Katalog

26 MART 1989 EKONOMİ CUMHURÎYET/U PAZAR1SOTLARI YATIRIMCININ HAFTALIK REHBERİ GEÇEN ~~~ • ABD'de Teknoloji Atılımı Için DevletÖzel Sektör İşbirliği "Efendim serbest ekonomide devlet yalnızca attyapı yatırtmlarımyapar, başka hiçbir şeye kanşmaz, geri kalanı özel sektör firmalan kendi baslartna halleder. Kârlı bulduklan alana yatınm yapar, gerekiyorsa yenl teknolojilerl de gellstlrirter, kendt çabalanyta. Ülke ekonomisi de böytece kalkınır, yeter ki devlet ve bürokratlar gölge etmesin, işin içine kansmasın." Bu hoş masalı son yıllarda çok dinledik. Dünya ölçeğinde sanayi sayılabilecek belki biriki sanayı seklörüne, dünya ölçeğinde iş yapabilecek belki biriki firmaya sahıp olan, teknoloji yarışında daha start noktasına bile gelemeyen Türkiye'de bıle bu masalı anlatanlar ve buna inananlar oldu Şimdi aktaracağımız gelişmeler bu masala inananların herhalde hiç hoşuna gitmeyecek, ama ne yapalım ki gerçek böyIft OSMAN VLAGAY Bureaucrats get into the hitech picture Japon modeli Evet, olay şu: Elektronik ev eşyaları alanında yenı bir çağın başlangıcını sımgeleyen, süper düz ekranlı televızyonun, yani " H l g h Definitlon TV HDTV'nin geliştirilmesinde Japonya'nın gerisinde kaldığını fark eden ABD telaşa kapılmış Televizyon üretiminde yeni bir çağın habercisi olan "HDTV" süper düz televizyon teknolojisinde Japonya'nın gerisinde kalan ABD, şimdi arayı kapatmak için "Japon modeli"ne yöneliyor, devlet güdümünde konsorsiyumlar kurarak bunlann çatısı altında özel firmalan bir araya getirip ortak bir hedefe yönlendirme yoluna gidiyor. ve çareyi Japonları taklit etmekte bulmuş; teknoloji yarışında geri kalmamak ıçin devlet, özel sanayi firmalanyla ortak konsorsiyumlar kurmaya karar vermiş. Devlet fonlanyta desteklenecek olan bu konsorsiyumlar, çok sayıda özel fırmanın çabalannı, bürokratların koordine edeceği yeni bir örgütlenme modeli içinde bir araya getirecek ve böylece "H0TV"nin geliştirilmesinde bir sıçrama yapılmasını sağlamaya çalısacak. Sunday Tlmes Gazetesi'nin kupurü: ABD Tıcaret Bakanı Mosbacher'ın fotoğrafının altında, "Japonca düşünüyor" diye yazıyor. Habenn başlığında /se "Bürokratların ileri teknoloji tabtosuna gihşi" sözleri kullanılıyor. ders almamız lazım" diyor ve şöyle devam ediyor: Japonlann ulusal düzeyde koordine edilmiş bir stratejileri var. Biz Ise ABD'de blrblrimlzle ve çoğu kez de hükümetimizle ters düsüyoruz ve bfr yere varamtyoruz. Artık kaynaklanmm bir araya getlrerek hedefe doğru yoğunlastırmak zorundayız." Rekabetçi karakterıyle tanınan ABD bilgisayar sanayiinde çoğu kimsenin bu görüşü paylaşması ilk bakışta pek çok kimseyi şaşırtıyor, arha gerçek bu. "HDTV" tipi televizyon teknolojisinin geliştirilmesi amacıyla kurulan ilk hükümet özel sektör konsorsiyumuna başta IBM, ATT, Apple