Katalog

CUMHURİYET/12 EKONOMİ 27 EYLÜL 1989 Fon indirimine tepkiler • ANKARA/ANTALVA (UBA) Bakanlar Kurulu'nun sebze ve mcyve ithalatında uygulanan gümrük fonlannı 50100 dolaı düşürmesi, üreticiler tarafından tepkiyle karşılandı. Turfanda sebze ve muz üreticileri, hükümetin ithalatçıyı değil üreticiyi korumasını istediler. Narin'e hayali davası TÜRKİYE İÇİN BİR IKTISADI PROGRAM TASLAGI V / TİSK Başkanı Halit Narin'in sahibi ve ^ f Yönetim Kurulu Başkanı olduğu Norin ^yPazarlama'nm yöneticileri hakkında, 11 ymilyar liralık soğutucu ihraç edilmiş gibi gösterilerek 1 milyarın üstünde haksız vergi iadesi aldıklan savıyla dava açıldı. İ TBHIMFde tartışmalara neden olanplastik f terlik ihracatından 10 günde devletten 5 milyar vergi iadesi aldıklan ileri sürülen bir fırmamn 8 yöneticiyle 3 güpirük görevlisi Prof.Bilsay Kuruç, Doç.Oktar Türel, Prof.Erfiun Türkcan Diyarbakır'da, birgörevlinin itiraflan sonucu tutuklandı. le cezalandınlmalan, meslekten men edilmelerini ve işyerlerinin kapatılmasını öngörüyor. İddianamede ayrıca, asıl davalı şirket Narin Pazarlama tthalat ve İhracat TAŞ'ye naylon faturalarla mal sattı gibi gösteren firmaların "küçük şirket olduklan, milyarlarca liralık ihracatı gercekleştirebilecek guçte olmadıklan" belirtildi. göre, TBMM'de de tartışmalara neden olan plastik terlik ihracatında, bir firmanın 10 günde devletten 5 milyar lira vergi iadesi aldığı ileri sürülüyor. Habur gümrüğünde görevli Şahin Kaya'nın rüşvet alarak hayali ihracat olaylannı yönettiği yoluudaki ihbarlar değerlendirilerek, adı geçen kişi geçen ay Diyarbakır DGM'ce tutuklanmıştı. Şahin Kaya'nın itiraflan üzerine 80'i aşkın Firmanın sahip ve yöneticisi durumunda olan 200'ü aşkın kişinin aranmasına başlandı. ltiraflar doğrultusunda aym gümrükte görevli Yahya Gündüz ile Filiz Çikin de sorgulan sonucu tutuklandı. tlk etapta Ankara ve tstanbul'da bulunan 30 kadar işadamı Diyarbakır'a getirilerek sorguya alındı. Bunlardan Penta1 mn Mersin'deki eski yöneticisi Cenk özgür, Nurdağlar'ın yöneticisi Yahya Dağ, Biat yöneticileri Ali Osman Kandil, Hasan Eren, Filpa'nın yöneticileri Yavuz Atmaca ile Ismet Yamkkaya ve Emef Dış Ticaret Şirketi'nin ortaklan Bilal Yıldız ile Ender özkan tutuklandılar. Haklannda yakalama emri bulunan 15'i aşkın kişinin büyük bölümünün firmalannın da hayali olması nedeniyle bulunamadıkları, diğerlerinin de yine bir bölümünün yurtdışında olduğu öğrenikii. ALİ TEVFİK BERBER Hayali ihracata adı karışan şirketler arasına Türkiye İşverenler Sendikası (TİSK) Başkanı Halit Narin'in sahibi ve Yönetim Kurulu Başkanı olduğu Narin Pazarlama Ithalat ve Ihracat AŞ de katıldı. Şirketin yönetim kurulu üyelerinden, Halit Narin'in kızı Pakize tnci Yerlici ve yönetici Eşref özmen ile 4 ayn şirket yöneticisi hakkında, 11 milyar liralık soğutucu ihraç edilmiş gibi gösterilerek devletten 1 milyarın üstünde haksız vergi iadesi aldıklan savıyla dava açıldı. Istanbul. 5. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen davada, sanıkların 1 ile 5 yıl arasında hapisleri, meslekten men edilmeleri ve işyerlerinin kapatılması isteniyor. Dava dosyasından edinılen bilgilere göre Narin Pazarlama tthalat ve Ihracat TAŞ Mali tşler ve Finansman Koordinatör Yardımcılığı görevini Ustlenen Pakize Inci Yerlici ile yönetici Eşref özmen, 15.5.1986 tarihinde Hocapaşa Vergi Dairesi'ne başvurarak, yurtdışına 11 milyar 300 milyon 485 bin 944 liralık 120 adet demonte soğutucu ihraç ettiklerini belirttiler. Gerçekleştirdikleri bu ihracat nedeniyle de kendilerine 1 milyar 74 milyon 430 bin 863 lira vergi iadesi ödenmesini istediler. Bu para şirkete ödenirken, ihracat iş TOBBİM'den bilgi agı • ANKARA (ANKA) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Bilgi tşlem Merkezi (TOBBlM), 1989 mart ayından beri sürdürdüğü çaüşmalannı tamamlayarak uluslararası bilgi değişim ağlanna bağlandı. 1985'ten bu yana 24 bin Türk sanayicisine ilişkin "Sanayi Bilgi Bankası" ve 15 bin ithalatçı ihracatçıya ilişkin "Dış Ticaret Bilgi Bankası" konulannda hizmet veren TOBBlM, yeni bilgi değişim ağlan ile hizmet alanını daha da genişletmiş oldu. lemleri üzerinde yapılan incelemelerde, şirketin söz konusu ihracatı gerçekleştirmediği, bazı şirketlerden alınan naylon faturalarla demonte soğutucu ihraç edilmiş gibi gösterilerek devletten haksız vergi iadesi aundığı ortaya çıkanldı. Yılgınlığa yer yok 2 Dava açılıyor Hayali ihracat olayının ortaya çıkarılmasından sonra lstanbul Cumhuriyet Savcılığı'na yapılan suç duyurusu üzerine başlatılan soruşturmanın tamamlanmasıyla da, olayda adı geçen kişiler hakkında dava açıldı. Cumhuriyet Savcı Yardımcısı Selahattin özkiper tarafından hazırlanan iddianamede, Pakize tnci Yerlici ve Eşref Özmen ile "asıl davalı fırmaya" mal satmadığı halde sattı gibi gösteren şirketler Ferah Çelik Sanayii TAŞ yöneticisi Abdurrahim Eren, Gülsün Pazarlama ve Ticaret Ltd. Şirketi yöneticisi Taci Küçükdere, Cinisli Sınai Mamulleri Pazarlama ve Ticaret Ltd. sahibi Nejat Cinisli ve îpek Soğutma Ürünleri Pazarlama ve Ticaret Ltd. Şirketi sahibi Adnan Eren'in 213 sayüı Vergi Usul Kanunu'na aykırı davrandıklan ileri sürüldü. Bu nedenle de sanıklann TCK'mn 344/2, 338 ve 359. maddeleri gereğince cezalandırılmaları istendi. Bu maddeler, sanıkların 1 ile 5 yıl arasında hapis Duruşmaya katılmadılar lstanbul 5. Asliye Ceza Mahkemesi'nde geçen hafta yapılan ilk duruşmaya ise sanıklar katılmadılar. Narin'in kızı Pakize Inci Yerlici'nin avukatı, müvekkilinin Çerkezköy'de bulunduğunu, bu nedenle oradan talimatlı ifadesinin alınmasım istedi. Mahkeme bu istemi kabul ederken, duruşmada hazır bulunmayan diğer sanıkların bir sonraki oturumda ihzaren (zorla) hazır bulundurulmalanna karar verdi. Duruşma, sorgulann yapılması için ileri bir tarihe ertelendi. Son 9 yılda iktisat politikasının birçok aracından vazgeçildi; yeni araçlar kullanılmaya başlandı. Ancak bir süre sonra bunların sorunlan çözecek nitelikte olmadığı, deneylerle ortaya çıktı. Bu araçlan ve politikalan başlangıçta överek, alkışlayarak benimseyen çevreler, kişiler, yeni yeni görüslerini ve saflarını değiştirmeye giriştiler. Fakat bu karmaşa henüz kamuoyunda görüşleri berraklaştıracak biçirade sonuçlanmadı. Enflasyon 1980'lerde iktisat politikasımn bir aracı gibi kullamldı; 1984'ten sonra bu pek belirgin hale geldi. Katma değeri düşük ürünleri dışa satmak için "aşın düşük değerli TL." politikası izlendi. Enflasyonun yapışık kardeşi olan bu politika, iç ve dış ticaret hadlerinin kötüleşmesine, gelir bölüşümünün hızia ticaret kesimi ve rantiye gruplar lehine kaymasına yol açtı. Bugünkü sorunlann birçoğunun temelinde bu gelişme yatıyor. Butün bu gelişmelerden yararlanan