Katalog

2 TEMMUZ 1989 • * • * HABERLER CUMHURİYET/17 Te be, dünya varmış be yav HALİL NEBtLER GÖÇ KAP1SINDAN İZLENİMLER Ozal, Bulgar yonetimini suçladı Dışişleri Bakanı Nîesut Yılmaz, Bulgaristan'dan zorunlu göç ve Türk azınlığa baskı konusunun iki ülke arasında birgüç mücadelesine dönüştüğünü söyleyerek, "Hangi Berber Mustafa, şoförMustafa, elektrikçi Mustafa, Bulgaristan'daki adıyla Mustafa Eşrefof Salihef, Türkiye ülke daha kararlı, dayanıklı ve sabırlı olursa, sınınndan adım attığı andaki duygularını şöyle anlatıyor: bu mücadeleden galip çıkacak" dedi. "Beyav çok sevindik hep. Ama çocuk kaldı orada, ona camm sıkılır. Camm çıktı çocuk için, ama bırakmadılar." Haber Servisi Bulgaristan' nırsa bu mücadeleden galip çıYürüyüşten sonra heraen. Pasaport için para aldılar mı sizden? Aldılar be ya. Yüzer leva aldılar pasaport başına. ın sınırdışı ettiği Türklerin sayısı 100 bine yaklaşırken Sofya'yı kınayan ulke sayısı giderek artıyor. Londra'da dün Bulgaristan'ı protesto amacıyla büyük bir yürüyüş düzenlendi. Başbakan Turgut Özal, Bulgaristan'ı eleştirirken "Adamlar (Bulgarlar) esyaları gönderiyor, insanlan göndermiyorlar. Namussuz herifler" diye konuştu. Dışişleri Bakanı Mesut Yılmaz da dün Ankara'da düzeniediği basın toplantısında, Bulgaristan'ın göçe zorladığı Türklerin hedef olduğu baskılara karşı uluslararası alanda girişimlerin yanında, bu ülkeye siyasi ve ekonomik yaptırım uygulanması gerekıiği, ancak diplomatik ilişkilerin kesilmemesi görüşünü korudu. Yılmaz, konunun iki ülke arasında bir güç mücadelesine dönüştüğünü söyleyerek "Hangi ülke daha kararlı, dayanıklı, sabırlı davra EDİRNE Göç yollarının Türk tarafında insanlar karmakanşık duygularla koşuşturuyor. Kime dokunsaruz "Bir can kaldı $tılgar'da", "Üç can kaldı, üç Bankada paranız var nuydı? 5ean" diyor. Berber Mustafa, şo Hepsini, tamamını çektim. Hör Musufa, elektrikçi Musta Aşağı yukan 8 vardı. Sekiz bin le*tj»,Bulgaristan'daki adıyla sanıy va vardı. Bir kuruş bırakmadım la Eşrefof Salihef, henüz 46 ya kafıre. İzin vermezlerdi, ama o şında ama kavruk, kuru... zaman izin verdiler, çektim. Son60'ında gösteriyor. Kansı Raziye ra bizi gönderdiler tren bileti al42 yaşında. "Yok be ağa" diyor. maya. Siz buradan gidivereceksi"Yok be aga bizde yalan. kaldı niz dediler. Çocuğu bizim bu araevladım 18 yaşında, aslan gibi te da bölüverdiler bizden. Büyük çoakşam oldu, şimdi kim yapar cuğu. 18 yaşında çocuk. Zorla bionun aşını, kim paklar üstünü ba let aldırdüar. Dört cana 349 leva şını." para verdim tren biletine. Dört nüfus gelmiş Türkiye'ye Çocuk ne olacak şimdi? şoför Mustafa. Goçün tüm acılan Kalmış orada? var yüzünde. Trene binmiş gel (Burada, Raziye, Şükriyova, miş. Ibrahimova ağlayarak giriyor sötkinci göçmen ailesi ile Kapıku ze. Oğlu söz konusu. Anlatmaya le'den girdikten bir dakika sonra başlıyor.) konuşmaya başladık. Station Benim büyük çocuk Recep. "Moskovitzch" otomobile ne ka Te işte, geçen pazartesi günü podar alabildılerse o kadar eşyala lisler geldiler eve. Verdi polis ağa nyla gelmiş 37 yaşındaki Musta bir kâğıt eline, götürdü. Dedi haffa Ramizof, eşi, üç çocuğu ve ka taya askere gidecen. Doğru deyınvalidesi. Dokuz yaşındaki Es mişler Kaldino Sancağına gidema, Bulgaristan'dan getire getire cen, oradan