Computer, Texas Instruments gıbi ünlü bilgisayar şirketleri olmak üzere 19 bilgisayar ve elektronik firması katılmayı kabul etmiş bulunuyor. Bu 12 Mart 1989 (arifrfı Th« konsorsiyumu digerlerinin izlemesi bekleniyor. Bu tür konsorsiyumların kurulabilmesi için ABD'de Antitröst Yasası'nda değişiklik gerekirse bunun da yapılabıleceğı belırtiliyor. Dünya elektronik sanayiinde ve elektronik ev aletteri sanayiinde çok önemli bir yeni aşamayı simgeleyen "HDTV" televizyon teknolojisinde Japonya'nın ABD'nin en az iki yıl önünde bulunduğu ve ABD'nin arayı kapatması için Japon modelıne yönelmekten başka çaresi kalmadığh nı belirten uzmanlar, bu denemede başarılı olunması halinde ABD sanayi inin rekabet gücünü arttırmak için bazı diger alanlarda da benzer bir örgütlenmeye gidilebileceğini vurguluyorlar. Piyasadaki para hacminin genişlemesi ve yerel seçımler, altin ile dövize talebi arttırdı. Artan bu talep karşısında altın aylardan beri en yüksek primini yaparken, döviz çeşitlerinin primi Merkez Bankası'nın bu piyasaya müdahalesiyle kesildi. Seçimin etkisi yanında 10 nisandTaltmborsJ.nınçaüşmaya başlayacak olmas. da altının primini arttırdı. Külçe altın geçen hafta yüzde 4.74, Q,mhuriyerAl„„, vuzde4.46 ve büezik de yüzde 4 43 deger artışı 6gösterdiler. 6 9 Seçim dopingi Merkez Bankası'nın müdahales döviz çeşitlerinin primini düşür <}ü. Dolann serbest piyasada biı haftalık primi yüzde 1.74, markır primi ise yüzde 1.49 oldu. Seçim öncesi tstanbul Menku Kıymetler Borsası'nda fıyat en deksi yüzde 1.48 geriledi. Banka ^ menkul kıymet yatınm fon a n ^ d a e r ç o k p n r , ^ e f '" f ^ K^ " ^ ^ F l M t t s »• \ ^ f h r a **?f b » n k , F o » u n B ^ n hafta p.yasa ? a Çikfrtılmasıyla fonlann say.s BORSADA HAFTA 24 Mart 1989 TtKmafta UUH9M.IULUI iı I NİSSE SENEDİ Mtpmento Anadokı Cam Arç^k Bagfaş BtiuÇimeırtg Brisa Ceiik Haiat Çimsa Çukurova Elektrik DöKtaş Eczacıbası Yatınm Ege Btracılık Eçe6übre EflkaHokftng EreöS Oemif ÇeHk 6oodYear GuDre Fabfiüateı Stmtf Hra Hektaş izmir Demr Çeik izocam Kartensan Kav Kepez Elektnk KoçHoMins KoçYatmm Kordsa Koruma Tanm Kflyas Maiana Takım Mensucat Santral Metas Nasaş Olmuksa Otosan Pınar Sut N HAFTA IÇtMOE Ea Iştai Ea •Man M*fc yttnk ftyst tlfat PMID 24 820 1035 2305 56.621 2.820 6.567 10 848 10 749 57 495 1545 9764 10 348 7.733 100 75.943 9.819 6 410 10.405 3 121 1750 2 837 34 310 1475 1949 3.895 8 827 18.539 6.760 400 1.150 250 9460 36 329 2866 7 827 425 2.200 960 35.326 350 13.900 20.494 6.580 8.160 OÇ Oftfl nyan 24.03 23.03 24 03 24 03 24.03 2403 24 03 24 03 24 03 23 03 24 03 24 03 24.03 2003 2403 24 03 24 03 24.03 24 03 24 03 24 03 24 03 24 03 24 03 24.03 24.03 24.03 24.03 21.03 22.03 23 03 24 03 24 03 24 03 24 03 22 03 24.03 22.03 24.03 24.03 24.03 24.03 23 03 24 03 24.03 24.03 24 03 ENDEKSLER 1M9 (100) 2.450 2.750 4450 1.500 13.000 &2S0 5 400 4850 8.950 3150 1625 7000 (1M) K•RlENDİflME 12343 Temetti odentefî yarm, <*90 bd, 4K0 Mz. 186.44 E «60 Y «54 tmettfi ödemes 10 nfeand* 116.34 %90 temettu bridtnyor 120.00 ' 8 8 l * i 2 7 734tn%onTl. 127.45 %213 Wn«t3. 