gruplar, çevreler ve kişiler olmuştur. Bu çerçevede bir siyasal parti 'yoktan var' edildi, ülkenin yönetimini ve geleceğini elinde tutma iddiası ile ortaya çıktı. Ancak haJkın büyük çoğunluğu mutsuzluğunu ortaya koydukça, 1980'den sonra kurulmasına girişilen yapının zayıflığı, ülkenin aradığı çözumlere ters düşen yönleri daha çok sıntmaya başladı. Enflasyonu sevmeyen bir yönetim, her şeyden önce maliye politikasında sorumluluk sahibi olur. Özellikle 1983'ten sonra Türkiye'de bunun tersi olmuştur. Toplarn talebi (yeni iktidar partisine yeni 'özel kesim' çevreleri yaratarak destek sağlamak ve kitle tabanı kazandırabilmek için) canlı tutmak, iktisat politikasının ana çizgisi haline geldi. Ekonomik sonuçlanmn olumsuz olacağuu bile bile, uluslararası fınans kurumlan da bunu açık veya örtülü biçimde desteklediler. Bunu destekleyen çevreler, her politika gibi bunun da bir faturası olduğunu, ama ülkenin 1980'ler de içine giriverdiği koşullarda, faturayı ekonomik olarak hazıruksız, dırençsiz ve tepkisiz durumdaki halk çoğunluğunun ödeyeceğini biliyorlardı. Gerçekten iktisat politikası, bir yandan devalüasyonlarla, bir yandan da gelir bölüşümünü sürekli olarak çalışanlar aleyhine bozan düzenlemelerle işledi. Yani hem ülke dışanya gereksiz kayuak aktardı hem de içeride emekle geçinenler özel kesimin, rantiyeler başta olmak üzere bazı çevrelerine daha çok kaynak aktarmak zorunda kaldılar Fakat toplumun büyük çoğunluğu ile ödedıği bu faturadan ülke hesabına pek olumlu bir ekonomik sonuç, atüım yapmayı sağlayacak bir sermaye birikim tablosu, bir girişimcilik ruhu doğmadı. Bu eşitsizlik içinde doğacağı sanilan ekonomik fırsatlar, olanaklar geniş ölçude boşa harcanrmş oldu. Bugün enflasyon, iktisat politikasını yönetenlerin artık isteseler de kolay kolay düşüremeyecekleri bir yüksekliğe yerleşti. Enflasyona 'karşı' tek politika başansı, bunun daha fazla yükselmesini önlemeye çalışmak ve başka bir şey yapmamak haline geldi. Devletin mali darboğazları buyüdükçe, bir yandan mal ve hizmetlere daha buyük oranda zam yapmak, bir yandan borçlanma ve açık finansmanın çeşitli bileşimlerine başvurmak iktisat politikasının özü oldu. Böylece kararların günu birlik alındığı, bir ay sonrasımn net olarak görünemediği bir noktaya gelindi. Doğal olarak bu noktada, ekonomiyi yönetenlerin aralanndaki uzlaşmazlıklann ve sürtüsmelerin büyüdüğünü de izliyoruz. Başta çalışanlar olmak üzere tanm kesiminin, küçük sanayicinin, esnafın ve işsizlikle yüz yüze yaşayanların son iki yılda gitgide büyüyen tepkileri de düşünulürse, dokuz yıldır uygulanan politikalann tükendiğini söylemek abartma olmaz. mak üzere) daha da vazgeçmek, sanayii geniş ölçüde askıya almak, bu sayede oluşturulan fazlalar ve 'borç ödemek için alınan borçlarla' borç ödemek demektir. Bu baskı, ekonomideki istikrarsızlığı arttmr. Cari işlemlerde bir süre bir rahatlama görülürse de, döviz kuru politikasını bu rahatlamayı sürdürebilmek için kuUanmak (döviz kurunu, yurtiçi fiyatlan baskı altında tutmak için kullanmamak) amaç olmalıdır. Böyle bir 'denge döviz kuru' sistemi, yerel yönetimler ve özel kuruluşlannki dahil, tüm dış borçlanmanın etkili bir deneümk vüriitnlmesi halinde kısa dönemde ekonominin güvenli bir ortama kavuşmasma büyük katkı sağlar. Bu aym zamanda, ihracata istikrarh artış sağlayacak temel koşuldur. Maliye