Şumeli'ye. Aldılar tenis raketlerini getirmiş. Ramiz elinden pasaportu da. Ben ağla12 yaşında ve Türkiye'de raoto yarak çıktım köyden çocuk kaldı siklet olup olmadığını soruyor. diye. Hem sevindim geliyom diBu insanlar baskıdan kaçarken ye, hem ağladım çocuğa. Hem kilometreleri nasıl aşıyorlar? Göç gelmeyi istedim, hem evladıma kıailecek nasıl yaşanıyor? önce 46 yamam dedim. Ağlamayayım diyaşındaki Mustafa Eşrefof Sali yem, ama hepten kaldı yaJnızcık orda. Koca köyde bir hanede bir hef'le konuşmaya başlıyoruz: Hoş geldiniz. Bulgaristan' kişi. Te akşam oldu. Şimdi kim yemek yapacak ona, kira yıkayın neresindc yaşıyorsunuz? Şumnu sancağının Yusuf cak paklaycak. Üzüntülü kaldı arhanlar köyündeydik biz. Aşağı kamdan. yukan 400 kilometre buraya. Ben (Yeniden Mustafa Beyle konuöyle hesap ediyorum. Orada fab şuyoruz. Eşinin üzüntüsüne hak rikada işlerdim. Kavlis çıkanrdık veriyor.) fabrikada. Orada sahan, çini ya Te bu karı hep ağlıyor çopıyorlar. Te bu benim karı, teke cuk için. Benim de çıktı canım. se tarafında işlerdi. Tütüncülük Pazartesi sabahı kaçta yola te be ya. Onon beş seneden bu çıktınız? yana tütüncülükte işler. Sabah onda çıktık yola. Bir ayda kaç para kazanır Köyden çıktık, Kazbiçen'e trene dınız bu işten? geldik. OnJar bana verirlerdi ayda Trenin Türkiye'ye girdiğini 200 leva ammaaa, ne zaman te bu nasıl anladınız, neler hissettiniz? hadise çeketti (başladı), bir san Beya çok sevindik hep. Ama tim vermez oldu. Yüzyüzelli ve çocuk kaldı orda, ona canım sıriverdi bize. Düşürdü paraları. kıldı hep. Canım çıktı çocuk için, Ne zaman, hangi olaydan ama yok a canım, bırakmadılar. sonra diişürdüler iicretlerinizi? Te bu karı hep ağlıyore çocuk Te o hadiseye ne zaman çe için. Ne zaman geçtik hududu, kettik (başladık), geçen ay, baş dediler te burası Türkiye deye, selayıverdiler düşürmeye. Başladı vindi insanlar trende. Bağırdılar, lar nezere yapmaya (sorun çıkar bağırdılar. Türkiye diye bağırdı maya), hadiske yapmaya (sert butün insancıklar hep. Ben ne zadavranmaya). Bizi zorla işletçek man gördüm bu kuruşkaları leemiş (çalıştıracaklarmış). Dedim (Tren istasyonundaki fenerleri), te , onlan, işletin be, biz işleyceez, so şimdi Türkiye'deyiz dedim. Bir nuna kadar çabalaycaaz, ama so rahatladım ben. Baştan kuruşkanuna doğru siz düşünün gayri de lan gördük, sonra ayla yüdızı gördim. Ağa be dedim, işleceez, so dük. nunda giderken bizi arkamızdan Buradan sonra nereye yolmıh vurcanız. Peh. culuk? Sizin orada yürüyüşler baş tstanbul'a. Halkalı'ya. Oraladığı zaman neler oldu? da bizim akrabalar var. Ablam Bize dünyanın silahını attı var, ablam kıa var, onların yanılar, insanlann üstüne. Üstümüze. na gideceğim. Eğer bulabilırsem öldürdüler hep insanlan. Bizim bir işbaşı, bir iş, baslarım hemeıı. köydeki yürüyUşte üç kişi öldü. Zaten kırışkam var, siz diyesiniz Bu meseleler bizim köyde başla ehliyet. Şoför kırışkam var, elekdı ilk. Aşağı yukarı 4 bin kişi ol troteknika için de var. Bi de kıdu yürüyüşe çekeden (başlayan). rışkam berbercilikte var. İşte, üç Civar köylerden, kasabalardan. işten hangisi olsa yaparım. Yiiriıyüşten sonra mı çıktı pasaport sonınu? Sekiz günde 320 km Onlar bize hiçbir şey sormaOnlara tesadüfen rastladık. Bir dan çıkardılar bu işleri. Accele. başka aıleye de