaştı. Bu arada, mayıs sundaydı. Ancak Komünist Parciz uygulamasına geçtiklerini" ayında 1200 zloti, haziran ayında tisi lideri Rakowski'nin örgütü3 bin zloti, ağustosta da 4 bin zloti nun üçüncü bir bakanlık daha elsöyiedi. olan etin kilosu artık 10 bin zlo de edeceği yönünde yaptığı açıkAynı yetkili, "Eğer bankalar tiden satıtmaya başladı. lama, Dayanışma lideri böyle hareket etmeyip olayı süriinDiğer tüketim mallanna da ye Walesa'nın tepkisine yol açtı ve cemede bıraksalardı o zaman bu olavın içine siyaset. kanştınlmş ni zamlar yapılması beklendiğin Nobel Ödülü sahibi sendikacı " O olurdu. Bankacılar görevlerini den, dünden itibaren Varşova'da bunlarla uğraşacağına, kendi p«rki mağazaların önünde her za tisi içindeki bölünmelerle uğrasyapmamış olurlardı" dedi. mankinden daha yoğun kuynık sın" demecini verdi. Bursalı sanayici ve işadamlan, ların oluştuğu gözlendi. özellikÇağlar'ın. "Hükümetle olan sıir le benzine zam kaçınılmaz olduVarşova'daki genç gelişınelertüşmesinden dolayı haciz yağmu ğundan, servis istasyonlan önün den birini ise, sosyalist Poîonya'runa tutulması" konusunda yo de bekleyen otomobillerin sayısı da ilk kez hür bir üniversitenin rum yapmaktan kaçmıyorlar. Baş derhal arttı. Krakow şehrinde bu kurulması oluşturdu. Devletten kanhğını Ali Osman Sönmez'in kuyruklar 6 km'ye kadar uzadı. tamamen özerk bir nitelik taşıyayaptığı Bursa Ticaret ve Sanayi "Dayanışma"nın günlük yayın rak, önümüzdeki ders yıündan itiOdası'na (BTSO) yakın çevreler, organı "Gazeta"da dün zamlara baren öğrenime başlayacak olan "Allah Çağlar'ın yardımcısı olsun" ilişkin olarak yer alan yorumda, bu üniversitede, "Dayanısma"ya derken, "Bizi bu arkadaşın konu fiyat artışlannm Polonya ekono yakın ya da bağımsız aydınlar suna sokmayın. Siz de girmeyin. misinin içinde bulunduğu çöküş kürsüye çıkacaklar. Şimdilik 200 Ama şunu söyleyelim: Bildiğimiz ten ve enflasyon hızının kesileme öğrenriyle sınırlı kalarak 15 Jcişibir şey varsa o da banka alacağı mesinden kaynaklandığı vurgu lik sınıflara aynlacak olan bu hür nı ister kardeşim. İş, ekonomik landı. 44 yıldır uygulanan merkezi üniversite, Polonya'daki diğer ama üst düzeyde politik olabilir. planlamaya dayalı iktisadi siste 900 öğrenim kurumundan tamaPolitikaya çekilebilir" diyorlar. min iflas ettiğini belirten "Gaze men farklı bir yapı taşıyacak. BUSİAD çevreleri ise Çağlar'a ta", bunun sorumlusunun Komü "Dayanışma" ve Polonyalı aykarşı oldukça ılımlı. "Yannki (bu nist Partisi olduğunu kaydetti. dınlar, söz konusu Üniversitenin kurulması için uzun dönemden gün) (oplanlıda gayri resmi soruDayanışma lideri Lech Walesa larla, Taner'den bilgi isteyebiliriz" ise Polonya'nm Batı'ya yöneltti beri Komünist Partisi ik mücadeşeklinde konuşuyorlar. Çağlar'ın ği "yardım seferberliği" doğrul le halindeydiler. kredi aldığı bankalann yetkilileri tusunda dün F. Almanya'ya gitVValesa F.Almanya'da nin de ağzını bıçak açmıyor. ti. Alman şansölyesi Helmut Kohl Bursa muhabirimiz Kullu Esen ve Bonn'daki diğer federal hüküPolonya'daki Dayanışma haredemir, BUSİAD'ın iki ayda bir met yetkilileri ile görüşecek olan ketinin Nobel Barış Ödüllü lideri düzenlediği * geleneksel Çekirge Walesa'nın Batı Almanya'dan Lech Waksa, "giiçlü ve birieşik bir toplantısının bugün saat 12.30'da acilen ekonomik yardım talep Avnıpa" kurulması dileğinde buÇelikpalas Oteli'nde yapılacağını edeceği ve Polonya'nm içinde bulundu. bildirdi. Toplantıya devlet bakaıı lunduğu kritik durumdan çıkması 4 günlük bir ziyaret için dün F. ları Güneş Taner ve tlhan Aşkın için Batı dünyasımn kendi ülkeAlmanya'ya gelen VValesa, Düsselda katılacak. Taner'in özel bir sine "keseyi açması" gerektığini dorf Havaalanı'na indikten sonuçakla Bursa'ya geleceği öğrenil bildireceği Varşova'daki gözlemra yaptığı açıklamada, kurulmadi. cilerin genel kanısını oluşturuyor. sını umduğu Avrupa'yı "Hiç kimDYP Bursa Milletvekili Çağlar, Öte yandan Polonya'nm Ko se diğerine hükmetmemeli, herkes kendisini "perişan etmekle" teh münist Partisi üyesi Cumhurbaşiçin bir yer bulunmah ve herkes dit ettiğini söylediği Taner'in ko kanı General Jaruzelski, önceki kendisini özgür hisselmefi" şeklinnuşmacı olarak katılacağı Çekir akşam yüksek rülbeli ordu kadede tanımladı. ge toplantısına gitmeyeceğini bil meleri içinde önemli bir değişikKendisini davet eden Deutscher dirirken, "Taner'in yüzünü şey lan lik gerçekleştirdi. Pomeranya, Gewerkshaftsbund Sendikası görsün" diye konuştu. Slezya ve Varşova bölgeleri kara (DGB) Başkanı Ernst Breit tarafından havaalanında karşılanan Walesa'yı, F. Almanya'ya yaptığı bu ilk ziyarette 150'den fazla gazeteci ve çok sayıda meraklı izlei. . Dk özerk üniversite 1. ölüm yıldönümünde anmak için 7 Eylül 1989 Per$embe günü saat 11.00'de Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri başmda tören yapılacaktır. Akraba, dost ve Üniversitemizin tüm mensuplanna duyurulur. Not: Üniversitemizden 10.30'da servis kalkacaktır. r\M?H0Rr\ DİDİM İstanbul Erkek Lisesi ve İstanbul İktisat Faküttesi mezunlanna. Opera Bale Scnfonı Konservatuar mensuplanna öğretim üyelerine ve Cumhuriyet okurlanna indirimlidir VEFATLAR İÇİN Yurticı, yurtdışı cenaze nakledilir, ilaçlama, malzeme, tabut bütün işlemler hassasiyetle süratle yapılır. İşletmede aynca 18 ambülans mevcurtur. Cenaze ilanlarında. hizmet bedeli alınmaz. İSLAM CENAZE İŞLERİ 147 20 06 140 68 86 Motel, CafeBar, Art Galeri Didim: 6353 &206)