politikalan Mali yönetim, genel bütçe yönetimi ve vergi toplamanın ötesinde, genel bütçeye yakın büyüklükteki fonlar, banka ve fınans sistemi ve tüm kamu kesimi maliyesini kapsayacak biçimde düşünülmelidir. Kısa dönemde, maliye politikasımn temel ilkesi, mali sorumsuzluğu sona erdirmek, uzun vadeli gelir ve harcama perspektiflerinden pek uzaklaşmamak olmalıdır. Kamu gelir ve harcamalannda, büyük iniş ve çıkışlardan olabildiğince sakınmak gereken bir noktadayız. Bu noktada, vergi yükünün eşitlikçi bölüşüm ilkelerini gözeterek yeniden düzenlenmesj, yatınm otofinansmanı dıştndaki istisna ve ayncalıklann daraltılması ve vergi yükünün belli gelir çizgisi üstündekilerde artünlması gerekecektir. Sürdürülmekte olan politikalardan biri, bütçe açıkları baş edilemeyecek boyuta ulaşüğında, KİT fiyatlan na insafsızca yüklenmektir. Bu, kesinlikle son bulmalı, KİT fiyatlan eğilim olarak, enflasyon hızına yakın ölçülerde arttırılmalıdır. Vergileme "gerçek" asgari ücret düzeyinin üzerinden başlamab; devletin yönlendireceği tasarruf fonlarında tasarruf edilen tutarlar gelir vergisi matrahından duşürülebilmelidir. Gayrimenkul gelir ve sermaye kazançlan ile spekülatif kazançlann ciddi olarak vergilendirilmesi, üst gelir dilimlerinin gelir vergisi tarifesinin yükseltilmesi, lüks raallarda KDV oranlanmn ve vergi toplamada etkinüğin arttınlması, kamu gelirlerini hızla yükseltecek, bütçe açığı azalmaya başlayacaktır. Son beş altı yılda, nasıl dış borçlar dış ekonomik ilişkilerin merkezi haline gelmişse, iç borçlar da kamu maliyesinin büyüyen sorunu olmuştur. Hazine'ye avans • ANKARA (ANKA) Merkez Bankası'nın 815 eyliil günlerini kapsayan hafta içerisinde Hazine'ye kullandırdığı avans miktan 397 milyar lira olarak belirlendi. Böylece Hazine'nin Merkez Bankası'ndan aldığı avans, 15 eylülde 3 trilyon 105 milyar liraya yükseldi. Hazine'nin Merkez Bankası'ndan aldığı yüksek tutarlı avans, iç kredilerin de yükselmelerine neden oldu. İç krediler. bir haftada 393 rr' >ar 802 milyon lira art.ak, 6 trilyon 575.7 milyar liraya çıktı. Diyarbakır'da 11 tutuklu Öte yandan, Habur gümrüğündeki bir görevlinin itiraflan sonucu ortaya cıkarılan hayali ihracat davasında üçu gümrük görevlisi 11 kişi tutuklandı. AA'nın haberine Grevci çocuguna kitap bağışı 9 aydır grevde bulunan Akdeniz Gübre işçilerinin okula giden çocuklan için kitap kampanyası başlatıldı. tşSendika Servisi Grevde 9. aya giren Akdeniz Gübre A.Ş. işçileri okula giden çocuklan için kitap kampanyası başlattılar. Türkiye Gazeteciler Sendikasından yapılan açıklamada Milliyet Gazetesi'nde bazı servislerin taşerona verildiği ve burada çalışan üyelerin taşeron emrinde çahşmaya zorlandığı bildirildi. ANKA'mn haberine göre Mersin'de kurulu Akdeniz Gübre Akdeniz Gübre Işyeri Sendika Temsilcisi Nevzat Kav imzasıyla yayımlanan açıklamada, "Bu kampanyaya çocuklannızın geçmiş yıllarda kullandığı veya yeni aldığınız kitap ve kırtasiye malzemelerini bağışlayarak katkıda bulunabilirsiniz" deıüldi. Kitaplann, "Petrollş Mersin Şubesi, tstiklal Cad. tçel Ap, Mersin" adresine gönderümesi istendi. Petrollş Genel Sekreteri Hüseyin Doğdu, grevle ilgili olarak şunA.