rastlayabilirdik ama tampon bölgeyi geçip Türk gümrükçülerini gören biri, station vagon Moskovitzch otomobilden inip kendini yere attı. Dikkatimiz oraya kaydı ister istemez. Hemen diğer göçmenler yapıştüar kollanna "kalk be ağa be yav" diyerek. Öpüştüler. Yanlanna gidip konuşmak istediğimizi söyledik. (Baştarafı 1. Sayfada) lın cumhurbaşkanhğı kalında iş Otomobilini gümrük sahasının saleyeceğine kimse inanamaz de ğına çekti. Adı Mustafa Ramizof'muş. ğil mi? Oysa buna benzer bir öykü Yaşı 37. Sonra o küçücük otomoyii yaşamaya hazırlanıyoruz. bilden ailesi inmeye başladı. MusHalk, Başbakan'dan şikâyetçi tafa' nın 53 yaşındaki kayınvalidedir; enflasyon Özal yönetimin si Emine Mustafaova Kadirova, de azgınlaşmıştır; gelir dağıhmı 31 yaşındaki kansı Veciye Niyabozulmuştur; "yakın çevre" ol ziyova, 12 yaşındaki oğlu Ramiz, madık biçimde zenginleşmiştir; 9 yaşında şirinlik muskası kızı Esaskeri yönetimin yaralan sarıl ma ve sekiz aylık Kezban, Bulgamamıştır; iş o kerteye varmıştır ristan'ın Eskicuma kazasından geki halkın yüzde 80'i Özal'a liyorlar. Eskicuma, Kapıkule'ye 'itaytr" demiştir. Ancak Başba 300, bilemediniz 320 kilometre. kan koltuğunda oturmakta; iş Biz "Kaç saatte gelebildiniz" diçi, işveren, esnaf, köylü, herkes ye sorduk alışkanlıkla. Yanıttan de bu işe nasıl bir çare buluna ürktük: "Sekiz gün be canım" Mustafa'nın kayınpederi Niyacağını düşünmektedir. n Yusuf Kadirof, Bulgarlann takNe yapmalı? tığı adıyla Nikola, Belene'de kalÖzal, halkın yüzde 80'i ken mış. Adının değiştirilmesine kızıp disini istemediği halde gitmiyor; sövünce, sokaktan geçen polis kimse de Başbakanı yerinden kı duymuş, doğru Belene'ye. tki bumıldatamıyor. Öyleyse cumhur çuk üç yıl kalmış. Pasaportunu da başkanı yaparak Sayın Başba hazırlamışlar ama... kan'dan kurtulmalı... Sekiz günde gelinebilen 320 kiDeğil mi? lometreyi merak edip sorduk. Peki, halkın yüzde 80'i bir Mustafa söze şöyle başladı: başbakana, çeşitii nedenlerden Zor be ağacım, bezdir beni ötürü "hayır" demişken o kişi sormaktan ki ben de düvereyim nasıl olur da cumhurbaşkanlığt orda ne yaparlar. Bezdir beni sorna seçilebilir? Gerçi bu işi Mec maktan. lis yapar; ama Mecüs'in de al Pasaportlannızı ne zaman tında halk tabanı kalmadığı açık aldınız? seçikse ne olacak? Hazirarnn 16'sında aldık. Beceriksiz ve kötü kaymaka Bize bir numara veriyorlar, gidimın nasıl vali olduğuna ilişkin yeriz mevereye, polise be canım, alıyoruz dökümentleri, kaatları. öykü işin mizahıdır. Çünkü kasabalı kaymakam Bize üç ay misafir vizesi veriyeler, dan kurtulsa bile halk kurtul gidin gezin deye. Göç için ne hazırlıklar yapmuş değildir. Halk Sayın Öza{'a da "hayır" derken kendisinden tınız? Ayın 17'sinde, cuma günü kurtulmayı amaçtıyordu. ANAP'ın Sayın Genel Baskanı gittim bankaya. Parayı çekecem ise Çankaya'da oturarak dedim, kaldı para. İki apartıment ANAP'ı da elinin altında tuı kaldı babamın ve benim, bina, ev. mak istiyor; mizah katlanarak Dediler sonra yollar kapanıyere, tutsak ediceemiş bizi Bulgar, biz yoğunlaşıyor. • • • hemen ha/ır olduk. Bulgaristan'ın zorunlu göçe talüyorum. Hiçbir sıkıntınız olma bunu beklemiyordu. Ne yapacak "turist" olarak takdim ettiği göçe zorlanan Türkler konusunda bi tuttuğu soydaşlarımızın sayısı yacak. Türkiye'de özel