122.09 £ *103. Y %60 tematu ftfcmtf 3 rffmtt 135 85 E %160 V <*58 temettu, %50 bdl %50 bdz 119 75 E %82 6. Y %38 5 temettu 126 95 105 00 E % 58 5, Y %29 5 temettu 151 16 %40 temettu 135 92 %130temettü %200 bd2 118.71 %36 b*, %33 bfc. 108.43 %45t8msttu 18241 %200 temettt, %400 bdz. 89.29 ft60temettD 14000 114 55 %60teme8ö 103 23 % 75 temettu 134 38 %5 temettu bekleniyor 129 91 %120 temettu 123 06 E %20. Y %10 temettu 100 57 %75 temettu 15 nisanda Menecek 96 77 %100 temettu. « 50 bdl. % 50 bdz 111.02 E % 60 Y * 4 0 temettu 118 29 E «50, Y «36 temettt. «35 bdl., «25 îxfe 127.39 ÎE %96. Y %54 temettt 135.33 %111 temettt, « 6 0 Mİ.. « 6 0 bdz 11250 %22temettfl 88.09 129 27 %100 temettu, %173 bdz 118 03 Zararcla 113 16 Temettu daOıtıreyor. '88 karı 161.5 milyon TL 114 12 E «35. Y « 2 0 4 temettu 106 31 « 6 0 temettu bekleniyor 117 78 88 karı 2 378 ımlyon TL 165.76 88 ttn 1.601 nMyon TL. 95 59 « 3 0 temettu 124 53 E « 4 0 , Y « 3 3 temettu 110.67 115.71 113.83 120 63 117 65 E «100, Y «40 teımttu. «50 M. «50 bdz. %85.6 temettu «37.S ttmMfi, « 5 0 bâz. %46 temettu %22 8 temettu Altın Borsası'nın açılmasıyla birlikte Merkez Bankası'nın dövizle altın satacak olması da dövize ek bir talep yarattı. Ama ^ % 2 4 : e <&?• K a U l n ? b e , l B e l « hafta başında satışa çıkartılan Fı nansbank Fon yüzde 0.46 değer artışı kaydetti. Öteki fonların ço1 ğunun değer artışı da yüzde l'ir üzerinde gerçekleşti. Dövizaltın ne getirdi? 1 rıkaşm •msMi Ytfeap ılirefırt; tHfuNŞI kapanş gorefvfc (TL) (TL) (TL) Dolar (Tahtakale'de) Dolar (Döviz alış) Dolar (Efektrf satış) Mark (Tahtakale'de) Mark (Döviz alış) 1820.00 1813.02 1835.00 1028.00 1022 86 12.08 10.46 10.46 5.35 4.45 2 72 2005 00 2040.00 1983.94 2002.72 2008.00 2027 00 1067 00 1083 00 1057.99 1068.40 1240.00 1245.00 3450 00 3530 00 168.000 25.300 24.800 175.500 26.500 25 900 177.000 182.000 1.74 0.94 0.94 1.49 m Sanayiye yeni kan "HDTV" projesinde başarılı olunması halinde Japon rekabeti karşısında eriyıp gitmış olan ABD elektronik ev aletleri sanayiinin yenıden doğabıleceğı ve yirmi yılda 140 mılyar dolarlık ciro yapacağı sanılan "HDTV" pazarının büyük bölümünü ele geçireceği tahmın ediliyor. Bu atılımın ABD sanayiinde 230 bin kışiye yeni ış alanı yaratabileceği ve teknolojide yenı atılımlann öncüsü olabileceği belırtiliyor. Teknoloji yarışında geri kalmamak için ABD gıbı gırışim özgürlüğünün ve serbest rekabetin şampiyonluğunu yapan, dünyanın en büyük firmalanna sahıp olan bir ülkenın bile bu firmaJarı hükümetin eşgüdümünde ortak bir hedefe doğru yönlendirme gereğini duymuş olması çok önemli bir ders içeriyor. Böyle bir dünyada, Türkiye gibi bir ülkede henüz emekleme çağındaki sanayi firmaJarının, kendi başlarına atılım yaparak dünyaya ayak uydurmalarını beklemenin ham bir hayalden öteye gidemeyeceği açıkça ortaya çıkıyor. 