Ş!de Petrollş Sendikası'nca uyları söyledi: gulanan grev 8. ayını doldururken, fabrikada çalışan 674 işçi ilk ve "Devlet Bakanı Cemil Çiçek'le orta dereceli okullara giden ço iki kez görüştük. Bize kamu kesicuklanna okul kitabı gönderilmesi mindeki ücret artışlannı önerdi. için kampanya başlattılar. Bu işletmede ücretler çok düşük, 208 bin lira dolayında. Bu kadar zamandır grev yürüten bir işyerinde yüzde 142 çok düşük bir oran. Bize göre Erdemir'de, Petkim'de oynan oyun burada da oynanıyor? TGS Genel Merkezi'nden yapılan yazılı açıklamada Milliyet Gazeteji'nde yan hizmetler servislerinden sonra teknik servislerin de taşerona verilmesi için hazırlıklara başlandığı belirtildi. Kamera ve montaj servislerinde çalışan üyelerin taşeron emrinde çalışmaya zorlandığı kaydedilen açıklamada, "Milliyet Gazetesi'nde taşeronluğa gitmenin asıl amacı bu işyerindeki sendikal hareketi yok etmeye yöneliktir. Bu konuda tüm üyelerimizin dikkatli olmalarını istiyoruz" denildi. rin taşerona verilmesi biçiminde bir uygulama düşünmediklerini belirterek bu doğrultuda bir hazırlığın söz konusu olmadığını söyledi. Ihracatçı kazan kaldırdı • ANKARA (UBA)> Merkez Bankası'nın "işçi dövizi dışmda" döviz bozmayı durdurması, ihracatçıların "kazan kaldırmasına" neden oldu. thracatçılar, Maliye ve Gümrük Bakanlığı'na yaptıklan başvurularda, "Merkez Bankası döviz bozma işlemini durdurduğu için büyük zarara uğruyoruz" dediler. Merkez Bankası yetkilileri de işçi dövizi dışında, "döviz bozma işlemini durdurduklarını" doğruladılar. • Ormanİş'ten açıklama Ormanlş Sendikası Genel Yönetim Kurulu'ndan yapılan yazılı açıklamada "Sendikanın Haklş'e Utihak edeceği" şeklindeki haberlerin gerçeği yansıtmadığı belirtildi. Açıklamada, "yönetim kurulumuzun Haklş Konfederasyonu1 na Utihak etmek gibi bir karan bulunmamaktadır. 15 Ekim 1989 tarihinde yapılacak olağanüstü genel kurulumuz gündeminin 11. maddesinde Türklş, Hakiş veya kurulacak konfederasyonlara üye olmak için yönetim kuruluna yetMilliyet Gazetesi Genel Mudü ki verihnesi hustısu yer almakrü Kemal Kırıacı, teknik servisle tadır" denildi. Makro politika önerileri Dış ekonomik ilişkfler f dış borç u t para ödemeleri için cHerişU Mr a •Muriamayap«ak,falıy«kiOd«makaIİBdlriBi tağİBBMya çahşaak. • Döriz k a n politikasuu >^rtiçi fiyatlan bıukıataada tateukiçİBkBİaııraaaâk, 'deoge d&riz faua1 sistemiyle tam djş borctana etkili bkdeaeÜnJe ysrütötaesİHİsatfaunak. MCDONALD'S Çiftçilere tohumluk • ANKARA (AA) Doğal afetlerden yüzde 40 ve daha fazla zarar görüp de bugüne kadar sağlanan kolayhklarla yeterli buğday ve arpa tohurnluğu alamayan çiftçilere bu ihtiyaçlarıru piyasadan karşılayabilmeleri için faizsiz kredi verilecek. Para ve Kredi Kurulu'nun dün Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğine göre kredi, kooperatif üyesi olan çiftçilere Tanm Kredi Kooperatifleri'nce diğerlerine ise Ziraat Bankası'nca vadesi geçmiş borçlarına bakılmadan müteselsil kefaletle açılacak. ödemeler ise kilo başına en fazla buğday tohumluğu için 400 lira, arpa tohumluğu için 375 lira üzerinden yapılacak. OPEC'de anlaşma utnudu CENEVRE (AA) Petrol thraç Eden Ülkeler Teskilaü'nın (OPEC) Fiyat lzleme Komitesi üyeleri arasında, petrol üretim miktan konusunda uzlaşma umutları arttı. OPEC Fiyat lzleme Komitesi üyesi olan Cezayir, Endonezya, lran, Irak, Kuveyt, Nijerya, Suudi Arabistan ve Venezueia'nın petrol ve enerji bakanlannın, kartelin toplam üretim miktarının arttırılıp arttınlmaması konusunda Cenevre'de yaptıkları