teşebbüs, lannı şaşırdılar." serbestlik var. Kimse korkmasın. Dışişleri Bakanı Yılmaz, basın da Yılmaz, "Bu turistler yalmz dün 97 bine ulaştı. Bu sayının paBakın, daha >iiz bin de iki yiiz bin toplantısında Bulgaristan'dan zo ca yeni bir turist tiirü değil, aynı zartesi günü 100 bini geçmesi bekde gönderseler farketmez." runlu göç ve bu ülkede Türk azın zamanda dünya antropologlanmn leniyor. Türk Alman Sağlık Vakfı tzmit Valisi Ihsan Dede'nin de lığa yapılan baskılann iki ülke insan bilimcilerin ilgisini hâlâ ne üyesi yedi Federal Alman parlabulunduğu konuşma sırasında arasında bir güç mücadelesi hali den çekemediğine akıl erdireme menter, Sağlık Bakanı Halil ŞıvÖzal, 1981,yılında başbakan yar ni aldığını b>'lirterek "Hangi iil diğimiz yepyeni bir fenoraendir" gın'ın konuğu olarak Kapıkule ve çadırkentte incelemeler yaptılar. dımcısı olarak Bulgaristan'a git ke daha kararlı. daha dayanıklı, dedi. Bulgaristan'ın zorunlu göçle Kültür Bakanı Namık Kemal Zeytiğinde burada Türklerle temas et daha sabırtı davranırsa bu mücadeleden galip çıkacak" dedi. dünyada birçok ülkenin tepkisini bek de dün çadırkenti ziyaret kacak" dedi. lzmit, Samsun ve tirilmediğini de anlattı. Özal, önümüzdeki günlerde Türkiye'nin izledifi politikanın çektiğine işaret eden Yılmaz, ederken, zorunlu göç olayını BM Yozgat'ta Bulgaristan'ı kınama ve Helsinki'ye götüreceklerini bilmitingleri yapılırken Londra'da Bulgaristan'la parçalanmış ailele doğru olduğunu ve konuyu Bul "Özetle Yunanistan ve Kıbrıs rin birleştirilmesi, göç meselesi ve garistan ile insanlık âlemi arasın Rum yönetimi hariç bülün Batılı dirdi. da bir protesto yürüyüşü yapıldı. Bu arada zorunlu pasaportla Başbakan Turgut Özal, dün sa benzeri sorunların görüşüleceğini da bir soruna dönüştürmeyi he ve tarafsız ülkeler AGİK toplanbah İstanbul'dan karayolu ile bildirdi. Batı dUnyasının Bulgaris defleyen bu politika nedeniyle tısında Türk azınlığın trajedisine soydaşlarımızı sınırdışı eden BulGebze'ye giderek Ziraat Okulu tan'a baskı yapmaya başladığını Sovyetler Birliği'nin de iyiniyet gi karariı ve net bir biçimde tepki garistan yönetiminin işe gitmeyen, bahçesinde kurulan çadırkenti zi da belirten Özal "Biz de Sovyet rişimini sürdürdüğünü kaydeden gösterdiler. Toplantının özellikle i?i yavaşlatan Türkler hakkında yaret etti. Yaklaşık bin Bulgar Rusya'ya baskı yapıyonız. Perest Yılmaz, sorunun Bulgaristan'la son iki haftasında Bulgaristan en 3/10 yıl arasında hapis cezası verTürkünün barındırıldığı geçici royka, diyorlar. açıklık, diyorlar. Türkiye arasında bir sorun olma sık ve en çok kınanan ülke oldu" diği öne sürülüyor. gösterin kendinizi nın ötesinde boyutlara sahip olduyerleşim merkezinde gelenlerle Haydi P ğunu vurguladı. "Bulgaristan'da bulgaristan'a, AGİK mekaniz ' ? tepkiler sohbet eden Özal, gözü yaşlı soy diyonız" dedi. masmın AT ülkeleri tarafından işBulgaristan'ı kınayan ülke saÖzal, her gelen Türke iş bula ki Türk azınlığın Irajedisi Bulgadaşlarımızın geride kalan yakıncaklarını da belirterek "Bulgar ristan hükümetiyle insanlık âlemi letilmesini engelieyen Yunanis yısı artıyor. Belçika'dan sonra Felannın zor kullanılarak bırakılmatan'ı eleştiren Yılmaz, bu konu deral Almanya, Fransa ve Ingildıklarını söylemeleri, Bulgaris idaresinin yanıldığı