098 0.40 2.31 Isviçre Fr (Tahtakate'de) 1212 00 Sterlın (Tahtakale'de) 3300 00 Cumhunyet AJtını Resat Arönı 24 ayar kulçe altın 22 ayar bilezik altn 161.500 170.000 24.300 23.800 696 866 705 9.05 8 82 446 2.82 4 74 4 43 2425 2.750 4.200 1.475 12.200 5.000 5300 4550 8000 3 150 1 575 6900 880 1350 9400 4700 1.025 3.000 2 375 850 7450 1575 6800 6 000 3.225 2.400 4.500 5.500 1.350 2.575 2.750 4450 1625 13.100 5.250 5 450 5050 9550 3250 1625 7200 920 1.350 9850 5300 1.050 3.300 2450 880 7850 1600 7 100 6250 3.500 2.450 4700 5.750 1350 920 1350 9850 5000 1.050 3.150 2 400 860 7600 1600 7000 6000 3.275 2.425 4.700 5.650 1.350 900 5300 700 770 2400 2800 1 325 1.525 1.600 1.550 4.100 3.875 2.600 1875 790 3.900 1.750 770 990 5300 720 880 2550 3000 1 400 1.62S 1.750 1.650 4.150 4150 2.700 1925 820 4.050 1.850 780 990 5300 720 860 2.425 2950 1325 1.525 1.625 1.650 4.150 4050 2.675 1900 600 Bankaların vatırım fonları ne aetirdi? jftMM IfYal» latMİMhi HMM1M4 HumMM m I nyaur (n. haftı 28.744 22.744 19.291 20.764 17.612 21.446 22 571 21.261 16.757 16.666 16.448 11.678 15.150 16.864 15.293 16.294 60.511 ) kafta 29.042 22.980 19 493 20.978 17.793 21.679 22.811 21.457 16.923 16.832 16.624 11.707 15.265 17.034 15.450 16.481 61.142 9.932 10.203 10.275 9.983 10.025 20.292 9.962 Hn 13.02 13.57 13.02 12.70 12.64 14.29 13.87 12.87 12.82 12.89 13.38 8.06 10.50 13.10 14.53 14.81 12.97 Haftahk 1.03 1.03 1.04 1.03 1.02 1.08 1.06 0.92 0.99 0.99 1.07 0.24 0.75 1.00 1.02 1.14 1.04 0.78 Pimt Potylen RaM Sifas Tetetiç T.D8fl*0ikâm T Iş Bankası (B) T.tşBan(CX*50BOZ) TSıemens T Şışe Cam Yasaş kteatYat1 ktlsatYat2 fiarMrtiYatana EskM* fmt YDYaLFtM YDRamaFN YDSsklsf Fsa YDRaMiFM YKI M I M F M 7.969 8.802 10550 4 025 95 83 E%68 5. Y « 1 1 5 temettu 1850 168 18 E %20, Y %10.5 temettu 780 123 81 E %20, Y % 17 temettu YO UUtFM UKI nuM 1.000 100 9.484 340 610 1.700 340 610 1.800 24.03 22.03 24.03 340 94 44 '88 arın 10.9 m8yv TL. «15 bdz 610 164.86 1.800 189.47 «100temtiQ Prar Et PmarUn Yaoı Kredi Bankası UTMŞİPAZİM Izmır D Ç (EY) İ2mr D Ç (Y) Marmans Altınyunus Pınar Su mDMzFM(TL) 9855 10.058 10.194 9.869 9.892 20.091 9.916 203 400 7880 5.000 htalMvFM bMls4 Sınırsız girişim özgürlüğünün Duvara asttarak kuf andacak şampiyonluğunu yapan, ekonoolan süper düz ekranlı miye devlet müdahalesinin her "HDTV" tipi televizyonlar, hatürünü lanetleyen ABD'de bu lert kullanılmakta oian teteviznoktaya