görüşmeler dördüncü gününe girdi. Cenevre'deki gözlemciler, toplantılann başından bu yana OPEC bakanları arasmda gözlenen göruş aynlıklannın nispeten azaldığmı ve üretim miktan konusunda muhtemel bir anlaşmaya yaklaşıldığıru belirtiyorlar. Gözlemciler, OPEC bakanlannın dün yaptıkları görüşmelerde, yılın son ceyreğinde, "Fiyatlarda düşüşe neden olmadan üretim artışı yapılmasında başanh olunup olunamayacağı" konusunun tartışıldığını belirtiyorlar. Ayrıca, OPEC yetkililerinden bazılanrun, "bugiinlerde bir anlaşmaya vanlabileceği" görüşünde olduklan kaydediliyor. Maliye politikalan Ekonomide yakın gelecek için öneriler Bugün ekonomi üzerinde düşünen ve konuşan herkes karamsar görünüyor. Yılgınlık, bazı çevrelerde, yeni politika üretme çabasından bile daha baskındır. Fakat yeni politika arayışlanmn başlamış olduğuna şüphe yoktur. Bugünkü karar sahiplerinin bile, bugünkü politikalann daha ağır faturah çeşitlerini oluşturarak, bunlan "yeni politikalar" olarak sunmayı tasarladıklannı bilmekte yarar vardır. Nitekim, sermaye kesiminin bazı gruplan, bu bunalımın bir tür 'şokia sonuçlanacagını sezerek, kendi paylannı ve yerlerini şimdiden güvenceye alacak "program" önerileri oluşturmaya başlamış görünüyorlar. Yılgınlığa, umutsuzluğa kapümak doğru olmaz. tktisatla makro politikalann gerçekçi ve etkili bir bileşimi, kaynak tahsisi politikalannda yeni bir yaklaşım ve bunlarla uyumlu bir toplum ve siyaset modeli, bugünkü hastahk ve zaaflann çoğunu ortadan kaldınr. Burada bazı öneriler ve örnekler sıralayacağız. • Vergi yükünün eşitlikçi biçimde yeniden düzcrüenmesi. • Yatınm otofınansmanı dışmdaki istisna veayrıcalıkların daraitılması. • Vergi yükünün belli gelir çizgisinin üzerindekilerde arttınlması. • KÎT fıyatlarırun egilim olarak enflasyon hızına yakın ölçülerde arttınlması. * Vergilemenin gerçek asgari ücret üzerinden başlaması. • Spekülatif kazançlann vergilendirilmesi. • İç borçlanma senetlerinin birkaç yü içinde tasarrufçulann portföy tercihleriyle uyumlu sınırlara çekitmesi. • İç ve dış ticaret in ayn bir bakanlık halinde yeniden örgütlenmesi. • Bankalann şirket alma, kunna, satma oianaklan na sınu getirilmesi, uzmanlıklan dışjnda gayrimenkul ticaret i,spetülasyonu yapmalarınjn önüne geçilmesi. tç borçlanma, aslında hastalıkh olan bir başka sektörün (bankacüığm) işlevlerini çarpıtmış, risksiz getiri sağlamayı alışkanlık yapmış, üreticilerden, ticarete ve rant sahiplerine kaynak akımını pekiştirmiştir. Çoğu, bankalar kesimince tutulan devlet iç borçlanma senetlerinin birkaç yıl içinde tasarrufçulann portföy tercihleriyle uyumlu sırurlara cekilmesi mümkündür ve gereklidir. Böyle bir borç tahkimini bir panik atmosferinde yapmaya girişmek gereksizdir ve yanlıştır. Yapılacak şey, devletin çeşitli adlar altında (tahvil, gelir ortakhk senedi, vb.) yeni iç borçlanmaya gitmeyeceğinin açık seçik söylenmesi ve bunun gereğinin yapılmasıdır. Mali yönetimde disiplini sağlamadan, denk bütçeye yaklaşmadan, sanayi ülkelerinin eriştiği teknoloji devrimini yakalamak boş bir hayaldir. tş, bu noktadan başlar. Mali yönetimin zayıf değil, güçlü olması şarttır. Bunun için, Hazine'nin Maliye Bakanhğı ile aym yapı içinde bulunması, karar ve hareket birliğine erişümesi kaçımlmazdır. Ekonomik ve mali kararlar, 1980'li yülarda, cumhuriyet tarihinde eşi bulunmayan bir 