bir şey var. arasında bir ihtilafür" dedi. tere'nin de AGJK çerçevesindç ayYılmaz, Bulgaristan'ın AGİK, da şöyle dedi: tan'da kalan Türklere baskılann Türkiye'yi fakir zannediyorlar. "Demokrasi ve insan haklann nı yola başvuracağı bildiüjlkatliam boyutlanna ulaşmasından Türkiye zengin bir ülkedir. Bul sürecini sömürmesi konusunda da BIBU.,. > u ^ . . , u ı u . Aldığımız korkuiduğu kaygılarını dile getir garistan'ı. sıkıştınyoruz. ^. U . B .. U U Öyle zannediyonım ki AGİK in dan sıkça söz etmeye itina göste di.Londra'da düzenlenen miting meleri üzerine şunları söyledi: bUgilere göre şaşkın olduklannı sani boyut mekanizmasının bu ren Yunanistan'ın, yanı başında ve yürüyüşe katılan bmIerce,Türk .. Bulgaristan'ı kınadı.LondraJrtm "Merak elmeyin hiçbir bok yiye göriiyoruz" diye devam etti. Özal kadar hoyratça kölıiye kullanıla cereyan eden bu vahim ve kitle ünlü parkı Hyde Park'tan yörümezler. Jivkov sallanıyor aslında. şunları ekledi: "Jivkov'u masaya bileceği başka hiçbir iştirakçi ül sel insan haklarını ihlal olayı karHepsini getirteceğiz. Döve döve oturtacagım. Kafasına vuraca kenin aklına gelemezdi ve şısındaki tutumu hakkında ben yüşe geçen 2 bini aşjun Türkün alacağız. Onlara Bulgar domuzu ğım. Bulgann blöfünü gördük. gelmemtşlir" görüşüne yer verdi. burada herhangi bir yorumda bu önünde milli haltercimiz Naim Süleymanoğlu da yer aldı. Bulgar yönetiminin dünyaya lunmak istemiyonım." derler. Buraya getenler için söy Türkleri gönderin dedim. Onlar Sofya'yla sinir savaşı Bukartla dünyanın 50 kentine bedava uçun. OLAYLAMN ARDESDAKI GERCEK Bu kart, Türk Hava Yollan'nın yepyeni bir hizmetinin, "Frequent Flyer" Özel Yolcu Programı'nın üyelik kartı. "Frequent Flyer" özel Yolcu Programrna üye olduğunuzda, yaptığınız yurtdışı yolculuk sayısına göre, istediğiniz uçuş noktasına bedava gidişdönüş biletleri kazanacaksınız. THYnin "Frequent Flyer" Özel Yolcu Programrna üye olun, özel kartınızı alın.Hem dünyanın 50 kentine bedava uçma hakkı kazanın, hem özel yolcu olmanın ayrıcalığını yaşayın. • CIP Salonu: Yurtdışı çıkışlarınızda özel CIP Salonlan'nda ağırlanacaksınız. • Bagaj İşlemlerinde Kolaybk: Bagaj işlemleri nizde de ayrıcalıkh hizmetimizden yararlana caksıruz. • Bedava BUet: Yaptığınız yurtdışı yolculuklann sayısına göre giderek artan sayıda ücretsiz gidişdönüş biletleri kazanacaksınız. Dışhat uçuşadedi (tekyön) 6adet Kazanacağuuz bilet türve adedi (gidişdönüş) 1 adet iç hat 2 adet iç hat 1 adet dış hat 1 adet dış hat 1 adet iç hat + 8adet 12 adet 16adet "Frequent Flyer" Özel Yolcu Programı ayncalıklan : • öncelikli Rezervasyon: İç ve dış hatlardaki rezervasyon taleplerinizde size öncelik tanına caktır. • Beklemesiz Checktn : Yurt içinden yurl dışına uçarken,checkin işlemlerinizi Business Class bankolarında, beklemeden yaptırabileceksiniz. Membershıp Cord 22 adet 2 adet dış hat Frequem Flyer" özel Yolcu Programı üyesi olmak için: EKREMAyRAl. Havaalanı ve sehirlerdeki THY Satış Büroları ile THY acentelerinden sağlayacağınız Frequent Flyer broşüründeki formu doldurarak THYye iletin. Başvurunuz en kısa surede değerlendirilecek. Frequent Fh/er üye kartınız size ulaştınlacaktır. Uygulama 1.7.1989 tahbtnde başlayacakitr. TÜRK HAVA YOLLARI Ü Sizinle birlikte, daima daha yüksekiere...