gelinmiş olması çok ilyonterdan çok daha net bir göginç. Bu fikre alışmakta zorluk rurrfü sağlayacak, stereofofMk çekenler, "Ne oldu bizim ilkeses katitesi de çok daha iyi leıimlze, ne oldu Reaganomics'e?" diyerek kaygılannı di olacak. Yassı oktuğu için çok daha az yer kapiayacak oian le getirirken, soruna çok daha pragmatik yatdaşan Bush ekibi, "HDTV" tipi tetevizyortarda 90 "Bu çok önemll teknoloji ala cm. x 150 cm. boyutunda bünında geri kalmak Istemiyor yük ekrantart eviere sokmak sak, başka çaremiz yok" gö da mumkun olabitecek. rüşünü savunuyor. Bush'un Tiİlk kez Sony firması tarafıncaret Bakanı Robert Mosbac dan geltştiriten bu yeni îeknoher, Pentagon yetkililerinden de lojideJaponlarBderiigieJegedestek alarak, "HDTV" tekno çirmiş durumda. ABD şimdi lojisinin geliştirilmesi amacıyla arayt kapatmak ve bu yeni buhükümetözel sektör ortaklığıy luşu ticari ürüne dönüştürme la konsorsiyumlar kurulması fik , çabasında geri kalmamak isrini uygulamaya koymayolunda tiyor. ilk adımı attı. Buna göre Japon"HDTV" üpt televizyonlar ya'da ünlü MITI (Ticaret ve Sa yainızca etektronik ev araçlan nayi Bakanlığı) bünyesinde ör sanayiini yenl bir stçrama nokgütlenen teknoloji geliştirme programlannın benzerı ABD'de de örgütlenecek ve kamu kesi HDTV' Süper Düz Televızyonun Önemi İMMIMIFN fam«Yaln»z ItYabrahZ nHBHBHH ^ M 144 079 115 134 1.00 0.96 690 760 710 410 690 790 750 450 21.03 22.03 24.03 24 03 690 125.45 790 116.18 750 138.89 «6.7 temettu, ruçhan haUan kudanıhyor. 420 97 67 « 6 temettu IMKI faâtkti toçMtalU taemUU «3 471 İŞİHI I b n l UHaftan HJI1 rtpnTl İ|İHI Mktan VflMim SJHJ41aM İSTANBUL BORSASI tastna getirmekte kaJmayacak, gelistirilen bu yeni teknotoji bazı diğer ileri teknotoji alanlanndaki ge)işmeiere de ufuk açacak. Bunlar arasında yarı iietken maddeierin uyguiama alanlanyia Hgifi gefişmeter yer aiıyor. Ayrtca savunma sanayii açısındân önem taşıyan bazt teknotojik gelişmelerin de bu yeni teknoiojilerie bağlantilt otabiteceği, bu nedenle ABD Savunma BakanbğTnm tonuyla yaktndan Hgilendtği bettrtillyor. ABD'nin "HDTV" teknolciisirti getiştirerek elektrontk tuketım mallan sanayiini canlatv dtramamasi halinde, kişisel biigisayariar, yarı iletkenier ve otomatik üretim araçlan gibt sanayi koUannda da gen kaiacağı ve dünya pazarında pay kaybedeceği ileri sürüiüyor. Geçen haftayı seçira beklentisiyle geçiren borsada yatmmcüar kısa dönemde sermaye arttınmlan ve dağıtılacak temettülerden kâr edebilecekleri hisselere yatınm yapmaya devam ettiler. Borsada geçen hafta da en çok işlemi Erdemir, Çukurova Elektrik ve Bagfaş hisseleri gerçekleştirdiler. Yatırımcıların bu üç kâğıda yönelmesinde ana etken şirketlerin 1988'de kârhhk yönünden gösterdikleri performanslan oldu. Erdemir'deki grevin ertelenmesi bu hisseye