'kişisel merkeziyetçilik' içinde alınmış ve yürütülmüştür. Belgelere araştırma • ANKARA Ailelerin yüzde 32.1'inin elektrikli ev araçlannın garanti belgelerini kullanmadığı, garanti belgesinden yararlananlann yüzde 58.4'ünün de memnun kalmadıklan ortaya çıktı. Hacettepe Üniversitesi Ev îdaresi ve Aile Ekonomisi Bölümü tarafından Ankara'da yaşayan farkh ekonomik yapılara sahip ailelerin elektrikli ev araçlarını satın alma eğilimlerini ve araçların kuilanımında karşılaştıkları sorunlan belirlemek üzere yapılan araştırmada garanti belgelerinin bir işe yaramadığı öne sürüldü. Makro politika önerileri Son birkaç yılın gelişraeleri ekonominin yakın geleceği üzerindeki belirsizlikleri arttırmıştır. Alınan kararlann, vaat edilen sonuçlan vermeyişi, bu belirsizliği, ekonomide çabuk büyüyen ve büyüdüğü zaman da giderilmesi kolay olmayan sinsi bir güvensizliğe çevirebilir. Bu, bir ekonominin tutulacağı en kötü hastalıklardan biridir. Bu bakımdan lusa dönemde uygulanacak politikalar ve bunlarla iç içe oluşacak psikolojik ortam, daha sonraki gelişmeleri belirleyecektir, Bu politikalann en az üç boyutu üzerinde olabildiğince açık seçik çizgilere sahip olmak şarttır. Üç boyut, dış ekonomik ilişkiler, maliye ve para politikalandır. ABD'de pizza savaşı MPMASO işbirliği • ANKARA (AA) Milli Prodüktivite Merkezi (MPM), Ankara Sanayi Odası (ASO) üyelerinin işyerlerinde verimlilik bilincinin yaratılması ve yaygınlaştırılması amacıyla çalışmalar yapacak. 13 ülkenin üye bulunduğu OPEC içinde üretim kotalannın arttınlması konusunda en fazla istekli olan ülkeler Irak, Nijerya, Kuveyt ve Birleşik Arap EmirlikPtzzacı McDonald's McDonald's hamburger, kahvalt, salata gibi pazarlardan sonra ABD'de 21 milyar dolar leri. Bazı OPEC üyesi ülkeler ise, 'üretim artışının fiyatlann daha hacmi olan pızza pazanna da airdi. da gerilemesine neden olacağı" düşüncesiyle bu yaklaşıma olumlu bakmazken, üretim artışı yapılması durumunda, "üye ülkelerin üretim kotalannın hangi oranlarda artünlacağı" konusunun yeni McDonald's, ABD'nin Indiana kentinde deneme pizza tinin Evansville kentindeki 24 şu bir sorun oluşturacağı öne sürübesinde pizza satıyor. Gözlemci lüyor. üretim ve pazarlamasına başladı. Şirketin 8014 ler, ABD'nin en büyük 'fast food' şubesinde pizza satışına başlamast durumunda, bir zinciri olan McDonaid's'ın 8014 "pizza savaşı"nın başlayacağı belirtiliyor. şubesinde pizza satmaya başlama Kahveciler de toplandı Öte yandan, Uluslararası KahEkonomi Servisi Unlü ham men, diğer uzmanlar da McDo sı halinde, ülke çapmda, 'kaniı bir burger lokaniaları zinciri McDo naid's'ın 1973'te başlattığı ve şimdi pizza savaşının' başlayacağım be ve Örgütü'nün (ICO) yılhk olağan 1 toplantılan Londra'da dün başlanald's pizza sektörüne de e attı. kuruluşun satışlarının yüzde lirtiyorlar. dı. İki hafta kadar sürmesi planUzun yıllar müşterilerini tatmin 20'sini oluşturan kahvaltı birimi Pepsi Co!nun bir birimi olan lanan toplantılarda, ihracat kota edebilecek hızda ve kalitede piz Egg McMuffin'i hatırlatıyorlar. za üretip üretemeyeceği tartışılan Internationai Herald Tribune Pizza Hut, ABD'deki 6 bin 500 sistemi ve kahve fiyatlanndaki geMcDonald's, ABD'nin Indiana gazetesinde yer alan bir haberde, şubesi ile ülkenin en büyük pizza rileme görüşülüyor. eyaletinde McPizza'lann deneme yıllık hacmi 21 