olan talebi devam ettirirken, Şişe Cam hisseleri, bu gruba ait Trakya ve Kırklareli Cam Fabrikalan'nda geçen hafta grevin başlamasma rağmen yüzde 5.7 prim yaptı. Seçîm beklentisi "Serbest rekabet" ve "devlet müdahalesinden arındınlmış ekonomi" anlayışmın şampiyonluğunu yapan ABD'de bile kamuözel sektör konsorsiyumlan kurularak ve uiusal hedefler saptanarak dünya çapındaki rekabete ayak uydurma çabasının gündeme gelmiş bulunması, katıksız liberal ekonomiyi savunanlara ciddi ve şaşırtıa bir darbe niteliği taşıyor. mi öncülüğünde teknoloji geliştirme konsorsiyumlan kurulacak. Bu aşamada başarılı olunması ve "HDTV" teknolojisinin geliştirilmesi konusunda bir atılım yapılması halinde ikinci aşamada süper düz ekranlı "HDTV" televizyonların üretimi ve pazarlanması ıçin de benzer konsorsiyumlar kurulabileceği belirtiliyor. Böylece ülke ekonomisi için önemli görülen bir alanda firmalar arası serbest rekabetin yerini, firmaların devletin eşgüdümü altında bir araya gelerek ortak bir hedefe yönelmelerı uygulaması almış olacak. ı "Akdeniz Fatihi" diye adlandırılan İtalyan Benedetti kimlerle görüştü? 200 bin kişiye patronluk yapan grup, hangi ANAP milletvekiliyle, n e konuştu? Benedetti, bankacıhk, sigortacüık, bilgisayar ve otomotivin dışında basınla d a ilgileniyor. Benedetti nasıl gelişti, büyüdü? AKTÜRK'TEN EKONOMİ • Baü'run enflasyon ateşı yukselırse • Pılcilerin pılı bıttı • Basın pastası yanm tnlyonun ustunde • Aselsan'a Nato ıhalesınden buyuk dılım • Kaleporselen'e de yabancı damat • 'T&p İşletelim payıru al" modeh • Baskm Oian ıle "Türban" uzerıne • Silkar Grubunun anatomısı • Vahit Erdem 'ıi) anatomısıBSeguela dıye bırı • Paizlere ne oluyor, ne 7 olacak DKKAT!.. BENEDETTÎ GELDİ... Londra'da da hizmetinizdeyiz. İstanbul'da da. Londra... Bir günde, milyarlarca $ değerindeki para ve kıymetli evrakın el değiştirdiği, dünyanın en önemli para ve sermaye piyasalanndan biri. İngiltere'de (*) tüm bankacıhk hizmetlerini vermekteyiz. 1921'den bu yana İstanbul'da olduğu gibi. DİĞER HABERLER Ulusal hedef Texas Instruments bilgisayar firması yöneticisi ve ABD Yarıiletkenler Sanayiı Bırliğı'nin Başkanı VVılham Weber, Financlal Tlmes Gazetesı'nde yer alan açıklamasında, "Japonlardan • DPT eskı müsteşarı Yıldınm Aktürk, "Buönlemler sürerse üç yılda enflasyon yüzde 20'lere iner" • "Özelleştirme bu enflasyonla olmaz, bence kısmen rafa kaldırmalı" Gelişim Yayınlan Guvenılır YayıncıJıiı Yurtta bir Banka. Avrupada bir Banka. HBÜ Bank İSTANBUL ABN/HBÜ Bank'ın durnadakı 240 şubesmden bındır. HBÜ Bank PANORAMA okumadan haftaya baslamaym (') ABN/HBÜ Bank'ın Londra dışında Manchester, Bırmıngham ve Jersey'de şubelen bulunmaktadır. İnönü Cad. 15, Gümüşsuyu, 80075 Beyoğlu İstanbul.Tel.: (91) 1448802 (8 Hat).Fax:(9l) 1492008.