milyar dolar olan cısı durumunda. tkincilik, 4 bin Uluslararası gözlemciler, kalıüretimine ve pazarlamasına baş ve her yıl istikrarh bir şekilde yüz 800 şubeli Domino'nun. vecilerin toplantısında, özellikle ladı. McDonaid's'ın pizza sektö de 10 büyüme gösteren pizza sekMcDonald's, geçen yıl satışlarüne el atmasıyla, bu alanda re törünün McDonald's için çekici rını yüzde 12 arttırarak 16 milyar en büyük ihracatçı Brezilya ile en kabetin hızlanacağı belirtiliyor. bir alan olduğu vurgulanıyor. Pi dolara çıkardı. Kuruluşun büyük ithalatçı ABD arasındaki "ICO üyelerinin pazar paylan" Bazı piyasa uzmanlarının, yasa uzmanları McDonaid's'ın 1988'deki net kârı ise yüzde 18 ar konusundaki göruş ayrılığı nedeMcDonaid's'ın 'fast food' esprisi pizza için ek yatırım yaptığını ve tarak 646 milyon dolara çıktı. Bu niyle, ihracat kota sisteminin resne uygun bir şekilde hızlı ve lez hızlı bir reklam kampanyasıyla pi yılın ilk 6 ayında satışlar, geçen yı tore edilmesi yolunda somut bir zetli pizza hazırlayabileceği konu yasaya gırdığini belırtıyorlar. lın eşdonemine göre yüzde 7, net adım atılamayacağını tahmin edisunda karamsar olmasına rağ McDonald'r halen Indiana eyale kârlar ise yüzde 11 arttl. yorlar. Ekonomide geleceği gören ve güven veren bir yönetim yerine, günübirlik kararları ve kişisel tepkileri işin esası haline getiren bir ortam oluşmuştur. tlk iş, bunun giderilmesi, ekonomide objektiflik sağlayan, sağlam kararlarla işleyen bir mekanizmanın kurulmasıdır. tç ve dış ticaretin de, dünyayı izleyebilmek ve gelişmelere ayak uyduraDış ekonomik Uişkiler bilmek için ayn bir bakanlık halinde yeniden örgütlenmesi gereklidir. Dış borçlar, bu ilişkilerin merkezi haline gelmiştir. Önümüzdeki yıllar, dış borç yükünün TürkiBanka ve fınans sisteminin kaynaklan iyi moye'nin takati üzerinde artacağı bir dönem olarak görünüyor. Bugünkü yönetimin, "takır takır borç bilize edebilmesi, bugün Türkiye ekonomisi için öderaek'Me övünmesi, bununla "olgun borçlu" gö daha da önemlidir. Bankalann şirket alma, satrüntüsü yaratmaya çalışması, ülkeye faydasından ma, kurma konusundaki geniş olanaklarına sınırçok yük getirmiştir. Sadece Türkiye'nin değil, öteki lar getirilirse, banka sistemi, girişimci sermayeyi ülkelerin borç tarihçeleri de gösteriyor ki, ülke (venture capital) daha iyi kredilendirmeye zorlanin yüklendiği borcu, o ülkede kim daha az ka nacak, artık tapuya kredi vermek aiışkanlığından zanıyorsa, onlar ödemektedir. tşin gerçek yüzü bu vazgeçecektir. Bunun gibi, bankalann kendi faadur. Bu bakıradan, dış dünya ile makul bir uzlaş liyetleri dışında gayrimenkul edinmeleri, uzmanmaya yönelerek, dış borç anapara ödemeleri için lıkları dışında gayrimenkul ticareti ve spekülaselverişli bir zamanlama yapmak, faiz yüklerinde yonu yapmalan da engellenmelidir. Bankalann işde makul bir indirim sağlamaya çalışmak ge tirak paylarının, yeniden bankalar, başka mali kuruluşlar ile büyük pay sahipleri elinde toplanmarekiyor. sını önleyecek düzenlemeler, yeni dağılım planlaBugünkü politikanın, "takır takır borç ödeye rı, banka kaynaklarının daha etkin kullanılmasıbilmek için" ödemeler dengesinde birincil fazla nı sağlayacaktır. yaratmayı amaçladığı söyleniyor. Bu, borç ödeyebilmek için, yurtiçinde yapılabilecek harcamalardan (sağhk, eğitim, toplum hizmetleri başta ol S I J R E C E K .